ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β') ΠΕΜΠΣΗ 12 ΜΑΪΟΤ 2011 ΕΞΕΣΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΑ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Ε Ν Δ Ε Ι Κ Σ Ι Κ Ε Α Π Α Ν Σ Η Ε Ι Θ Ε Μ Α Σ Ω Ν Α1. Το ϊρθρο αναφϋρεται ςτη ςυμβολό του διαδικτύου ςτη διϊδοςη τησ γνώςησ. Ο αρθρογρϊφοσ αρχικϊ επιςημαύνει ότι το διαδύκτυο διαςφαλύζει την πρόςβαςη περιςςότερων ανθρώπων ςε αυτόν. Στη ςυνϋχεια, αναςκευϊζει τισ ενςτϊςεισ που διατυπώνονται: αρχικϊ, θεωρεύ αόριςτη την ϊποψη ότι η κοινωνύα τησ πληροφορύασ ενϋχει κινδύνουσ. Επιπλϋον, αρνεύται ότι το διαδύκτυο αποτελεύ πολυτϋλεια ςε ϋνα κόςμο διακρύςεων. Αλλϊ και οι ανιςότητεσ που αποδύδονται ςε αυτό εύναι πρόςκαιρεσ και δε ςυνδϋονται μόνο με την ψηφιακό τεχνολογύα. Μϊλιςτα, ο ςυντϊκτησ θεωρεύ ότι το διαδύκτυο προςφϋρει ςε όλουσ τουσ χρόςτεσ τη δυνατότητα να δημοςιοποιόςουν τισ ιδϋεσ τουσ, εξατομικεύει ωςτόςο την εμπειρύα και προκαλεύ ϊγχοσ λόγω τησ υπερπληροφόρηςησ. Καταλόγοντασ, τονύζει ότι η ψηφιακό επανϊςταςη διαμορφώνει νϋα δεδομϋνα, που δεν ϋχουν αποκρυςταλλωθεύ, δεν πρϋπει όμωσ να αντιμετωπύζεται απορριπτικϊ. Β1. Η κοινότητα χρειϊζεται την κοινό εμπειρύα για να εύναι κοινότητα. Δεν εύναι απλώσ ϋνα ϊθροιςμα ανθρώπων που κατοικούν ςτον ύδιο τόπο, αλλϊ νιώθουν πωσ αποτελούν ςυνεκτικό ομϊδα, χϊρη ςτουσ δεςμούσ που τουσ ενώνουν. Τϋτοιοι δεςμού διαμορφώνονται και ενιςχύονται, όταν τα μϋλη μοιρϊζονται κοινϊ βιώματα: κοινϋσ εμπειρύεσ τησ ςυλλογικόσ ζωόσ, πολιτιςτικϋσ, πολιτικϋσ ό και θρηςκευτικϋσ πεποιθόςεισ. Όλα αυτϊ τα βιώματα ςτοιχειοθετούν μια ςυλλογικό μνόμη, αλλϊ και μια ςυναντύληψη για την πρόοδο, ςτηριγμϋνη ςε 1
γενικϊ αποδεκτϋσ αρχϋσ και ςτόχουσ. Συνεπώσ, η κοινό εμπειρύα αποτελεύ ςυςτατικό ςτοιχεύο μιασ αυθεντικόσ ανθρώπινησ κοινότητασ. Β2. α) Η δεύτερη παρϊγραφοσ του κειμϋνου αναπτύςςεται με ςυνδυαςμό μεθόδων. Ανϊμεςα ςε αυτϋσ μπορούμε να διακρύνουμε οτι η παρϊγραφοσ αναπτύςςεται με αιτιολόγηςη, καθώσ αναλύονται τα επιχειρόματα όςων αμφιβϊλλουν για τη δυνατότητα ιςότιμησ πρόςβαςησ όλων ςτη γνώςη με τη βοόθεια των νϋων τεχνολογιών. Συγκεκριμϋνα, ο ςυντϊκτησ εξηγεύ τουσ λόγουσ για τουσ οπούουσ οριςμϋνοι δυςπιςτούν και εκθϋτει επιχειρόματα με τα οπούα αναςκευϊζει τισ απόψεισ αυτϋσ. Επύςησ ο ςυντϊκτησ χρηςιμοποιεύ ωσ μϋθοδο ανϊπτυξησ τησ παραγρϊφου παραδεύγματα. Συγκεκριμϋνα, παρουςιϊζει ωσ παρϊδειγμα το βιβλύο του Πολ Βιρύλιο με τύτλο «Πληροφοριακό βόμβα», το εμβόλιο για το Αλτςχϊιμερ, αλλϊ και το ιςτορικό παρϊδειγμα τησ ϋκδοςησ τησ Βύβλου για πρώτη φορϊ το 1455 και την αξιοπούηςη τησ τυπογραφύασ ςτην Ελλϊδα ςτισ αρχϋσ του 19 ου αιώνα. Με τη χρόςη των παραδειγμϊτων αυτών ενιςχύει την ϊποψη που διατυπώνει ςτη θεματικό περύοδο. Χαρακτηριςτικϊ, μϊλιςτα, χρηςιμοποιεύται η διαρθρωτικό φρϊςη «για παρϊδειγμα». Μπορούμε, όμωσ, να διακρύνουμε ωσ τρόπο ανϊπτυξησ τησ παραγρϊφου και τη ςύγκριςη αντύθεςη, καθώσ η τυπογραφύα ςε αντύθεςη με την Ευρώπη ςτην Ελλϊδα αξιοποιεύται πολύ αργότερα: Χαρακτηριςτικό εύναι η χρόςη τησ διαρθρωτικόσ λϋξησ «ωςτόςο». Σχόλιο ςχετικά με την απάντηςη ςτην ερώτηςη Β2 α: Αν και θα μπορούςαμε να δεχτούμε τη διαίρεςη ωσ τρόπο ανάπτυξησ τησ δεύτερησ παραγράφου, δε φαίνεται να ικανοποιούνται επαρκώσ οι προώποθέςεισ που απαιτούνται για τη δικαιολόγηςή τησ. Σύμφωνα με το ςχολικό βιβλίο (Έκφραςη Έκθεςη Β τεύχοσ, ςελ. 231-233), η διαίρεςη ςυνιςτά μία ταξινόμηςη κατηγοριοποίηςη μίασ ευρύτερησ έννοιασ ςε υποκατηγορίεσ. Στην εξεταζόμενη παράγραφο διακρίνουμε μάλλον μία παράθεςη επιχειρημάτων και αντεπιχειρημάτων, ενώ οι διαθρωτικέσ λέξεισ («η μία», «η δεύτερη», «η τρίτη») 2
δηλώνουν «απαρίθμηςη επιχειρημάτων» (όπωσ αναφέρεται και ςτο ςχολικό βιβλίο, Έκφραςη Έκθεςη Β τεύχοσ, ςελ. 248). β) Η δεύτερη παρϊγραφοσ του κειμϋνου ϋχει την ακόλουθη δομό: Η περύοδοσ «Σ αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατιςμό τρεισ γκρύνιεσ», αποτελεύ τη θεματικό περύοδο, καθώσ μ αυτόν ειςϊγεται το θϋμα τησ παραγρϊφου: οι αντιρρόςεισ οριςμϋνων για τον «εκδημοκρατιςμό τησ γνώςησ». Οι λεπτομϋρειεσ τησ παραγρϊφου εντοπύζονται: «Η μύα εύναι η ϊρνηςη» «με την Αφρικό». Ο ςυγγραφϋασ αναςκευϊζει τα επιχειρόματα όςων αντιτϊςςονται ςτη δυνατότητα που προςφϋρει το διαδύκτυο για εύκολη πρόςβαςη ςτη γνώςη. Περύοδοσ κατακλεύδα δεν υπϊρχει ςτην παρϊγραφο. Β3. α) «Πληροφοριακό βόμβα»: Η φρϊςη τοποθετεύται ςε ειςαγωγικϊ, προκειμϋνου να δηλωθεύ κατϊ λϋξη ο τύτλοσ του βιβλύου που ςυνϋγραψε ο Πολ Βιρύλιο. «Τι να το κϊνω για τον πυρετό;». Η περύοδοσ τοποθετεύται ςε ειςαγωγικϊ προκειμϋνου να αποδοθούν ςε ευθύ λόγο τα λόγια(τα παρϊπονα) οριςμϋνων ανθρώπων. «Πληροφοριακό ϊγχοσ». Η φρϊςη τοποθετεύται ςε ειςαγωγικϊ, προκειμϋνου να αποδοθεύ ϋνασ νϋοσ επιςτημονικόσ όροσ που χρηςιμοποιούν κϊποιοι ψυχολόγοι ςχετικϊ με το ϊγχοσ που προκαλεύ η υπερπληροφόρηςη. (Επιπλϋον η φρϊςη «πληροφοριακό ϊγχοσ» ϋχει μεταφορικό ςημαςύα.) β) Ο αρθρογρϊφοσ προκειμϋνου να καταςτόςει το κεύμενό του πιο ϊμεςο και ζωντανό, αλλϊ και να προςελκύςει το ενδιαφϋρον και να ενεργοποιόςει την 3
προςοχό του αναγνώςτη, χρηςιμοποιεύ ςε οριςμϋνα ςημεύα τη γλώςςα μεταφορικϊ. Χαρακτηριςτικϊ εντοπύζονται φρϊςεισ, όπωσ: «ϋνα κύμα εκδημοκρατιςμού τησ γνώςησ» (μεταφορϊ). «Στα βιβλύα ϋρχονται διαδικτυακϊ ςτο ςπύτι του». «ψηφιακό χϊςμα» (μεταφορϊ) (προςωποπούηςη) «..τα δύκτυα επικοινωνιών ιςοπεδώνουν παλιϋσ ιεραρχύεσ τησ βιομηχανικόσ κοινωνύασ» (μεταφορϊ) «βλϋποντασ την πλημμύρα των αιρετικών κειμϋνων» (μεταφορϊ) Β 4. α. υ ν ώ ν υ μ α πιθανών= ξεχνϊσ= κατακερματιςμό= μετατρϋπεται= διαςπεύρει= ενδεχόμενων, δυνητικών παραβλϋπεισ, ληςμονεύσ πολυδιϊςπαςη, θρυμματιςμό, κατϊτμηςη μεταςχηματύζεται, μετουςιώνεται, μεταβϊλλεται διαχϋει Β4.β. Αντώνυμα υπαρκτό= ϊρνηςη= ςύγουροσ= προςβϊςιμο= λογικό= ανύπαρκτο αποδοχό επιφυλακτικόσ, αβϋβαιοσ απροςπϋλαςτο, απρόςιτο παρϊλογο Γ1. (Προςφώνηςη) Σεβαςτού καθηγητϋσ και γονεύσ, αγαπητού ςυμμαθητϋσ, (Αφόρμηςη τυπικόσ πρόλογοσ) Με αφορμό τη ςημερινό εκδόλωςη του ςχολεύου μασ με θϋμα τισ νϋεσ τεχνολογύεσ και τη ςυμβολό τουσ ςτη μετϊδοςη τησ γνώςησ καθώσ και τη δημιουργικό αξιοπούηςό τουσ από τισ ςχολικϋσ 4
μονϊδεσ, θα όθελα κι εγώ να εκφρϊςω τουσ προβληματιςμούσ μου γι αυτό το τόςο επύκαιρο θϋμα. (Κανονικόσ πρόλογοσ) Εύναι γενικϊ παραδεκτό ότι η ραγδαύα τεχνολογικό εξϋλιξη ϋχει επιφϋρει ςημαντικϋσ αλλαγϋσ ςε όλουσ τουσ τομεύσ τησ κοινωνύασ: ςτο οικονομικό, το πολιτικό και το πολιτιςτικό πεδύο. Αναπόφευκτα, λοιπόν, και ο χώροσ τησ εκπαύδευςησ δϋχεται τισ επιδρϊςεισ από την ανϊπτυξη των νϋων τεχνολογιών και ειδικϊ του Διαδικτύου ςτον τομϋα τησ διδαςκαλύασ και τησ μετϊδοςησ τησ γνώςησ. 3 Το Διαδύκτυο επιτρϋπει: Την πρόςβαςη ςε πολλϋσ πηγϋσ γνώςησ και τερϊςτιο αριθμό πληροφοριών για οποιοδόποτε θϋμα. Την ταχύτατη πρόςβαςη ςτη γνώςη, ςε αντιδιαςτολό με παλαιότερα μϋςα, όπωσ το βιβλύο. Τη διακύνηςη των πληροφοριών και των ιδεών μεταξύ πανεπιςτημύων, ερευνητικών κϋντρων κ.λ.π. 4 Έτςι το διαδύκτυο μπορεύ να ενιςχύςει: Την πρωτοβουλύα και την αυτενϋργεια του χρόςτη ςτην αναζότηςη τησ γνώςησ. Τη διαμόρφωςη ολοκληρωμϋνησ ϊποψησ για κϊθε θϋμα που ενδιαφϋρει τον χρόςτη και την εμβϊθυνςη ςε αυτό. Την καλλιϋργεια τησ κριτικόσ ςκϋψησ και τησ αφαιρετικόσ του ικανότητασ. Τη δια βύου μόρφωςη. 5 Το διαδύκτυο αποτελεύ ϋνα πολύτιμο εργαλεύο για τη μόρφωςη. Γι αυτό θα πρϋπει να αξιοποιηθεύ προςεκτικϊ και μεθοδικϊ από τουσ νϋουσ. Άρα, εύναι απαραύτητη η ενςωμϊτωςό του ςτην εκπαύδευςη. Στην εκπαύδευςη το διαδύκτυο μπορεύ να αξιοποιηθεύ: για την πολύπλευρη και παραςτατικό παρουςύαςη των μαθημϊτων από τον εκπαιδευτικό. τη διευκόλυνςη των μαθητών ςτην εκπόνηςη εργαςιών ςε ςυγκεκριμϋνα γνωςτικϊ αντικεύμενα. την επικοινωνύα με ϊλλα ςχολεύα ςτην Ελλϊδα και ςτο εξωτερικό. 5
Τη διαδικτυακό διδαςκαλύα, την ψηφιοπούηςη του εκπαιδευτικού υλικού, την ϊμεςη πρόςβαςη ςε βιβλιοθόκεσ/πανεπιςτόμια. 7 Η δημιουργικό όμωσ αυτό αξιοπούηςό του προώποθϋτει: κατϊλληλα καταρτιςμϋνουσ εκπαιδευτικούσ ενύςχυςη των υποδομών. ςυςτηματικό ενθϊρρυνςη και καθοδόγηςη των μαθητών για τη γόνιμη αξιοπούηςό του και υπενθύμιςη των προβλημϊτων που υποκρύπτει η κατϊχρηςό του. Διϊλογο και κριτικό επεξεργαςύα των πληροφοριών μετουςύωςη ςε γνώςη. (Επίλογοσ) Συμπεραςματικϊ, εύναι οπωςδόποτε αναγκαύο να αξιοποιηθούν οι δυνατότητεσ που προςφϋρει το διαδύκτυο ςε ςχϋςη με τη γρηγορότερη και αποτελεςματικότερη αφομούωςη τησ γνώςησ εκ μϋρουσ των μαθητών. Αυτό θα πρϋπει να γύνει με γνώμονα, βϋβαια, την απαιτούμενη ςύνεςη και υπευθυνότητα, χωρύσ ςύνδρομα τεχνοφοβύασ ό τεχνολαγνεύασ. Ευχαριςτώ για την προςοχό ςασ. 6