Τι προκαλεί την ΙΦΝΕ: Τι λέω στους ασθενείς μου; Κίστης Κωνσταντίνος Γαστρεντερολόγος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Μέλος της Γαστρεντερολογικής Ομάδας ΒΔ Ελλάδος
ΙΦΝΕ Επίδραση σε : υγεία κοινωνική ζωή 2
% Frequency of cancellation of participation in a social event due to inflammatory bowel disease during the last 2 weeks 60 50 40 30 20 10 0 45% 18% 15% 30 25 20 15 10 5 0 12% All the time/most of the time Patients 11% Crohn s Disease 9% 7% Ulcerative Colitis Never/Almost Never Figure1 Never/Almost Never A few times Some times Enough times All the time/most of the time No reply 3
ΙΦΝΕ Επίδραση σε : υγεία κοινωνική ζωή ψυχισμός 4
Ψυχισμός 65% Άγχος 60% Κατάθλιψη ή απογοήτευση (< 5 έτη) 25% Θυμό (νέοι-γυναίκες) 20% Κούραση 5
ΙΦΝΕ Επίδραση σε : υγεία κοινωνική ζωή ψυχισμός παραγωγικότητα 6
% Days off of work in inflammatory bowel disease during the last year for those employed 45 40 42% 35 30 25 24% 20 15 11% 14% Never/Almost Never 10 5 0 5% 3% 1% Figure 2 None 1-5 Days 6-10 Days 11-15 Days 16-20 Days >20Days No reply 7
Χρειάζεται Περισσότερη Ενημέρωση? 8
% Issues on which inflammatory bowel disease patients need more information 70 63% 60 50 53% 52% 50% 49% 40 30 24% 22% 20 10 11% 0 Figure 3 9
ΙΦΝΕ Χρόνια φλεγμονή εντέρου Νόσος Crohn (NC) Ελκώδης Κολίτις (ΕΔ) ΙΦΝΕ & ΣΕΕ ΣΕΕ Υπερευαισθησία σε εντερική κινητικότητα αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου: διάρροια δυσκοιλιότητα εναλλαγές κενώσεων πόνος που υφίεται με την αφόδευση ή αερισμό Never/Almost Never 10
ΙΦΝΕ ΕΚ ΝC ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΚΟΛΙΤΙΔΑ 11
Συχνή Νόσος? Δεν είναι πολύ συχνή, αλλά ούτε πολύ σπάνια Αναπτυγμένες χώρες > αναπτυσσόμενες χώρες Επίπτωση (αριθμός ατόμων που θα εμφανίσουν τη νόσο σε διάστημα ενός έτους) ΝC : 5/100.000 ΕΚ : 2-6/100.000 Επιπολασμός (συνολικός αριθμός αρρώστων που νοσούν σε δεδομένη στιγμή) NC : 50/100.000 ΕΚ : 50-100/100.000 Φύλο: Άνδρες = Γυναίκες 12
Inflammatory Bowel Disease Geographic Distribution High Incidence Moderate Incidence Unknown 13
Οι περισσότεροι ασθενείς ζουν μια φυσιολογική ζωή! 14
Παράγοντες Κινδύνου Ηλικία : έναρξη στο 30% μεταξύ 10-19 ετών Νέα παιδιά < 2% Peak age on oncet : 20s και 30s, ξανά στα 60s ελαφρά μεγαλύτερος κίνδυνος για γυναίκες και ηλικιωμένους Οικογενειακό ιστορικό Εθνικότητα Χρήση ισοτρετινοΐνης ή ρετινοϊκό οξύ (Roaccutan) για θεραπεία ακμής NC : κάπνισμα ζωή σε αστικό περιβάλλον 15
Empiric Risk for Developing Crohn's Disease (%) Risk for Developing CD 60 50 50.0 40 37.0 30 20 16.8 10 0 7.5 7.4 7.0 4.6 <4.0 <0.2 0.1 Figure 4 Offspr Both Sib Ashk Parents Jew MZ Twin Parent Offspr Ashk Jew Sib Non-Jew DZ Twin Homozygote NOD2 Heterozygote NOD2 General Population 16
Αίτια ΙΦΝΕ Γονίδια Ανοσολογικό Σύστημα Περιβάλλον 17
Συμμετέχουν το ίδιο όλα τα αίτια? Γονίδια Ανοσολογικό Σύστημα Γονίδια Ανοσολογικό Σύστημα Γονίδια Ανοσολογικό Σύστημα Περιβάλλον Περιβάλλον Περιβάλλον 18
Τι προκαλεί την ΙΦΝΕ? Περιβαλλοντικοί παράγοντες (χλωρίδα) Χρόνια ελεγχόμενη Φλεγμονή (υγιές έντερο) Μέτρια φλεγμονή Γενετικές συνιστώσες Χρόνια ανεξέλεγκτη φλεγμονή (ΙΦΝΕ) 19
Περιβάλλον ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΑΓΧΟΣ (STRESS) ΔΙΑΙΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΕΚΤΟΜΗ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΥΓΙΕΙΝΗ 20
ΕΚ Το κάπνισμα μπορεί να προστατεύσει από ΕΚ Πρώην καπνιστές εμφανίζουν συχνότερα ΕΚ Κάπνισμα και ΙΦΝΕ NC Διπλάσιος κίνδυνος σε καπνιστές Μικρότερη ανταπόκριση θεραπείας στους καπνιστές Αυξημένος κίνδυνος υποτροπής της νόσου μετά από χειρουργείο στους καπνιστές 21
Άγχος και ΙΦΝΕ ΌΧΙ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΝΑΙ (ΠΙΘΑΝΑ) ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΕΚ : ψυχολογικό stress NC : κατάθλιψη Ελλάδα : αυτοκτονία στις ΙΦΝΕ > γενικό πληθυσμό 22
Δίαιτα και ΙΦΝΕ Λίπος, μαργαρίνη Γρήγορο φαγητό (Fast food) Δημητριακά Γαλακτοκομικά Διαιτητικά μικροσωματίδια (σκόνη, προσθετική ύλη, de novo) διοξείδιο τιτανίου( Ε171), aluminosilicates (Ε554,Ε555,Ε556,Ε559) 23
Φάρμακα και ΙΦΝΕ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ασθενής συσχέτιση η χρήση δεν επηρεάζει την υποτροπή ή τη σοβαρότητα της νόσου ΜΗ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ευνοούν την υποτροπή 24
Σκωληκοειδεκτομή και ΙΦΝΕ Προηγηθείσα σκωληκοειδίτις ή σκωληκοειδεκτομή προστατεύει ΕΚ Προστατεύει NC Συνδέεται με εγγύ νόσο κολεκτομή χρήση ανοσοκατασταλτικών κίνδυνος στενώσεων κίνδυνος περιεδρικών συριγγίων 25
Λοιμώξεις και ΙΦΝΕ Δεν υπάρχει απόδειξη για αιτιολογικό ρόλο παθογενετικών μικροοργανισμών (M. paratuberculosis, Ecoli, Listeria, Chlamydia,κλπ.) Cold chain hypothesis (Lancet, 2003 ) (NC) Ψυχoτρόφα βακτήρια: Yersinia, Listeria, Κλωστηρίδιο Ιλαρά εμβόλιο ιλαράς και NC : ΌΧΙ Κυτταρομεγαλοιός (ΕΚ) 26
Εντερική χλωρίδα και ΙΦΝΕ Μικροβιακά αίτια Συμβιωτικοί παράγοντες Συμβιωτικοί παράγοντες Δυσβίωση 27
Υγιεινή και ΙΦΝΕ Πρόσβαση σε καθαρό νερό Ολιγομελής οικογένεια Λοιμώξεις και εμβολιασμός περιγεννητικά και Γρήγορο φαγητό, τσίχλες, οδοντόπαστες, ψυγείο Θηλασμός (προστατεύει) Κοινωνική θέση (NC: νόσος των πλουσίων) Never/Almost Never 28
Γενετικοί Παράγοντες (Ι) Φυλή & Εθνικότητα Πολλαπλά μέλη οικογενειών με ΙΦΝΕ Μελέτη διδύμων 29
Γενετική Προδιάθεση Μελέτες Διδύμων Μονοζυγωτικοί Διζυγωτικοί Δίδυμοι (%) Δίδυμοι (%) ΕΚ 6.3 0 ΝC 58 3.9 30
Γενετικοί Παράγοντες (ΙΙ) NOD 2 για τελ. Ειλεΐτιδα (ΝC) (2001). Πολλά γονίδια έχουν περιγραφεί σε καλά χαρακτηρισμένες ομάδες ασθενών. 31
Γενετικοί Παράγοντες (Ι) Γονίδια ΝC Γονίδια ΕΚ 30 Ειδικά Γονίδια ΝC 110 Γονίδια ΙΦΝΕ 23 Ειδικά Γονίδια ΕΚ Κοινά Γονίδια 32
Γενετικοί Παράγοντες (ΙΙ) NOD 2 για τελ. Ειλεϊτιδα (ΝC) (2001) Πολλά γονίδια έχουν περιγραφεί σε καλά χαρακτηρισμένες ομάδες ασθενών Γενετικοί παράγοντες πιο σημαντικοί στην NC από ότι στην ΕΚ Αναμφίβολα γενετικές πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν για: Κατανόηση αιτιοπαθογένειας Διάγνωση και θεραπεία 33
34
Συμπεράσματα Η ανάπτυξη ΙΦΝΕ προαπαιτεί την αλληλεπίδραση της εντερικής χλωρίδας με το κατάλληλο γενετικό υπόστρωμα του ξενιστή. Άτομα που στερούνται του κατάλληλου συνδυασμού δεν αναπτύσσουν ΙΦΝΕ. 35
ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΥΡΡΑΚΟΥ (ΓΟΣ) ΚΑΤΣΑΝΟΣ ΚΩΣΤΑΣ Επ. Καθηγητής Γαστρεντερολογίας ΚΙΣΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ Γαστρεντερολόγος ΣΚΑΜΝΕΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΥΓΚΟΥΝΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γαστρεντερολόγος Γαστρεντερολόγος Never/Almost Never 36
Nou easti nesti tsi antras e nou antras sh lagegis Armani(Vlach) Current Opinon in Gastrenterology,2016 37
Δεν υπάρχει κάτι που έκανες ή που δεν έκανες και εμφάνισες την νόσο. 38
39