ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ (Roadshows) ΒΑΣΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΙΣΗΓΜΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ Τoυ Νίκου Ντέμου* Ο βασικός στόχος του τμήματος Σχέσεων με Επενδυτές - Investor Relations (IR) είναι 1) η δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης με το επενδυτικό κοινό, 2) η άμεση, σωστή κι έγκυρη επικοινωνία με την αγορά (αναλυτές, θεσμικούς επενδυτές, brokers, τραπεζίτες, κλπ) και 3) ο στρατηγικός σχεδιασμός και προγραμματισμός των δραστηριοτήτων του IR με απώτερο σκοπό την αριστοποίηση της τιμής της μετοχής. Για την επίτευξη των στόχων αυτών το IR πρέπει να έχει άμεση επαφή με τους επενδυτές (end users) τόσο με τους ιδιώτες όσο και με τους θεσμικούς, όπως: τα Αμοιβαία Κεφάλαια (Mutual Funds), τα ταμεία (Pension Funds), τα Κεφάλαια Υψηλού Κινδύνου (Hedge Funds), κλπ. Κατά την διάρκεια του περασμένου έτους κυρίως όμως μέσα στο 2002, τόσο η διοίκηση του ΧΑΑ όσο και άλλα θεσμικά όργανα έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους για την δημιουργία των προϋποθέσεων για την άμεση επικοινωνία μεταξύ των εισηγμένων εταιρειών και επενδυτών. ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ Εταιρεία CEO CFO IRO Επενδυτές ΘΕΣΜΙΚΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΙΔΙΩΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ Αναλυτές Media Brokers Τραπεζίτες Market Makers 1
Η παρότρυνση αυτή του ΧΑΑ αλλά και η ανάγκη της άμεσης επαφής μέσω των ομαδικών ή μέσω των προσωπικών παρουσιάσεων (group presentations ή one on one meetings) οδηγούν τις Ελληνικές εισηγμένες εταιρείες σε οδοιπορικά (roadshows) τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική αλλά και στην Ασία. Επομένως, η σωστή ενημέρωση των επενδυτών και κυρίως των ξένων θεσμικών επενδυτών καθώς και οι επισκέψεις στο χώρο εργασίας τους και η ανάλυση των δραστηριοτήτων, της στρατηγικής, και της προοπτικής μιας εταιρείας είναι η καλύτερη πώληση της μετοχής αυτής της εταιρείας. Με τον τρόπο αυτό οι ιδιώτες και οι θεσμικοί επενδυτές, είτε μέτοχοι είτε υποψήφιοι μέτοχοι, όχι μόνο νιώθουν αλλά και είναι «κοντά» στην εταιρεία. Θα πρέπει να ξεχωρίσουμε ότι τα οδοιπορικά (roadshows) διακρίνονται σε τρία είδη:1) Σε οδοιπορικά σχέσεων (relationship roadshows) και ενημέρωσης, που είθισται να κάνουν οι σωστές εταιρείες τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Επισκέπτονται τους μεγαλομετόχους, τους μικρομετόχους καθώς και άλλους αγοραστές της μετοχής τους και ενημερώνουν διαπροσωπικά για τις τελευταίες εξελίξεις και τα αποτελέσματα της εταιρείας. 2) Σε επιθετικά οδοιπορικά (proactive roadshows), που στόχο έχουν να ενημερώνουν τους υποψηφίους αγοραστές της μετοχής και 3) Σε οδοιπορικά που έχουν σχέση με μετοχοποιήσεις, (offering roadshows) που γίνονται κατά την διάρκεια μετοχοποιήσεων. Οι βασικοί παράγοντες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που πρέπει να προσέξουν τα IR τμήματα, και κατά συνέπεια οι εταιρείες είναι: 1) Η ανάλυση της εταιρείας (analyst report) από τους αναλυτές των χρηματιστηριακών εταιρειών και των ξένων τραπεζών. Η ανάλυση αυτή παίζει το ρόλο της αντικειμενικής παρουσίασης, ανάλυσης, αποτίμησης της μετοχής και κατά συνέπεια της εν λόγω εταιρείας. 2) Η καλή εταιρική παρουσίαση (Company ή Group presentation) που παίζει το ρόλο της παρουσίασης της εταιρείας από πλευράς δραστηριοτήτων, στρατηγικής, σύγκρισης κι αποτελεσμάτων. 2
Στην περίπτωση των μαζικών ή ομαδικών παρουσιάσεων, το company presentation είναι πολύ σημαντικό. 3) Ο αρμόδιος φορέας που οργανώνει το οδοιπορικό ( η ανάδοχος ξένη τράπεζα, Ελληνική χρηματιστηριακή εταιρεία, εταιρεία ειδικευμένη στην οργάνωση roadshows, κλπ) είναι αυτός που διενεργεί το pre-marketing, εντοπίζει τα ενδιαφερόμενα αμοιβαία κεφάλαια και τέλος πείθει τους υποψηφίους ξένους θεσμικούς επενδυτές να αφιερώσουν λίγο χρόνο στην εν λόγω εταιρεία. 4) Η ομάδα από τη διοίκηση που παρουσιάζει την εταιρεία στους επενδυτές, μπορεί να αποτελείτε από τον CEO, τον CFO και τον IRO. Εάν το roadshow είναι proactive συνήθως ο IRO αντιπροσωπεύει την διοίκηση της εταιρείας, που ανοίγει το δρόμο στο top management. 5) Η χρονική διάρκεια του οδοιπορικού (δύο εβδομάδες, μία εβδομάδα ή μόνο μερικές ημέρες). 6) Η γεωγραφική κάλυψη του οδοιπορικού. Εμπειρικά οι πόλειςστόχοι μπορούν να χωριστούν σε μεγάλες ομάδες, όπως: α) Λονδίνο, β) Λονδίνο, Εδιμβούργο, γ) «Ευρωπαϊκές» πόλεις Φραγκφούρτη, Παρίσι, Μιλάνο, κλπ δ) Ανατολικές ΗΠΑ: Νέα Υόρκη, Βοστόνη, Φλόριντα, κλπ ε) Κεντρικές ΗΠΑ: Denver, Minneapolis, Kansas city, κλπ στ) Δυτικές ΗΠΑ: San Diego, LA, San Francisco, κλπ. 7) Το επενδυτικό προφίλ των πόλεων που θα καλύψει το οδοιπορικό. Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες οι πόλεις διαχωρίζονται ανάλογα με το επενδυτικό τους ενδιαφέρον σε μετοχές με βάση το: Value (πχ San Francisco), Yield (πχ Los Angeles), Momentum (πχ Μιλάνο), Growth (πχ Βοστόνη), High Growth (πχ Νέα Υόρκη), κλπ. 8) Ο αριθμός των αμοιβαίων κεφαλαίων (Α/Κ) που η ομάδα της εταιρείας θα επισκεφτεί συνολικά αλλά και ημερησίως. Είναι λογικό ότι πέντε ή έξι παρουσιάσεις την ημέρα δεν μειώνουν την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα της ομάδας που παρουσιάζει. 9) Το είδος των Α/Κ (mutual funds, pension funds, hedge funds, κλπ) 10) Η κατάσταση των διεθνών αγορών, και 11) Η δυναμική και η φάση του κύκλου που βρίσκεται η Ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, ο κλάδος που ανήκει η εταιρεία αλλά και η εταιρεία. 3
Με βάση τα προαναφερόμενα κάθε εταιρεία δημιουργεί την δική της στρατηγική επικοινωνίας και ενημέρωσης των επενδυτών, αναλυτών, τραπεζών, χρηματιστών, κλπ., στα πλαίσια πάντα των κανονισμών της αγοράς. Στο παρόν άρθρο επίσης γίνεται μια προσπάθεια (αποτίμησης και) συσχέτισης της απόδοσης μιας μετοχής, που διαπραγματεύεται στο ΧΑΑ αλλά και σε άλλα χρηματιστήρια (όπως του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης, κλπ), και των οδοιπορικών που κάνουν οι διάφορες Ελληνικές εταιρείες. Κατ αρχήν θα πρέπει να ξεχωρίσουμε ότι τα οδοιπορικά που εξετάσαμε είναι καθαρά οδοιπορικά σχέσεων (relationship roadshows) και ενημέρωσης, που είθιστε να κάνουν οι σωστές εταιρείες τουλάχιστον μιά φορά το χρόνο. Επισκέπτονται τους μεγαλομετόχους, τους μικρομετόχους καθώς και άλλους αγοραστές της μετοχής τους και ενημερώνουν διαπροσωπικά τις για τελευταίες εξελίξεις της εταιρείας. Δηλαδή δεν εξετάζουμε καθόλου επιθετικά οδοιπορικά (proactive roadshow) ούτε οδοιπορικά που έχουν σχέση με μετοχοποιήσεις. Τα συμπεράσματα είναι από εμπειρική μελέτη δεκάξι (16) οδοιπορικών από οκτώ (8) Ελληνικές εταιρείες για τα τελευταία δύο χρόνια, (Απρίλιος 1999-Απρίλιος 2001). Το δείγμα εμπεριέχει αναλογικά ικανοποιητικό αριθμό εταιρειών που είναι εισηγμένες (dual listed) και στo Λονδίνο ή στην Νέα Υόρκη (LSE, NYSE, και Nasdaq). Πιστεύουμε ότι είναι ένα καλό δείγμα και μπορούμε να βγάλουμε μερικά χρήσιμα συμπεράσματα. Για λόγους ευνόητους ας μας επιτραπεί να μην αναφερθούμε εκτενέστατα στο δείγμα, όπως ποιες Ελληνικές εισηγμένες εταιρείες, ποιες ήταν οι τράπεζες / χρηματιστηριακές που οργάνωσαν το οδοιπορικό, κλπ. Εξετάζουμε την επίδραση που έχει το οδοιπορικό (προσπάθεια ενημέρωσης και πώλησης) στην τιμή της μετοχής αλλά και στον όγκο συναλλαγών κατά την διάρκεια του οδοιπορικού αλλά και για τις επόμενες επτά (7) εβδομάδες από το πέρας του οδοιπορικού. Φυσικά, οι ιδιομορφίες κάθε μετοχής δυσκολεύουν γενικευμένα συμπεράσματα, αλλά ευελπιστούμε ότι το παρόν άρθρο θα προκαλέσει και άλλες ερευνητικές προσπάθειες που να περικλείουν 4
και τις εμπειρίες-εντυπώσεις των συμμετεχόντων (διοικήσεων και οργανωτών). Παρατηρούμε ότι το 27% του δείγματος δείχνει ότι η τιμή των μετοχών αυξάνεται ικανοποιητικά (2% έως 20%), για το 42% του δείγματος η τιμή παραμένει σταθερή, και για το υπόλοιπο 31% του δείγματος η τιμή μειώνεται με εύρος από 1% έως 23%. Επίσης, παρατηρούμε αύξηση του όγκο των συναλλαγών για το 63% του δείγματος με μέσο ποσοστό αύξησης γύρω στο 100% και οριακές αυξήσεις από 9% έως 250%. Για το 18% του δείγματος οι συναλλαγές μειώνονται κατά μέσο όρο γύρω στο 20%, ενώ για το υπόλοιπο 19% του δείγματος ο όγκος διατηρείται σταθερός. Βλέπουμε επομένως ότι τα οδοιπορικά γνωστοποιούν την πορεία και τις προοπτικές μιας εταιρείας και κατά συνέπεια αυξάνεται το ενδιαφέρον και τονώνεται η ζήτηση αλλά χωλαίνει η δημιουργία momentum και παραμένει πρόκληση η δημιουργία πιο πολλών αγοραστών από πωλητές. Όλες οι εταιρείες του δείγματος έχουν μεγάλη κεφαλοποίηση κι ρευστότητα, ενημερώνουν τακτικά τους μετόχους και το κοινό είτε μέσω web sites είτε μέσω press releases και conference calls αλλά το 73% του δείγματος των εταιρειών αυτών δεν κατόρθωσαν να έχουν κάποια θετική επίδραση στην μετοχή τους με τα οδοιπορικά. Η παρούσα έρευνα δείχνει ότι οι προβαλόμενες εταιρείες δεν έδωσαν πρωτίστως τη δέουσα προσοχή στους τρείς πρώτους παράγοντες, που αναφέρουμε πιο πάνω (χρονική διάρκεια, γεωγραφική κάλυψη κι οργανωτής του οδοιπορικού). Για παράδειγμα, δεν είναι καθόλου αποτελεσματικό το ότι πολλές Ελληνικές εταιρείες, όταν διέρχονται τον Ατλαντικό, επισκέπτονται μόνο την Νέα Υόρκη και την Βοστόνη, ενώ Αμερική σημαίνει και πλήθος άλλων πόλεων στις ΗΠΑ και Καναδά, και επομένως ένα μεγάλο και διαστρωματοποιημένο μέρος της αγοράς μένει χωρίς ενημέρωση και ανάλυση. Επίσης, οι παράγοντες 8 και 9 (αριθμός και είδος των ΑΚ) αφήνονται στα χέρια των οργανωτών χωρίς οι ενδιαφερόμενες εταιρείες να απαιτούν συνάντηση με ορισμένα ΑΚ. 5
Για τους παράγοντες 10 και 11 (διεθνής κατάσταση και επιμέρους δυναμική) το δείγμα δείχνει το γνωστό ότι οι ξένοι θεσμικοί πείθονται και ενεργοποιούνται μόνο από καλές εταιρείες με αποδεκτές συγκριτικά αποτιμήσεις και πάνω από όλα με δυναμικό (top) management. * Ο Νίκος Ντέμος είναι Investor Relations Officer του Ομίλου της Τεχνικής Ολυμπιακής, Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Σχέσεων με Επενδυτές (HIRI) και υπ. Διδάκτωρ του πανεπιστήμιου Heriot-Watt Εδιμβούργου. 6