ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 18.5.2016 COM(2016) 360 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Τρίτη έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση EL EL

1 Εισαγωγή Η τρίτη έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση παρέχει επικαιροποιημένη κατάσταση προόδου από την τελευταία έκθεση της 12ης Απριλίου 1 και αξιολογεί τις ενέργειες που αναλήφθηκαν από όλους τους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς από τις 12 Απριλίου 2016 έως τις 13 Μαΐου (περίοδος αναφοράς) για την υλοποίηση των συστάσεων που διατυπώθηκαν προκειμένου να επισπευσθεί η εφαρμογή των προγραμμάτων μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης. Από τις 12 Απριλίου 2016, 2.581 άτομα 2 έχουν φθάσει στην Ελλάδα. Αυτό αντιπροσωπεύει σαφή μείωση (μείωση κατά 75 % σε σύγκριση με την περίοδο που καλύπτει η προηγούμενη έκθεση), ενώ στην ηπειρωτική χώρα η κατάσταση παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη. Με το κλείσιμο των συνόρων μεταξύ της Ελλάδας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, περίπου 46.000 άτομα έχουν αποκλειστεί στην ηπειρωτική Ελλάδα 3 και, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), 4 ποσοστό 65 % από αυτά διαθέτουν μία από τις ιθαγένειες που είναι επιλέξιμες για μετεγκατάσταση. Από τις 12 Απριλίου έχουν φθάσει στην Ιταλία, 10.242 άτομα 5, παρουσιάζοντας τάση παρόμοια με την ίδια περίοδο το 2015. Κατά τις τελευταίες εβδομάδες έχει αναφερθεί αύξηση του αριθμού των αφίξεων από την Ερυθραία, συμπεριλαμβανομένων και ασυνόδευτων. Συνολικά, η πρόοδος που σημειώθηκε στη μετεγκατάσταση μετά τη δεύτερη έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση δεν ήταν ικανοποιητική. Η Επιτροπή, στην πρώτη της έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση, είχε θέσει ως στόχο τη μετεγκατάσταση τουλάχιστον 20.000 ατόμων μέχρι τα μέσα Μαΐου. Η πραγματικότητα απέχει πολύ από την επίτευξη του στόχου αυτού. Μόνο 355 επιπλέον άτομα έχουν μετεγκατασταθεί κατά την περίοδο αναφοράς, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός ατόμων που μετεγκαταστάθηκαν μέχρι σήμερα να είναι 1.500 (909 από την Ελλάδα και 591 από την Ιταλία). Σε μεγάλο βαθμό, τα ίδια κράτη μέλη, όπως και στην προηγούμενη έκθεση, συνέχισαν να εντείνουν τις προσπάθειες μετεγκατάστασης πρόκειται ιδίως για την Ελλάδα, ενώ στην Ιταλία ο αριθμός των μεταφορών για λόγους μετεγκατάστασης παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Όσον αφορά την επανεγκατάσταση, από τα 22.504 που είχαν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος του Ιουλίου, 6.321 άτομα έχουν επανεγκατασταθεί μέχρι σήμερα, κυρίως από την Τουρκία, την Ιορδανία και το Λίβανο. Δεδομένου ότι οι συμφωνηθείσες δράσεις που προβλέπονται στην Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας άρχισαν να εφαρμόζονται μόλις από την 4η Απριλίου, 6 177 άτομα έχουν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία στην ΕΕ στο πλαίσιο του μηχανισμού 1:1, εκ των οποίων 98 μετά την τελευταία έκθεση. 1 COM (2016) 222 final. 2 Παράτυπες αφίξεις - πηγή Frontex, όπως δηλώθηκε από την Ελλάδα στο πλαίσιο της ημερήσιας έκθεσης για τα Δυτικά Βαλκάνια. 3 Πηγή: ελληνικές αρχές και Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες. 4 http://data.unhcr.org/mediterranean/country.php?id=83. 5 Ο αριθμός των παράτυπων αφίξεων στην Ιταλία μέσω θαλάσσιων συνόρων όπως αναφέρεται στην JORA (εφαρμογή για τη διαβίβαση πληροφοριών σχετικά με τις κοινές επιχειρήσεις) και καταγράφηκε στο πλαίσιο της κοινής επιχείρησης «Τρίτων 2016». Τα στοιχεία σχετικά με παράτυπες εισόδους μεταξύ 1ης Μαΐου και 13ης Μαΐου (3.550 άτομα) μπορεί να τροποποιηθούν μετά την επικύρωση. 6 SN 38/16, 18.03.2016 2

2 Μετεγκατάσταση 2.1 Δράσεις που έχουν αναληφθεί από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης Από τις 12 Απριλίου έως τις 13 Μαΐου, μόνο 355 επιπλέον άτομα μετεγκαταστάθηκαν, 294 από την Ελλάδα (προς Γαλλία, Κάτω Χώρες, Λετονία, Ρουμανία, Φινλανδία, Βουλγαρία, Μάλτα, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία και Σλοβενία) 7 και 61 από την Ιταλία (προς Φινλανδία, Λετονία, Πορτογαλία, Ρουμανία και Ελβετία) 8. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες μεταφορές για λόγους μετεγκατάστασης προς την Ελβετία και τη Σλοβενία. Επιπλέον 307 μεταφορές για λόγους μετεγκατάστασης έχουν προγραμματιστεί μέχρι το τέλος Μαΐου από την Ελλάδα 9 και 137 από την Ιταλία 10. Δράσεις για την αντιμετώπιση του περιορισμένου αριθμού δεσμεύσεων: Έντεκα κράτη μέλη (το Βέλγιο, η Κροατία - η πρώτη της δέσμευση 11, η Τσεχική Δημοκρατία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Λετονία, οι Κάτω Χώρες και η Σλοβενία) 12 προέβησαν σε νέες δηλώσεις προθυμίας («επίσημες δεσμεύσεις») για γρήγορη μετεγκατάσταση 1.220 ατόμων που ζήτησαν διεθνή προστασία. Ο συνολικός αριθμός των επίσημων δεσμεύσεων που έχουν αναλάβει κράτη μέλη μετεγκατάστασης ανέρχεται σε 5.736 άτομα (1.658 έναντι της Ιταλίας και 4.078 έναντι της Ελλάδας). Η Αυστρία, 13 η Ουγγαρία και η Σλοβακία δεν έχουν ακόμη υποβάλει καμία δέσμευση. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη (η Γερμανία και η Πολωνία) δεν έχουν ακόμη τηρήσει την υποχρέωση δυνάμει της απόφασης του Συμβουλίου να αναφέρουν, ανά τρίμηνο, τον αριθμό των αιτούντων που μπορούν να μετεγκατασταθούν ταχέως στο έδαφός τους. Τέλος, τα περισσότερα κράτη μέλη δεν υποβάλλουν μέχρι στιγμής δεσμεύσεις σύμφωνα με ποσοστό κατανομής που τους αναλογεί για ολόκληρη την περίοδο που καλύπτεται από τις αποφάσεις (π.χ., η Κροατία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία και η Ισπανία έχουν δεσμευθεί μόνο για το 5 % ή λιγότερο του ποσοστού που τους έχει κατανεμηθεί). Δράσεις για την επίσπευση του χρόνου απόκρισης σε αιτήματα μετεγκατάστασης: ορισμένα κράτη μέλη (Φινλανδία, Λουξεμβούργο, Μάλτα και Σλοβενία) έχουν καταβάλει 7 120 στη Γαλλία, 94 στις Κάτω Χώρες, 15 στη Λετονία, 14 στη Ρουμανία, 34 στη Φινλανδία, 2 στη Βουλγαρία, 5 στη Μάλτα, 4 στην Τσεχική Δημοκρατία, 12 στην Εσθονία και 28 στη Σλοβενία. 8 13 στη Φινλανδία, 2 στην Λετονία, 30 στην Πορτογαλία, 6 στη Ρουμανία και 10 στην Ελβετία. 9 38 στη Φινλανδία (προβλέπεται για τις 16 Μαΐου), 166 στην Πορτογαλία (εκ των οποίων 26 στις 17 Μαΐου), 6 στη Μάλτα, 77 στο Λουξεμβούργο και 20 στο Βέλγιο. 10 8 στην Κύπρο, 10 στη Σλοβενία, 34 στην Πορτογαλία, 24 στην Ισπανία, 32 στη Φινλανδία, 5 στο Βέλγιο και 24 στην Ελβετία. 11 Κατά την περίοδο αναφοράς, η Κροατία δήλωσε ότι είναι πρόθυμη να αρχίσει τη μετεγκατάσταση 20 ατόμων τον Ιούλιο (10 από την Ιταλία και 10 από την Ελλάδα). Ως εκ τούτου, αν και πρόκειται για επίσημη δέσμευση, θα ισχύει από τον Ιούλιο και μετά. 12 Η Εσθονία 20 άτομα έναντι της Ελλάδας, η Φινλανδία 270 έναντι της Ελλάδας και 30 έναντι της Ιταλίας, η Γαλλία 400 έναντι της Ελλάδας, η Ιρλανδία 40 έναντι της Ελλάδας, η Λετονία 15 έναντι της Ελλάδας, η Λιθουανία 140 έναντι της Ελλάδας, οι Κάτω Χώρες 100 έναντι της Ελλάδας και 25 έναντι της Ιταλίας και η Σλοβενία 30 έναντι της Ελλάδας. 13 Η Αυστρία τυγχάνει προσωρινής αναστολής όσον αφορά τη μετεγκατάσταση ποσοστού έως και 30 % των αιτούντων που της έχουν κατανεμηθεί, σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2015/1601 του Συμβουλίου. Κατά συνέπεια, η Αυστρία τυγχάνει αναστολής, επί ένα έτος, όσον αφορά τη μετεγκατάσταση 1.065 ατόμων. Ωστόσο, αναμένονται δεσμεύσεις και μετεγκαταστάσεις εκ μέρους της Αυστρίας, καθώς οι συνήθεις νομικές υποχρεώσεις όσον αφορά τη μετεγκατάσταση του υπολοίπου κατανεμηθέντος ποσοστού ισχύουν και για αυτή. 3

πρόσθετες προσπάθειες για να μειωθεί ο χρόνος απόκρισης σε αιτήματα και μετεγκατάστασης και να επιτευχθεί ο στόχος της απόκρισης εντός δύο εβδομάδων. Από την άλλη πλευρά, η Τσεχική Δημοκρατία, η Βουλγαρία και η Εσθονία συνεχίζουν να απορρίπτουν αιτήσεις μετεγκατάστασης, είτε χωρίς να παρέχουν τεκμηριωμένους λόγους ή για άλλους λόγους από εκείνους που προβλέπονται στις αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Επιπλέον, η Πολωνία εξακολουθεί να εφαρμόζει εκ των πραγμάτων αναστολή της διαδικασίας μετεγκατάστασης 14. Δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με τη μετεγκατάσταση ευάλωτων αιτούντων, συμπεριλαμβανομένων ασυνόδευτων ανηλίκων: Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, σχεδόν 90.000 ασυνόδευτοι ανήλικοι υπέβαλαν αίτηση για άσυλο στην ΕΕ το 2015. Αφγανοί (51% του συνολικού αριθμού των ασυνόδευτων ανηλίκων), Σύριοι (16%) και Ερυθραίοι (6%) ήταν οι τρεις κύριες εθνικότητες αιτούντων άσυλο που ήταν ασυνόδευτοι ανήλικοι στην ΕΕ το 2015 15. Η τάση συνεχίστηκε και το 2016. Μεταξύ 1 και 30 Απριλίου, 1.824 ασυνόδευτοι ανήλικοι έφθασαν στην Ιταλία 16. Στην Ελλάδα, παρόλο που δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε τον αριθμό των αφίξεων κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (EKKA) αναφέρει ότι 1.609 ασυνόδευτοι ανήλικοι παραπέμφθηκαν στο EKKA για διαμονή από τις αρχές του 2016. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στη μετεγκατάσταση των ασυνόδευτων ανηλίκων που φθάνουν στην ΕΕ. Από τις 12 Απριλίου, κανένας ασυνόδευτος ανήλικος δεν έχει μετεγκατασταθεί. Ωστόσο, 8 ασυνόδευτοι ανήλικοι αναμένεται να μετεγκατασταθούν από την Ελλάδα στη Φινλανδία, ένας στην Πορτογαλία και δύο στο Λουξεμβούργο κατά τις προσεχείς εβδομάδες 17. Κατά την περίοδο αναφοράς, η Μάλτα και το Βέλγιο ανταποκρίθηκαν στην έκκληση της Επιτροπής προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των θέσεων για ασυνόδευτους ανηλίκους. Στο πλαίσιο της νέας δέσμευσής της έναντι της Ελλάδας και της Ιταλίας, η Μάλτα πρόσφερε 12 θέσεις για τη συγκεκριμένη κατηγορία ευάλωτων αιτούντων (έξι για την Ιταλία και έξι για την Ελλάδα). Στο πλαίσιο της νέας δέσμευσής του έναντι της Ελλάδας, το Βέλγιο πρόσφερε 10 θέσεις για τη συγκεκριμένη κατηγορία ευάλωτων αιτούντων. Δράσεις για την αύξηση της αποδοχής του προγράμματος εκ μέρους των μεταναστών και της εμπιστοσύνης τους σε αυτό, καθώς και για την αποφυγή αποσύρσεων: Με βάση το πρότυπο και τις οδηγίες που είχαν καθορίσει παλαιότερα, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), η οποία καθορίζει τα κύρια στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνονται στις πληροφορίες που παρέχονται πριν από την αναχώρηση από τα κράτη μέλη, η Ρουμανία ήταν η πρώτη χώρα που παρείχε πληροφορίες πριν από την αναχώρηση με βάση το πρότυπο αυτό. 14 Στις αρχές Απριλίου, η Πολωνία ανέστειλε την επεξεργασία 73 αιτήσεων μετεγκατάστασης οι οποίες είχαν αποσταλεί στην Πολωνία από την ελληνική υπηρεσία ασύλου με βάση τη δέσμευση που υπέβαλε η Πολωνία στις 16 Δεκεμβρίου 2015 με τον τρόπο αυτό πάγωσε συνεπώς, εκ των πραγμάτων, τη διαδικασία μετεγκατάστασης τρεισήμισι μήνες μετά την υποβολή της δέσμευσης. Το ίδιο ισχύει και για αιτήσεις από την Ιταλία. 15 http://ec.europa.eu/eurostat/web/products-press-releases/-/3-02052016-ap. 16 Πηγή: ιταλικό Υπουργείο Εσωτερικών. 17 Συνολικά, 21 ασυνόδευτοι ανήλικοι έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι σήμερα (20 στη Φινλανδία και 1 στις Κάτω Χώρες) από την Ελλάδα και κανένας από την Ιταλία. 4

Δράσεις για την ενίσχυση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO) να υποστηρίζει την Ιταλία και την Ελλάδα: Η EASO, με την πιο πρόσφατη πρόσκληση για εμπειρογνώμονες για την Ιταλία, ζήτησε 42 εμπειρογνώμονες για την περίοδο από 15 Απριλίου 2016 έως 17 Ιουνίου 2016. Μέχρι σήμερα, μόνον 27 εμπειρογνώμονες (από την Αυστρία, τη Βουλγαρία, την Εσθονία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Λετονία, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, τη Νορβηγία, τη Σλοβακία, την Ελβετία, τη Σουηδία, τη Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο) έχουν προσφερθεί (επιπλέον των έξι ακόμα που αναμένουν την τοποθέτησή τους). Χρειάζονται περισσότεροι εμπειρογνώμονες για να καλυφθούν οι τρέχουσες επιχειρησιακές ανάγκες στην Ιταλία, και μπορεί να προεξοφληθεί ότι θα υπάρξει περαιτέρω αύξηση των αναγκών λόγω της πιθανότητας αύξησης των αφίξεων κατά τη θερινή περίοδο. Στις 21 Απριλίου, η EASO δημοσίευσε μια 5 η πρόσκληση για εμπειρογνώμονες για τη στήριξη του προγράμματος μετεγκατάστασης στην Ελλάδα, με την οποία ζητούσε τουλάχιστον 62 εμπειρογνώμονες. Μέχρι στιγμής, μόνο 26 εμπειρογνώμονες ορίστηκαν για τοποθέτηση από τα κράτη μέλη (Φινλανδία, Γαλλία, Λιθουανία, Κάτω Χώρες, Ρουμανία και Σουηδία). Η EASO προετοιμάζει μια σημαντική αύξηση της στήριξης στη διαδικασία καταγραφής για την αντιμετώπιση της μεγάλης διαδικασίας προκαταγραφής, που έχει προγραμματιστεί από την Ελλάδα, με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών. 2.2 Δράσεις της Ελλάδας και της Ιταλίας, συμπεριλαμβανομένων των κύριων σημείων των χαρτών πορείας Ελλάδα Δράσεις για να καταστούν τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης πλήρως επιχειρησιακά: Επί του παρόντος, λειτουργούν όλα τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης με εξαίρεση το κέντρο της Κω. Μέτρα για την επιτάχυνση της καταγραφήςς των μεταναστών: Η ελληνική υπηρεσία ασύλου, σε στενή συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και την EASO, σχεδιάζει να προβεί κατά τους προσεχείς μήνες σε μια διαδικασία μαζικής προκαταγραφής σε τρία στάδια με στόχο, στην πρώτη φάση της, περίπου 35.000 άτομα που ζουν σε επίσημους χώρους υποδοχής της ηπειρωτικής Ελλάδας. Η διαδικασία αυτή θα ενισχύσει τις προσπάθειες της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου προκειμένου να βελτιωθεί ο εντοπισμός στην ηπειρωτική χώρα της πλειονότητας των παράτυπων μεταναστών που μπορεί να έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας (συμπεριλαμβανομένων λεπτομερειών σχετικά με την ιθαγένεια, την ηλικία και τα χαρακτηριστικά των ευάλωτων ατόμων). Η διαδικασία αυτή αναμένεται να διευκολύνει και να επιταχύνει την πλήρη καταχώριση των αιτήσεων παροχής διεθνούς προστασίας. Δράσεις για τη βελτίωση της ικανότητας καταγραφής της ελληνικής υπηρεσίας ασύλου: Η ικανότητα της ελληνικής υπηρεσίας ασύλου στην επεξεργασία αιτήσεων μετεγκατάστασης βελτιώθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια του προηγούμενου μήνα με τη δημιουργία μεικτών ομάδων αποτελούμενων από υπεύθυνους καταγραφής της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου και εμπειρογνώμονες καταγραφής της EASO στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην Αλεξανδρούπολη. Η ικανότητα αυτή αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω κατά τις προσεχείς εβδομάδες. Η Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου προσέλαβε πρόσφατα 21 επιπλέον υπάλληλους για την επεξεργασία των εν λόγω αιτήσεων. Η αύξηση αυτή θα συνδυαστεί με την 5

τοποθέτηση ισοδύναμου αριθμού πρόσθετων εμπειρογνωμόνων της EASO. Η EASO προμηθεύτηκε και παρέδωσε ένα νέο εξυπηρετητή για τη μονάδα της Υπηρεσίας Ασύλου στο Δουβλίνο, γεγονός το οποίο θα οδηγήσει σε ουσιαστική αύξηση του ρυθμού αποστολής αιτημάτων μετεγκατάστασης σε κράτη μέλη, καθώς ο νέος εξυπηρετητής μπορεί να υποστηρίζει περισσότερους χρήστες ταυτόχρονα. 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Μετεγκατάσταση από την Ελλάδα: Επισκόπηση των δεσμεύσεων που έχουν ληφθεί, των αιτήσεων που έχουν καταχωριστεί, των αιτημάτων που έχουν αποσταλεί και των θετικών απαντήσεων που έχουν ληφθεί (01/02/16-09/05/16) Συνολικός αριθμός δεσμεύσεων Συνολικός αριθμός αιτήσεων μετεγκατάστασης που καταχωρίστηκαν Συνολικός αριθμός αιτημάτων μετεγκατάστασης που υποβλήθηκαν στα κράτη μέλη Συνολικός αριθμός αιτημάτων που έγιναν δεκτά Συνολικά, όπως φαίνεται στο γράφημα, η ικανότητα της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου για καταγραφή και υποβολή αιτήσεων μετεγκατάστασης βελτιώνεται συνεχώς. Ενώ η αύξηση του αριθμού των εγγραφών έχει συνοδευθεί από παρόμοια αύξηση του αριθμού των δεσμεύσεων, η ικανότητα υποβολής αιτήσεων μετεγκατάστασης αυξάνεται με πολύ ταχύτερο ρυθμό από τον ρυθμό των απαντήσεων από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης. Αυτή η διαφορά στον ρυθμό μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο για τη συνέχεια της διαδικασίας μαζικής προκαταγραφής. Δράσεις για τη βελτίωση της συνεργασίας και την επίσπευση του χρόνου απόκρισης σε αιτήματα μετεγκατάστασης: πρέπει ακόμη να εγκριθούν οι τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης προκειμένου να ληφθεί υπόψη η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας. Η επεξεργασία ενός πρωτοκόλλου μετεγκατάστασης πραγματοποιήθηκε από κοινού από την Επιτροπή, την Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, την EASO και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, με σκοπό να διασφαλιστεί η ομαλή και ταχεία εφαρμογή της διαδικασίας μετεγκατάστασης. Το πρωτόκολλο διευκρινίζει τα καθήκοντα του κάθε μέρους και καθορίζει συγκεκριμένες προθεσμίες για κάθε στάδιο της διαδικασίας μετεγκατάστασης, μεταξύ των οποίων και τον χρόνο απόκρισης από τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης, ώστε να επιταχυνθεί η μετεγκατάσταση. Το πρωτόκολλο αποτέλεσε αντικείμενο διαβουλεύσεων μεταξύ των αξιωματούχων συνδέσμων των κρατών μελών στην Αθήνα, στις 26 Απριλίου. Χρειάζεται πλέον να εγκριθεί επειγόντως, το αργότερο κατά την επόμενη συνεδρίαση των αξιωματούχων συνδέσμων στην Αθήνα στις αρχές Ιουνίου. Δράσεις για τη βελτίωση της ικανότητας υποδοχής στην Ελλάδα: Από τις 13 Μαΐου, η συνολική ικανότητα υποδοχής στην Ελλάδα ανέρχεται σε 47.400 θέσεις. Εκ των 20.000 θέσεων για τις οποίες αναλήφθηκε δέσμευση στο πλαίσιο του προγράμματος ενοικίασης στέγης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, τον Δεκέμβριο του 2015, από τις 11 Μαΐου κατέστησαν διαθέσιμες 5.368 θέσεις, εκ των οποίων 2.514 θέσεις σε ξενοδοχεία/ολόκληρα κτίρια, 1.789 θέσεις σε διαμερίσματα, 875 θέσεις στο κέντρο Λαγκαδικίων, 120 θέσεις σε οικογένειες υποδοχής και 70 θέσεις σε ειδικές εγκαταστάσεις για ασυνόδευτους ανηλίκους. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες προτίθεται να διαθέσει συνολικά 6.000 θέσεις σε κέντρα μετεγκατάστασης, τα οποία θα στεγάσουν όλους τους αιτούντες μετεγκατάστασης που έχουν 6

καταγραφεί πλήρως. Από τις 13 Μαΐου, 875 θέσεις ήταν ήδη διαθέσιμες στο κέντρο Λαγκαδικίων και 723 μετανάστες στεγάζονταν ήδη εκεί. Συνεχίζονται οι συζητήσεις μεταξύ της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και των ελληνικών αρχών όσον αφορά την παροχή περισσότερων χώρων για την κατασκευή ειδικών κέντρων μετεγκατάστασης, κυρίως στην περιοχή της Αττικής. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες έχει δεσμευθεί να εξασφαλίσει τη μεταφορά όλων των αιτούντων διεθνή προστασία, των οποίων οι αιτήσεις μετεγκατάστασης έγιναν δεκτές από κράτη μέλη μετεγκατάστασης προς τις εγκαταστάσεις που λειτουργούν με τη στήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην Αθήνα για το στάδιο που προηγείται της αναχώρησης. Οι εξελίξεις αυτές αναμένεται να βελτιώσουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας μετεγκατάστασης. Ιταλία Δράσεις για να καταστούν τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης πλήρως επιχειρησιακά: Επί του παρόντος, λειτουργούν τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης του Ποτσάλο, της Λαμπεντούζα, του Τράπανι και του Τάραντα. Στο Ποτσάλο, απαιτούνται συμπληρωματικές εργασίες για την περαιτέρω βελτίωση της λειτουργικότητας και των συνθηκών εργασίας των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης. Στον Τάραντα, πρέπει να μεγαλώσει σε ύψος η περίφραξη γύρω από την εγκατάσταση και να εγκατασταθεί κλιματισμός, ώστε να εξασφαλιστεί η ορθή διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην εγκατάσταση. Λόγω του μεγάλου αριθμού των αφίξεων κατά τις τελευταίες ημέρες, κατέστη σαφές ότι η διαθέσιμη δυναμικότητα των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης που λειτουργούν δεν θα είναι επαρκής κατά τους θερινούς μήνες. Κατά συνέπεια, η Ιταλία έχει προσδιορίσει τη θέση περισσότερων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης που θα πρέπει να ανοίξουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Δεδομένου ότι μεγάλος αριθμός αποβιβάσεων συντελούνται εκτός των υφιστάμενων περιοχών κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης, οι ιταλικές αρχές θα πρέπει να επιταχύνουν τη συγκρότηση κινητών κέντρων. Για τον σκοπό αυτό, οι ιταλικές αρχές οριστικοποιούν τη συγκρότηση κινητών κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης που θα πρέπει να τεθούν σε λειτουργία πριν από το καλοκαίρι. Οι Ιταλικές αρχές συζητούν επί του παρόντος με τον FRONTEX την προμήθεια και την τοποθέτηση ορισμένων εγκαταστάσεων στους αντίστοιχους λιμένες. Επιπλέον, οι τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης έχουν ολοκληρωθεί και πρόκειται να διαβιβαστούν στις αρμόδιες τοπικές αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Δράσεις για τη βελτίωση του συντονισμού: Οι νέες εγκαταστάσεις της περιφερειακής ειδικής ομάδας της ΕΕ (EURTF) στην Κατάνια λειτουργούν από τις 27 Απριλίου 2016. Σε συνεργασία με το ιταλικό Υπουργείο Εσωτερικών, η EASO προετοιμάζει εκδήλωση για την ανάπτυξη των ικανοτήτων μετεγκατάστασης, προοριζόμενη για φορείς στο τοπικό επίπεδο (questure και prefetture), συμβάλλοντας στην αποτελεσματική επεξεργασία των υποθέσεων μετεγκατάστασης και στην πάγια πρακτική. Σε γενικές γραμμές, συνιστάται επίσης ο ορισμός, για κάθε κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης, ενός σημείου επικοινωνίας με τις υπηρεσίες που συμμετέχουν στις επιχειρήσεις και η εκπόνηση σχεδίων έκτακτης ανάγκης σε κάθε κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης, ώστε να εξασφαλιστούν περισσότερες βάρδιες καθώς και η ικανότητα για καταγραφή μεταναστών κατά τους θερινούς μήνες. 7

Δράσεις για τη βελτίωση της ικανότητας υποδοχής και επεξεργασίας στην Ιταλία: Στο πλαίσιο της προσπάθειας για εξορθολογισμό της διαδικασίας μετεγκατάστασης και εξασφάλιση πρόσθετων χώρων στους ειδικούς περιφερειακούς κόμβους, το Υπουργείο Εσωτερικών προχωρεί στη μετακίνηση μεταναστών από τα εν λόγω κέντρα και στην ανακαίνιση νέων. Η ύπαρξη ικανότητας υποδοχής σε δεύτερο επίπεδο τόσο για αιτούντες μετεγκατάσταση όσο και για κανονικούς αιτούντες άσυλο θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκληση κατά τους θερινούς μήνες και μπορεί να εξελιχθεί σε εμπόδιο για την ομαλή λειτουργία των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης. Η διαδικασία διαγωνισμού για τη σύναψη συμβάσεων όσον αφορά τις πτήσεις μεταφοράς μεταναστών στην ιταλική επικράτεια από τα σημεία άφιξης πρέπει να ολοκληρωθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με τη μετεγκατάσταση ευάλωτων αιτούντων και ασυνόδευτων ανηλίκων: Έχουν πραγματοποιηθεί νέες συνεδριάσεις με το Υπουργείο Εσωτερικών για τη θέσπιση διαδικασιών για τη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανήλικων αλλά αυτές δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Ειδικά πιλοτικά προγράμματα, που αποσκοπούν στην εξασφάλιση ικανοτήτων για την εκτίμηση της ηλικίας, θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή σε επιλεγμένα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης εντός των προσεχών εβδομάδων. Συνιστάται, επίσης, η εξασφάλιση πρόσθετης ικανότητας για παροχή βοήθειας σε θύματα βασανιστηρίων και σωματεμπορίας, ώστε να εξασφαλισθεί η κατάλληλη στέγασή τους. Δράσεις για την αύξηση της αποδοχής του προγράμματος εκ μέρους των μεταναστών και της εμπιστοσύνης τους σε αυτό, καθώς και για την αποφυγή αποσύρσεων: Για την πρόληψη των αποσύρσεων και τη διάπλαση μιας θετικής εικόνας για τη μετεγκατάσταση στις ομάδες-στόχους, κατόπιν αιτήματος των ιταλικών αρχών και σε συνεργασία με τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης, η EASO συλλέγει καταθέσεις από άτομα που μετεγκαταστάθηκαν επιτυχώς από την Ιταλία για να μοιραστούν τις καλές εμπειρίες με άλλους αιτούντες που πρόκειται να μετεγκατασταθούν. Το πρώτο βιντεοσκοπημένο υλικό έχει ήδη ληφθεί από τη Λετονία και τη Ρουμανία και θα χρησιμοποιηθεί ως τμήμα των πληροφοριών πριν από την αναχώρηση. Αρκετοί ενδιαφερόμενοι φορείς, κατά τη διάρκεια των τελευταίων επιτόπιων επισκέψεων, επιβεβαίωσαν μια πιο ανοικτή στάση απέναντι στη μετεγκατάσταση των μεταναστών που προέρχονται από επιλέξιμες εθνικότητες. 2.3 Δράσεις που έχουν αναληφθεί από την Επιτροπή και τους οργανισμούς της ΕΕ Ευρωπαϊκή Επιτροπή Η Επιτροπή εξακολούθησε να υποστηρίζει την Ιταλία και την Ελλάδα σε πρακτικό επίπεδο. Η στήριξη αυτή περιελάμβανε την ανάπτυξη του πρωτοκόλλου μετεγκατάστασης στην Ελλάδα και τη διοργάνωση συνεδριάσεων με αξιωματούχους συνδέσμους και στις δύο χώρες. Η Επιτροπή σχεδιάζει ειδικές συνεδριάσεις για την αντιμετώπιση των εμποδίων στη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανηλίκων. Η Επιτροπή συνεργάζεται, επίσης, με την ολλανδική Προεδρία του Συμβουλίου, και σε συνεργασία με τις ιταλικές και ελληνικές αρχές, για να διευκολύνει την υλοποίηση των συστάσεων της πρώτης έκθεσης σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση 8

καθώς και των δύο εγγράφων της Προεδρίας 18, συμπεριλαμβανομένης της σύνταξης ενός ερωτηματολογίου για τον προσδιορισμό των λόγων ανησυχίας των κρατών μελών σχετικά με την ασφάλεια και την εξεύρεση τρόπων για την αντιμετώπισή τους. Για να στηρίξει τις ελληνικές αρχές, καθώς και τις διεθνείς οργανώσεις και τις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, η Επιτροπή χορήγησε, κατά την περίοδο αναφοράς, πάνω από 56 εκατ. EUR σε βοήθεια έκτακτης ανάγκης. Με αυτή, η συνολική χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης στην Ελλάδα ανέρχεται σε 237 εκατ. EUR από τις αρχές του 2015. Τέλος, στο πλαίσιο της παρακολούθησης της εφαρμογής των αποφάσεων του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση, η Επιτροπή εξέφρασε και θα συνεχίσει να εκφράζει ανησυχίες σχετικά με τα κράτη μέλη που ως σήμερα δεν έχουν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις τους. Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο Δράσεις για να επιταχυνθεί η διαδικασία μετεγκατάστασης και να αυξηθεί η ικανότητα καταγραφής της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου: Η EASO διαθέτει, επί του παρόντος, 33 εμπειρογνώμονες, 8 διερμηνείς και 3 άτομα προσωπικό της EASO, οι οποίοι έχουν τοποθετηθεί για να στηρίζουν τη διαδικασία μετεγκατάστασης στην Ελλάδα. Η EASO υλοποιεί ένα πρόγραμμα πιλοτικής καταγραφής στην Ελλάδα. Το πιλοτικό αυτό πρόγραμμα έχει στεφθεί από επιτυχία έχοντας οδηγήσει στο διπλασιασμό της ικανότητας καταγραφής ορισμένων από τα περιφερειακά γραφεία της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου (για παράδειγμα, στη Θεσσαλονίκη η ικανότητα καταγραφής αυξήθηκε από 25 σε 50 περιπτώσεις ανά ημέρα). Διδάγματα από το πιλοτικό πρόγραμμα της EASO 1. Η αναδιοργάνωση των καθηκόντων στο πλαίσιο της διαδικασίας καταγραφής μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της αποτελεσματικότητας 2. η σύσταση μεικτών ομάδων (υπάλληλοι της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου, εμπειρογνώμονες και διερμηνείς της EASO) βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Για να υπάρχει σταθερότητα στις ομάδες, οι εμπειρογνώμονες και οι διερμηνείς της EASO πρέπει να τοποθετούνται τουλάχιστον για 6 εβδομάδες, ώστε να αξιοποιούνται οι πόροι στο μέγιστο δυνατό βαθμό (μείωση του χρόνου εκπαίδευσης) 3. Οι συντονιστές της EASO και της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου διευκολύνουν την κατανομή/οργάνωση καθηκόντων 4. θα χρειαστεί, επίσης, υποστήριξη από τους εμπειρογνώμονες της EASO για την παρακολούθηση πιο ευαίσθητων υποθέσεων. Η EASO θα παρέχει, επίσης, στήριξη κατά τη διαδικασία μαζικής προκαταγραφής στην Ελλάδα μέσω της τοποθέτησης τεσσάρων εμπειρογνωμόνων σε κάθε ομάδα και θα λάβει μέρος στην εκστρατεία μαζικής ενημέρωσης που προηγείται της διαδικασίας 18 Για να στηρίξει τα κράτη μέλη να επιταχύνουν τις προσπάθειες μετεγκατάστασης, η ολλανδική Προεδρία του Συμβουλίου συνέταξε δύο έγγραφες συστάσεις, εκ των οποίων η μία αφορούσε τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και τη μετεγκατάσταση και η άλλη τους ελέγχους ασφαλείας. Οι συστάσεις αυτές ευθυγραμμίζονται σε μεγάλο βαθμό με αυτές που διατύπωσε η Επιτροπή στην πρώτη της έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση. 9

προκαταχώρισης. Η EASO θα αυξήσει, επίσης, έως 70 εμπειρογνώμονες τη στήριξη που παρέχει για την καταγραφή από την Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας προκαταγραφής. Η ικανότητα κατά τα επόμενα στάδια της διαδικασίας μετεγκατάστασης θα πρέπει να διευρυνθεί με παρόμοιο τρόπο για να αποφευχθεί η δημιουργία εμποδίων στη διαδικασία. Στην Ιταλία, οι ομάδες υποστήριξης για το άσυλο της EASO εξακολουθούν να εφαρμόζουν μια ευέλικτη προσέγγιση χάρη στην τοποθέτηση κινητών ομάδων, οι οποίες μπορούν να μεταβαίνουν σε διάφορες τοποθεσίες που χρησιμοποιούνται για την αποβίβαση. Επιπλέον, λοιπές τοποθετήσεις προσαρμόζονται γρήγορα σύμφωνα με τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες. Από τις αρχές Μαΐου, ένας εμπειρογνώμονας και ένας πολιτιστικός διαμεσολαβητής της EASO τοποθετήθηκαν στον νέο κόμβο καταγραφής στο Crotone, ώστε να εξασφαλίζεται η έγκαιρη καταγραφή των νεοαφιχθέντων που είναι επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση. Παράλληλα, οι τοποθετήσεις στο Μιλάνο διακόπηκαν λόγω της αλλαγής των αναγκών. 3 Επανεγκατάσταση Με βάση τις πληροφορίες που λαμβάνονται από τα συμμετέχοντα κράτη, 6.321 άτομα είχαν επανεγκατασταθεί μέχρι τις 13 Μαΐου 2016, στο πλαίσιο του προγράμματος επανεγκατάστασης της 20ής Ιουλίου 2015, σε 16 κράτη επανεγκατάστασης (Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λιχτενστάιν, Λιθουανία, Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Ελβετία και Ηνωμένο Βασίλειο). Τα περισσότερα κράτη που συμμετέχουν στο πρόγραμμα ανέφεραν ότι οι προσπάθειές τους για την επανεγκατάσταση προσφύγων αφορούσαν κατά κύριο λόγο, αλλά όχι αποκλειστικά, Σύριους πολίτες που διέμεναν στην Ιορδανία, τον Λίβανο και την Τουρκία. Ο αριθμός των περιπτώσεων επανεγκατάστασης από την Τουρκία εξακολουθεί να αυξάνεται καθώς τα κράτη μέλη οριστικοποιούν τις αξιολογήσεις των φακέλων που τους ανατίθενται από την Τουρκία μέσω της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Από τις 4 Απριλίου 2016, 177 Σύριοι έχουν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία σύμφωνα με το σκέλος του προγράμματος 1:1 που αφορά την επανεγκατάσταση. Η Σουηδία δέχτηκε τον μεγαλύτερο αριθμό 55, ακολουθούμενη από τη Γερμανία 54, τις Κάτω Χώρες 52, τη Φινλανδία 11 και τη Λιθουανία 5. Επίσης, έχουν ήδη γίνει δεκτά και άλλα 723 άτομα και επίκειται η μεταφορά τους σε 7 διαφορετικά κράτη μέλη. Συνολικά, 19 κράτη μέλη και ένα συνδεδεμένο κράτος έχουν δηλώσει ότι, επί του παρόντος, περίπου 12.200 θέσεις προορίζονται για επανεγκαταστάσεις από την Τουρκία. Από αυτές, περίπου 1.900 θέσεις αναμένεται επί του παρόντος να καλυφθούν μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου 2016, ανάλογα με τον αριθμό των Σύριων που θα επιστραφούν από την Ελλάδα. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκόλυνε τις συζητήσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και των συνδεδεμένων κρατών, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και την EASO, ώστε να ολοκληρωθούν οι ταχείες τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας, οι οποίες καθορίζουν τον καταμερισμό των αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφόρων εμπλεκόμενων παραγόντων. Οι τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας εγκρίθηκαν τελικά μέσω ανταλλαγής επιστολών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, των συνδεδεμένων κρατών και της Τουρκίας στις 12 Μαΐου 2016. 10

Στενές διαβουλεύσεις συνεχίζονται, επίσης, στην Άγκυρα, στις Βρυξέλλες και στη Γενεύη σχετικά με τον τρόπο περαιτέρω συντονισμού των επιχειρήσεων, τον εξορθολογισμό των διαδικασιών και τη βελτιστοποίηση των πόρων, προκειμένου να διασφαλιστεί μια επαρκώς ταχεία και αποτελεσματική διαδικασία επανεγκατάστασης ούτως ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του προγράμματος 1:1, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις ατομικές ανάγκες των υποψηφίων. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή συνέστησε μια ομάδα της ΕΕ για την επανεγκατάσταση στην αντιπροσωπεία της ΕΕ στην Άγκυρα. Εβδομαδιαίες συνεδριάσεις διοργανώνονται με τα κράτη μέλη της ΕΕ και τα συνδεδεμένα κράτη. Συμφωνήθηκε, επίσης, ότι οι συνεδριάσεις τεχνικού χαρακτήρα μεταξύ της ομάδας της ΕΕ για την επανεγκατάσταση και την Τουρκική Γενική Διεύθυνση για τη διαχείριση της μετανάστευσης θα πραγματοποιούνται σε εβδομαδιαία βάση. Αυτό επιτρέπει τη συλλογή πληροφοριών και την ανταλλαγή εμπειριών σχετικά με συγκεκριμένες προκλήσεις. Συμβάλλει, επίσης, στην παροχή ειδικής στήριξης σε κράτη μέλη με μικρή ή καθόλου εμπειρία στην επανεγκατάσταση. Εξασφαλίζεται, επίσης, ο συντονισμός με τους εκπροσώπους της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης. Ειδικότερα, συνεχίσθηκαν οι εργασίες για την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με ένα εναρμονισμένο σύνολο πληροφοριών για τους υποψηφίους για επανεγκατάσταση, που θα υποβληθεί από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στα επιμέρους κράτη μέλη, σχετικά με μια σειρά τυποποιημένων υπηρεσιών επανεγκατάστασης προσφερόμενων από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και σχετικά με τις δυνατότητες ύπαρξης κοινών εγκαταστάσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα κράτη μέλη για τις αποστολές επιλογής στην Άγκυρα (δωμάτια συνεντεύξεων κλπ). Το Συμβούλιο, ενέκρινε, σε επίπεδο ΕΜΑ, την πρόταση που υπέβαλε η Επιτροπή στις 21 Μαρτίου 2016 για τη διάθεση επιπλέον θέσεων επανεγκατάστασης ή άλλων μορφών νόμιμης εισόδου μεταναστών από την Τουρκία, με την τροποποίηση της απόφασης του Συμβουλίου (ΕΕ) 2015/1601, της 22ας Σεπτεμβρίου 2015, για τη μετεγκατάσταση αιτούντων διεθνή προστασία από την Ιταλία και την Ελλάδα 19. Η γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την απόφαση εκκρεμεί. 4 Επόμενα στάδια Η Ελλάδα αντιμετωπίζει ανθρωπιστική κρίση, η οποία απαιτεί την ταχεία και πλήρη εφαρμογή των υποχρεώσεων που αναλαμβάνονται από τα κράτη μέλη στις αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση. Όσον αφορά την Ιταλία, αν και ο αριθμός των ατόμων που είναι διαθέσιμα για μετεγκατάσταση δεν σημείωσε ακόμη ταχεία αύξηση, οι καθιερωμένες εποχιακές μεταναστευτικές τάσεις δείχνουν μεγάλη πιθανότητα αύξησης του αριθμού των αφίξεων. Σε συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 20 αναγνωρίστηκε ο επείγων χαρακτήρας της κατάστασης και έγινε έκκληση για επιτάχυνση της μετεγκατάστασης. Οι εκκλήσεις των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων θα πρέπει να συνδυαστούν με αποφασιστική δράση των επί τόπου αρμόδιων εθνικών υπηρεσιών. 19 COM(2016) 171 final. 20 Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 7ης Μαρτίου 2016. http://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2016/03/07-eu-turkey-meeting-statement/ 11

Τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής δεν ανταποκρίθηκαν στις εν λόγω εκκλήσεις. Στην πρώτη της έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση η Επιτροπή έκρινε ότι τουλάχιστον 6.000 μετεγκαταστάσεις θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 16 Απριλίου και άλλες 20.000 μέχρι τις 16 Μαΐου. Η Επιτροπή εξακολουθεί να πιστεύει ότι αυτός ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί γρήγορα, εάν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ιδίως τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης, είναι πραγματικά διατεθειμένα να συμβάλουν στην επιτυχία της διαδικασίας μετεγκατάστασης και να συνεργαστούν χωρίς χρονοτριβή. Μέτρα για την επίσπευση της διαδικασίας λαμβάνονται ήδη. Η Ιταλία λαμβάνει θετικά μέτρα με σκοπό την ενίσχυση της ικανότητας που απαιτείται για την αντιμετώπιση πιθανής αύξησης του αριθμού των αφίξεων. Η Ελλάδα προγραμματίζει μαζική και ταχεία διαδικασία προκαταγραφής, η οποία θα επιταχύνει την αναγνώριση και την πλήρη καταγραφή των αιτούντων μετεγκατάσταση. Μετά από αυτή τη μαζική διαδικασία προκαταγραφής, σημαντικός αριθμός αιτούντων άσυλο θα είναι έτοιμοι να μετεγκατασταθούν κατά τους επόμενους μήνες. Όλοι οι εταίροι που δραστηριοποιούνται επιτόπου, συμπεριλαμβανομένων του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, της EASO, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και της Επιτροπής, αυξάνουν τις προσπάθειές τους και την οικονομική τους υποστήριξη για να εξασφαλισθεί η επιτυχία της μαζικής διαδικασίας προκαταγραφής και της παρακολούθησής της. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προετοιμαστούν αναλόγως και να ανταποκριθούν επαρκώς αυξάνοντας τον αριθμό των δεσμεύσεων και μειώνοντας το χρόνο απόκρισης σε αιτήματα μετεγκατάστασης (συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού των επιπρόσθετων ελέγχων ασφαλείας μόνο σε ειδικές και δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις). Η Ελλάδα και η Ιταλία θα χρειαστούν, επίσης, επιπρόσθετη στήριξη από τα κράτη μέλη μέσω της διάθεσης εμπειρογνωμόνων της EASO, ώστε να αυξηθεί η ικανότητα καταγραφής τους επόμενους μήνες. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να συμμορφωθούν πλήρως με τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τις αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τη μετεγκατάσταση, και καλεί τα κράτη μέλη στα οποία αναλογούν σημαντικές ποσοστώσεις να ασχοληθούν πιο ενεργά με τη μετεγκατάσταση και να δεσμεύονται ανάλογα με ύψος της ποσόστωσής τους. Από την πλευρά της, η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει εξ ολοκλήρου στην εξασφάλιση της επιτυχίας της διαδικασίας προκαταγραφής και να διασφαλίσει ότι όλα τα κέντρα μετεγκατάστασης που προβλέπονται είναι ανοικτά και λειτουργούν. Μέχρι σήμερα μόνο μόνο το κέντρο μετεγκατάστασης στα Λαγκαδίκια, κοντά στην Θεσσαλονίκη, είναι ανοικτό. Τα δύο άλλα κέντρα μετεγκατάστασης, ιδίως για την Αθήνα, θα πρέπει να ολοκληρωθούν το ταχύτερο δυνατό και το αργότερο κατά τον χρόνο της έκθεσης του επόμενου μήνα. Η Ιταλία θα πρέπει να συνεχίσει να αυξάνει τη χωρητικότητα των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην αναμενόμενη εποχιακή περίοδο αιχμής κατά τους θερινούς μήνες. Η Ιταλία θα πρέπει, επίσης, να καθορίσει συγκεκριμένες διαδικασίες που θα επιτρέπουν τη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανηλίκων. Γενικότερα, απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες από όλους τους παράγοντες με στόχο την επιτάχυνση της μετεγκατάστασης ασυνόδευτων ανηλίκων, ειδικότερα, με την παροχή φιλικών προς τα παιδιά πληροφοριών για τη διαδικασία της μετεγκατάστασης και την πρόβλεψη, στις επίσημες δεσμεύσεις, για πρόσθετες θέσεις για ασυνόδευτους ανηλίκους. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί την εφαρμογή των συστάσεων και των στόχων που περιλαμβάνονται στην πρώτη έκθεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση και την 12

επανεγκατάσταση μέσω αυτής της διαδικασίας των μηνιαίων εκθέσεων και διατηρεί το δικαίωμα να αναλάβει δράση σε περίπτωση που τα κράτη μέλη δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους. Παράλληλα, τα κράτη μέλη πρέπει να συνεχίσουν να υλοποιούν τις δεσμεύσεις τους για επανεγκατάσταση, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της εφαρμογής της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Τον Ιούνιο, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της εν λόγω συμφωνίας, καθώς και για τις προσπάθειες επανεγκατάστασης που καταβάλλονται στο πλαίσιο της συμφωνίας αυτής. 13