Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Χειμερινό εξάμηνο 2008-09 Διδακτική του Μαθήματος Μελέτη Περιβάλλοντος # 4η Συνάντηση # Διδάσκων: Γεώργιος Μαλανδράκης, (Π.Δ. 407/80) http://users.thess.sch.gr/gmalandr Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 1/30

Περιεχόμενα Παράδοσης Γενικές αρχές διδακτικής Σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας Πρακτική εφαρμογή Παιχνίδι ρόλων Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 2/30

Μοντέλο διδασκαλίας Μοντέλο Ωριαίας Διδασκαλίας του Μασσιάλα Διευκρίνιση Υπόθεση Γενίκευση Αφόρμηση Εξερεύνηση Επιβεβαίωση Ματσαγγούρας, Η. (2006) Στρατηγικές Διδασκαλίας τ.β, σ.153 Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 3/30

Μοντέλο Κριτικής Διδασκαλίας Προβληματική ΣΤΟΧΟΤΑΞΙΟΝΟΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Μεταγνωστικό Στάσεις & Αξίες Διαδικαστική Γνώση Δηλωτική Γνώση Γενικεύσεις Κρίσεις Έννοιες ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΑΞΟΝΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΌ ΤΗ ΣΤΟΧΟΤΑΞΙΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ Σ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ -Μετασχηματισμός Περιεχομένου ενότητας σε: Διδακτικούς Στόχους Διδάξιμη Ύλη - Οργάνωση Διδακτικομαθητικών Δραστηριοτήτων Μαθητικού Δυναμικού -Προετοιμασία Διδακτικού Υλικού Εποπτικών Μέσων Μέσων Διαδικασιών Αξιολόγησης Μάθησης και Μεταγνωστικού ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ -Προετοιμασία Διδακτικού Πλαισίου Επαφή Μαθητή με Διδόμενα Επεξεργασία Συμπεράσματα Εφαρμογή Έλεγχος & Ανατροφοδότηση Κατανόησης Ανακεφαλαίωση Μαθησιακή Μεταγνωστική Αξιολόγηση ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ (3) Επαγωγικο-υποθετική (4) Απαγωγική (5) Επαγωγικο-Απαγωγική (6) Προοργανωτική (7) Μονολογικο-διαλεκτική (8) Νοηματική Προσέγγιση Κειμένων (9) Αποτελεσματικής Διδασκαλίας (10)Κατευθυνόμενης Διερεύνησης (11)Ομαδο-συνεργατική (12) Σχεδίων Εργασίας ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Με κριτήριο το βαθμό: Α. Ενεργοποίησης της Σκέψης Β. Παραγωγής Γνώσης Γ. Συμμετοχικότητας Μαθητών ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΝΑΙ ΌΧΙ

Πορεία Διδασκαλίας Αναφέρεται στη λογική και χρονική σειρά και τάξη με την οποία αλληλοδιαδέχονται η μία την άλλη οι διδακτικές και μαθησιακές δραστηριότητες που συνθέτουν τη διδακτική αλληλεπικοινωνία της ωριαίας διδασκαλίας. Επιδίωξή της είναι να εξασφαλίσει λογική ενότητα και αβίαστη εξέλιξη στη διαδικασία της διδασκαλία μέσα στα χρονικά πλαίσια της ωριαίας διδασκαλίας. Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 5/30

Σταθερές Παράμετροι Πορειών Διδασκαλίας 1. Η φυσική πορεία μάθησης που ακολουθεί ο ανθρώπινος νους π.χ. Αριστοτέλης: παρατήρηση κατανόηση προσπάθεια 2. Εξελικτική ψυχολογία & Ψυχολογίας Μάθησης για τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου νου και τη διαδικασία της μάθησης: Πρόσκτηση ερεθισμάτων Επεξεργασία Εφαρμογή σε νέες καταστάσεις Μεταγνωστικό Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 6/30

Σταθερές Παράμετροι Πορειών Διδασκαλίας 1. Συμπεράσματα διδακτικής έρευνας: Κοινοποίηση διδακτικών στόχων Σχηματική αναπαράσταση δεδομένων Αξιολόγηση μάθησης Ανακεφαλαίωση συμπερασμάτων Ενεργοποίηση μαθητών σε διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων 2. Οι ανάγκες της διδασκαλίας όπως έχουν διαμορφωθεί μέσα στο σχολικό σύστημα: Εξέταση προηγούμενου μαθήματος Ατομική εργασία μαθητών συνέχεια Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 7/30

Μεταβλητές Παράμετροι Πορειών Διδασκαλίας 1. Η φύση του διδακτικού αντικειμένου: Ιστορία Φυσικά 2. Οι διδακτικοί σκοποί της ωριαίας διδασκαλίας: Ψυχοκινητικοί Διαδικαστικές γνώσεις Γνωστικές δεξιότητες 3. Αρχές που διέπουν κάθε στρατηγική 4. Οι συνθήκες διδασκαλίας Δημογραφικά δεδομένα Οι δυνατότητες & ανάγκες τους Διαθέσιμος χρόνος Διδακτικά μέσα Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 8/30

Πορεία Διδασκαλίας Ερβαρτιανής προέλευσης: B. Τριμερής πορεία Πρόσκτηση επεξεργασία εμπέδωση C. Πενταμερής Προπαρασκευή προσφορά σύγκριση σύλληψη έννοιας εφαρμογή Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 9/30

Φάσεις Πορείας Ωριαίας Διδασκαλίας Μεταγνωστική Θεώρηση Προετοιμασία Διδακτικού Πλαισίου Επαφή με Δεδομένα Επεξεργα σία - Συμπερά σματα Εφαρμο γή Έλεγχος & Ανατροφοδότ ηση Κατανόησης Ανακεφα λαίωση Μαθησιακ ή & Μεταγνωσ τική Αξιολόγησ η Έλεγχος Ανατροφοδότηση Κατανόησης Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 10/30

? Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 11/30

Φάσεις Πορείας Ωριαίας Διδασκαλίας 1η Φάση: Προετοιμασία Ψυχολογική & Γνωσιολογική Εξέταση προηγούμενου μαθήματος Ψυχολογική προετοιμασία Προβληματοποίηση διδακτικού αντικειμένου Γνωσιολογική προετοιμασία Μεθοδολογική προετοιμασία 2η Φάση: Επαφή μαθητή με δεδομένα Πληροφόρηση, επίδειξη ή αναζήτηση δεδομένων Ενεργοποίηση σχημάτων κατανόησης 3η Φάση: Επεξεργασία δεδομένων & εξαγωγή συμπερασμάτων Οργανωτική επεξεργασία Αναλυτική επεξεργασία Παραγωγική επεξεργασία Συστηματοποίηση συμπερασμάτων Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 12/30

Φάσεις Πορείας Ωριαίας Διδασκαλίας 4η Φάση: Εφαρμογή νέας γνώσης Εξάσκηση μαθητών σε παρόμοιες καταστάσεις Γενίκευση της νέας γνώσης Μεταφορά της νέας γνώσης συνέχεια 5η Φάση: Έλεγχος και ανατροφοδότηση κατανόησης 1) Έλεγχος της κατανόησης με ερωτήσεις 2) Έλεγχος ατομικών εργασιών 3) Ανατροφοδότηση με επαναλήψεις ή διορθώσεις και ασκήσεις εμπλουτισμού 6η Φάση: Ανακεφαλαίωση 1) Λεκτική ανακεφαλαίωση 2) Σχηματική ανακεφαλαίωση 3) Απολογιστική ανακεφαλαίωση Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 13/30

Φάσεις Πορείας Ωριαίας Διδασκαλίας 7η Φάση: Μαθησιακή και μεταγνωστική αξιολόγηση 1) Μαθησιακή αξιολόγηση: (α) αξιολόγηση δηλωτικής γνώσης (β) αξιολόγηση διαδικαστικής γνώσης (γ) αξιολόγηση στάσεων συνέχεια 2) Μεταγνωστική αξιολόγηση: (α) προγραμματισμός σκέψης (β) καθοδήγηση σκέψης (γ) αξιολόγηση σκέψης (δ) συναισθηματική αντίδραση (ε) γνωστικές τάσεις και έξεις Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 14/30

? Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 15/30

Γνωστική Στοχοταξινομία B. Bloom Έξι επίπεδα μάθησης: 1. Γνώση 2. Κατανόηση 3. Εφαρμογή 4. Ανάλυση 5. Σύνθεση 6. Αξιολόγηση Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 16/30

Στοχοταξινομία R. Gagne Πέντε επίπεδα μάθησης: 1. Γλωσσικές πληροφορίες 2. Νοητικές δεξιότητες 3. Γνωστικές στρατηγικές 4. Ψυχικές στάσεις 5. Ψυχοκινητικές δεξιότητες Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 17/30

Στοχοταξινομία της Κριτικής Σκέψης ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΝΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΧΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΔΗΛΩΤΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΕΥΣΕΙΣ ΈΝΝΟΙΕΣ Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 18/30

Μορφές Κοινωνικής Οργάνωσης της Τάξης Μονολιθική τάξη Κατά ομάδες Άτομα Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 19/30

Επίπεδα προγραμματισμού Μακροπρόθεσμος (κατά τάξη & γνωστικό αντικείμενο) Μεσοπρόθεσμος (δίμηνο / τρίμηνο) Εβδομαδιαίος Ωριαίος Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 20/30

Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 21/30

Σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 22/30

Σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας Ομαδο-συνεργατική / ομαδο-κεντρική (αναφορά σύνδεση με κοινωνική μάθηση, εποικοδομισμό) Επίλυση προβλήματος - υποβολή ερωτήσεων από τα παιδιά, - πειραματική μέθοδος, - επισκόπηση απόψεων (ερωτηματολόγιο, γνωμολόγιο, συνέντευξη), - μελέτη χαρακτηριστικής περίπτωσης, - δραστηριότητες προσομοίωσης παιχνίδια (ρόλων, προσομοίωσης, σε ανοιχτό χώρο) Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 23/30

Σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας Μέθοδος project - επισήμανση του προβλήματος, - αρχή έρευνας, - προτάσεις και επεξεργασία πιθανών λύσεων, - εμπλοκή με το πρόβλημα, - επισήμανση πιθανών στρατηγικών για κοινωνική δράση, συνέχεια - κριτήρια για την αξιολόγηση της κοινωνικής δράσης Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 24/30

Πρακτική Άσκηση Παιχνίδι Ρόλων Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 25/30

Παιχνίδι Ρόλων Επιλογή θέματος (στενά συνδεδεμένο με τη ζωή των παιδιών) Δημιουργία σεναρίου περιγραφή προβλήματος εκκίνηση Καταγραφή θιγόμενων κοινωνικών ομάδων Χωρισμός σε ομάδες ανάληψη ρόλων Ετοιμασία απαραίτητου σκηνικού (κείμενα, φωτογραφίες, βίντεο, παραμύθια, κτλ) Παρουσίαση των απόψεων κάθε ομάδας προσπάθεια για εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης Ορισμός χρόνου ολοκλήρωσης παιχνιδιού & βασικών κανόνων Συζήτηση αποτίμηση της γνώση αποκτήθηκε Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 26/30

Επιλογή θέματος Π.χ.: Ενδιαφερόμαστε για το περιβάλλον (Ενότητα 2, Κεφ. 4: Γ τάξη, σσ.36-38) Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς (Ενότητα 3: Γ τάξη, σσ.48-56) Ρύπανση αέρα, νερού, θάλασσας, απορρίμματα, καταστροφή δασών, το πράσινο στις πόλεις (Ενότητα 3, Κεφ. 5-12: Δ τάξη, σσ.70-88) Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 27/30

Σενάριο παιχνιδιού Πρόκειται να γίνει συνάντηση όλων των εμπλεκομένων φορέων προκειμένου να συζητηθεί το πρόβλημα, να προταθούν λύσεις και να παρθούν αποφάσεις με γνώμονα το γενικότερο καλό. Καλείται κάθε φορέας να προετοιμάσει, να καταθέσει και να τεκμηριώσει τις απόψεις προκειμένου να συμμετάσχει στη εν λόγω συζήτηση. Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 28/30

Καθορισμός ομάδων Π.χ.: Αγρότες Βιοτέχνες βιομήχανοι Κάτοικοι περιοχής Ξενοδόχοι Υπάλληλοι Δήμου / Πολεοδομίας / Περιβάλλοντος Οικολόγοι Δημοσιογράφοι Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 29/30

ευχαριστώ Γεώργιος Μαλανδράκης, Π.Δ. 407/80, Διδακτική της Μελέτης Περιβάλλοντος 30/30