Πρώιμη ήβη: πόσο νωρίς είναι το νωρίς;

Πρώιμη ήβη: πόσο νωρίς είναι το νωρίς; Τριανταφύλλου Παναγιώτα Παιδοενδοκρινολόγος Πανεπιστημιακή υπότροφος Α.Π.Θ. Α Παιδιατρική Κλινική

Πρώιμη ήβη - Ατζέντα Πως ορίζεται; Κλινική εικόνα Αιτιολογία Αντιμετώπιση

Η ήβη περιλαμβάνει τις βιολογικές μεταβολές της μετάβασης από την παιδική στην ενήλικη ζωή με την εμφάνιση των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλουκαι την απόκτηση της αναπαραγωγικής ικανότητας

Κλινική εικόνα ήβης - ΚΟΡΙΤΣΙΑ Θηλαρχή (ανάπτυξη μαζικού αδένα) Επιτάχυνση της αύξησης με την έναρξη της ήβης Αδρεναρχή Έμμηνος ρύση

Κλινική εικόνα ήβης ΑΓΟΡΙΑ Αύξηση του μεγέθους των όρχεων όγκος >3ml ή μήκος 2,5cm Αδρεναρχή Επιτάχυνση αύξησης Αλλαγή φωνής Σπερματογένεση

Πρώιμη ήβη Ορισμός Κορίτσια «Κλασσικός» ή «ιστορικός» ορισμός Θηλαρχή <8 έτη για τη λευκή φυλή, <7 έτη για αφροαμερικάνικη φυλή Αγόρια Αύξηση του μεγέθους των όρχεων <9 έτη

Η εμφάνιση τρίχωσης στο εφήβαιο ή στις μασχάλες +/- οσμή, +/- ακμή ΧΩΡΙΣ θηλαρχή ή αύξηση τους μεγέθους των όρχεων ΔΕΝ είναι πρώιμη ήβη

Παραλλαγές της πρώιμης ήβης Πρώιμη αδρεναρχή Πρώιμη θηλαρχή Τρίχωση γενετήσιας περιοχής στη βρεφική ηλικία Λιπομαστία Προεφηβική αιμόρροια

Καλοήθεις παραλλαγές της πρώιμης ήβης Στην πορεία των χρόνων φαίνεται πως η ηλικία έναρξης της ήβης μειώθηκε σημαντικά τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη

Ηλικία Εμμηναρχής 3,6 μήνες ανά 10ετία ή 4 χρόνια σε 150 χρόνια 1840: 16,5 χρονών 2 μήνες ανά 10ετία 1980-2010 1980: 12,5 χρονών

Πρώιμη ήβη Ορισμός Επιδημιολογικές μελέτες στη Βρετανία ~50 χρόνια πριν

Πρώιμη ήβη Ορισμός 17,077 παιδιά (225 παιδιατρικά ιατρεία) 27,2% κοριτσιών αφροαμερικάνικης φυλής vs 6,7% λευκής φυλής έναρξη ήβης πριν την ηλικία των 7 ετών Μέση ηλικία έναρξης 8,87 vs 9,96 Pediatrics, 1997

Cincinnati Children s Hospital, Kaiser Permanente of Northern California and Mount Sinai School of Medicine in New York Θηλαρχή <7 ο έτος 23% αφροαμερικάνικης φυλής 15% των ισπανόφωνων 10% της λευκής φυλής 2% ασιατικής φυλής

Pediatrics, 2009 2095 κορίτσια 1991-1993 και 2006-2008 Μέση ηλικία έναρξης ήβης 10,88 vs 9,86 Εμμηναρχή 13,42 vs 13,13

Ηλικία έναρξης της ήβης στα ΑΓΟΡΙΑ Λιγότερα βιβλιογραφικά δεδομένα σε σχέση με τα κορίτσια Παλιότερες μελέτες έδειξαν μία μείωση ~1-1,5 χρόνο ΑΛΛΑ επισκοπική εκτίμηση (1980-1990) Μελέτες τις τελευταίας 15ετίας με χρήση ορχιδόμετρου μείωση ~ 3 μηνών στη μέση ηλικία έναρξης (11.92 vs 11.66)

Προοπτική παρακολούθηση 311 προεφηβικών κοριτσιών Η έναρξη της ήβης δεν ακολουθεί κανονική κατανομή Προτεινόμενη ηλικία έναρξης της ήβης στα κορίτσια 7,5 ετών

750 κορίτσια Μέση ηλικία εμμηναρχής: 12,29 έτη (2006) 12,27 (1996) Παχύσαρκα κορίτσια: 11,73 έτη Πολύ αδύνατα κορίτσια: 12,42 έτη

Πρώιμη ήβη ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ «Κλασσική» διάκριση Κεντρικής αιτιολογίας Περιφερικής αιτιολογίας

Κεντρική πρώιμη ήβη Ιδιοπαθής Πιο συχνή στα κορίτσια x10, 95% ιδιοπαθής Αγόρια 75% οργανικό αίτιο Συγγενείς διαμαρτίες Χωροκατακτητικές εξεργασίες Επίκτητες βλάβες (Ακτινοβολία, Διηθητικές διαταραχές, τραύμα, λοίμωξη)

Περιφερική πρώιμη ήβη Χωροκατακτητικές εξεργασίες Επινεφρίδια Ωοθήκες Όρχεις Χοριοκαρκινώματα Σύνδρομο McCune Albright Εξωγενής λήψη στεροειδών του φύλου

Παράγοντες που επηρεάζουν τον χρόνο έναρξης της ενήβωσης Αυξημένος δείκτης μάζας σώματος Ενδομήτρια δυστροφία Περιβαλλοντικοί παράγοντες ενδοκρινικοί διαταρράκτες Γενετικοί παράγοντες μονογονιδιακές διαταραχές

Αυξημένος δείκτης μάζας σώματος - ΚΟΡΙΤΣΙΑ Στα Κορίτσια: Έχει συσχετισθεί με πρώιμη ήβη Προηγμένη οστική ωρίμανση Πρώιμη εμμηναρχή

Αυξημένος δείκτης μάζας σώματος - ΑΓΟΡΙΑ Στα Αγόρια: H πιθανή συσχέτιση είναι ασαφής Παλιότερες μελέτες: αναφέρονταν σε καθυστερημένη ήβη Πιο πρόσφατες μελέτες: η παχυσαρκία επιταχύνει την έναρξη της ήβης κατά 0,5 έτος Lee et al. Pediatrics, 2010 Tomova et al, JPEM, 2015

Παράγοντες που επηρεάζουν τον χρόνο έναρξης της ενήβωσης Αυξημένος δείκτης μάζας σώματος Ενδομήτρια δυστροφία Περιβαλλοντικοί παράγοντες ενδοκρινικοί διαταρράκτες Γενετικοί παράγοντες μονογονιδιακές διαταραχές

Ενδομήτρια δυστροφία Πρώιμη εφηβαρχή, Πρώιμη ήβη, πρώιμη εμμηναρχή Έναρξη ήβης νωρίτερα από το μέσο όρο, νωρίτερη και μικρότερη επιτάχυνση της αύξησης Πρώιμη σκελετική ωρίμανση Γρήγορη πρόσληψη βάρους στη βρεφική ηλικία, ινσουλινοαντίσταση, αυξημένα επίπεδα IGF-1

Παράγοντες που επηρεάζουν τον χρόνο έναρξης της ενήβωσης Αυξημένος δείκτης μάζας σώματος Ενδομήτρια δυστροφία Περιβαλλοντικοί παράγοντες ενδοκρινικοί διαταρράκτες Γενετικοί παράγοντες μονογονιδιακές διαταραχές

Ζούμε σε μια «Χημική σούπα» Oι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι χημικές ουσίες (φυσικές ή συνθετικές), οι οποίες παρεμβαίνουν στην ομαλή λειτουργία του ορμονικού συστήματος, επηρεάζοντας τη δράση, τη σύνθεση, το μεταβολισμό και την απέκκριση των ορμονών

Περιβαλλοντικοί παράγοντες ενδοκρινικοί διαταράκτες Βιομηχανικά χημικά, πλαστικά(διφαινόλες), πλαστικοποιητές (φθαλικές ενώσεις σε παιδικά παιγνίδια, καλλυντικά), φυτοφάρμακα, διοξίνες Έκθεση μέσω των τροφών, του νερού, του αέρα, του εδάφους αλλά και μέσω του πλακούντα και του θηλασμού Δρουν ως οιστρογόνα, ανδρογόνα, αντι-οιστρογόνα, αντι-ανδρογόνα Πότε, για πόσο, σε τι δοσολογία

Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης πρώιμης ήβης σε υιοθετημένα παιδιά από τον αναπτυσσόμενο κόσμο Κυρίως σε κορίτσια (x10-20) Αυξάνει με την ηλικία υιοθεσίας Όταν τα παιδιά μετακομίζουν μαζί με τους γονείς τους δεν συμβαίνει το ίδιο Teilman, Peiatrics 2006, Horm Res 2009, 2012

Γενετικοί παράγοντες μονογονιδιακέςδιαταραχές Αυξημένος δείκτης μάζας σώματος Ενδομήτρια δυστροφία Περιβαλλοντικοί παράγοντες ενδοκρινικοί διαταρράκτες Γενετικοί παράγοντες μονογονιδιακές διαταραχές Γενετικοί παράγοντες μονογονιδιακές διαταραχές

106 γονιδιακοί επίτοποι έχουν συσχετισθεί με πρώιμη ήβη και πρώιμη εμμηναρχή kisspeptin (KISS1) kisspeptin receptor (KISS1R) Perry et al, Nature 2014

Makorin RING finger protein 3 gene (MKRN-3) Το γονίδιο βρίσκεται στην κρίσιμη για το σύνδρομο Prader-Willi περιοχή 15q11-13 Παράδειγμα γενετικής αποτύπωσης (genetic imprinting) το μητρικό αλλήλιο είναι σιωπηλό Aπώλεια λειτουργίας - αναστολή της υποθαλαμικής αναστολής - παλμική έκκριση γοναδοτροπινών πρώιμη ήβη

Ελλάδα Αρνητικές συνέπειες πρώιμης ήβης Συναισθηματικές επιπτώσεις Χαμηλό τελικό ανάστημα Νοσήματα ενήλικης ζωής (καρκίνος του μαστού, καρκίνος ενδομητρίου, παχυσαρκία, ΣΔ2, καρδιαγγειακή νόσος)

Αντιμετώπιση της πρώιμης ήβης Περιφερική πρώιμη ήβη αιτιολογική Κεντρική πρώιμη ήβη GnRH ανάλογα GnRH ανάλογα - Ασφαλής θεραπεία

Αντιμετώπιση της πρώιμης ήβης Κλινικά κριτήρια Διαπιστωμένη εξελισσόμενη ήβη και οστική ωρίμανση σε διάστημα 3-6 μηνών Μαζικός αδένας Στάδιο 3 (κατά Tanner) και προχωρημένη οστική ηλικία

Αντιμετώπιση της πρώιμης ήβης Ψυχοκοινωνικά κριτήρια Aσαφή δεδομένα αποτελεσματικότητας Νοητική υστέρηση Συμπεριφορά υψηλού κινδύνου

Αντιμετώπιση της πρώιμης ήβης Κριτήριο το Τελικό ύψος Κορίτσια <6 ετών: μέγιστο όφελος από την αναστολή Κορίτσια 6-8 ετών: εξατομίκευση Αγόρια <9 ετών

Συμπερασματικά Μελέτες παρατήρησης δείχνουν μια τάση νωρίτερης εισόδου στην ήβη Ο ουδός ηλικίας για τον καθορισμό της πρώιμης ήβης παραμένει ασαφής Το εκλυτικό αίτιο έναρξης της ήβης παραμένει άγνωστο Η αναστολή της ήβης είναι αποτελεσματική και ασφαλής με τα υπάρχοντα δεδομένα Η αντιμετώπιση κοριτσιών ηλικίας 6-8 ετών πρέπει να εξατομικεύεται Σημαντικές εξελίξεις σχετικά με τους γενετικούς παράγοντες που οδηγούν σε πρώιμη ήβη.