ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Θέλουν ή όχι οι ελληνικές επιχειρήσεις το Ηλεκτρονικό επιχειρείν; Απολογισμός της εφαρμογής του προγράμματος «ΔΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Προβλήματα-Προοπτικές ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΓΕΡΑΣΙΜΙΝΑΣ ΣΤΑΘΗ Επιβλέπων : Σπυρίδων Νικολάου Καθηγητής Εφαρμογών Καστοριά Απρίλιος 2010

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Θέλουν ή όχι οι ελληνικές επιχειρήσεις το Ηλεκτρονικό επιχειρείν; Απολογισμός της εφαρμογής του προγράμματος «ΔΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Προβλήματα-Προοπτικές ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΓΕΡΑΣΙΜΙΝΑΣ ΣΤΑΘΗ Επιβλέπων : Σπυρίδων Νικολάου Καθηγητής Εφαρμογών Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την 22 η Απριλίου 2010... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδίοτητα Μέλους Ε.Π... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδίοτητα Μέλους Ε.Π... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδίοτητα Μέλους Ε.Π Καστοριά Απρίλιος 2010

Copyright 2010 Γερασιμίνας Στάθη Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα Οι απόψεις και τα συμπεράσματα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν αποκλειστικά τον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν τις επίσημες θέσεις του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας

1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το θέμα της πτυχιακής εργασίας που θα αναπτυχθεί είναι : «Θέλουν ή όχι οι ελληνικές επιχειρήσεις το Ηλεκτρονικό επιχειρείν; Απολογισμός της εφαρμογής του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Προβλήματα - Προοπτικές». Αναφέρονται οι ορισμοί της μικρομεσαίας επιχείρησης και του ηλεκτρονικού επιχειρείν και παραθέτονται γενικές πληροφορίες για την είσοδό του στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Tο ηλεκτρονικό επιχειρείν έχει επιφέρει πολυσήμαντες αλλαγές στις ελληνικές επιχειρήσεις. Παρόλο που το ηλεκτρονικό επιχειρείν έχει ήδη αναδυθεί σε ανερχόμενη τεχνολογία, πολλές χώρες ακόμα δεν έχουν υιοθετήσει την χρήση του διαδικτύου και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι η μεγαλύτερη πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, ούτε και τις τεχνικές ικανότητες, αλλά και τις γνώσεις για να χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο. Το πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» είχε τεράστια επίδραση στους σημαντικότερους κλάδους των μικρομεσαίων επιχειρήσεων καταγράφονται τα σημαντικότερα αποτελέσματα του προγράμματος με αρκετά παραδείγματα. Υπάρχουν αρκετά μειονεκτήματα που απορρέουν από τη χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν, αλλά υπάρχουν ωστόσο και πολλές πιθανές λύσεις των προβλημάτων που έχουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και προοπτικές ανάπτυξης τόσο για τις ελληνικές επιχειρήσεις, όσο και για τους χρήστες του διαδικτύου-υποψήφιους πελάτες. Συνοψίζοντας, αυτό που θα μπορούσε να γίνει παραδεκτό από όλους είναι πως η σωστή εφαρμογή και χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν θα μπορούσε να ωφελήσει την καθημερινότητα όλων μας σε μεγάλο βαθμό. Λέξεις Κλειδιά : Ηλεκτρονικό επιχειρείν, Μικρομεσαίες επιχειρήσεις, Ηλεκτρονικό εμπόριο, Πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ», ιαδίκτυο, Νέα Οικονομία.

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ...1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (ΜΜΕ) ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ...6 1.1.1. ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ.6 1.1.2. ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ.7 1.2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ...9 1.2.1. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ...9 1.2.2. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ..11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 2.1. Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΙΚΤΥΑΚΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ...19 2.1.1. ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ...19 2.1.2. Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ...20 2.2. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ...22 2.2.1. Η ΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ...22 2.2.2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ...24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 3.1. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ...30

3 3.1.1. ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ...30 3.1.2. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ.33 3.2. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ...37 3.2.1. ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ...37 3.2.2. ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ...39 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...44 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία έχει σαν τίτλο : «Θέλουν ή όχι οι ελληνικές επιχειρήσεις το Ηλεκτρονικό Επιχειρείν; Απολογισμός της εφαρμογής του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Προβλήματα - Προοπτικές». Η εργασία αποσκοπεί στην αποτύπωση θεμάτων που άπτονται της προώθησης μορφών ηλεκτρονικού επιχειρείν ανάμεσα σε επιχειρήσεις και να αναλυθούν τα είδη των ηλεκτρονικών συναλλαγών που μπορούν να διεκπεραιωθούν μεταξύ τους. Οι βασικοί λόγοι για την ανάληψη της πτυχιακής εργασίας ήταν η επιθυμία ενασχόλησης με μια από τις πιο σύγχρονες μορφές της ελληνικής επιχειρηματικότητας και των πωλήσεων, το ενδιαφέρον για να διευρύνω τις γνώσεις μου πάνω στο ηλεκτρονικό επιχειρείν και στο ηλεκτρονικό εμπόριο, αλλά και την τωρινή του μορφή στην Ελληνική αγορά, καθώς και η διάθεση να ασχοληθώ συγχρόνως με δύο πεδία μάθησης: την στρατηγική των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, το ηλεκτρονικό εμπόριο αλλά και τον συνδυασμό αυτών. Ιδιαίτερης σημασίας παράγοντα για την επιλογή του θέματος, αποτέλεσαν αφενός η μεγάλη σημασία του κλάδου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την Ελληνική οικονομία και αφετέρου οι σημαντικές εξελίξεις που αναμένονται ότι θα συμβούν στο συγκεκριμένο κλάδο τα προσεχή έτη και που θα επηρεάσουν τον τρόπο λειτουργίας του. Σκοπός της εργασίας είναι να γίνει μια προσπάθεια σύνδεσης της ανάπτυξης της τεχνολογίας με τον ελληνικό τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και καταγραφής της υπάρχουσας κατάστασης και παράλληλα, να προσδιοριστούν οι ευκαιρίες ανάπτυξης διεπιχειρηματικών ηλεκτρονικών αγορών στην Ελλάδα. Στις μέρες µας, το πρόθεμα 'e-' (ηλεκτρονικό, στα ελληνικά) χρησιμοποιείται σαν πρώτο συνθετικό σε οποιαδήποτε λέξη για να δοθεί η 'ηλεκτρονική' διάσταση στο νόημά της και για να καταδειχθεί οτιδήποτε γίνεται διαμέσου ή πάνω από το ιαδίκτυο. Έτσι, λέξεις όπως εμπόριο, επιχειρείν, επιχείρηση, αγορές, ακόμα και κυβέρνηση, μετατρέπονται σε ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce), ηλεκτρονικό επιχειρείν (e-business), ηλεκτρονική επιχείρηση (e-enterprise), ηλεκτρονικές αγορές (e-marketplaces) και ηλεκτρονική κυβέρνηση (e-government), ακολουθώντας αυτό που ονομάζεται ηλεκτρονική μετάλλαξη (e-transformation). Οι δυναμικές εξελίξεις τόσο στον

5 κοινωνικό όσο και στον οικονομικό τομέα τα τελευταία χρόνια αναμφισβήτητα ωθήθηκαν από την ταχεία διάδοση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας. Οι τομείς των νέων τεχνολογιών, των τηλεπικοινωνιών και των εξελίξεων στα πληροφοριακά συστήματα και κυρίως, στην ολοκλήρωση τους με τις εσωτερικές διαδικασίες των επιχειρήσεων έχουν μετασχηματίσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις σήμερα. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται η πρόκληση του ηλεκτρονικού επιχειρείν και των νέων τεχνολογιών από τις Ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο παραθέτονται, ο ορισμός της μικρομεσαίας επιχείρησης και του ηλεκτρονικού επιχειρείν, τα χαρακτηριστικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και οι πληροφορίες για τον τρόπο εισαγωγής τους στο οικονομικό κλάδο, καθώς και οι παράγοντες που επηρεάζουν την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού επιχειρείν από αυτές. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται τα προγράμματα εκπαιδευτικής στήριξης και ενίσχυσης των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων με σκοπό την ενημέρωση και την προώθηση εφαρμογής του ηλεκτρονικού επιχειρείν και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους, μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών. Έπειτα, γίνεται αναφορά στις ελληνικές επιχειρήσεις και στη διαμόρφωσή τους, προκειμένου να προσαρμοστούν στις απαιτούμενες ανάγκες του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Επίσης, γίνεται ένας απολογισμός του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ». Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι αρνητικές, αλλά και οι θετικές επιπτώσεις που έχει το ηλεκτρονικό επιχειρείν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στους καταναλωτές που επιλέγουν το ιαδίκτυο για τις αγορές τους. Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών έχουν προκαλέσει μια πραγματική επανάσταση σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης ζωής και εργασίας. Η τεχνολογική αυτή επανάσταση βρίσκεται σε εξέλιξη. Τα τεχνολογικά επιτεύγματα επηρεάζουν και αλλάζουν σχεδόν καθημερινά τόσο τον τρόπο ζωής των πολιτών όσο και τον τρόπο διεξαγωγής της εργασίας στις επιχειρήσεις. Ειδικά, οι τεχνολογικές αλλαγές στο χώρο των επιχειρήσεων, μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την επιβίωση και ανάπτυξη των επιχειρήσεων σε περιβάλλον συνεχώς αυξανόμενου ανταγωνισμού, σε διεθνές επίπεδο. Η χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν παρέχει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και να αυξήσουν την αποδοτικότητά τους.

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (MME) ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 1.1.1. Τα πλεονεκτήματα των Ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η εποχή που διανύουμε χαρακτηρίζεται από την έντονη παγκοσμιοποίηση των αγορών και τον ολοένα αυξανόμενο ανταγωνισμό. Μέσα σε αυτό το παγκόσμιο ανταγωνιστικό περιβάλλον οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις καλούνται να δώσουν τον δικό τους αγώνα, έναν αγώνα εκσυγχρονισμού, επιβίωσης και διάκρισης. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν συστατικό στοιχείο της δομής όλων των οικονομιών και κοινωνιών του πλανήτη μας. Σύμφωνα με την σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2003 ως μικρομεσαίες επιχειρήσεις ορίζονται οι επιχειρήσεις οι οποίες: Απασχολούν λιγότερο από 250 εργαζόμενους Έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν υπερβαίνει τα 50 εκατ. ή έχουν ετήσιο συνολικό ισολογισμό που δεν υπερβαίνει τα 43 εκατ. Πληρούν το κριτήριο ανεξαρτησίας, δηλαδή δεν ανήκουν κατά ποσοστό 25% ή περισσότερο του κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου, σε μια επιχείρηση ή από κοινού, σε περισσότερες επιχειρήσεις, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στους ορισμούς της μικρομεσαίας επιχείρησης ή της μικρής επιχείρησης. (ΕΟΜΜΕΧ: 2007) Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις παρουσιάζουν έναν δυναμισμό και συμβάλουν καθοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Το πλήθος, η ποικιλία και η διείσδυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε όλους τους τομείς παραγωγής και εμπορίας και η συμβολή τους στην απασχόληση των εργαζομένων και στην περιφερειακή ανάπτυξη αποτελούν χαρακτηριστικό του ρόλου και της προσφοράς τους στην κοινωνική ανάπτυξη της χώρας. Συμβάλουν στη διεύρυνση της απασχόλησης και στον περιορισμό της ανεργίας, συντελούν στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας και στην συγκράτηση του πληθυσμού στην περιφέρεια. Επίσης, δημιουργούν ανταγωνιστικές συνθήκες, εκμεταλλεύονται τους εγχώριους πόρους και τις πρώτες ύλες και χρησιμοποιούν αποδοτικά την λαϊκή αποταμίευση. Η ευελιξία στην παραγωγή, η

7 προσαρμοστικότητα στις συνθήκες αγοράς, η εύκολη και γρήγορη αφομοίωση της νέας τεχνολογίας και καινοτομίας, η ευκολότερη κάλυψη των αναγκών εξειδικευμένων αγορών, η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, οι προσωπικές πελατειακές σχέσεις και η συμβολή τους στην ανάπτυξη και απασχόληση απομονωμένων περιοχών είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έναντι των μεγάλων. Η Ελλάδα είναι κυριολεκτικά η χώρα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αφού οι επιχειρήσεις με λιγότερα από 100 άτομα προσωπικό αποτελούν το 99,8% του συνόλου των επιχειρήσεων και απασχολούν περίπου 60% του εργατικού δυναμικού του δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Είναι μια χώρα που δεν έχει βαριά βιομηχανία, παράγει και εξάγει κυρίως γεωργικά προϊόντα και δραστηριοποιείται σε μεγάλο βαθμό στον τουριστικό κλάδο. Η βιομηχανία όμως συνεχίζει να εκσυγχρονίζεται ειδικά σε κλάδους, όπως: αλουμίνιο, τσιμέντο, τρόφιμα και ποτά, υφάσματα, κατασκευές και τουρισμό. 1.1.2. Τα μειονεκτήματα των Ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων Σε αντίθεση με τα παραπάνω, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις παρουσιάζουν πολλές αδυναμίες. Έχουν σοβαρό πρόβλημα χαμηλής παραγωγικότητας που αποδίδεται μεταξύ των άλλων στο χαμηλό βαθμό της χρήσης της σύγχρονης τεχνολογίας, στη μη εφαρμογή των σύγχρονων μεθόδων διοίκησης, διαχείρισης και μάρκετινγκ και στην ανεπαρκή οργάνωση της παραγωγής. υστυχώς, οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα λόγω του υψηλού κινδύνου που τις χαρακτηρίζει, της έλλειψης επαρκών εγγυήσεων αλλά και λόγω του οικογενειακού τους χαρακτήρα. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν χρησιμοποιούν στρατηγικό προγραμματισμό, καθώς και άλλες τεχνικές σύγχρονης διοίκησης, όπως στρατηγικές συμμαχίας, ολική ποιότητα παραγωγής, ανταγωνιστική σύγκριση. Επίσης, υστερούν έναντι των μεγάλων επιχειρήσεων στο μάρκετινγκ, στην ανάπτυξη εξαγωγικής δραστηριότητας, σε έρευνα και ανάπτυξη, στην πρόσβαση στις πηγές παραγωγής πρώτων υλών, στην αποτελεσματική χρήση εξωτερικών πηγών πληροφόρησης και στις συνεργασίες. Έχουν μεγάλα ποσοστά δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, αλλά

8 και μεγάλα ποσοστά θνησιμότητας (50%) κυρίως τα πρώτα 3-5 χρόνια της ζωής τους. (Ζοπουνίδης Κων/νος: 2005) Η σημερινή εικόνα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων παρουσιάζει πολλά προβλήματα όσον αφορά την ανάπτυξη και την εκσυγχρόνιση τους. Η έλλειψη κατάλληλου ειδικευμένου εργατικού δυναμικού αποτελεί ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες ανάπτυξης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στις τεχνολογικές αλλαγές, τις μεταβαλλόμενες δομές εργασίας, τη διεθνοποίηση των αγορών, τη γήρανση του εργατικού δυναμικού και την αδυναμία του επίσημου συστήματος εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης να ανταπεξέλθει στις σημερινές ανάγκες του παραγωγικού συστήματος. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο, λόγω των περιορισμών που το μέγεθος τους θέτει στις δυνατότητες ανάπτυξης των δεξιοτήτων των εργαζομένων τους. Οι παράγοντες παρεμπόδισης της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι: Το κόστος εκπαίδευσης Η βραχυπρόθεσμη απασχόληση των εργαζομένων Η απροθυμία των επιχειρηματιών για επενδύσεις σε ανθρώπινους πόρους Η περιορισμένη ικανότητα των επιχειρηματιών να αντιληφθούν τις ανάγκες τους ή να προσεγγίσουν εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Συνήθως, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι αποφάσεις από τα στελέχη λαμβάνονται συχνά μέσω της διαίσθησης και όχι μέσα από μια εμπεριστατωμένη ανάλυση με αποτέλεσμα να υπάρχει ουσιαστικό ρίσκο αποτυχίας. Η ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών συχνά ταυτίζεται με την προσωπικότητα του ιδιοκτήτη και σε περίπτωση απουσίας του δημιουργούνται προβλήματα στη διάθεσή τους στην αγορά. Επίσης, οι λιγοστοί διαθέσιμοι χρηματικοί πόροι της επιχείρησης, της στερούν τη δυνατότητα να προσλάβει ικανά στελέχη, τα οποία μπορούν να αντιληφθούν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Το αβέβαιο περιβάλλον στο οποίο εργάζεται το προσωπικό συχνά δημιουργεί κλίμα ανασφάλειας και συμβάλει στη συχνή του αναζήτηση για εργασία αλλού.

9 Τέλος, τα προϊόντα συνήθως διατίθενται σε μικρές, τοπικές αγορές με εξάρτηση από μικρό αριθμό καταναλωτών και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η αγοραστική δύναμη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων να είναι περιορισμένη έναντι των προμηθευτών τους. Όμως, οι λόγοι ύπαρξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αποτελούν και τα βασικά τους πλεονεκτήματα. Η ευελιξία στην παραγωγή, η γρήγορη και εύκολη αφομοίωση της νέας τεχνολογίας και καινοτομίας, η προσαρμοστικότητα στις συνθήκες της αγοράς, η ευκολότερη κάλυψη των αναγκών εξειδικευμένων αγορών, η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, οι προσωπικές πελατειακές σχέσεις και η συμβολή τους στην ανάπτυξη και απασχόληση απομονωμένων περιοχών είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα των μικρομεσαίων έναντι των μεγάλων επιχειρήσεων. Παρόλα αυτά, καθώς η τεχνολογία σήμερα κοστίζει αρκετά και αλλάζει συνεχώς, εκείνο που προέχει είναι η μετάλλαξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε μια οντότητα που τοποθετείται δυναμικά στο περιβάλλον της νέας οικονομίας και εκμεταλλεύεται την εκάστοτε τεχνολογία, με σκοπό να υλοποιήσει την στρατηγική της. 1.2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 1.2.1. Η εξέλιξη του ηλεκτρονικού επιχειρείν Η προέλευση του ηλεκτρονικού επιχειρείν μπορεί να εντοπιστεί στην δεκαετία του 1970 με την εμφάνιση των συστημάτων ηλεκτρονικής μεταφοράς χρηματικών πόρων μεταξύ των τραπεζών που χρησιμοποιούν ασφαλή ιδιωτικά δίκτυα. Τα συστήματα αυτά αλλάζουν τη μορφή των αγορών. Στη συνέχεια, την δεκαετία του 1980 οι τεχνολογίες ηλεκτρονικής επικοινωνίας που βασίζονται στην αρχιτεκτονική της ανταλλαγής μηνυμάτων (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) αποκτούν σημαντική διάδοση. Πολλές δραστηριότητες που παραδοσιακά διεκπεραιώνονταν με βασικό μέσο το χαρτί, μπορούν πλέον να γίνουν ταχύτερα και με μικρότερο κόστος. Οι συναλλαγές που παλαιότερα απαιτούσαν έντυπα, όπως παραγγελίες αγοράς, επιταγές

10 πληρωμής, μπορούν να γίνουν κατά ένα μέρος ή στο σύνολο τους ηλεκτρονικά μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τα ηλεκτρονικά δίκτυα στην δεκαετία του 1990 προσφέρουν μια νέα μορφή κοινωνικής επικοινωνίας με δυνατότητες, όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), η ηλεκτρονική διάσκεψη (conferencing) και η ηλεκτρονική συνομιλία (IRC), οι ομάδες συζήτησης (newsgroups, forums), καθώς και η μεταφορά αρχείων (FTP). Η πρόσβαση στο ιαδίκτυο γίνεται φθηνότερη λόγω της διεθνούς απελευθέρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών. Η εμφάνιση του Παγκόσμιου Ιστού (WWW) στο ιαδίκτυο στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και η επικράτηση των προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών που χρησιμοποιούν λειτουργικά συστήματα τύπου Windows, προσφέρουν μεγάλη ευκολία χρήσης λύνοντας το πρόβλημα της δημοσίευσης και της εύρεσης πληροφοριών στο διαδίκτυο. Το ηλεκτρονικό εμπόριο γίνεται ένας πολύ φθηνότερος τρόπος για την πραγματοποίηση μεγάλου όγκου συναλλαγών, ενώ συγχρόνως διευκολύνει την παράλληλη λειτουργία πολλών διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, επιτρέποντας σε μικρές επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν μεγαλύτερες, με πολύ ευνοϊκότερες προϋποθέσεις. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 έρχεται η καθιέρωση μεθόδων κρυπτογράφησης του περιεχομένου και εξακρίβωσης της ταυτότητας του αποστολέα ηλεκτρονικών μηνυμάτων, καθώς και η σχετική προσαρμογή της νομοθεσίας στους τομείς των εισαγωγών εξαγωγών και των επικοινωνιών που καθιστούν δυνατή την πραγματοποίηση ασφαλών διεθνών ηλεκτρονικών συναλλαγών. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις το ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελεί ακόμα μία μικρή αγορά, τόσο σε τζίρο όσο και σε κοινό, μια αγορά που στην ουσία αφορά λίγους. Όμως, η εκτίμηση αυτή απέχει πολύ από την πραγματικότητα αφού ο τζίρος του ηλεκτρονικού εμπορίου και των online εμπορικών δραστηριοτήτων γενικότερα δείχνει τα τελευταία χρόνια πραγματικά εντυπωσιακή άνοδο. Στο ιαδίκτυο διακινούνται πλέον ποσά ύψους πολλών δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ που καμία επιχείρηση δεν μπορεί να αγνοήσει. Το ηλεκτρονικό επιχειρείν μπορεί να οριστεί ως μια επιχειρηματική διαδικασία, η οποία διεξάγεται ηλεκτρονικά και βασίζεται σε αυτοματοποιημένο σύστημα. Αυτό πραγματοποιείται με τις τεχνολογίες που βασίζονται στο διαδίκτυο. Οι μέθοδοι του ηλεκτρονικού επιχειρείν βοηθούν τις εταιρείες να συνδέσουν τα εσωτερικά και τα εξωτερικά τους συστήματα δεδομένων αποτελεσματικά, έτσι

11 ώστε να επικοινωνούν με τους προμηθευτές και τους συνεργάτες τους και να ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των πελατών τους. Υπάρχει όμως μια διαμάχη μεταξύ επιχειρήσεων και ακαδημαϊκών για το νόημα και τον διαχωρισμό ανάμεσα στο ηλεκτρονικό επιχειρείν και στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Πολλοί πιστεύουν πως το ηλεκτρονικό εμπόριο περιλαμβάνει όλο τον ηλεκτρονικό κόσμο που βασίζεται σε οργανωτικές δραστηριότητες που υποστηρίζουν τις συναλλαγές μιας επιχείρησης, περιλαμβάνοντας ταυτόχρονα και ολόκληρη τη δομή του πληροφοριακού συστήματος της επιχείρησης. Αντίθετα, άλλοι υποστηρίζουν πως το ηλεκτρονικό επιχειρείν περιλαμβάνει όλο τον κόσμο των εσωτερικών και εξωτερικών ηλεκτρονικών δραστηριοτήτων περιλαμβανομένου και του ηλεκτρονικού εμπορίου. Στην πράξη, το ηλεκτρονικό επιχειρείν είναι κάτι παραπάνω από ηλεκτρονικό εμπόριο. Το ηλεκτρονικό εμπόριο ορίζεται ως η κάθε είδους εμπορική συναλλαγή μεταξύ προσώπων φυσικών και μη που πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα. Είναι η διάθεση και η αγοραπωλησία προϊόντων ηλεκτρονικά, η διεκπεραίωση εμπορικών λειτουργιών και συναλλαγών χωρίς τη χρήση χαρτιού μέσω δικτύων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Το ηλεκτρονικό επιχειρείν περιλαμβάνει επιχειρηματικές διαδικασίες όπως: η ηλεκτρονική αγορά και παραγγελία, οι προμήθειες, ο έλεγχος των αποθεμάτων, η διαχείριση της παραγωγής καθώς και των Logistics, της υποστήριξης πελατών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. 1.2.2. Ο ρόλος του ηλεκτρονικού επιχειρείν στις Ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις Το ηλεκτρονικό επιχειρείν είναι πολύ σημαντικό για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, διότι επιδρά σε διάφορους τομείς των επιχειρήσεων. Οι τομείς αυτοί αναφέρονται παρακάτω : Μάρκετινγκ, πωλήσεις και προώθηση πωλήσεων: προσφορές πριν την πώληση Χρηματοδότηση και ασφαλείς εμπορικές συναλλαγές: παραγγελία, μεταφορά και πληρωμή, σέρβις προϊόντος και συντήρηση-υποστήριξη ανάπτυξη προϊόντος, κατανεμημένη εργασία

12 Χρήση δημοσίων και ιδιωτικών υπηρεσιών σε επιχειρήσεις-δημόσια διοίκηση : παραχωρήσεις, άδειες, φόροι, κτλ.) Μεταφορές και λογιστική προσωπικού και υλικών Προμήθειες δημοσίου,αυτόματο εμπόριο ψηφιακών αγαθών Τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν διακρίνονται σε πλεονεκτήματα για την επιχείρηση, για τον πελάτη και τον προμηθευτή. α) Οφέλη για την επιχείρηση: Η χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν προσφέρει και μείωση των κρίκων της προμηθευτικής αλυσίδας που έχει ως αποτέλεσμα τη γρήγορη και με μειωμένο κόστος εξυπηρέτηση του πελάτη. Τα προϊόντα με τη χρήση του Ηλεκτρονικού Εμπορίου προβάλλονται με ένα μοναδικό μέσο επικοινωνίας. ηλαδή, το νέο αυτό μέσο μαζικής επικοινωνίας μπορεί να συνδυάσει κείμενο, εικόνα, ήχο και video, αλλά και να αλληλεπιδράσει με τους πελάτες, επιτρέποντας τους να κάνουν ερωτήσεις από το σπίτι. Επίσης, το διαδίκτυο, σε αντίθεση με τον τύπο, το ραδιόφωνο και τη τηλεόραση, παρέχει τη δυνατότητα απεριόριστης χρήσης κειμένου, εικόνας, ήχου και video, με χαμηλότερο κόστος από αυτό μιας ολοσέλιδης καταχώρησης σε κάποιο περιοδικό εθνικής εμβέλειας, π.χ. ο δικτυακός τόπος της εταιρείας Ελαϊς (www.elais.gr). Άλλο ένα όφελος της χρήσης του Ηλεκτρονικού Εμπορίου είναι το χαμηλό κόστος μεταφοράς των πληροφοριών, δηλαδή, το κόστος πληροφοριών σχετικά με τις τιμές, τα προϊόντα, το stock, τις ειδικές προσφορές, σε οποιαδήποτε μορφή (κείμενο, ήχος, εικόνα, video), από την εταιρεία προς τον πελάτη, τους συνεργάτες, τους πωλητές της ή διάφορα στελέχη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και άλλες εταιρείες (προμηθευτές, κέντρα διαμονής, άλλες εταιρείες στο εσωτερικό/εξωτερικό). Έτσι, μπορεί να βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με τους συνεργαζόμενους οίκους του εξωτερικού, με τους πωλητές στην επαρχία και με τα στελέχη της σε κάποιο συνέδριο, με κόστος λιγότερο της αστικής μονάδας ανά λεπτό επικοινωνίας για όλο τον κόσμο. Ένα πολύ πρόσφατο παράδειγμα δικτυακού τόπου, που αποτελεί «εργαλείο» επικοινωνίας με εξωτερικούς συνεργάτες, πελάτες, αλλά και με κάθε ενδιαφερόμενο είναι το Bayer (www.bayer.gr)

13 Το κόστος διατήρησης ή απόκτησης πελατών είναι και αυτό ένα από τα οφέλη του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Το κόστος διατήρησης ενός πελάτη είναι έως και 5 φορές χαμηλότερο από το κόστος απόκτησης των νέων πελατών. Οι ευκολίες, οι υπηρεσίες και η εξατομικευμένη εξυπηρέτηση των επισκεπτών μέσω ενός ηλεκτρονικού καταστήματος αυξάνει τους πιστούς πελάτες, άρα μειώνει το συνολικό κόστος προώθησης και προβολής της εταιρείας. Το κλασσικό παράδειγμα εξατομίκευσης δίνει το γνωστό βιβλιοπωλείο Amazon (www.amazon.com), το οποίο παρέχει στους πελάτες του τη δυνατότητα «αποθήκευσης» των επιθυμιών τους για τις μελλοντικές αγορές και καταγράφει τις αγορές τους, για να τους προτείνει παρεμφερή προϊόντα. β) Οφέλη για τους πελάτες : Η χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν προσφέρει άμεση ικανοποίηση στους πελάτες. Για ορισμένα προϊόντα η τεχνολογία επιτρέπει την άμεση (μέσω δικτύου) παράδοση. Ο αγοραστής μπορεί να απολαύσει το προϊόν ακόμη και την ίδια στιγμή, όπως στην περίπτωση αγοράς ενός μουσικού κομματιού, μιας φωτογραφίας, ενός video clip, ενός άρθρου ή κάποιου λογισμικού. Αυτό αυξάνει την πιθανότητα οι πελάτες να κάνουν αγορές «της στιγμής», γιατί δεν χρειάζεται να βγουν από το σπίτι τους. Ένα παράδειγμα δικτυακής πώλησης βιβλίων όπου ο καταναλωτής μπορεί να αγοράσει απευθείας είναι η διεύθυνση www.ebookshop.gr. Χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες του διαδικτύου, οι επιχειρήσεις μπορούν να προβάλλουν μέσω του ηλεκτρονικού τους καταστήματος τον ηλεκτρονικό κατάλογο των προϊόντων τους, πληροφορίες για τη διαθεσιμότητα (stock) των προϊόντων, τα νέα μοντέλα, σχέδια ή χρώματα, οδηγίες χρήσης, εγκατάστασης και συντήρησης των προϊόντων, λύσεις σε προβλήματα, απαντήσεις στις πιο συχνές ερωτήσεις και απορίες των πελατών τους, πληροφορίες για το στάδιο διεκπεραίωσης της παραγγελίας του πελάτη. Η παραπάνω πλήρης κάλυψη των αναγκών υποστήριξης των πελατών τους προσφέρονται 24 ώρες το 24ωρο, χωρίς την ύπαρξη προσωπικού. Τέλος, άλλο ένα όφελος από τη χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν είναι η εξατομίκευση των υπηρεσιών σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε πελάτη. Το ηλεκτρονικό επιχειρείν επιτρέπει την παρακολούθηση και καταγραφή του αγοραστικού προφίλ των πελατών με λεπτομέρεια. Έτσι, οι επιχειρήσεις

14 μπορούν να παρέχουν σε κάθε πελάτη τους εξατομικευμένα προϊόντα. Για παράδειγμα, πολλά βιβλιοπωλεία καταγράφουν τις αγοραστικές συνήθειες των πελατών τους και παρουσιάζουν σελίδες, ειδικά για αυτούς, με προϊόντα του ενδιαφέροντος τους. γ) Οφέλη για τους προμηθευτές: Η χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν προσφέρει παγκόσμια παρουσία στις επιχειρήσεις, καθώς τα όρια του ηλεκτρονικού εμπορίου δεν καθορίζονται από γεωγραφικά ή εθνικά όρια αλλά από την κάλυψη των δικτύων υπολογιστών. ημιουργεί βελτιωμένη ανταγωνιστικότητα, μικρότερες αλυσίδες προμήθειας και νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Αξιοσημείωτο είναι και τα οικονομικά οφέλη που προσφέρει, όπως η μείωση του χρόνου που απαιτείται για τις συναλλαγές, η βελτίωση της ποιότητας των συναλλαγών και η αύξηση των δυνητικών πελατών. Παρόλα τα οφέλη που προκύπτουν από την χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν, υπάρχουν και κάποιοι ανασταλτικοί παράγοντες που θα μπορούσαμε να πούμε ότι έγκειται στους φόβους που έχουν οι επιχειρήσεις ώστε να πάρουν την απόφαση και να δημιουργήσουν το ηλεκτρονικό τους κατάστημα. Μερικοί από αυτούς είναι ο φόβος του κόστους ανάπτυξης και συντήρησης του ηλεκτρονικού καταστήματος, ο φόβος ότι τα αγαθά και οι υπηρεσίες τους δεν ταιριάζουν καλά στο ηλεκτρονικό κατάστημα, η αβεβαιότητα για την ανταπόκριση που θα έχουν από τους πελάτες τους και ο φόβος για το αν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των πελατών τους. Εντούτοις, υπάρχουν πολλοί εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες που επηρεάζουν την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού επιχειρείν από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. α) Εσωτερικοί παράγοντες: Κόστος διατήρησης πληροφοριακών συστημάτων και εταιρικών δικτυακών τόπων που είναι συχνά πολύ υψηλό Έλλειψη τεχνολογικών και τεχνοκρατικών ικανοτήτων Έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού Έλλειψη ολοκληρωμένων συστημάτων και οικονομικών πόρων. Ένας από τους βασικότερους λόγους για την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού επιχειρείν από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι φυσικά η δυνατότητα

15 πώλησης προϊόντων και υπηρεσιών με χαμηλότερο κόστος χωρίς χρονικούς περιορισμούς (επτά ημέρες την βδομάδα, 24 ώρες την ημέρα) και χωρίς άλλους περιορισμούς (σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στους πελάτες της περιοχής της, και χωρίς να απαιτείται «βιτρίνα» ή υποκατάστημα σε κάθε περιοχή). Επίσης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αποδοχή του ηλεκτρονικού επιχειρείν εξαρτάται περισσότερο από τη διοίκηση της επιχείρησης, αφού η έλλειψη στήριξης της από τα διευθυντικά στελέχη επηρεάζει την επιτυχή υιοθέτηση του. Πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν έχουν διαθέσιμους τους απαραίτητους οικονομικούς και τεχνολογικούς πόρους για να επενδύσουν στις νέες τεχνολογίες. Ένα επιπλέον πρόβλημα είναι ότι η νέα τεχνολογία μπορεί να αποτύχει να αποφέρει τα προσδοκώμενα κέρδη, να επιβαρύνει με υψηλότερο από το αναμενόμενο κόστος, να μην μπορέσει να ανταπεξέλθει στις τεχνολογικές προσδοκίες και να δημιουργήσει μη αναμενόμενη ασυμβατότητα ανάμεσα στα hardware και λογισμικά συστήματα της εταιρείας. Το χαμηλό επίπεδο κατάρτισης σε γνώσεις υπολογιστών σε συνδυασμό με την περιορισμένη ικανότητα για αυτοματοποίηση επιχειρησιακών διαδικασιών κάνουν την μεταβίβαση σε υψηλότερο επίπεδο τεχνολογικής πολυπλοκότητας δύσκολη και δαπανηρή για τις εταιρείες που επιθυμούν να εφαρμόσουν το ηλεκτρονικό επιχειρείν. Για να βελτιωθεί το μέγεθος της ανάπτυξης του ηλεκτρονικού επιχειρείν, οι εταιρείες όχι μονό πρέπει να αυξήσουν την ποικιλία των δεδομένων που ανταλλάσουν μέσω του διαδικτύου, αλλά επίσης να αυξήσουν τις εξωτερικές τους συνδέσεις με τους εμπορικούς συνεργάτες τους. Αυτό μπορεί να επιτευχτεί παρέχοντας κίνητρα, όπως εκπτώσεις στην χονδρική ή ειδικές τιμές όταν γίνεται η εμπορική συναλλαγή μέσω του διαδικτύου, με σκοπό την ενθάρρυνση των συνεργατών να χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό δίκτυο. Από την στιγμή που το ηλεκτρονικό επιχειρείν έχει θεωρηθεί ως ένα ενδοεπιχειρησιακό σύστημα, η συχνότερη επικοινωνία μεταξύ εμπορικών συνεργατών θα τους βοηθήσει στην παροχή τεχνικών πληροφοριών και απαντήσεων σε πολλά ερωτήματα του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Αυτό θα βοηθήσει στην κατανόηση νέων συστημάτων, τα οποία θα παρακινήσουν τις εταιρείες να βελτιώσουν το μέγεθος της ανάπτυξης του ηλεκτρονικού επιχειρείν. β) Εξωτερικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες :

16 ιακυμάνσεις επιτοκίων Αξιοπιστία προμηθειών Ανταγωνισμός Πολλές φόρες η χρήση των νέων τεχνολογιών επιβάλλεται στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από τους μεγάλους πελάτες ή τους προμηθευτές. Αυτή η πίεση από εμπορικούς συνεργάτες παίζει κρίσιμο ρόλο ενθαρρύνοντας τις μικρές εταιρείες να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες. Συνεπώς, η πίεση των ανταγωνιστών που δέχονται οι επιχειρήσεις επηρεάζει εξίσου την απόφαση υιοθέτησης του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Οι επιχειρήσεις που δεν επηρεάζονται από την δημοσιότητα και την πειθώ συγκεκριμένων ιδρυμάτων (όπως τράπεζες, τηλεπικοινωνιακοί οργανισμοί, νομικές εταιρίες ή πανεπιστήμια), λαμβάνουν την απόφαση εφαρμογής του ηλεκτρονικού επιχειρείν με δική τους πρωτοβουλία. Επίσης, είναι αληθές ότι όταν οι επιχειρήσεις αντιδρούν στην πίεση του εξωτερικού τους περιβάλλοντος, είναι πιο πιθανό να περιορίσουν την ανάπτυξη τους προκειμένου να διερευνήσουν την πλήρη έκταση των δυνατοτήτων που τους προσφέρει μια καινοτομία. Αυτό μπορεί να εμποδίσει την ευρεία ανάπτυξη, διότι μερικές εταιρείες το βλέπουν σαν μία αναγκαστική πράξη. Ακόμα, ένας σημαντικός παράγοντας για οποιαδήποτε εταιρεία προσπαθεί να εφαρμόσει τις νέες τεχνολογίες ή τα συστήματα είναι οι σχετιζόμενοι περιβαλλοντικοί συμμετέχοντες. Χωρίς την ευρεία αποδοχή των εφαρμογών ή συστημάτων, οι υπάρχοντες ή πιθανοί πελάτες μπορεί να αντισταθούν στην υιοθέτηση του ηλεκτρονικού επιχειρείν εξαιτίας της έλλειψης υποδομής, κατάλληλης πλατφόρμας ή συμβατών τεχνολογικών προτύπων. Τέλος, ο κρατικός παράγοντας μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο για την επιτυχή υιοθέτηση του ηλεκτρονικού επιχειρείν από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μελέτες έχουν δείξει ότι η κρατική υποστήριξη σε επιδοτούμενα σχέδια υποδομής έχουν προσφέρει άμεση ή έμμεση ενίσχυση για την προώθηση πληροφοριών που συνεπώς παράγουν γρηγορότερη τεχνολογική ανάπτυξη. Οι κρατικές επιδοτήσεις και η υποστήριξη έχουν αποδειχθεί ότι έχουν θετική απήχηση στη χρήση νέων τεχνολογιών και καινοτόμων επιχειρησιακών πρακτικών από τις επιχειρήσεις και ειδικά από τις μικρομεσαίες. Οι κανονισμοί ιδρυμάτων που προωθούν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και συνεργασίες μπορεί επίσης, να ενθαρρύνουν το ηλεκτρονικό επιχειρείν ή την μελλοντική υιοθέτηση

17 νέων τεχνολογιών σε μικρές επιχειρήσεις (Sandy Chong & Graham Pervan: 2007). Οι μικρές επιχειρήσεις με πρόσβαση σε τεχνολογικές και οικονομικές πηγές είναι λιγότερο διστακτικές απέναντι στην τεχνολογία και πιο πρόθυμες να διαθέσουν πόρους για την ολοκλήρωση και εφαρμογή του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν από τη χρήση του ηλεκτρονικού επιχειρείν αποκτώντας συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους, κερδίζοντας νέες αγορές και μειώνοντας το λειτουργικό κόστος. Αντίθετα, αν οι επιχειρήσεις δεν πειστούν ότι το ηλεκτρονικό επιχειρείν μπορεί να τους δώσει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα μετά την αποδοχή του, είναι πιθανόν η εφαρμογή του να μην συνεχιστεί. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να αξιολογήσουν την εφαρμογή του ηλεκτρονικού επιχειρείν, προκειμένου να επεκτείνουν και να ολοκληρώσουν την εφαρμογή του αποτελεσματικά σε άλλες επιχειρησιακές λειτουργίες. Ωστόσο, πολύ συχνά οι περισσότερες εταιρείες θέλουν να δουν γρήγορα τα οφέλη του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Συνεπώς, οι προκλήσεις είναι πραγματικά πολλές και σημαντικές για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι περισσότερες από αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν παρέχοντας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ακριβείς, αξιόπιστες, κατάλληλες ανά τομέα και επίκαιρες πληροφορίες. Τελικά το κύριο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι «Αν θα είναι επικερδές για την επιχείρησή μου το ηλεκτρονικό επιχειρείν;» Οι επιφυλάξεις που έχουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα ξεπεραστούν μόνο αν πεισθούν πως αξίζει τον κόπο να προβούν σε περαιτέρω επενδύσεις και στις απαραίτητες οργανωτικές αλλαγές. Ακόμα υποδηλώνει ότι αυτές οι εταιρείες κατέχουν μεγαλύτερη ικανότητα ανάπτυξης του ηλεκτρονικού επιχειρείν και παράλληλα είναι πεπεισμένες ότι οι επενδύσεις τους θα αποφέρουν κέρδη. Η εφαρμογή τεχνολογικών λύσεων από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις εστιάζεται κυρίως σε δραστηριότητες όπως διοίκηση,λογιστική και έλεγχος του αποθέματος. Οι μεγαλύτεροι οργανισμοί και όσοι σχετίζονται με προϊόντα που εμφανίζουν συχνότερα έλλειψη είναι οι πρωτοπόροι στο ηλεκτρονικό επιχειρείν, στην ανάπτυξη τεχνικών διαχείρισης και αποτελεσματικής αποθήκευσης (συμπεριλαμβανομένων της δυνατότητας εκτεταμένης αποθήκευσης, ελέγχου

18 του στοκ, της εγγύησης για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συνέπεια στους ακριβείς χρόνους παράδοσης). Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι οι επιχειρήσεις που είναι πρόθυμες να αλλάξουν την οργάνωσή τους και τις επιχειρησιακές διαδικασίες τους, προκειμένου να εκμεταλλευθούν στο μέγιστο τις ευκαιρίες που προσφέρει το ηλεκτρονικό επιχειρείν, θα έχουν και τα μεγαλύτερα οφέλη.

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 2.1. Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΙΚΤΥΑΚΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» 2.1.1. Οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» Σήμερα, όταν όλοι μιλούν για την Κοινωνία της Πληροφορίας και τη νέα τάξη πραγμάτων που επιβάλλει το ηλεκτρονικό επιχειρείν είναι πράγματι άξιον απορίας γιατί τόσες λίγες ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε επενδύσεις στο διαδίκτυο. Ο βασικότερος λόγος είναι το κόστος, σε συνδυασμό με το φόβο και με τα οποία αντιμετωπίζουν αρκετοί επιχειρηματίες τις νέες τεχνολογίες. Σε σύγκριση όμως με παλαιότερα, πλέον είναι πάρα πολύ εύκολο για μια επιχείρηση να ανατρέξει στις σωστές πηγές πληροφόρησης και να μεταβεί στην on-line επιχειρηματική κοινότητα, με μικρό σχετικά κόστος. Το Υπουργείο Ανάπτυξης παρουσίασε στα τέλη του 2000 το πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» και είχε ως σκοπό την εξοικείωση 50.000 μικρομεσαίων επιχειρήσεων με την ψηφιακή οικονομία, την αξιοποίηση των δυνατοτήτων και των ευκαιριών που προσφέρει το ιαδίκτυο και γενικότερα, την παρακίνηση των επιχειρηματιών για την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Το Πρόγραμμα εφαρμόστηκε σε όλη τη χώρα, δηλαδή και στις 13 περιφέρειες και υλοποιήθηκε την περίοδο 2001-2004, με συνολικό προϋπολογισμό 117.388.114 και περιλαμβάνει τις εξής ενέργειες: Την οικονομική ενίσχυση μέσω του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» και Την εκπαιδευτική στήριξη μέσω του Προγράμματος «Εκπαιδευτική Στήριξη του Προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ»

20 2.1.2. Ο σκοπός του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» Το πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» χρηματοδοτήθηκε από το μέτρο 3.2 του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και η Εκπαιδευτική Στήριξη από το μέτρο 8.2 του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα του Υπουργείου Ανάπτυξης. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα επιδότησε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για την προμήθεια υπολογιστικών συστημάτων και υπηρεσιών με σκοπό την σύνδεση της επιχείρησης με το διαδίκτυο και την περαιτέρω αξιοποίηση του. Ο προϋπολογισμός αυτής της ενέργειας ανήλθε στο ποσό των 92.443.140 (40% ημόσια απάνη) και διατέθηκε για προμήθεια εξοπλισμού και ανάπτυξη υπηρεσιών ιαδικτύου. Την υλοποίηση της ενέργειας είχε αναλάβει ο ΕΟΜΜΕΧ. ικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα είχαν όλες οι επιχειρήσεις οι οποίες: α) είχαν απασχολούμενο προσωπικό μέχρι 10 άτομα, κύκλο εργασιών μέχρι 586.940 β) είχαν κλείσει τουλάχιστον μία διαχειριστική χρήση και γ) δραστηριοποιούνταν σε έναν από τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, π.χ. μεταποιήσεις, κατασκευές, χονδρικό και λιανικό εμπόριο, τουρισμός, παροχή υπηρεσιών. Σκοπός του προγράμματος ήταν η ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο διαδίκτυο με συντονισμένες ενέργειες, όπως η ανταλλαγή παραδειγμάτων καλής πρακτικής, η ενίσχυση της ετοιμότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού επιχειρείν και η δημιουργία κέντρων αναφοράς που θα τις βοηθήσουν να υιοθετήσουν το ηλεκτρονικό επιχειρείν και να διαμορφώσουν τις επιχειρηματικές του στρατηγικές, καθώς και η εκπαιδευτική και τεχνική στήριξη τους στην υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών και των πρακτικών του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Για τους σκοπούς του προγράμματος οι επιχειρήσεις διαχωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες : Οι επιχειρήσεις που δεν διέθεταν σύνδεση με το διαδίκτυο. ( I )

21 Οι επιχειρήσεις που διέθεταν σύνδεση με το διαδίκτυο και ηλεκτρονική διεύθυνση επικοινωνίας. ( II ) Οι επιχειρήσεις που ήταν συνδεδεμένες με το διαδίκτυο και διέθεταν δική τους εταιρική παρουσίαση στο διαδίκτυο, πιθανόν με δυνατότητα διεξαγωγής συναλλαγών με πελάτες ή/και προμηθευτές. ( III ) Το πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» απευθύνθηκε μόνο στις δύο πρώτες κατηγορίες επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις της πρώτης κατηγορίας προμηθεύτηκαν τον ελάχιστο αναγκαίο εξοπλισμό και σύνδεση στο διαδίκτυο για δύο χρόνια, ενώ στις επιχειρήσεις της δεύτερης κατηγορίας παρέχθη υποστήριξη για την ανάπτυξη εταιρικής παρουσίασης εμπορικής ιστοσελίδας στο διαδίκτυο, καθώς και συντήρηση και φιλοξενία των ιστοσελίδων για δύο χρόνια σε παροχέα σχετικών υπηρεσιών. Το πρόγραμμα δεν προέβλεπε την απευθείας μετάβαση από την πρώτη κατηγορία στην τρίτη, δηλαδή την ταυτόχρονη προμήθεια εξοπλισμού και ανάπτυξης εταιρικής παρουσίασης στο διαδίκτυο. Οι επιλέξιμες δαπάνες του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» για κάθε μια από τις κατηγορίες Ι και ΙΙ παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα : Πίνακας 2.1 Επιλέξιμες δαπάνες του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» Επιλέξιμη ΑΑ Επιλέξιμες απάνες Ενέργεια Η/Υ Λογισμικό Αυτοματισμού Γραφείου Μετάβαση από Έγχρωμος Εκτυπωτής την κατηγορία Καλάθι 1 ιετής σύνδεση με προμηθευτή υπηρεσιών Ι στην ΙΙ διαδικτύου Τεχνική εκπαίδευση-υποστήριξη Κτήση Ονόματος Τομέα (Domain name) Ανάπτυξη ιστοσελίδων, πιθανά με Μετάβαση από δυνατότητα πραγματοποίησης συναλλαγών την κατηγορία Καλάθι 2 ιετής φιλοξενία σε παροχέα υπηρεσιών ΙΙ στην ΙΙΙ διαδικτύου Τεχνική εκπαίδευση - υποστήριξη Πηγή: ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ

22 2.2. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» 2.2.1. Η δράση του Προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» στις Ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις Το πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» έδωσε ώθηση στη σχέση της μικρής επιχείρησης με το ιαδίκτυο και άνοιξε νέους τεχνολογικούς δρόμους, αν και η επιδότηση της αγοράς εξοπλισμού αποτέλεσε βασικό κίνητρο για πολλές επιχειρήσεις, ώστε να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Από τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων περίπου το 92% επιλέγει το καλάθι 1. Ακόμη, το 61% των επιχειρήσεων που έχουν υλοποιήσει το έργο στα πλαίσια του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» ανήκουν στους εξής τέσσερις κλάδους: Λιανικό εμπόριο Χονδρικό εμπόριο και εμπόριο με προμήθεια Εμπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών: λιανική πώληση καυσίμων για οχήματα. Ξενοδοχεία και εστιατόρια. Από την πανελλαδική έρευνα του Ε ΕΤ/CENTRUM για το 2003, σχετικά με τη χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής & επικοινωνιών από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, το 27% είχε γνώση του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» και το 13% του προγράμματος «Εκπαιδευτείτε στο ικτυωθείτε», ενώ το 60% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι καλύπτει τις ανάγκες της επιχείρησης (το 44% σε μεγάλο βαθμό). Περισσότερες από τις μισές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (το 57%) δήλωσαν ότι ενδιαφέρονται αρκετά (15%) ή πολύ (42%) για το πρόγραμμα. Από την ίδια έρευνα προκύπτει πως οι επιχειρήσεις που θεωρούν ότι το πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» καλύπτει τις ανάγκες της επιχείρησης απαρίθμησαν μια σειρά από τέτοιες ανάγκες. Πρώτη σε συχνότητα ήρθε η ανάγκη ενημέρωσης στον κλάδο της επιχείρησης, την οποία ανέφεραν το 52% των επιχειρήσεων. Επίσης σημαντικά ποσοστά καταγράφηκαν για τις ανάγκες σε αγορά εξοπλισμού / λογισμικού (34%), σε χρηματοδότηση για νέες τεχνολογίες (51%) και σε μηχανοργάνωση της επιχείρησης (30%). Μεταξύ των επιχειρήσεων που γνωρίζουν το πρόγραμμα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ», το 40%

23 απάντησε ότι ενδιαφέρεται αρκετά έως πολύ για την ένταξη της επιχείρησης στο πρόγραμμα, ενώ άλλο ένα 17% εκδήλωσε ενδιαφέρον για ένταξη στο πρόγραμμα. Ένα μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων (50%) θεωρεί ότι το σημαντικότερο πλεονέκτημα του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» είναι η σύνδεση στο ιαδίκτυο, ενώ σχεδόν το 46% θεωρεί ότι πιο σημαντική την ενημέρωση και την εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες που προσφέρει το έργο (Ε ΕΤ Α.Ε. : 2006). Θα μπορούσαμε να πούμε πως η πλειοψηφία των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχει συνειδητοποιήσει ότι η χρήση εφαρμογών του ηλεκτρονικού επιχειρείν είναι αναγκαία για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία τους. εδομένου όμως του μεγέθους των επιχειρήσεων είναι σαφές ότι τα περιθώρια για επενδύσεις είναι περιορισμένα, καθώς υπάρχει μεγάλη διασύνδεση μεταξύ του μεγέθους των επιχειρήσεων και των επενδύσεων που πραγματοποιούνται. Τα πλεονεκτήματα του προγράμματος παρουσιάζονται αναλυτικά στον παρακάτω πίνακα και διαπιστώνουμε πως πρώτη σε συχνότητα με 60% ήρθε η ανάγκη επιδότησης για αγορά εξοπλισμού και λογισμικού. Το 50% των επιχειρήσεων θεωρεί ότι το σημαντικότερο πλεονέκτημα του προγράμματος είναι η σύνδεση στο Internet, ενώ το 45% ότι είναι η ενημέρωση και η εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες που προσφέρει το έργο. Τέλος, το 36% θεωρεί ότι μέσω του προγράμματος υπάρχει καλύτερη οργάνωση της επιχείρησης σε όλους τους τομείς. Πίνακας 2.2 Πλεονεκτήματα του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» Πηγή: ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ (2004)

24 2.2.2. Αξιολόγηση της Εκπαιδευτικής Στήριξης του Προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» Είναι γεγονός ότι η παρουσία του ηλεκτρονικού επιχειρείν έχει γίνει αισθητή στον οικονομικό τομέα, όπως επίσης και σε όλο τον κόσμο και απευθύνεται σε όλους τους επαγγελματίες. Χρησιμοποιείται τόσο από τη μικρή επιχείρηση της γειτονιάς που δεν έχει τη δυνατότητα μεγάλης επένδυσης για να αναπτυχτεί έξω από την γεωγραφική περιοχή που βρίσκεται, όσο και από τον επαγγελματία που θέλει να δουλέψει μόνο σε τοπικό επίπεδο και ενδιαφέρεται να δείξει την δουλειά του εύκολα και απλά αποφεύγοντας το υψηλό κόστος του φυλλαδίου και της ραδιοφωνικής ή τηλεοπτικής διαφήμισης. ίνοντας μια απλή κάρτα και την ηλεκτρονική του διεύθυνση, μπορεί να παρουσιάζει την δουλειά του, να συντηρεί και να διευρύνει το ήδη υπάρχον πελατολόγιό του κρατώντας τους πελάτες του συνεχώς σε επαφή. Ακόμα, απευθύνεται στην επιχείρηση που θέλει να πουλήσει προϊόντα ή να κλείσει συνεργασίες στην υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά και σε όσους έχουν απογοητευθεί από τον σύγχρονο τρόπο δουλειάς και αναζητούν να εκσυγχρονίσουν την επιχείρηση τους και να ανοιχθούν σε νέες αγορές χωρίς ρίσκο και υψηλό κόστος. Αρκετές επιχειρήσεις δυσκολεύτηκαν, πολλές υποχρεώθηκαν να προσαρμοστούν στις νέες εξελίξεις, ενώ κάποιες άδραξαν την ευκαιρία και εκμεταλλεύτηκαν τις νέες δυνατότητες που τους προσφέρονται. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η σύγκριση των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην Εκπαιδευτική Στήριξη του Προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» που ανήκουν στους διαφόρους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, π.χ. Τρόφιμα / Ποτά, Κατασκευές, Χονδρικό / Λιανικό εμπόριο, Μεταφορές, Τουρισμός, Εκπαίδευση, Ψυχαγωγία, αναφορικά με την πρόοδο που επέδειξαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Η σύγκριση αυτή των διάφορων οικονομικών κλάδων αποτελεί ουσιαστικά το σημαντικότερο μέρος της αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της Εκπαιδευτικής Στήριξης του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» ( ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ, Go-online).

25 Πίνακας 2.3 Υποδομή & χρήση εξειδικευμένων εφαρμογών «Πριν» και «Μετά» την Εκπαιδευτική Στήριξη Ποσοστό επιχειρήσεων Ποσοστό επιχειρήσεων Κλάδοι που διαθέτουν που διαθέτουν Ποσοστό Ποσοστό εξειδικευμένες εξειδικευμένες επιχειρήσεων επιχειρήσεων εμπορικές εμπορικές με σύνδεση με ιστοσελίδα εφαρμογές εφαρμογές στο ιαδίκτυο στο ιαδίκτυο πριν την πριν μετά την Εκπαιδευτική Στήριξη Εκπαιδευτική Στήριξη ΤΡΟΦΙΜΑ / ΠΟΤΑ 87% 37% 30% 37% ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟ ΥΡΓΙΑ / ΕΝ ΥΣΗ / ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΜΑΤΟΣ 97% 47% 37% 40% ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 88% 22% 11% 14% ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ & ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΩΝ ΧΟΝ ΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 92% 25% 30% 32% 96% 36% 38% 41% 89% 15% 35% 36% 97% 47% 16% 20% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 97% 30% 13% 17% ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 93% 30% 24% 24% ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ / ΑΘΛΗΣΗ / ΛΟΙΠΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 98% 18% 7% 14% Πηγή: ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ (ΚΛΑ ΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ) Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των Κλαδικών Εκθέσεων της εκπαιδευτικής στήριξης του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ», όσον αφορά στην τεχνολογική υποδομή και την χρήση εξειδικευμένων εμπορικών εφαρμογών, η εικόνα των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στο πρόγραμμα της Εκπαιδευτικής Στήριξης του ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ είναι θετική. Εξαίρεση αποτελούν οι επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο Τροφίμων και Ποτών, οι οποίες δείχνουν να ακολουθούν καθυστερημένα την εξέλιξη του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Τόσο πριν όσο και μετά

26 το πρόγραμμα, η εικόνα του συγκεκριμένου κλάδου είναι χειρότερη από εκείνη του συνόλου των επιχειρήσεων (Ναυτεμπορική :2008, σ.23). Επίσης, οι επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο της εκπαίδευσης παρέμειναν στάσιμες σε όλη την διάρκεια του προγράμματος. Οι επιχειρήσεις κλωστοϋφαντουργίας, ένδυσης και κατεργασίας δέρματος δραστηριοποιούνται σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον και παρουσιάζει υψηλές διακυμάνσεις λόγω της εποχικότητας και των τάσεων της μόδας. Έτσι, πρέπει να επιδιώκουν στρατηγικές βασισμένες στη δημιουργικότητα, την ποιότητα και την διαφοροποίηση των προϊόντων. Ο κλάδος των κατασκευών έχει συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Η δυναμικότητα του συνδέθηκε άμεσα με τα μεγάλα έργα υποδομής στο πλαίσιο της προετοιμασίας των Ολυμπιακών αγώνων. Όμως, ο έντονος ανταγωνισμός στον κλάδο και η διάρκεια στην ανάπτυξη απαιτεί άμεση ανταπόκριση στις νέες προκλήσεις για τεχνογνωσία και στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών. Ο τομέας του λιανεμπορίου χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερα περίπλοκη δομή, όπου από την μια υπάρχουν χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις και από την άλλη λίγες μεγάλες αλυσίδες που δραστηριοποιούνται στο χώρο. Μολονότι οι μεγάλες αλυσίδες διαμορφώνουν πλέον τις εξελίξεις στον τομέα, οι μικρές επιχειρήσεις ακόμα καλύπτουν σε μεγάλο βαθμό τις τοπικές αγορές. Περίπου το 21% των επιχειρήσεων λιανεμπορίου διενεργεί online πωλήσεις κυρίως μέσω της εταιρικής ιστοσελίδας. Το 50% όσων ήδη πωλούν online αναφέρει ότι το ποσοστό των ηλεκτρονικών τους πωλήσεων είναι χαμηλότερο από το 5% του συνολικού όγκου συναλλαγών, ενώ μόλις το 11% των εταιρειών οι online πωλήσεις ξεπερνούν το 50% του συνολικού τους τζίρου. Το 56% των εταιρειών εκτιμούν ότι οι πελάτες διστάζουν να κάνουν τις αγορές τους ηλεκτρονικά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, τα έσοδα από τις πωλήσεις στο διαδίκτυο να είναι ακόμα χαμηλά. Ο συγκεκριμένος κλάδος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την διείσδυση του ηλεκτρονικού επιχειρείν, καθώς εκτιμάται πως υπάρχουν πολύ μεγάλα περιθώρια ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου, τα οποία μένουν ανεκμετάλλευτα. Ο τομέας του τουρισμού είναι ξεκάθαρα ένας από τους κυρίαρχους του παιχνιδιού σε ότι αφορά το online marketing και τις πωλήσεις ανάμεσα σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Το online marketing και οι online πωλήσεις έχουν

27 αναπτυχθεί πολύ καλύτερα στον τουριστικό κλάδο σε σύγκριση με όλους τους υπόλοιπους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Αποτελεί σίγουρα το καλύτερο παράδειγμα ως προς την εφαρμογή του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Επίσης, στον τομέα των εκδόσεων και εκτυπώσεων, οι επιπτώσεις της ψηφιοποίησης των επιχειρήσεων είναι πραγματικά εντυπωσιακές. Καθώς η πλειονότητα των προϊόντων που παράγουν μπορεί να ψηφιοποιηθεί, οι υπηρεσίες και τα προϊόντα τους μπορούν σχεδόν στο σύνολο τους να πωληθούν ηλεκτρονικά. Στην πραγματικότητα όμως, η σημασία των online πωλήσεων για τις επιχειρήσεις αυτού του κλάδου είναι ακόμη περιορισμένη. Μόλις το 15% αυτών των επιχειρήσεων παρέχει σεμινάρια και προγράμματα επιμόρφωσης, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να είναι υποχρεωμένοι να εξοικειώνονται με τις νέες τεχνολογίες χωρίς καμία εξωτερική βοήθεια. Τέλος, στον τομέα της ψυχαγωγίας, άθλησης και λοιπών υπηρεσιών μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αγορές για προσωπική χρήση, όπως π.χ. εισιτήρια για εκδηλώσεις, συναυλίες, κινηματογράφο, θεατρικές παραστάσεις. Επίσης, τα εξαρτήματα και ο περιφερειακός εξοπλισμός των ηλεκτρονικών υπολογιστών και ηλεκτρονικές συσκευές, όπως φωτογραφικές μηχανές, βιντεοκάμερες, κινητά τηλέφωνα, τηλεοράσεις και DVD είναι εξίσου δημοφιλή προϊόντα. Το ηλεκτρονικό επιχειρείν φυσικών αγαθών και υπηρεσιών αναπαριστά θα λέγαμε την εξέλιξη της μορφής του εμπορίου γενικότερα στη σημερινή εποχή, κεφαλαιοποιώντας τις νέες δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία για να επιτευχθεί η μέγιστη αποδοτικότητα των πόρων της επιχείρησης. Παράλληλα, προσφέρει το άνοιγμα της αγοράς για νέα προϊόντα και αναβαθμισμένες υπηρεσίες μέσα από μια πρωτοποριακή άμεση συναλλαγή πελάτηπρομηθευτή. Αναμένεται να έχει μεγάλη επίδραση στον ανταγωνισμό και λιγότερη στην απασχόληση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα καλής πρακτικής από τη χρήση του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» είναι τα ενοικιαζόμενα δωμάτια «MAGDA S KAMARES» που βρίσκονται στον Πόρο. Η επιχείρηση ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια ως ατομική και η κύρια δραστηριότητά της ήταν η παροχή 15 καταλυμάτων. Όμως, με την πάροδο του χρόνου η ιδιοκτήτρια διαπίστωσε ότι έπρεπε να ασχοληθεί εντατικά με την προβολή της επιχείρησης της. Μέσω του προγράμματος «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» προμηθεύτηκε ένα φορητό υπολογιστή και