η κατασκευή και η λειτουργία της μονάδας του Λαυρίου;του Γιώργου Σταμάτη Το 1990 η ΔΕΗ ενέταξε στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης της την κατασκευή και λειτουργία δύο μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση φυσικού αερίου συνολικής ισχύος 600 MW. Τον Φεβρουάριο του 1991 το Δ.Σ. της ΔΕΗ αποφάσισε το έργο, όπως και όλα τα προηγούμενα, να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει με το σύστημα TURNKEY («με το κλειδί στο χέρι»). Εντέλει όμως το Δ.Σ. της ΔΕΗ αποφάσισε να κατασκευαστεί στο Λαύριο μία μόνον μονάδα ισχύος 500-700 MW, την κατασκευή και λειτουργία της οποίας διακήρυξε τον Δεκέμβριο του 1991 όχι, όπως είχε ήδη αποφασίσει, με το σύστημα TURNKEY, αλλά με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. Από τις δύο κοινοπραξίες (Tractebel et al. και ABB) που υπέβαλαν εμπρόθεσμα προσφορές το Δ.Σ. της ΔΕΗ ανακήρυξε τον Δεκέμβριο του 1991 «κατ' αρχήν μειοδότρια» την κοινοπραξία Tractebel et al. και αποφάσισε να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με αυτήν. Το ερώτημα που είχε ήδη προκύψει ήταν όμως το εξής: Είναι προτιμότερο για τη ΔΕΗ και για την εθνική οικονομία γενικότερα να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει η μονάδα του Λαυρίου με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. ή με το σύστημα TURNKEY; Το ερώτημα αυτό θα απαντήσουμε στα ακόλουθα. Βασιζόμενοι στα αποτελέσματα της μελέτης που εκπόνησαν για λογαριασμό του Συλλόγου Διπλωματούχων Μηχανικών της ΔΕΗ οι Αργύρης Κανελλόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Πειραιά, Αθανάσιος Σιαφάκας, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, και ο υπογράφων 1, θα συγκρίνουμε την κατασκευή και λειτουργία της μονάδας του Λαυρίου με το σύστημα TURNKEY και με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. από οικονομική, συναλλαγματική και δημοσιονομική άποψη. Πρώτα όμως θα πρέπει να δώσουμε την περιγραφή των δύο παραπάνω συστημάτων. Τα δυο αυτά συστήματα αφορούν την ιδιοκτησία και την εμπορική λειτουργία μιας μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με το σύστημα TURNKEY τη μονάδα κατασκευάζει (ακριβέστερα: αναθέτει να την κατασκευάσουν) και λειτουργεί για δικό της λογαριασμό η ΔΕΗ. Με το σύστημα αυτό κατασκευάστηκαν και λειτουργούν μέχρι σήμερα όλες οι μονάδες της ΔΕΗ. Σύμφωνα με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. (Build, Own, Operate, and Transfer) τη μονάδα κατασκευάζει και λειτουργεί μια ιδιωτική εταιρεία, από την οποία - βάσει μιας Σύμβασης Αγοράς Ενέργειας διάρκειας 25 συνήθως χρόνων - η ΔΕΗ είναι υποχρεωμένη να αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια. Το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. σχεδιάστηκε για ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες - λόγω εξαιρετικά υψηλής αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας - αδυνατούν να χρηματοδοτήσουν από δικούς τους πόρους την κατασκευή των αναγκαίων για την κάλυψη αυτής της ζήτησης μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και οι οποίες επίσης - λόγω μειωμένης δανειοληπτικής ικανότητας - δεν είναι σε θέση να δανειστούν τα αντίστοιχα ποσά στη διεθνή χρηματαγορά. Όμως και σ' αυτές ακόμη τις περιπτώσεις το κράτος ή η αντίστοιχη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού κρατά την πλειοψηφία των μετοχών της εταιρείας Β.Ο.Ο.Τ. Έτσι οι ιδιώτες, οι οποίοι συμμετέχουν με λιγότερο του 50% σ' αυτήν την εταιρεία, παίζουν εντέλει απλώς το ρόλο του χρηματοδότη. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Κίνα, όπου το 51% των μετοχών της εταιρείας Β.Ο.Ο.Τ. ανήκει στο κράτος και το υπόλοιπο 49% σε ιδιώτες. Όπως θα δούμε, σε χώρες όπως η Ελλάδα το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ., εάν εφαρμοστεί, δεν μπορεί παρά να έχει μία παντελώς διαφορετική λειτουργία και σκοπιμότητα. Τα επιχειρήματα αυτών, οι οποίοι συνηγορούν υπέρ του συστήματος Β.Ο.Ο.Τ. είναι τρία: Σελίδα 1 / 5
Πρώτον, ότι η κατασκευή και η λειτουργία της μονάδας με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. είναι φθηνότερα απ' ό,τι με το σύστημα TURNKEY. Δεύτερον, ότι στην περίπτωση, που η μονάδα κατασκευαστεί και λειτουργήσει με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ., επειδή οι ιδιώτες επενδυτές είναι αλλοδαποί, θα εισαχθεί αντί να εξαχθεί συνάλλαγμα κι έτσι θα καλλιτερεύσει αντί να χειροτερεύσει η συναλλαγματική θέση της χώρας (όπως θα ανέβαινε, εάν η μονάδα κατασκευαζόταν και λειτουργούσε με το σύστημα TURNKEY οπότε η κατασκευή της θα έπρεπε να χρηματοδοτηθεί εν μέρει με δάνειο εξωτερικού). Και Τρίτον, στην περίπτωση Β.Ο.Ο.Τ. δεν θα αυξηθεί το έλλειμμα και το χρέος του Δημοσίου (όπως θα αυξανόταν στην περίπτωση TURNKEY λόγω του γεγονότος ότι η ΔΕΗ και κατά συνέπεια το Δημόσιο θα χρηματοδοτούσε την κατασκευή της μονάδας εν μέρει με δάνειο). Ας εξετάσουμε αυτά τα τρία επιχειρήματα. Η οικονομική σύγκριση των συστημάτων Β.Ο.Ο.Τ. και TURNKEY για τη μονάδα του Λαυρίου που κάναμε στην προαναφερθείσα μελέτη δίνει αποτελέσματα συντριπτικά υπέρ του συστήματος TURNKEY. Η σύγκριση βασίστηκε στη λεγόμενη συστημική ανάλυση. Πρόκειται για μια μέθοδο σύγκρισης, η οποία αναπτύχθηκε από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας και η οποία, βελτιωμένη, χρησιμοποιείται και από τη ΔΕΗ για την αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων ένταξης μιας μονάδας, την οποία κατασκευάζει και λειτουργεί η ίδια η ΔΕΗ, στο σύστημα παραγωγής της. Είναι λοιπόν μία μέθοδος αξιολόγησης εναλλακτικών δυνατοτήτων κατασκευής και λειτουργίας μιας μονάδας με το σύστημα TURNKEY. Η μέθοδος αυτή ενδύκνειται όμως, με μερικές αυτονόητες και οριακές τροποποιήσεις, και για την αξιολόγηση της ένταξης μιας μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που κατασκευάζεται και λειτουργεί εναλλακτικά είτε με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. είτε με το σύστημα TURNKEY. Η μέθοδος συνίσταται στον υπολογισμό του κόστους του συνολικού συστήματος παραγωγής της ΔΕΗ για καθένα από τα 25 χρόνια που θα λειτουργήσει η υπό εξέτασιν μονάδα - μια φορά υπό την προϋπόθεση ότι η μονάδα θα κατασκευαστεί και θα λειτουργήσει με το σύστημα TURNKEY και μια δεύτερη φορά υπό την προϋπόθεση ότι η μονάδα θα κατασκευαστεί και θα λειτουργήσει με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. Αυτά τα κόστη που προκύπτουν για καθένα από αυτά τα 25 χρόνια ανάγονται με επιτόκιο 6% σε παρούσα αξία και αθροίζονται, τόσο για το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. όσο και για το σύστημα TURNKEY. (To επιτόκιο του 6% δίδεται από την ίδια τη ΔΕΗ ως το ποσοστό απόδοσης του κεφαλαίου της που επιθυμεί να επιτυγχάνει). Έτσι προκύπτει το συνολικό αναπτυξιακό κόστος του συστήματος της ΔΕΗ σε παρούσα αξία - μια φορά για την περίπτωση που η εξεταζόμενη μονάδα κατασκευαστεί και λειτουργήσει με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. και μια φορά για την περίπτωση που αυτή κατασκευαστεί και λειτουργήσει με το σύστημα TURNKEY. Προτιμάται φυσικά η κατασκευή και λειτουργία της μονάδας με το σύστημα, για το οποίο το συνολικό αναπτυξιακό κόστος της ΔΕΗ σε παρούσα αξία, είναι μικρότερο. Ο υπολογισμός αυτού του κόστους έγινε στην προαναφερθείσα μελέτη μας τόσο για σταθερές τιμές όσο και για τιμές αναθεωρούμενες σύμφωνα με τους όρους της διακήρυξης του έργου από τη ΔΕΗ. Το αποτέλεσμα είναι ότι τόσο για σταθερές όσο και για αναθεωρούμενες τιμές η παρούσα αξία του συνολικού αναπτυξιακού κόστους του συστήματος παραγωγής της ΔΕΗ είναι κατά μέσον όρο των προσφορών κατά 150 δις. δραχμές υψηλότερη στην περίπτωση που η μονάδα κατασκευαστεί και λειτουργήσει με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. απ' ό,τι στην περίπτωση που αυτή κατασκευαστεί και λειτουργήσει με το σύστημα TURNKEY. Αυτό σημαίνει ότι στην περίπτωση, που η μονάδα κατασκευαστεί και λειτουργήσει με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ., η ΔΕΗ (και συνεπώς οι καταναλωτές) θα πληρώνει σε τρέχουσες τιμές στο διάστημα της 25ετούς λειτουργίας της μονάδας κάθε μήνα ένα περίπου δισεκατομμύριο δραχμές περισσότερο απ' ό,τι στην περίπτωση που την μονάδα θα κατασκεύαζε και θα λειτουργούσε η ίδια η ΔΕΗ για δικό της λογαριασμό (σύστημα TURNKEY). Σελίδα 2 / 5
Επίσης, εάν η ΔΕΗ κατασκευάσει, όπως επιθυμεί η κυβέρνηση, και άλλες τέσσερις μονάδες με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ., τότε η παρούσα αξία του συνολικού αναπτυξιακού κόστους του συστήματος της ΔΕΗ θα είναι κατά 750 δις. δρχ. μεγαλύτερη και η ΔΕΗ θα πληρώνει κάθε μήνα σε τρέχουσες τιμές 5 δις. δρχ. περισσότερα απ' ό,τι στην περίπτωση που θα κατασκεύαζε και θα λειτουργούσε η ίδια αυτές τις πέντε μονάδες. Για τις πέντε αυτές μονάδες η ΔΕΗ θα πλήρωνε συνολικά στο διάστημα της 25ετίας σε τρέχουσες τιμές με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. ενάμισο τρισεκατομμύριο δραχμές περισσότερα απ' ό,τι με το σύστημα TURNKEY. Ας δούμε τώρα τις συναλλαγματικές επιπτώσεις καθενός από τα δύο συστήματα και συγκεκριμένα τις επιπτώσεις τους στο μέγεθος «συναλλαγματικά αποθέματα μείον εξωτερικό χρέος της χώρας», το οποίο εκφράζει την καθαρή συναλλαγματική θέση της χώρας. Στα ακόλουθα δεν λαμβάνουμε υπόψη μας τις εκροές συναλλάγματος, τις οποίες συνεπάγεται η κατασκευή και η λειτουργία της μονάδας, διότι αυτές είναι μάλλον οι ίδιες και για τα δύο συστήματα. Λαμβάνουμε μόνον υπόψη μας τις εισροές και εκροές συναλλάγματος, τις οποίες συνεπάγεται η χρηματοδότηση της κατασκευής της μονάδας μια φορά με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. και μια φορά με το σύστημα TURNKEY. Εάν η εταιρεία-β.ο.ο.τ., χρηματοδοτήσει την κατασκευή του έργου, όπως υποθέτει μια μελέτη, η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό της ΔΕΗ και η οποία συνηγορεί υπέρ του συστήματος Β.Ο.Ο.Τ., κατά 20% με ίδια κεφάλαια και κατά 80% με δάνειο σε ECU διάρκειας 10 ετών και επιτοκίου 11,5%, τότε, υπό την προϋπόθεση ότι η εταιρεία-β.ο.ο.τ. εξάγει κέρδη ίσα με 10%, δηλαδή λιγότερα από τα μισά της κέρδη (κατά τους υπολογισμούς της προαναφερθείσας μελέτης μας τα κέρδη της είναι περίπου 22%), το μέγεθος «συναλλαγματικά αποθέματα μείον εξωτερικό χρέος» μειούται ήδη από τον δεύτερο χρόνο λειτουργίας της μονάδας. Αυτή η μείωση αυξάνεται και ανέρχεται στο τέλος της 25ετούς λειτουργίας της μονάδας σε 280% του κόστους κατασκευής της μονάδας. Έτσι λοιπόν μέχρι το τέλος λειτουργίας της μονάδας θα έχει εξαχθεί συνάλλαγμα ίσο με το τριπλάσιο περίπου του κόστους κατασκευής της μονάδας. Στην πραγματικότητα το συνάλλαγμα που θα εκρεύσει είναι πολύ περισσότερο, δεδομένου ότι η εταιρεία Β.Ο.Ο.Τ. θα εξαγάγει το σύνολο των κερδών της. 2 Έτσι λοιπόν, εάν η μονάδα κατασκευαστεί και λειτουργήσει με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. δεν θα εισρεύσει συνάλλαγμα, όπως ισχυρίζονται οι υποστηρικτές του συστήματος Β.Ο.Ο.Τ., αλλά αντιθέτως θα υπάρξει μια εξαιρετικά υψηλή εκροή συναλλάγματος. Διαφορετικά έχει το πράγμα εάν τη μονάδα κατασκευάσει και λειτουργήσει η ίδια η ΔΕΗ. Η ΔΕΗ έπαιρνε μέχρι σήμερα δάνεια εξωτερικού σε διάφορα νομίσματα διάρκειας 5 ετών και σταθμισμένου μέσου επιτοκίου 6,7%. Υποθέτουμε ότι η ΔΕΗ χρηματοδοτεί την κατασκευή της μονάδας κατά 20% με επιδότηση της ΕΟΚ (αυτό δέχεται και η μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της ΔΕΗ, την οποία αναφέραμε παραπάνω στην πραγματικότητα η επιδότηση αυτή μπορεί να είναι πολύ υψηλότερη), κατά 40% με ίδια κεφάλαια και κατά 40% με δάνεια εξωτερικού διάρκειας 10 ετών και επιτοκίου 7,5%. Υπ' αυτές τις προϋποθέσεις το μέγεθος «συναλλαγματικά αποθέματα μείον εξωτερικό χρέος» αυξάνεται ήδη από την αρχή λειτουργίας της μονάδας κατά ένα ποσό ίσο με το 20% του κόστους κατασκευής της μονάδας. Η αύξηση αυτή μειώνεται μέχρι τον 10ο χρόνο λειτουργίας της μονάδας σε 3,5% του κόστους κατασκευής της μονάδας και παραμένει στη συνέχεια για όλα τα επόμενα χρόνια αμετάβλητη. Συνεπώς η κατασκευή και η λειτουργία της μονάδας από τη ΔΕΗ για δικό της λογαριασμό (σύστημα TURNKEY) αυξάνει αντί, όπως ισχυρίζονται οι υποστηρικτές του συστήματος Β.Ο.Ο.Τ., να μειώνει το μέγεθος «συναλλαγματικά αποθέματα μείον εξωτερικό χρέος της χώρας». Ας εξετάσουμε, τέλος, και το τελευταίο επιχείρημα, το οποίο αφορά τα ελλείμματα και το χρέος του Δημοσίου. Η άποψη ότι δάνεια της ΔΕΗ έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο έλλειμμα και στο χρέος του Δημοσίου βασίζεται Σελίδα 3 / 5
είτε σε μια εσφαλμένη αντίληψη για τις έννοιες του ελλείμματος και του χρέους του Δημοσίου είτε σε εσφαλμένα στοιχεία για τα αποτελέσματα χρήσης της ΔΕΗ. Στο έλλειμμα και στο χρέος του Δημοσίου περιλαμβάνονται μόνον τα ελλείμματα και τα χρέη της κεντρικής διοίκησης, της περιφερειακής διοίκησης και των δημοσίων ασφαλιστικών οργανισμών. Δεν συμπεριλαμβάνονται και τα ελλείμματα και τα χρέη των δημοσίων επιχειρήσεων (όπως είναι η ΔΕΗ). Έτσι ακριβώς εννοεί το έλλειμμα και το χρέος του Δημοσίου και η Συνθήκη του Μάαστριχτ, όταν προβλέπει για τη σύγκλιση των οικονομιών των κρατών μελών της ΕΟΚ μείωση του ελλείμματος του Δημοσίου σε 3% του ΑΕΠ και του χρέους του Δημοσίου σε 60% του ΑΕΠ. 3 Σύμφωνα με τα παραπάνω η ΔΕΗ και ο τρόπος, με τον οποίο αυτή χρηματοδοτεί τα έργα της, θα μπορούσαν να έχουν σχέση με το έλλειμμα και το χρέος του Δημοσίου, μόνον εάν τα αποτελέσματα χρήσης της ΔΕΗ ήσαν αρνητικά και εκαλύπτοντο από πληρωμές του Δημοσίου. Αυτό όμως δεν συνέβει ποτέ, διότι η ΔΕΗ ήταν πάντα και είναι μια κερδοφόρα επιχείρηση. Δεν είναι, αντιθέτως, βέβαιο ότι η χρηματοδότηση του έργου του Λαυρίου στην περίπτωση που αυτό κατασκευαστεί και λειτουργήσει με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. δεν θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στο έλλειμμα και στο χρέος του Δημοσίου. Τέτοιες επιπτώσεις θα υπάρξουν στην περίπτωση που το Δημόσιο εγγυηθεί απαιτήσεις της εταιρείας Β.Ο.Ο.Τ. προς τρίτους και συγκεκριμένα προς τη ΔΕΗ. Στην προσφορά της κοινοπραξίας Tractebel et al. ζητήθηκαν τέτοιες εγγυήσεις από το Δημόσιο. Το αίτημα αυτό αντικαταστάθηκε στη συνέχεια από το αίτημα νομοθετικής κατοχύρωσης αυτών των απαιτήσεων. Σε περίπτωση που καταπέσουν αυτές οι εγγυήσεις αυξάνονται βέβαια, αντιστοίχως, το έλλειμμα και το χρέος του Δημοσίου. Το επιχείρημα των υποστηρικτών του συστήματος Β.Ο.Ο.Τ., σύμφωνα με το οποίο η κατασκευή και η λειτουργία της μονάδας από τη ΔΕΗ, σε αντίθεση με την κατασκευή και τη λειτουργία της με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ., θα αυξήσει το έλλειμμα και το χρέος του Δημοσίου, δεν ευσταθεί. Το ακριβώς αντίθετο είναι δυνατόν να συμβεί. Από τα παραπάνω έπεται ότι η κατασκευή και λειτουργία της μονάδας του Λαυρίου με το σύστημα TURNKEY είναι από κάθε άποψη προτιμότερη από την κατασκευή και τη λειτουργία της με το σύστημα Β.Ο.Ο.Τ. Αυτό ισχύει όχι μόνον για τη συγκεκριμένη μονάδα του Λαυρίου, αλλά και για κάθε άλλη μονάδα που θα μπορούσε να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει εναλλακτικά με ένα από τα δύο αυτά συστήματα. Δεδομένων αυτών των αποτελεσμάτων της σύγκρισης των συστημάτων TURNKEY και Β.Ο.Ο.Τ. θεωρούμε περιττό να θέσουμε και να απαντήσουμε το ερώτημα γιατί η κυβέρνηση και το Δ.Σ. της ΔΕΗ είναι υπέρ του συστήματος Β.Ο.Ο.Τ. ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Τεχνολογικά πάρκα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΈΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ Γ.Γ.Ε.Τ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΝ ΤΕΧΝΟΠΟΛΕΟΝ Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΘΕΡΜΟΚΟΠΊΔΟΣ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕ ΑΠΑΝΤΥΞΙΑΚΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΉ, ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΝ ΠΑΡΚΩΝ A. ZMBCUH - λ. ΜΟΕΛΟΓΥΟΝΑ: ΦΟΡΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΠΑΣ ΤΟΝ ΤΕΧΝΟΠΟΛΩΝ - ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ, TA A.E.I. ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ Σελίδα 4 / 5
ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ MMU ΧΑΠΑΟΓΜΤΓ: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΑΡΚΑ: ΤΑ ΑΣΤΡΑΦΤΕΡΑ ΤΟΠΙΑ ΤΗΣ ΦΑΙΑΣ ΟΥΣΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΠΑΡΚΑ, ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΕΝΤΡΑ ΥΨΗΛΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΠΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΥΕΛΙΚΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 1.. Δες Α. Κανελλόπουλος, Α. Σιαφάκας,. Γ. Σταμάτης, Γνωμάτευση Επιτροπής Ειδικών για τη σκοπιμότητα κατασκευής και εκμετάλλευσης μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τα συστήματα Β.Ο.Ο.Τ. και TURNKEY. 2. Συγκεκριμένα δεν θα είναι ίσο με 2,8 φορές, αλλά ίσο με 2,8+0,12x25 (= 2,8+3 = 5.8) φορές το κόστος κατασκευής της μονάδας. 3.. Δες Πρωτόκολλο σχετικά με τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος, άρθρο 1, στο: Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, Λουξεμβούργο 1992. Σελίδα 5 / 5