Τίτλος Μαθήµατος: Ιστορία και ιδακτική της στο ηµοτικό Σχολείο Κωδικός Μαθήµατος: EDG 273 Κατηγορία Μαθήµατος: (Υποχρεωτικό/Επιλεγόµενο) Υποχρεωτικό Επίπεδο Μαθήµατος: (πρώτου, δεύτερου ή τρίτου κύκλου) Πτυχίο (1 ος Κύκλος) Έτος Σπουδών: 3 Τετράµηνο προσφοράς Μαθήµατος: 6 Αριθµός ECTS: 5 Όνοµα ιδάσκοντος: Θα ανακοινωθεί Μαθησιακά Αποτελέσµατα Μαθήµατος: Mε την ολοκλήρωση του µαθήµατος, οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να: Αναλύουν το περιεχόµενο των µαθηµάτων της Ιστορίας και τους στόχους του στο δηµοτικό µε βάση σύγχρονες προσεγγίσεις. Αναφέρουν και να εξηγούν βασικές έννοιες και διαδικασίες της Ιστορίας. Εκτίθενται σε και συζητούν θεωρητικά και επιστηµολογικά θέµατα που απασχολούν τους σύγχρονους ιστορικούς και ερευνητές. Εντοπίζουν, κριτικάρουν και αποδοµούν ιδεολογία, στερεότυπα και προκαταλήψεις που περιέχονται στο Αναλυτικό Πρόγραµµα και τα σχολικά εγχειρίδια που χρησιµοποιούνται στην Κύπρο και τα επαναδοµούν κατά τη διδασκαλία τους. Συγκρίνουν ΑΠ και εγχειρίδια που χρησιµοποιούνται στην Κύπρο µε αυτά άλλων χωρών και διεθνών οργανισµών (Συµβούλιο της Ευρώπης, Euroclio) µε βάση κριτήρια που πηγάζουν από νέες µεθοδολογικές προσεγγίσεις στο µάθηµα. Οργανώνουν και εφαρµόζουν επισκέψεις σε µουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Εφαρµόζουν σύγχρονες µεθοδολογικές προσεγγίσεις στο µάθηµα της Ιστορίας Αξιολογούν τις γνωστικές-αναπτυξιακές ιδιαιτερότητες των παιδιών ηλικίας δηµοτικού σε σχέση µε τις έννοιες, δεξιότητες-ικανότητες και στάσεις στις οποίες στηρίζεται η ιστορική έρευνα και σκέψη. Αξιοποιούν ποικιλία κατάλληλων διδακτικών µέσων κατά τη διδασκαλία τους. Αξιοποιούν τις ιδέες και το περιεχόµενο του µαθήµατος για να σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν, να εφαρµόζουν και να αξιολογούν ηµερήσια σχέδια µαθήµατος στην Ιστορία. Τρόπος ιδασκαλίας: Προαπαιτούµενο(α) και Συναπαιτούµενο(α) Μάθηµα(τα): ιδασκαλία στην τάξη EDG 110
Προτεινόµενα/προαιρετικά µέρη του προγράµµατος: Περιεχόµενο Μαθήµατος: Κανένα Σκοπός: Σκοπός του µαθήµατος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών µε τις κύριες έννοιες και τις σύγχρονες µεθόδους διδασκαλίας στο δηµοτικό σχολείο του µαθήµατος της Ιστορίας καθώς και η ανάπτυξη εργαλείων διαλεκτικού επανα-προσδιορισµού του ρόλου του µαθήµατος στο σχολικό πρόγραµµα. Περιγραφή: Bασικές έννοιες της Ιστορίας (π.χ. αίτια, αφορµές, αποτελέσµατα, πολυπρισµατικότητα, αξιοπιστία και εγκυρότητα πηγών, αλλαγή και συνέχεια, οµοιότητα-σταθερότητα, διαφορά και ποικιλία, ιστορική σηµαντικότητα, κλπ). Eπιστηµολογικά και ιστορικά θέµατα της Ιστορίας ως επιστηµονικού πεδίου (σταθµοί, σχέση µε άλλες επιστήµες). Tο ΑΠ και σχολικά εγχειρίδια του µαθήµατος στο δηµοτικό. Ιδεολογία, στερεότυπα και προκαταλήψεις σε σχολικά εγχειρίδια, ΑΠ, εποπτικά µέσα που χρησιµοποιούνται στο µάθηµα και επαναδόµησή τους κατά τη διδασκαλία τους. Σύγκριση ΑΠ και εγχειριδίων που χρησιµοποιούνται στην Κύπρο µε αυτά άλλων χωρών µε βάση κριτήρια, τα οποία πηγάζουν από νέες µεθοδολογικές προσεγγίσεις στο µάθηµα. Mεθοδολογικές προσεγγίσεις στο µάθηµα, συγκεκριµένα: (α) ιερεύνηση ιστορίας µέσα από ιστορικά ερωτήµατα, και (β) Επιλογή και χρήση πηγών µε βάση τα ιστορικά ερωτήµατα που θέτονται. Μελέτη, ανάλυση και χρήση πηγών. Συγκεκριµένα: (α) Aξιοποίηση ποικιλίας πηγών, όπως ιστορικών χαρτών, γραµµών και άλλων διδακτικών µέσων για τη διδασκαλία ιστορικών δεξιοτήτων. (β) ιαχωρισµός πηγών σε πρωτογενείς και δευτερογενείς από τη µια, και γραπτές και οπτικές από την άλλη. (γ) Ανάλυση των πηγών µε βάση το περιεχόµενο και την προκατάληψη Γνωστικές-αναπτυξιακές ιδιαιτερότητες των παιδιών ηλικίας δηµοτικού όσον αφορά έννοιες (έννοιες περιεχοµένου και έννοιες δευτέρου επιπέδου), δεξιότητες-ικανότητες και στάσεις για την ιστορική κατανόηση Ανάπτυξη, εφαρµογή και αξιολόγηση σχεδίων µαθήµατος στην Ιστορία µε εφαρµογή ιδεών από τη «Νέα» Ιστορία. Οργάνωση και εφαρµογή επισκέψεων σε αρχαιολογικούς χώρους και µουσεία. Εντοπισµός και ενιαιοποίηση στοιχείων ιστορίας σε ενότητες κοινωνικών σπουδών ή σχέδια εργασίας (projects) µε εφαρµογή αρχών διαθεµατικότητας και διεπιστηµονικότητας Απαιτούµενα ή Προτεινόµενα Εγχειρίδια: Αβδελά, Ε., (1998). Ιστορία και Σχολείο. Αθήνα: Νήσος. Άλκηστις, (1996). Μουσεία και Σχολεία, εινόσαυροι και Αγγεία. Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα.
Αντωνιάδης, Λ., (1989). Η ιδακτική της Ιστορίας. Λευκωσία: Παιδαγωγικό Iινστιτούτο. Βαϊνά, Μ., (2002). ραστηριότητες Τοπικής Ιστορίας. Αθήνα: Τυπωθήτω. Burke, P., (2003). Αυτοψία: Οι χρήσεις των εικόνων ως ιστορικών µαρτυριών. Αθήνα: Μεταίχµιο. Βώρος, Φ.Κ., (1993). Η ιδασκαλία της Ιστορίας µε Αξιοποίηση της Εικόνας. Αθήνα Γούστερης Σ. (1998). Η διδασκαλία της Ιστορίας στο ηµοτικό Σχολείο. Θεσσαλονίκη: Αδελφοί Κυριακίδη Κόκκινος, Γ., & Νάκου Ε. (επ.) (2006) Προσεγγίζοντας την ιστορική εκπαίδευση στις αρχές του 21ου αιώνα, Αθήνα: Μεταίχµιο. Κόκκινος, Γ. & Αγγελάκος, Κ., (2004). Η διαθεµατικότητα στο σύγχρονο σχολείο και η ιδασκαλία της Ιστορίας µε τη χρήση των πηγών. (Επιµ.). Αθήνα: Μεταίχµιο. Κόκκινος, Γ. & Αλεξάκη, Ε., (2002). ιεπιστηµονικές προσεγγίσεις στη Μουσειακή Αγωγή. (Επιµ.). Αθήνα: Μεταίχµιο. Κόκκινος, Γ., (2006). Προσεγγίζοντας την Ιστορική Εκπαίδευση στις Αρχές του 21ου Αιώνα. Αθήνα: Μεταίχµιο. Κόκκινος, Γ., (2005). Συµβολικοί πόλεµοι για την Ιστορία και την Κουλτούρα. Αθήνα: Μεταίχµιο. Κόκκινος Γ. (1998). Από την Ιστορία στις ιστορίες. Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα. Κόκκινος Γ. (1998). ιδακτικές προσεγγίσεις στο µάθηµα της ιστορίας. Επεξεργασµένες διδακτικές ενότητες και τρόποι ενεργοποίησης του γνωστικού ενδιαφέροντος των µαθητών. Αθήνα: Μεταίχµιο. Νάκου, Ειρ., (2001). Μουσεία: Εµείς, τα πράγµατα και ο πολιτισµός : Από τη σκοπιά της θεωρίας του υλικού πολιτισµού, της µουσειολογίας και της µουσειοπαιδαγωγικής. Αθήνα: Νήσος. Νάκου, Ειρ., (2000). Τα παιδιά και η ιστορία: Ιστορική σκέψη, γνώση και ερµηνεία. Αθήνα: Μεταίχµιο.
Ρεπούση, Μ. (2004). Μαθήµατα Ιστορίας: Από την ιστορία στην ιστορική εκπαίδευση. Αθήνα: Καστανιώτης. Sebba, J., (2000). Ιστορία για όλους: διδακτικές προτάσεις για το µάθηµα της ιστορίας στο δηµοτικό και στο γυµνάσιο. Αθήνα: Μεταίχµιο. Σκούρος, Τ., (1997). Η Ιστορία και η ιδακτική της. Λεµεσός: Έκδοση συγγραφέα Σκούρος, Τ., (1991). Η νέα ιστορία: η σύγχρονη αντίληψη για τη διδασκαλία της ιστορίας µε τη χρήση των πηγών. Λεµεσός: Έκδοση συγγραφέα. Τζόκας, Σ., (2002). ιδακτικές στρατηγικές στο µάθηµα της Ιστορίας. Αθήνα: Έκδοση Σαβάλλας. Φραγκουδάκη, Ά. & ραγώνα, Θ., (1997). «Τι είν η πατρίδα µας;» Εθνοκεντρισµός στην εκπαίδευση (2 η εκδ.). (Επιµ.). Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Arthur, James; Phillips Robert, (2000). Issues in history teaching. (Eds.). London: Routledge Falmer. Cooper, H., (2007). History 3-11: A guide for teachers. London: David Fulton Publishers Cooper, H., (2000). The teaching of history in primary schools; implementing the revised National Curriculum (3rd. ed.). London: David Fulton Publishers. Koulouri, C., (Ed.). (2002). Clio in the Balkans; the politics of History Education. Thessaloniki: Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe. Lee, P., (2007). From national canon to historical literacy, in: M. Grever and S. Stuurman (2007). Beyond the canon: history for the twenty-first century (New York: Palgrave), pp. 48 62. Lee, P. J., (2004). Historical literacy: theory and research. In International Journal of Historical Learning Teaching and Research, 5(1). Stradling, Ρ., (2003). Multiperspectivity in History Teaching: a Guide for Teachers. Council of Europe: Strasburg. Wineburg, S., (2001). Historical Thinking and other unnatural acts; Charting the future of teaching the past. Philadelphia: Temple University Press.
ιδακτική Μεθοδολογία: ιδασκαλία Καθοδήγηση 42 Ώρες 15 Ώρες Αξιολόγηση: Εξετάσεις 50% Εργασίες / Μελέτη 40% Συµµετοχή στο µάθηµα 10% 100% Γλώσσα ιδασκαλίας: Ελληνική Πρακτική Άσκηση: Όχι Χώρος ιδασκαλίας: Αίθουσα ιδασκαλίας και Εργαστήριο Έρευνας και Μάθησης στις Θετικές Επιστήµες και Κοινωνικές Σπουδές Ευρωπαϊκό Πανεπιστήµιο Κύπρου Λευκωσία