Φορντισμός και Γεωγραφία Ο Άνταμ Σμίθ αναφέρεται στα οφέλη που προκύπτουν από τον καταμερισμό. Ο Αμερικανός Friedrich Taylor (1856-1915) εισάγει την έννοια του «επιστημονικού management» όπου η αποτελεσματικότητα στην παραγωγή συνδεόταν με τον ακραίο καταμερισμό της εργασίας και το σαφή διαχωρισμό ανάμεσα σε ενέργειες διοίκησης-διαχείρισης και εργασίας. Ο Taylor: 1. Εισάγει την έννοια του benchmarking διότι προτείνει σαν πρώτο βήμα της διαδικασίας διοίκησης την ανεύρεση της «καλύτερης πρακτικής» όπου αυτή υπάρχει. 2. Προτείνει την αποδόμηση οποιασδήποτε παραγωγικής διαδικασίας στα θεμελιώδη συστατικά της μέρη (του δομικούς παραγωγικούς λίθους) αυτό που σήμερα αναγνωρίζουμε σαν διαδικασία ανα-σχεδιασμού (process redesign). 3. Προτείνει την αφαίρεση όλων εκείνων των διεργασιών που δεν προσθέτουν αξία και τον επανασχεδιασμό της διαδικασίας.
Τι είναι ο Φορντισμός; Πρώτον, με τον όρο Φορντισμό εννοούμε ένα σύστημα οργάνωσης της παραγωγής βασισμένο σε γραμμές συναρμολόγησης μέσα σε ένα καθετοποιημένο εργοστάσιο με χρήση μηχανικής τεχνολογίας. Δεύτερον, σημαίνει ένα κοινωνικό σύστημα συσσώρευσης βασισμένο στη μαζική παραγωγή και κατανάλωση που προϋποθέτει τη δυνατότητα διαρκώς αυξανόμενης κατανάλωσης από ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού. Τρίτον, ο Φορντισμός έδωσε ένα νέο σκοπό στο πολιτικό σύστημα με στόχο την απρόσκοπτη παροχή εργασίας, την κατανομή του πλούτου προς τις κοινωνικές τάξεις που καταναλώνουν, και την αύξηση της αποτελεσματικότητας της εργασίας με προσφορά υπηρεσιών θεμελιώνοντας έτσι ένα κράτος «Πρόνοιας». Δηλαδή ο Φορντισμός συνδέεται με τις έννοιες τεχνολογία παραγωγής (οργάνωση), συσσώρευση (οικονομία), κράτος ευημερίας και πρόνοιας (πολιτική και κοινωνία).
Ο Φορντισμός και η Οργάνωση της Παραγωγής Το πρώτο αυτοκίνητο κατασκευάστηκε σε ημι-χειροκίνητο σύστημα το 1908-09. Το 1909, το εργοστάσιο παρήγε 13.814 αυτοκίνητα που πουλήθηκαν για 950 δολάρια το καθένα Το 1910, έγινε παραγωγή 20.000 αυτοκινήτων με τιμή 780 δολάρια το καθένα. Χωρίς ακόμα να έχει γίνει η πλήρως καθετοποιημένη γραμμή παραγωγής, η αύξηση και μόνο της ποσότητας παραγωγής επέτρεψε τη μείωση του κόστους. Το 1911, η παραγωγή των 53.000 αυτοκινήτων επέτρεψε τη μείωση της τιμής στα 700 δολάρια. Το 1916 με πλήρως καθετοποιημένη γραμμή συναρμολόγησης έγινε παραγωγή 500.000 αυτοκινήτων (πενταπλάσια του 1911) με τιμή 360 δολάρια το καθένα. Στη δεκαετία του 20 το εργοστάσιο της Ford παρήγε πάνω από 2 εκατομμύρια οχήματα ετησίως με τιμή λίγο κάτω από τα 250 δολάρια. Η μείωση της τιμής επέτρεψε τη μαζική αγορά του αυτοκινήτου διότι το έκανε προσιτό σε ολοένα μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού που μπορούσε να αντέξει το κόστος αγοράς του. Συνεπώς οι οικονομίες κλίμακας και η επέκταση της κατανάλωσης δημιουργούσαν ένα κύκλο συσσώρευσης σε παρθένες αγορές. Όταν ξεκίνησε η μαζική παραγωγή του μοντέλου υπήρχαν στην Αμερική των 85 τότε εκατομμυρίων κατοίκων μόνο 150.000 αυτοκίνητα και συνεπώς οι δυνατότητες επέκτασης ήταν, πρακτικά, απεριόριστες.
Ο Φορντισμός και η Οργάνωση της Παραγωγής Κεντρική διαχείριση και η καθετοποίηση που προκύπτουν και τα δύο από την απαράβατα ιεραρχημένη δομή παραγωγής. Για να επιτευχθεί απρόσκοπτη παραγωγή χωρίς καθυστερήσεις στη παροχή πρώτων υλών και για να διασφαλισθεί η προγραμματισμένη ροή στην γραμμή παραγωγής ήταν απαραίτητος ο έλεγχος όλων ανεξαιρέτως των σταδίων της παραγωγής. Συνεπώς όλα ελέγχονταν κεντρικά και, εάν ήταν δυνατό, έμπαιναν κάτω από την ίδια στέγη ενός και μόνο εργοστασίου. Η καθετοποίηση της παραγωγής προήλθε από μια εφαρμογή της φιλοσοφίας «φτιάχνω» ότι μπορώ να «αγοράσω». Επιπτώσεις: 1. Ο εργοστασιακός γιγαντισμός 2. Ο επιχειρηματικός γιγαντισμός 4
Ο Φορντισμός και το κράτος πρόνοιας Τα Φορντικά εργοστάσια είναι κλειστά συστήματα παραγωγής συχνά οριοθετημένα με μάντρες Ο δυναμισμός του Φορντικού συστήματος παραγωγής είναι αλληλένδετος με το Κεϋνσιανό κράτος πρόνοιας. Το κράτος ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις και τις πολιτικές στην αγορά εργασίας διασφαλίζοντας τη συνολική ζήτηση και εξισορροπώντας την προσφορά και τη ζήτηση. Εξομαλύνοντας τις οικονομικές διακυμάνσεις, το κράτος διασφαλίζει απρόσκοπτη μεγέθυνση που επιτρέπει στη Φορντική επιχείρηση να αξιοποιεί οικονομίες κλίμακας στη παραγωγή. Το κράτος επενδύει σε υποδομές ευνοώντας την ανάπτυξη της Φορντικής επιχείρησης. Ο Κεϋνσιανός στόχος της πολιτικής πλήρους απασχόλησης επετεύχθη από τη σύγχρονη δράση της Φορντικής επιχείρησης και της μεταπολεμικής καταναλωτικής έκρηξης. Πολιτικά, ο Φορντισμός συνδέθηκε με την ανάπτυξη του καπιταλιστικού συστήματος.