ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (Απογευματινή φοίτηση ) ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΝΕΟΙ : ΣΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΝΤΑΞΗ Όνομα : Γεωργίου Ιακώβου Ελένη Ομάδα :ΛΕΥΑ1 Ειδικότητα :Μαθηματικός Αρ. Ταυτότητας :778763 Μάθημα :Εκπαιδευτική Έρευνα Καθηγήτρια :Ειρήνη Ευθυμίου εκέμβριος 2005

ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΝΕΟΙ : ΣΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΝΤΑΞΗ ΜΕΡΟΣ Α : ΑΡΧΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΑΡΧΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ-ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ιεθνώς τοποθετούνται χρόνο με το χρόνο όλο και περισσότερα παιδιά με Ειδικές Ανάγκες στα σχολεία, γεγονός που παρουσιάζει ενδιαφέρον για πολλούς ερευνητές και εκπαιδευτικούς. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η στάση όλων όσων εμπλέκονται στο θέμα της σχολικής ένταξης αυτών των παιδιών. Η επιτυχία της προσπάθειας αυτής εξαρτάται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς δασκάλους, γονείς μαθητές. Πολλές έρευνες που έχουν γίνει εστιάζουν την προσοχή τους στη συμπεριφορά των μικρών παιδιών προσχολικής ηλικίας και παιδιών του δημοτικού απέναντι στα παιδιά με ειδικές ανάγκες, γεγονός που τονίζει την ιδιαιτερότητα που παρουσιάζει η διαδικασία της ένταξης σ αυτές τις ηλικίες. Η ανάγκη όμως να ερευνηθούν και οι στάσεις των εφήβων και των νέων δεν πρέπει να αγνοηθεί, αν σκεφτεί κανείς τη σημασία της εφηβείας στην κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου (Donaldson κ.α. 1994). Κατά την περίοδο της εφηβείας, και της πρώτης νεανικής ηλικίας πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στη διαμόρφωση των στάσεων και αντιλήψεων που θα έχουν οι νέοι για τον εαυτό τους και τους άλλους γύρω τους. Σύμφωνα με τον

Ianni (1989) η συναναστροφή με ομάδες συνομήλικων παρέχει στους εφήβους την ευκαιρία να αναπτύξουν, πέρα από την οικογένεια τους, την προσωπική τους ταυτότητα και να προσαρμοστούν σε μια ευρύτερη κοινωνία. Για τους έφηβους με ειδικές ανάγκες, η αναστάτωση που συνοδεύει την εφηβεία και οι κοινωνικές ανάγκες οδηγούν σε επιπρόσθετες δυσκολίες. Οι δυσκολίες αυτές συνοδευόμενες από ένα χρόνιο αίσθημα αποτυχίας και χαμηλή αυτοπεποίθηση, οδηγούν σε κοινωνικά και συναισθηματικά προβλήματα προσαρμογής. Η αρνητική στάση των συνομηλίκων και η απόρριψη μπορούν να αποβούν καταστροφικές και να καταλήξουν σ ένα φαύλο κύκλο (Stoneman, 1993). Η περίοδος της εφηβείας, είναι μια περίοδος αυτοσυνείδησης για τους νέους σε σχέση με τους γύρω τους. Ενδιαφέρονται για την εμφάνιση τους, συγκρίνονται με τα πρότυπα της ομάδας τους και τα άτομα που έχουν χαρακτηριστικά που θεωρούνται αρνητικά από την κυρίαρχη ομάδα υποτιμούνται και χαρακτηρίζονται με αρνητικούς τρόπους. Έτσι εάν οι έφηβοι με αναπηρίες αντιμετωπίζουν αρνητικές στάσεις από το άμεσο περιβάλλον που τους ενδιαφέρει, αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην ανάπτυξη μιας θετικής προσωπικότητας. «Στον 21 Ο αιώνα δεν μιλάμε πια για ειδική εκπαίδευση αλλά για μια ανεκτική δημοκρατική, εξατομικευμένη εκπαίδευση που απευθύνεται σε όλους (inclusive education), που εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες και ίσα δικαιώματα εκπαιδευτικά και επαγγελματικά, και δίνει στον καθένα και την καθεμιά την δυνατότητα να ξεπεράσει τις αδυναμίες του/της και να καλλιεργήσει τις δυνατότητες του/της» (Φτιάκα, 2000).

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω η έρευνα αυτή θα εξετάσει τις αντιλήψεις των παιδιών ορισμένων σχολείων σχετικά με το θεσμό της ένταξης παιδιών με ειδικές ανάγκες σ ένα τέτοιο περιβάλλον. Το ερώτημα που θα τεθεί στην έρευνα που προτείνουμε είναι: Ποιες οι απόψεις και στάσεις των μαθητών σχετικά με την ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης; ΣΚΟΚΠΟΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Σκοπός της έρευνας είναι να εξεταστεί η στάση που εκδηλώνουν οι μαθητές ως προς την ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες στην τάξη τους. Ειδικότερα θα εξεταστεί αν επιδρούν στην στάση αυτή το φύλο, η ηλικία, το κοινωνικοοικονομικό στάτους, το οικογενειακό περιβάλλον, οι στάσεις των καθηγητών, η συμπεριφορά των παιδιών με ειδικές ανάγκες, η μορφή που έχουν οι ειδικές ανάγκες και ο τύπος ένταξης. Τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν είναι: Αν υπάρχει θετική συσχέτιση των προσωπικών χαρακτηριστικών των μαθητών και των στάσεών τους, έναντι στην ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες στα σχολεία τους. Κατά πόσο συμβάλλει το ψηλό κοινωνικό οικονομικό επίπεδο της οικογένειας των μαθητών στην διαμόρφωση θετικής στάσης προς τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Αν η ύπαρξη παιδιού με ειδικές ανάγκες στην οικογένεια ή στο φιλικό περιβάλλον επηρεάζει την διαμόρφωση θετικής στάσης.

Συμβάλλει η ύπαρξη παιδιού με ειδικές ανάγκες στην τάξη τους, στη διαμόρφωση θετικής στάσης έναντι στο θεσμό της ένταξης. Αν οι μορφές ειδικών αναγκών είναι παράγοντας που συμβάλλει στη διαφοροποίηση της στάσης Αν επηρεάζεται από τη συμπεριφορά των παιδιών με ειδικές ανάγκες και τη στάση των μαθητών απέναντι τους. ΑΡΧΙΚΗ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΕ ΙΟΥ ΜΕΘΟ ΟΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΟ ΕΙΓΜΑ Για την επίτευξη του σκοπού της έρευνας θεωρήθηκε αναγκαίος ο καταρτισμός ενός ερωτηματολογίου (βλ. παράρτημα). Θεωρήθηκε ότι το ερωτηματολόγιο, ως μέσο συλλογής δεδομένων διασφαλίζει σε μέγιστο βαθμό την ανωνυμία και ενισχύει την ειλικρίνεια στις απαντήσεις των μαθητών. Επίσης, δεδομένου ότι θα συμπληρωθεί σε διδακτικό χρόνο, αποτελεί μια ταχεία διαδικασία μαζικής συλλογής δεδομένων. Τέλος, το ερωτηματολόγιο περιέχει ερωτήσεις κλειστού τύπου εκτός από μια ερώτηση ανοικτού τύπου όπου καλούνται τα παιδιά να δώσουν το δικό τους ορισμό για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, γεγονός που ενισχύει την αξιοπιστία της έρευνας. Η μορφή του ερωτηματολογίου περιλαμβάνει τρία βασικά μέρη: Στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονται ερωτήσεις που αφορούν προσωπικά στοιχεία των μαθητών όπως το φύλο, την ηλικία, τη γεωγραφική προέλευση και το οικογενειακό τους περιβάλλον. Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνονται ερωτήσεις οι οποίες έχουν σκοπό την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος. Οι μαθητές καλούνται να δώσουν τις

εκτιμήσεις τους σε κλίμακα 1-5 (1= καθόλου, 2= λίγο, 3= αρκετά, 4= πολύ, 5= πάρα πολύ). Στο τρίτο μέρος περιλαμβάνονται ερωτήσεις όπου μπορούμε να εξετάσουμε εις βάθος τις απόψεις των μαθητών για το θέμα. Στο μέρος αυτό υπάρχουν τρεις ερωτήσεις. Στην πρώτη καλούνται να απαντήσουν με Ναι ή Όχι κάποια ερωτήματα στην δεύτερη να υπογραμμίσουν την άποψη τους και τέλος η τρίτη ερώτηση καλούνται οι μαθητές να δώσουν τις εκτιμήσεις τους σε κλίμακα 1-5 όπως και στο δεύτερο μέρος. Αναφορά στον πληθυσμό και στο δείγμα της έρευνας Τον πληθυσμό της έρευνας θα αποτελέσουν οι μαθητές της Α Γυμνασίου και της Γ Γυμνασίου δύο τμημάτων στα οποία διδάσκω στο Γυμνάσιο Αγίου Βασιλείου στο Στρόβολο. Το μέγεθος του δείγματος είναι γύρω στα 40 παιδιά. Παρουσίαση και περιγραφή των μέσων συλλογής δεδομένων Οι μαθητές θα συμπληρώσουν ανώνυμα το ερωτηματολόγιο κατά τη διάρκεια του μαθήματος και θα τα επιστρέψουν αμέσως πίσω. Θέματα δεοντολογίας που πιθανόν να προκύπτουν Πιστεύω ότι στην έρευνα αυτή πιθανόν να προκύψουν δεοντολογικά θέματα όπως για παράδειγμα κάποια παιδιά με ειδικές ανάγκες (π.χ. παιδιά με κινητικά προβλήματα ή ακουστικά) που είναι ενταγμένα στο σχολείο και τους δοθεί να απαντήσουν ερωτηματολόγιο ίσως το δεχθούν αρνητικά.

ΕΠΕΡΞΕΡΓΑΣΙΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ Μετά τη συλλογή των ερωτηματολογίων διαπίστωσα τα εξής: Τα παιδιά της Γ τάξης αντιμετωπίζουν πιο θετικά τα παιδιά με ειδικές ανάγκες και είναι πιο θετικά στη σκέψη ένταξης τους σε κανονικά σχολεία από ότι τα παιδιά της Α ταξης. Τα κορίτσια έχουν πιο θετική στάση απέναντι στα άτομα με ειδικές ανάγκες σε σχέση με τα αγόρια Τα παιδιά της Γ Γυμνασίου βλέπουν πιο θετικά τα παιδιά με ειδικές ανάγκες από τα παιδιά της Α τάξης τα οποία είναι πιο απαθή απέναντι τους Τα παιδιά που έχουν στην οικογένεια ή στο κοντινό περιβάλλον τους άτομο με ειδικές ανάγκες έχουν μια θετικότερη στάση απέναντι τους και είναι πάντα πρόθυμα να τα βοηθήσουν Η μόρφωση επίσης των γονιών επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την στάση των παιδιών προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Τα παιδιά των οποίων οι γονείς είναι μορφωμένοι διαθέτουν περισσότερη ανεκτικότητα και αποδέχονται πιο εύκολα τα άτομα αυτά με τις ιδιαιτερότητες τους Επίσης διαφάνηκε, ότι τα παιδιά πιστεύουν, πως το σχολείο δεν έχει τα αναγκαία μέσα και τον απαραίτητο εξοπλισμό για να βοηθήσει τα άτομα αυτά καθώς επίσης δεν υπάρχει κατάλληλα καταρτισμένο εκπαιδευτικό προσωπικό

ΜΕΡΟΣ Β ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της αρχικής διερεύνησης και επιθυμώντας να βελτιώσω τις πιο πάνω αρνητικές παραμέτρους που εντόπισα κατά την επεξεργασία των δεδομένων προχώρησα στις πιο κάτω ενέργειες: Αφιέρωσα μία διδακτική περίοδο για να συζητήσουμε με τα παιδιά επί του θέματος και ακούοντας τις δικές τους απόψεις προσπάθησα να τους δώσω τη δική μου άποψη επί του θέματος. Ακούστηκαν κάποιες εμπειρίες από παιδιά που έχουν στο οικογενειακό τους ή στο φιλικό τους περιβάλλον παιδιά με ειδικές ανάγκες. ιοργανώθηκε επίσκεψη σε διάφορα ιδρύματα, όπου τα παιδιά ήρθαν σε άμεση επαφή με άτομα με ειδικές ανάγκες. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ Σκοπός του αναθεωρημένου κύκλου διερεύνησης είναι να διαφανεί κατά πόσο οι ενέργειες που έγιναν κατά το αναθεωρημένο σχέδιο διερεύνησης έφεραν θετικά αποτελέσματα και σε ποιο βαθμό. Επίσης να διαφανεί αν μετά από την εμπλοκή και των γονιών άλλαξε η στάση των αγοριών και των μαθητών των πιο μικρών τάξεων απέναντι στα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Οι ερωτήσεις που προστέθηκαν στο αναθεωρημένο ερωτηματολόγιο ζητούσαν την άποψη των μαθητών για το αν η ενημέρωση που τυγχάνουν είναι ικανοποιητική και για το αν επηρεάζουν τη δική τους στάση οι στάσεις των φίλων τους στο θέμα αυτό.

ΜΕΘΟ ΟΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΙΓΜΑ Η μέθοδος συλλογής δεδομένων στον αναθεωρημένο κύκλο διερεύνησης είναι το ερωτηματολόγιο. Θα χρησιμοποιήσω ανώνυμο ερωτηματολόγιο γιατί με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η εμπιστευτικότητα των στοιχείων και διαφυλάσσεται η ανωνυμία των ατόμων. Επίσης με το ανώνυμο ερωτηματολόγιο τα άτομα(μαθητές) μπορούν πιο εύκολα και άνετα να εκφράσουν τις απόψεις τους Το ερωτηματολόγιο θα δοθεί στους μαθητές των ίδιων τμημάτων που δόθηκε και το φύλο κατά την αρχική διερεύνηση του θέματος, μετά από μια σειρά μαθημάτων εφαρμογής του αναθεωρημένου σχεδίου. Προτού δοθεί το ερωτηματολόγιο στους μαθητές θα εξασφαλίσω άδεια από τον διευθυντή του σχολείου, στην οποία θα εκθέσω αναλυτικά τους σκοπούς της έρευνας μου. Επίσης θα ξεκαθαρίσω και προς τους μαθητές το σκοπό της έρευνας, ότι το ερωτηματολόγιο θα είναι ανώνυμο και ότι για τη συμπλήρωση του θα αφιερώσουμε μέρος μιας διδακτικής περιόδου.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Παρακαλώ απαντήστε σε όλες τις ερωτήσεις με απόλυτη ειλικρίνεια και με τρόπο που να αντανακλά τα πραγματικά σας συναισθήματα. Ευχαριστώ!! ΜΕΡΟΣ Α Υπογράμμισε / συμπλήρωσε τα πιο κάτω ανάλογα με το τι ισχύει στην περίπτωση σου. 1. Φύλο Αγόρι Κορίτσι 2. Ηλικία 3. Μόνιμη Κατοικία Πόλη Χωριό 4. Επάγγελμα πατέρα. 5. Επάγγελμα μητέρας. 6. Μόρφωση πατέρα (να ημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, υπογραμμίσεις αυτό που Ανώτερη Σχολή, Πανεπιστήμιο ισχύει) 7. Μόρφωση μητέρας (να υπογραμμίσεις αυτό που ισχύει) ημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, Ανώτερη Σχολή, Πανεπιστήμιο 8. Υπάρχει παιδί με ειδικές ανάγκες: Στην τάξη σου Στην οικογένεια σου Στο σχολείο σου Συγγενής σου Στην γειτονιά σου 9. Οι γονείς σου κάνουν παρέα με οικογένεια που έχει παιδί με ειδικές ανάγκες; ΝΑΙ ΟΧΙ

10. Από πού γνωρίζεις για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες; Σχολείο Οικογένεια Φιλικό Περιβάλλον Προσωπικό Ενδιαφέρον Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Βιβλία. ΜΕΡΟΣ Β Κύκλωσε τον αριθμό που εκφράζει την προτίμησή σου σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά. ΗΛΩΣΗ ΚΑΘΟΛΟΥ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ 1. Πιστεύεις ότι ωφελούνται τα παιδιά με την ένταξη τους σε κανονικό σχολείο; 2. Πιστεύεις ότι οι καθηγητές είναι σε θέση να προσφέρουν ιδιαίτερη βοήθεια στα παιδιά με ειδικές ανάγκες; 3. Θα ήθελες ένα παιδί με ειδικές ανάγκες: (α) Να κάθεται μαζί σου στην τάξη (β) Να είναι φίλος σου (γ) Να βγαίνετε μαζί (δ) Να κάνετε παρέα τα διαλείμματα (ε) Να έρχεται στο σπίτι σου 4. Θα προτιμούσες να κάθεσαι μαζί με παιδί: (α) Κουφό

(β) Τυφλό (γ) Με μειωμένη όραση (δ) Αυτιστικό (ε) Μογγολικό (στ) υσλεξικό (ζ) Σωματικά Ανάπηρο (η) Νοητικά Καθυστερημένο 5. Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες στο Γυμνάσιο και Λύκειο: (α) εν διαβάζουν δεν μελετούν (β) Είναι δειλά και φοβισμένα (γ) Είναι απαθή και αδιάφορα (ε)τα κοροϊδεύουν οι άλλοι (στ) εν τα προσέχουν (ζ) Κάνουν παρέα με παιδιά της τάξης ΜΕΡΟΣ Γ 1. Πιστεύεις ότι τα παιδιά με ειδικές ανάγκες: Μπορούν να προσαρμοστούν σε κανονικά σχολεία; ΝΑΙ ΟΧΙ Μπορούν να προσαρμοστούν σε κανονικά σχολεία; ΝΑΙ ΟΧΙ Πρέπει να συναναστρέφονται με φυσιολογικά παιδιά; Ένα κανονικό σχολείο μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους; 2. Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι: - Σωματικά Ανάπηρα ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ

- Κωφά, Βαρήκοα - Με μειωμένη όραση - Παιδιά με κινητικά προβλήματα - Παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς - υσλεξικά - Μογγολικά - Εκπαιδεύσιμα με νοητική στέρηση - Αυτιστικά - Όλα τα πιο πάνω 3. Ποιοι χώροι πιστεύεις είναι καταλληλότεροι για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες: ΗΛΩΣΗ ΚΑΘΟΛΟΥ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ 1. Κανονική τάξη στο σχολείο 2. Ειδική τάξη στο κανονικό σχολείο 3. Ένταξη των παιδιών σε κανονική τάξη με ατομική στήριξη έξω από αυτή 4. Ειδική τάξη, ειδικό σχολείο

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παντελιάδου, Σ., Λαμπροπούλου, Β., (2000) Έφηβοι και νέοι: Στάσεις προς τους μαθητές με ειδικές ανάγκες και την σχολική τους ένταξη. Νέα παιδεία Σταμάτη, Σωτ. (1987) Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο «κανονικό» σχολείο. Πειραιάς Φτιάκα, Ε., (2001) Ειδική Εκπαίδευση: Ένα προσωπικό όραμα. Σύγχρονη Εκπαίδευση.