Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας «Των δοντιών ο γιατρός σε ρωτάει τι τρως» 72ο Νηπιαγωγείο Πατρών Σχολικό έτος 2012 2013
Ορισμένα Στοιχεία Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Νικολίτσα Κυριαζοπούλου Τμήμα: Ολοήμερου Νηπιαγωγείου (18 παιδιά)
Πώς εργαστήκαμε Σε διαφορετικές δραστηριότητες του προγράμματος τα παιδιά στο νηπιαγωγείο εργάστηκαν ατομικά (π.χ. σε ιχνογράφημα), σε ζεύγη ή μικρές ομάδες (π.χ. αφίσες, δραματοποιήσεις), στην ολομέλεια (π.χ. παρουσιάσεις, συζητήσεις), σε συνεργασία με τους γονείς τους (π.χ. κολλάζ τροφών). Οι δράσεις που υλοποιήθηκαν ήταν κυρίως αυτές που είχαν προγραμματιστεί με μικρές τροποποιήσεις που προέκυψαν από πρωτοβουλίες των παιδιών ή λόγω συνθηκών. Όλες οι δράσεις συσχετίζονταν και επεκτείνονταν προς τις άλλες μαθησιακές περιοχές του Προγράμματος Σπουδών (διαθεματική προσέγγιση).
Γιατί διαλέξαμε αυτό το θέμα Αφορμή για την επιλογή του θέματος των υγιεινών τροφών, σε συσχετισμό με το ζήτημα της υγιεινής των δοντιών, αποτέλεσε η παρατήρηση ότι τα νήπια και προνήπια του νηπιαγωγείου μας, παρά τις συστάσεις προς τους γονείς, έφερναν για πρόγευμα κυρίως ανθυγιεινές τροφές, ενώ στο γεύμα κανένα παιδί δεν έφερνε σαλάτα. Θεωρήσαμε λοιπόν ότι έπρεπε να παρέμβουμε διδακτικά και ότι εάν η πρωτοβουλία για την επιλογή της τροφής ξεκινούσε από τα παιδιά θα ήταν πιο αποτελεσματική η αλλαγή στάσης.
Οι δράσεις μας (1) Τα παιδιά προσέγγισαν το ρόλο και αναγνώρισαν την αναγκαιότητα επίσκεψης στον οδοντίατρο με την αξιοποίηση σχετικών παραμυθιών και κινουμένων σχεδίων (π.χ. Ο Κροκόδειλος στον οδοντογιατρό, O Pingu στον οδοντίατρο), βίντεο επίδειξης από το Διαδίκτυο, επιτραπέζιων παιχνιδιών, δραματοποιήσεων (γωνιά του οδοντιατρείου), τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον ειδικό οδοντίατρο, επίσκεψη της ιστοσελίδας του στο facebook. Ο Οδοντίατρος Δραματοποίηση: Η οδοντίατρος εξηγεί στο παιδί τη διαδικασία καθαρισμού των δοντιών
http://www.youtube.com/watch?v=_ktcdppzzv8 Ιδιαιτέρως χρήσιμα και ελκυστικά για τα παιδιά αποδείχθηκαν τα βίντεο που παρακολούθησαν από το Διαδίκτυο σχετικά με τα εργαλεία του οδοντιάτρου, καθώς και το κινούμενο σχέδιο Pingu. Τα βίντεο αυτά δραματοποιήθηκαν και ιχνογραφήθηκαν με πρωτοβουλία των παιδιών και αποτέλεσαν. http://www.youtube.com/watch?v=mtui8 G05hY
Ιχνογράφημα: Τα δόντια πριν την επίσκεψη και τον καθαρισμό στον οδοντίατρο και μετά. Γιάννης Γιώργος
Οι δράσεις μας (2) Για την ενότητα αυτή αξιοποιήθηκαν περιστάσεις αλλαγής δοντιών των ίδιων των παιδιών του νηπιαγωγείου μας. Τα δόντια συλλέγονταν και γινόταν σχετική παρατήρηση, συζήτηση και επεξεργασία. Δημιουργήθηκε γράμμα προς τον οδοντίατρο για απάντηση αποριών των παιδιών και αντίστοιχα διαβάστηκε η επιστολή που έστειλε ο ειδικός καθώς και το εξειδικευμένο βιβλίο που μας πρότεινε (Ι. Ράντιντς, «Πού πήγαν τα δοντάκια μου», Μίνωας). Η διαδικασία αλλαγής των παιδιών δοντιών Δραματοποίηση: Το παιδί ρωτάει τον οδοντίατρο σχετικά με τα παιδικά δόντια που αλλάζουν. Πίσω περιμένει η επόμενη πελάτης.
Ο Γιάννης φύλαξε το δόντι που του έπεσε και το έφερε στο σχολείο για να το παρατηρήσουμε. Ο οδοντίατρος μας έστειλε εξειδικευμένο παιδικό βιβλίο γνώσεων σχετικά με την αλλαγή των παιδικών δοντιών.
Οι δράσεις μας (3) Ο ρόλος της διατροφής Τα παιδιά με τη βοήθεια των γονέων αναζήτησαν πληροφορίες σχετικά με τροφές που βοηθούν στη διατήρηση της στοματικής υγείας. Σε συνεργασία με τους γονείς τους δημιούργησαν σχετικό ατομικό κολάζ, και ομαδικό στο σχολείο που αξιοποιήθηκε καθημερινώς ως πίνακας αξιολόγησης των τροφών που έφερναν τα παιδιά στο νηπιαγωγείο. Βάσια (προνήπιο)
Η Μ έχει κρουασάν με σοκολάτα. Πρέπει να πλύνει αμέσως τα δόντια της. Εγώ της το είπα και μου πήρε μήλα που κάνουν τα δόντια άσπρα. Ο πίνακας που συμπληρωνόταν καθημερινά λειτούργησε πολύ αποτελεσματικά για την κινητοποίηση των περισσότερων παιδιών της τάξης, ώστε τα ίδια να ζητούν από τους γονείς τους υγιεινές τροφές και να συμβουλεύουν τους συμμαθητές τους σχετικά. Όλα τα παιδιά ήθελαν να σημειώνουν καθημερινά κάτι υγιεινό στον πίνακα. Οι σημειώσεις αυτές αποτελούσαν καθημερινά πηγή αυθόρμητων σχετικών συζητήσεων και σχολίων με πρωτοβουλία των παιδιών. Εγώ της το λέω αλλά δεν μου βάζει σαλάτα. Κυρία εγώ της είπα της μαμάς μου και μου έδωσε μπανάνα για πρωινό. Σε καθημερινή βάση, με τη βοήθεια δύο μεγάλων πινάκων κατηγοριοποίησης των τροφών σε υγιεινές και μη (πίνακας αναφοράς: ομαδικό κολάζ εικόνων τροφίμων), τα παιδιά σημείωναν σε σχετικό πίνακα την ποιότητα των γευμάτων που έφερναν στο σχολείο. Παράλληλα γινόταν καταμέτρηση των σχετικών σημειώσεων σε εβδομαδιαίο επίπεδο.
Παρουσίαση του προγράμματος Οργανώσαμε και υλοποιήσαμε θεατρικό δρώμενο στην καλοκαιρινή γιορτή του νηπιαγωγείου μας προκειμένου να παρουσιάσουμε στους γονείς και στους υπόλοιπους καλεσμένους της τοπικής κοινότητας τη δουλειά των παιδιών και τα αποτελέσματά της. Μαζί με τα παιδιά οργανώσαμε υποφάκελο με τις εργασίες που δημιουργήθηκαν για το πρόγραμμα αλλά και καταγράψαμε ψηφιακό υλικό σε dvd που δόθηκε σε όλα τα παιδιά, ως μέρος του φακέλου εργασιών. Η πελάτισσα του μανάβη εξηγεί γιατί ψωνίζει φρούτα. Τα παιδιά γίνονται φρούτα και περιγράφουν τα οφέλη από την κατανάλωση υγιεινών τροφών γενικά για την υγεία και ειδικά για τη στοματική υγεία. Έπειτα χορεύουν αποχωρώντας από τη σκηνή.
Αξιολόγηση Από τη μέση περίπου του προγράμματος κι έπειτα όλα τα παιδιά ενδιαφέρονταν για την υγιεινή διατροφή και συσχέτιζαν τις τροφές με τη στοματική υγεία. Σε εργασία τελικής αξιολόγησης του προγράμματος που αφορούσε τη δημιουργία και εικονογράφηση παραμυθιού, αναφέρθηκαν αυθόρμητα σε πολλά στοιχεία πληροφοριών σχετικά με το επάγγελμα του οδοντιάτρου, τη διαδικασία αλλαγής των παιδιών δοντιών, την αναγκαιότητα υιοθέτησης πρακτικών στοματικής υγείας και την υγιεινή διατροφή. Ενώ κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς το θέμα του βουρτσίσματος των δοντιών αποτελούσε θέμα διαπραγμάτευσης με τα παιδιά, σύντομα μετά την έναρξη του προγράμματος τα παιδιά αυθόρμητα υιοθέτησαν το καθημερινό βούρτσισμα. Επίσης λειτουργικός φάνηκε να είναι ο συσχετισμός της υγιεινής διατροφής με το θέμα της στοματικής υγείας καθώς συντέλεσε σε πιο συνολική προσέγγιση και διευκόλυνε και ευρύτερα σε ζητήματα υγιεινής διατροφής στο καθημερινό κολατσιό και στο γεύμα (ολοήμερο νηπιαγωγείο). Ο πίνακας καθημερινής καταγραφής των υγιεινών τροφών που κατανάλωναν τα παιδιά στο σχολείο αξίζει να γενικευτεί ως χρήση και τις επόμενες χρονιές, ανεξάρτητα από σχετικά προγράμματα, καθώς φάνηκε να κινητοποιεί ιδιαιτέρως τα παιδιά προς την κατεύθυνση κατανάλωσης υγιεινών τροφών και μάλιστα με δική τους πρωτοβουλία.
Κλείσιμο Τα παιδιά κατόρθωσαν στο τελικό ιχνογράφημα αξιολόγησης του προγράμματος που πραγματοποιήθηκε, με θέμα «Τι χρειάζομαι για να έχω πάντα τα δόντια μου γερά», να αποτυπώσουν αυθόρμητα στοιχεία που σχετίζονται τόσο με τις τροφές που διευκολύνουν την υγεία των δοντιών, όσο και με καθημερινές πρακτικές στοματικής υγιεινής.