Τεχνολογία, Καινοτομία & Επιχειρηματικότητα, 9 ο εξάμηνο Σχολή Χ-Μ Δυναμικότητα, κόστη επένδυσης, κόστη λειτουργίας Γιώργος Μαυρωτάς Αν. καθηγητής ΕΜΠ Εργαστήριο Βιομηχανικής & Ενεργειακής Οικονομίας Τομέας ΙΙ, Σχολή Χημ. Μηχανικών, ΕΜΠ
Δυναμικότητα: Ορισμός και σημασία Δυναμικότητα (Ονομαστική) είναι η μέγιστη δυνατή ικανότητα παραγωγής μιας παραγωγικής μονάδας ανά μονάδα του χρόνου (ώρα, εβδομάδα, έτος) Θεωρητική ή δυναμικότητα σχεδιασμού, συνήθως δεν επιτυγχάνεται π.χ. λόγω διακοπών για συντήρηση, επισκευές, άδειες προσωπικού Βαθμός δραστηριότητας ή απασχόλησης είναι ο λόγος της πραγματικής (επιτυγχανόμενης) παραγωγής προς την ονομαστική δυναμικότητα εκφράζεται συνήθως σαν ποσοστό % (75%, 80%) Δυναμικότητα: καθορίζει το Κόστος Επένδυσης της παραγωγικής μονάδας Βαθμός δραστηριότητας ή απασχόλησης: καθορίζει το κόστος λειτουργίας
Μέτρα δυναμικότητας (παραδείγματα) Είδος Επιχείρησης Χαλυβουργία Βιομηχανία γάλακτος Κλιματιστικά μηχανήματα Μέτρο δυναμικότητας Τόνοι χάλυβα /ημέρα Λίτρα (φιάλες) / ώρα Τεμάχια / εβδομάδα Συνεργείο επισκευών Εξυπηρετούμενες παραγγελίες / ημέρα Βιοτεχνία υποδημάτων Νοσοκομείο / Ξενοδοχείο Εμπορική Τράπεζα Αριθμός ζευγών/έτος Αριθμός ασθενών / πελατών ανά έτος Εξυπηρετ. Πελάτες / ημέρα
Βασικοί παράγοντες επιλογής δυναμικότητας Μέγεθος αγοράς Κόστος παραγωγής του προϊόντος (μοναδιαίο κόστος, κ) Οι δύο παράγοντες ασκούν γενικά αντίθετη επιρροή (το κ είναι συνήθως τόσο μικρότερο όσο μεγαλύτερη η δυναμικότητα, η αγορά θέτει άνω όρια στη δυνατότητα απορρόφησης του προϊόντος) Αλλοι σημαντικοί παράγοντες Τεχνολογία (κάτω όρια μεγέθους, αδιαιρετότητες) Tεχνολογικές εξελίξεις (μείωση κόστους, βελτίωση ποιότητας) Στρατηγική επιχείρησης (ευελιξία, διαφοροποίηση)
Βασικά στοιχεία μιας επένδυσης Α. Πάγια Επένδυση Το συνολικό χρηματικό ποσό που απαιτείται για την κατασκευή των κύριων και βοηθητικών παραγωγικών εγκαταστάσεων σε μια βιομηχανική μονάδα. Αμεσα κόστη Αγορά και εγκατάσταση εξοπλισμού Σωληνώσεις, αυτοματισμοί και έλεγχος, μονώσεις, ηλεκτρολογικά Διαμόρφωση οικοπέδου, κτίρια, βοηθητικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις αντιρύπανσης Εμμεσα κόστη Κόστη μελετών, αμοιβή εργολάβου, δαπάνες κατασκευής, απρόβλεπτα
Διάρθρωση (%) παγίων επενδύσεων Στοιχείο Ποσοστά % Άμεσα Κόστη Προμήθεια εξοπλισμού 15-40 Εγκατάσταση εξοπλισμού 6-14 Όργανα ρύθμισης και ελέγχου (εγκατ.) 2-8 Σωληνώσεις (εγκατ.) 3-20 Ηλεκτρολογικά (εγκατ.) 2-10 Κτίρια (περιλαμβάνονται εξυπηρετήσεις) 3-16 Βελτιώσεις οικοπέδων 2-5 Βοηθητικές εγκαταστάσεις 8-20 Αγορά οικοπέδου 1-2 Έμμεσα Κόστη Αμοιβές μελετών και επίβλεψης 4-21 Δαπάνες κατασκευής 4-16 Αμοιβή εργολάβου 2-6 Απρόβλεπτα 5-15 Bauman 1964
Βασικά στοιχεία μιας επένδυσης (2) Β. Αρχικό κεφάλαιο κίνησης Το χρηματικό ποσό που απαιτείται για την κάλυψη των καθημερινών λειτουργικών δαπανών της μονάδας για το διάστημα μέχρι την πραγματοποίηση των πρώτων εισπράξεων δαπάνες προμήθειας α και βοηθητικών υλών και λοιπών εφοδίων (π.χ. υλικών συντήρησης και ανταλλακτικών) αμοιβές προσωπικού, εργοδοτικές εισφορές, τέλη Κόστος παροχών (ηλεκτρικής ενέργειας, καυσίμων, νερού) ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ = ΠΑΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ + ΑΡΧΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ
Εκτιμήσεις Πάγιας Επένδυσης (Προμελέτη Μελέτη σκοπιμότητας) Bάση: το κόστος κύριου εξοπλισμού Απαιτούν: Προκαταρκτικά ισοζύγια μάζας και ενέργειας Προκαταρκτικά διαγράμματα ροής Χονδρικές εκτιμήσεις στοιχείων και μεγέθους εξοπλισμού Χονδρικές εκτιμήσεις απαιτούμενων παροχών και εγκαταστάσεων Ακρίβεια: -30% έως + 40%
Π.χ. Μέθοδος Peters & Timmerhaus
Συνολικό Κόστος Λειτουργίας Κόστος παραγωγής / βιομηχανοποίησης Μόνιμο εργατικό, Συντήρηση, Ασφάλιστρα,... Σταθερό Μεταβλητό Πρώτες & βοηθ.ύλες, Ενέργεια & παροχές, Εργατικά εποχικού κλπ.. Λοιπά κόστη Γενικές Δαπάνες Εξοδα διοίκησης Εξοδα διάθεσης
Εκτίμηση συνολικού κόστους Μοντέλα κόστους Υπολογισμός συνολικού ετήσιου κόστους από το κόστος των: Πρώτων υλών (R) Ενέργειας και λοιπών παροχών (E) Αμεσης εργασίας (L) Πάγιας επένδυσης (I) και Αξίας Πωλήσεων (S) Απλά μοντέλα: π.χ. K = 1,13R +1,13E + 2,65L + 0,17I Σύνθετα μοντέλα (με μορφή πίνακα): Χρησιμοποιούν συντελεστές για υπολογισμό λοιπών στοιχείων κόστους Περιλαμβάνουν μέγιστες και ελάχιστες τιμές των συντελεστών για τις οριακές συνθήκες
Σύνθετο μοντέλο εκτίμησης κόστους λειτουργίας
Σύνθετο μοντέλο εκτίμησης κόστους λειτουργίας (συνέχεια)