ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών» 6η Διάλεξη: «Ενεργητική και παθητική αποκατάσταση μετά από έντονη άσκηση» Δρ. Τζιαμούρτας Αθανάσιος, Επίκουρος Καθηγητής
Σε αυτή την θεματική ενότητα οι φοιτητές θα ενημερωθούν για: Το χρόνο υποδιπλασιασμού του γαλακτικού οξέος (ΓΟ) Την επίδραση που έχει η παθητική αποκατάσταση στην κινητική του ΓΟ μετά από άσκηση Την επίδραση που έχει η ενεργητική αποκατάσταση στην κινητική του ΓΟ μετά από άσκηση
Η υψηλή αναερόβια γαλακτική ικανότητα ενδιαφέρει του αθλητές αγωνισμάτων που στηρίζονται κυρίως ή κατά ένα μεγάλο μέρος στο σύστημα του γαλακτικού οξέος (Γ.Ο.) Αγωνίσματα δρόμου ταχύτητας Κολύμβηση ταχύτητας
Η προπόνηση ταχύτητας βελτιώνει τη δραστικότητα των ενζύμων του συστήματος του Γ.Ο., δημιουργεί τη δυνατότητα αύξησης της ισχύος αυτού του συστήματος και αύξηση της μέγιστης παραγωγής Γ.Ο. Εάν ένας αθλητής παρουσιάσει μεγαλύτερη [Γ.Ο.] σε μια μέγιστη προσπάθεια σε σχέση με προηγούμενη προσπάθεια αυτό μπορεί να οφείλεται σε έναν από τρεις παράγοντες
1. Αυξημένη παραγωγή Γ.Ο. 2. Αυξημένη δέσμευση των παραγόμενων πρωτονίων στο σαρκόπλασμα από ουσίες με αλκαλικό χαρακτήρα (όπως ανόργανα ιόντα και πρωτεΐνες, που μετριάζουν έτσι την πτώση του ph και αναβάλλουν την εμφάνιση κάματου 3. Αυξημένη ταχύτητα εξόδου του Γ.Ο. από τις συστελλόμενες μυϊκές ίνες (λόγω αυξημένης αιμάτωσης των μυών)
Καιοιτρειςπροαναφερθείσες προσαρμογές μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση της απόδοσης. Έτσι αρκετοί ερευνητές έχουν βρει θετική συσχέτιση μεταξύ της μέγιστης συγκέντρωσης του Γ.Ο. στο αίμα και της απόδοσης σε αγώνες όπως τα 400 και 800 μ.
Χρόνος υποδιπλασιασμού Είναι ο χρόνος που απαιτείται για να πέσει η συγκέντρωση ενός μορίου στο μισό 15 λεπτά για το γαλακτικό οξύ
Απομάκρυνση γαλακτικού οξέος Το γαλακτικό οξύ απομακρύνεται από τον ίδιο το μυ που το παράγει Ηαύξησητης[Γ.Ο.] υποδεικνύει πως το Γ.Ο. που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της άσκησης τώρα μεταφέρεται στην κυκλοφορία του αίματος για να μπορέσει να αποδομηθεί Πρέπει να φύγει από το μυ επειδή εμπλέκεται στη μυϊκή συστολή
Απομάκρυνση γαλακτικού οξέος Το Γ.Ο. απομακρύνεται από το αίμα από διάφορα όργανα π.χ. το ήπαρ Δημιουργία καινούριας γλυκόζης Όσο πιο γρήγορα απομακρύνεται από το αίμα τόσο πιο γρήγορα απομακρύνεται και από το μυ
Ο κύκλος του Cori δε μπορεί να διατηρηθεί για πάντα έτσι ώστε να προσδίδει ενέργεια Παρατηρείστε ότι η αριστερή πλευρά (η γλυκονεογενετική) απαιτεί 6 mole ΑΤΡ ενώ η δεξιά πλευρά (η γλυκολυτική) αποδίδει 2 mole ATP. Επομένως υπάρχει ένα αρνητικό ισοζύγιο 4 mole ATP για τον οργανισμό. Ωστόσο, τα 6 mole ATP κοστίζουν τον ηπατικό ιστό ενώ τα 2 mole ATPυ πουτα χρειάζεται άμεσα για να συνεχίσει την άσκηση ΟκύκλοςτουCori
Δημιουργία και απομάκρυνση γαλακτικού οξέος
Απομάκρυνση γαλακτικού οξέος
Παθητική αποκατάσταση Μετά από έντονη άσκηση ο αθλητής δεν πραγματοποιεί καμία είδους φυσική δραστηριότητα και απλά ξεκουράζεται
Ενεργητική αποκατάσταση Μετά από έντονη άσκηση ο αθλητής πραγματοποιεί κάποιου είδους φυσική δραστηριότητα % αναλογία της VO 2max ήτηςμκσ
Πείραμα Ενεργητική αποκατάσταση Στο συγκεκριμένο πείραμα θα λάβει μέρος ένα νεαρό άτομο. Η μορφή της άσκησης που θα πραγματοποιήσει, θα είναι ποδηλάτηση στο κυκλοεργόμετρο (Monark Ergomedic) με μέγιστη ένταση και διάρκεια 30 δευτερόλεπτα (Wingate test). Ο συμμετέχοντας θα πραγματοποιήσει προθέρμανση στο ποδήλατο για 3-4 λεπτά με περίπου 50-60 στροφές ανά λεπτό και με τέτοια ένταση ώστε να ανεβάσει τους καρδιακούς του σφυγμούς στους 150-160 ανά λεπτό. Στα πέντε τελευταία δευτερόλεπτα θα πραγματοποιήσει μέγιστη προσπάθεια.
Πείραμα Ενεργητική αποκατάσταση Μετά από 2-5 λεπτάθαξεκινήσειη διαδικασία του τεστ κατά την οποία ο συμμετέχοντας θα ξεκινήσει να ποδηλατεί με μέγιστη ένταση και χωρίς αντίσταση. Όταν φτάσει στη μεγαλύτερη ταχύτητα θα του προστεθεί στο ποδήλατο αντίσταση ίση με το 7.5% του σωματικού του βάρους. Από τη στιγμή εκείνη θα αρχίσει να μετρά και ο χρόνος των 30 δευτερολέπτων της άσκησης κατά τον οποίο ο αθλητής θα πρέπει να παραμείνει πάνω στη σέλα του ποδηλάτου.
Πείραμα Ενεργητική αποκατάσταση Αμέσως μετά την άσκηση αυτή, ο συμμετέχοντας θα πραγματοποιήσει άσκηση χαμηλής έντασης (περπάτημα) στο δαπεδοεργόμετρο για πέντε λεπτά με ένταση ίση με το 40-50% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας. Αιμοληψία θα πραγματοποιηθεί πριν, στο τρίτο, δέκατο, δέκατο πέμπτο, εικοστό και τριακοστό πρώτο λεπτό μετά το τέλος της άσκησης (10 ml αίματος), για τον προσδιορισμό των επιπέδων του γαλακτικού οξέος.
Πείραμα Ενεργητική αποκατάσταση Η λήψη αίματος θα γίνει από το άκρο κάποιου δακτύλου ως εξής: θα τρυπήσουμε το δάχτυλο με το ειδικό νυστέρι και στη συνέχεια θα συγκεντρώσουμε το αίμα με το τριχοειδές μέχρι τη μαύρη γραμμή του. Θα τοποθετήσουμε το τριχοειδές στην ειδική πιπέτα και θα το ρίξουμε στο φιαλίδιο με το αντιδραστήριο. Αφού το ανακινήσουμε, θα το τοποθετήσουμε στο φασματοφωτόμετρο (DR Lange LP20). Στη συνέχεια, θα το απομακρύνουμε από το φασματοφωτόμετρο και θα αντικαταστήσουμε το πράσινο με το γαλάζιο καπάκι, θα το ανακινήσουμε και θα το επανατοποθετήσουμε στο φασματοφωτόμετρο για να μας δώσει την ένδειξη.
Πείραμα Παθητική αποκατάσταση Στο συγκεκριμένο πείραμα θα λάβει μέρος ένας νεαρό άτομο. Η μορφή της άσκησης που θα πραγματοποιήσει, θα είναι ποδηλάτηση στο κυκλοεργόμετρο (Monark Ergomedic) με μέγιστη ένταση και διάρκεια 30 δευτερόλεπτα (Wingate test). Ο συμμετέχοντας θα πραγματοποιήσει προθέρμανση στο ποδήλατο για 3-4 λεπτά με περίπου 50-60 στροφές ανά λεπτό και με τέτοια ένταση ώστε να ανεβάσει τους καρδιακούς του σφυγμούς στους 150-160 ανά λεπτό. Σταπέντετελευταίαδευτερόλεπταθαπραγματοποιήσει μέγιστη προσπάθεια. Μετά από 2-5 λεπτά θα ξεκινήσει η διαδικασία του τεστ κατά την οποία ο συμμετέχοντας θα ξεκινήσει να ποδηλατεί με μέγιστη ένταση και χωρίς αντίσταση. Όταν φτάσει στη μεγαλύτερη ταχύτητα θα του προστεθεί στο ποδήλατο αντίσταση ίση με το 7.5% του σωματικού του βάρους. Από τη στιγμή εκείνη θα αρχίσει να μετρά και ο χρόνος των 30 δευτερολέπτων της άσκησης κατά τον οποίο ο αθλητής θα πρέπει να παραμείνει πάνω στη σέλα του ποδηλάτου.
Πείραμα Παθητική αποκατάσταση Μετά το τέλος της άσκησης ο αθλητής θα παραμείνει πάνω στο κυκλοεργόμετρο για πέντε λεπτά χωρίς να πραγματοποιεί καμία προσπάθεια άσκησης Αιμοληψία θα πραγματοποιηθεί πριν, στο τρίτο, δέκατο, δεκατοπέμπτο, εικοστό και τριακοστό πρώτο λεπτό μετά το τέλος της άσκησης (10 ml αίματος), για τον προσδιορισμό των επιπέδων του γαλακτικού οξέος.
Πείραμα Παθητική αποκατάσταση Η λήψη αίματος θα γίνει από το άκρο κάποιου δακτύλου ως εξής: θα τρυπήσουμε το δάχτυλο με το ειδικό νυστέρι και στη συνέχεια θα συγκεντρώσουμε το αίμα με το τριχοειδές μέχρι τη μαύρη γραμμή του. Θα τοποθετήσουμε το τριχοειδές στην ειδική πιπέτα και θα το ρίξουμε στο φιαλίδιο με το αντιδραστήριο. Αφού το ανακινήσουμε, θα το τοποθετήσουμε στο φασματοφωτόμετρο (DR Lange LP20). Στη συνέχεια, θα το απομακρύνουμε από το φασματοφωτόμετρο και θα αντικαταστήσουμε το πράσινο με το γαλάζιο καπάκι, θα το ανακινήσουμε και θα το επανατοποθετήσουμε στο φασματοφωτόμετρο για να μας δώσει την ένδειξη.
Θέματα προς συζήτηση Συζητήστε τις διαφορές που προκύπτουν από τη διαφορετική απόκριση του ΓΟ μετά από τις διαφορετικής έντασης ασκήσεις
Επίλογος Η ενεργητική αποκατάσταση μπορεί να βελτιώσει την απομάκρυνση του γαλακτικού οξέος από το αίμα συγκριτικά με την παθητική αποκατάσταση
Βιβλιογραφία Βιοχημεία της άσκησης, Β.Κ. Μούγιου, 3η έκδοση, 2002, Σελίδες 265-298.