KΕΝΣΡΟ ΡΩΘΑ, ΕΤΡΑΘΑ και ΝΟΣΘΟ-ΑΝΑΣΟΛΘΚΗ ΕΤΡΩΠΗ

KΕΝΣΡΟ ΡΩΘΑ, ΕΤΡΑΘΑ και ΝΟΣΘΟ-ΑΝΑΣΟΛΘΚΗ ΕΤΡΩΠΗ ΜΗΝΙΑΙΟ ΓΔΛΣΙΟ Φεβροσαρίοσ 2010 Οκάδα Οηθνλνκίαο, Δλέξγεηαο θαη Πεξηβάιινληνο Αζήλα 2010

ΜΗΝΙΑΙΟ ΓΔΛΣΙΟ ΟΜΑΓΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΝΔΡΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Ο νέος «κενηρικός ζτεδιαζμός» ηοσ Putin (Θωάννα- Νικολέηηα Ζσγά) 3 Κίνηηρα πσρηνικοποίηζης ηης Σοσρκίας (Μποσηέλης Κωνζηανηίνος) 6 Εκηίμηζη ηης περιβαλλονηικής προζηαζίας ζηις τώρες ηης Εσραζίας με ηη τρήζη ηοσ Environmental Performance Index ηων Πανεπιζηημίων Yale & Columbia, με ιδιαίηερη έμθαζη ζηην περίπηωζη ηης Ρωζίας (Κούκη Αναζηαζία)..12 Μαηηέο ζηελ Δπηθαηξόηεηα (Επιμέλεια: Κωνζηανηακόποσλος Θωάννης- Σαγκαλάκη Ειρήνη)..20 Επιζηημονική εποπηεία και επιμέλεια: Dr Κωνζηανηίνος Φίλης Copyright Κέληξν Έξεπλαο Ρσζίαο, Δπξαζίαο θαη Ννηηναλαηνιηθήο Δπξώπεο 2010 2

Ο λένο «θεληξηθόο ζρεδηαζκόο» ηνπ Putin. ύκθσλα κε ην ξσζηθό concept ηεο smuta, δειαδή ηνπ ράνπο, ε έιιεηςε θεληξηθνύ ειέγρνπ νδεγεί αλαπόθεπθηα ζε ζύγθξνπζε θαη θαζηζηά ην θξάηνο επάισην (UNBC, 2008). Πξάγκαηη, όηαλ ν θεληξηθόο ζρεδηαζκόο άγγημε ην απόιπην λαδίξ ην 1991, ε νβηεηηθή Έλσζε δηαιύζεθε, ελώ αθνινύζεζε κηα ηαξαρώδεο δεθαεηία. Ζ πξνβιεκαηηθή πνξεία ηεο κεηάβαζεο ηεο ξσζηθήο νηθνλνκίαο από έλα θαζεζηώο θξαηηθνύ ειέγρνπ ζε έλα θαζεζηώο ηεο νηθνλνκίαο ηεο αγνξάο μεθίλεζε όηαλ ν ηόηε πξόεδξνο ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο, BorisYeltsin, αθνινύζεζε έλα πξόγξακκα ξαγδαίσλ νηθνλνκηθώλ κεηαξξπζκίζεσλ. Ζ ζπληαγή ηεο ιεγόκελεο «ζεξαπείαο-ζνθ» πνπ δηάιεμε ν ηειεπηαίνο θαη ζηελ νπνία κεηαμύ άιισλ ζπκπεξηιακβάλνληαλ ε απειεπζέξσζε ηνπ εκπνξίνπ, ησλ ηηκώλ θαη ηνπ λνκίζκαηνο, ε ζηαζεξνπνίεζε ησλ καθξννηθνλνκηθώλ δεηθηώλ θαη έλα πξόγξακκα καδηθώλ ηδησηηθνπνηήζεσλ ησλ εηαηξεηώλ πνπ αλήθαλ ζηελ ζθαίξα ηνπ θξάηνπο, είρε σο απνηέιεζκα κηα βαζηά νηθνλνκηθή θξίζε ζηελ νπνία βπζίζηεθε ε ρώξα. Αλ θαη, ζύκθσλα κε εθηηκήζεηο, ε «ζεξαπεία-ζνθ» ηεο νηθνλνκίαο ζα νδεγνύζε ζε λέεο επθαηξίεο παξαγσγήο, ζα ειαρηζηνπνηνύζε ηηο δνκηθέο ζηξεβιώζεηο κέζα από ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο θαη ζα παξείρε θίλεηξα κέζα από ηηο ηδησηηθνπνηήζεηο, ηίπνηα από απηά δελ ζπλέβε. Απελαληίαο, νη θνηλσληθνί δείθηεο ρεηξνηέξεπζαλ θαη ζεκεηώζεθε αδπλακία δηαηήξεζεο ηνπ ηόηε ππάξρνληνο επηπέδνπ παξαγσγήο. Δπηπξόζζεηα πξνβιήκαηα δεκηνύξγεζε θαη ην πξόγξακκα ηδησηηθνπνηήζεσλ. Αξρηθά, ε κέζνδνο ηδησηηθνπνίεζεο πνπ εθαξκόζηεθε ήηαλ απηή ηνπ δηακνηξαζκνύ θνππνληώλ (voucher give-aways), γεγνλόο ην νπνίν νδήγεζε ζηελ απόθηεζε ησλ εηαηξεηώλ από ηνπο CEOs ηνπο θαη ζε πνιηηηθό έιεγρν ησλ εηαηξεηώλ απηώλ. Δπηπιένλ, ε δεύηεξε θάζε ησλ ηδησηηθνπνηήζεσλ είρε σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία κηαο κηθξήο νκάδαο ηζρπξώλ αηόκσλ, ησλ νιηγαξρώλ, νη νπνίνη θαηόξζσζαλ λα ζπγθεληξώζνπλ ζηα ρέξηα ηνπο ην κεγαιύηεξν κέξνο ησλ θπβεξλεηηθώλ κεξηδίσλ πνπ ηδησηηθνπνηνύληαλ ζηνπο κείδνλνο ζεκαζίαο βηνκεραληθνύο θιάδνπο ηεο Ρσζίαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπ, ν Yeltsin κνηξάζηεθε θαη πάιεςε γηα ηελ εμνπζία κε κηα ζεηξά θξαηηθώλ θαη κε θξαηηθώλ παξαγόλησλ. Αλάκεζα ζε απηνύο ζπκπεξηιακβάλνληαλ νη αληίπαινί ηνπ ζηελ νκνζπνλδηαθή λνκελθιαηνύξα, νη άκεζα εθιεγκέλνη θπβεξλήηεο ησλ πεξηθεξεηώλ, νη νιηγάξρεο πνπ είραλ ππό ηνλ έιεγρό ηνπο κεγάιν κέξνο ηεο γξαθεηνθξαηίαο θαη ησλ δηθαζηηθώλ δηα κέζσ δηεθζαξκέλσλ 3

θπθισκάησλ, νη επηθεθαιείο θξαηηθώλ εηαηξεηώλ πνπ είραλ κεηαηξαπεί ζε πξνζσπηθά ηζηθιίθηα θαη νη επηθεθαιείο θαλαιηώλ, νη νπνίνη ζε νξηζκέλεο πεξηπηώζεηο δελ δίζηαδαλ λα απεηιήζνπλ ηελ θπβέξλεζε κε αξλεηηθή θάιπςε, ώζηε είηε λα αζθήζνπλ αξλεηηθή πίεζε είηε λα απνζπάζνπλ ρξήκαηα από απηή (Goldman Sachs, 2007). Όηαλ ν Vladimir Putin αλήιζε ζηνλ πξνεδξηθό ζώθν ηεο Ρσζίαο ζηα ηέιε ηνπ 1999, ππνγξάκκηζε εμαξρήο όηη, παξάιιεια κε ηε δηόξζσζε ηνπ ράνπο πνπ πξνθιήζεθε ηε δεθαεηία ηνπ Yeltsin, ζα επηθεληξσλόηαλ ζηελ ελίζρπζε ηνπ θξάηνπο, κέζσ ηεο εγθαζίδξπζεο ελόο απνδνηηθνύ κεραληζκνύ θεληξηθνύ ζρεδηαζκνύ (Huskey, 2008). Κηλνύκελνο πξνο ηελ θαηεύζπλζε απηή, ν ηόηε Ρώζνο πξόεδξνο άξρηζε λα θαηαβάιιεη πξνζπάζεηεο κε ζηόρν λα αληηζηξέςεη ην κείδνλ επίηεπγκα ηνπ πξνθαηόρνπ ηνπ, δειαδή ηνλ πνιηηηθό πινπξαιηζκό, ελώ, παξάιιεια, νη κεηαξξπζκίζεηο πνπ πηνζεηνύζε ηνπ έδηλαλ κεγαιύηεξεο εμνπζίεο. ηηο 20 Γεθεκβξίνπ ηνπ 2004 ε «Ννκνζεζία γηα ηα Κόκκαηα θαη ηηο Δθινγέο» ηξνπνπνηήζεθε. Μεηά ηελ ηξνπνπνίεζε, γηα ηελ εγγξαθή ηνπο ηα πνιηηηθά θόκκαηα απαηηείηαη λα έρνπλ ηνπιάρηζηνλ 50,000 κέιε, αξηζκόο πνπ πξηλ ηελ ηξνπνπνίεζε ηζνύηαλ κε 10,000. Δπηπξόζζεηα, δηεπξύλζεθε θαη ε γεσγξαθηθή ηνπο βάζε. Δπίζεο, δεδνκέλνπ όηη κεηά ηηο κεηαξξπζκίζεηο πνπ εηζήγαγε ν Putin ε εθινγή ησλ κειώλ ηεο Γνύκαο ζα γίλεηαη κέζα από θνκκαηηθέο ιίζηεο, ν ηειεπηαίνο θαηόξζσζε λα εγθαζηδξύζεη ηελ θπξηαξρία ηνπ ζην ξσζηθό θνηλνβνύιην, θαζηζηώληαο ην παξάιιεια έλα θόξνπκ, ην νπνίν ππνηαθηηθά εγθξίλεη ηηο πξσηνβνπιίεο ηνπ. Ο Putin άιιαμε, επίζεο, ηε ζύλζεζε ηνπ πκβνπιίνπ ησλ Οκνζπνλδηώλ, απνκαθξύλνληαο ηνπο πεξηθεξεηαθνύο θπβεξλήηεο θαη πξνέδξνπο από ηε γεξνπζία. Πξέπεη λα ππνγξακκηζηεί όηη νη θπβεξλήηεο δελ απνιακβάλνπλ πιένλ αζπιία επί πνηληθώλ ζεκάησλ. Με ζηόρν, κάιηζηα, λα απνθύγεη ηπρόλ εληάζεηο πνπ ζα κπνξνύζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ κέιε πνπ δελ επηζπκνύζαλ λα ράζνπλ ηηο έδξεο ηνπο, ν Putin πξνζέθεξε δύν ελαιιαθηηθέο: πξώηνλ, πξόηεηλε ζηνπο πξνέδξνπο θαη θπβεξλήηεο λα δηαδξακαηίζνπλ έλα ζεκαληηθό ξόιν ζηελ εθινγή ησλ αληηθαηαζηαηώλ ηνπο θαη δεύηεξνλ, θαιιηέξγεζε ηελ ηδέα δεκηνπξγίαο ελόο ζπκβνπιεπηηθνύ ζπκβνπιίνπ, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεδξηάζεσλ ηνπ νπνίνπ ν πξόεδξνο ζα ζπλνκηιεί πεξηνδηθά κε πεξηθεξεηαθνύο εγέηεο, ώζηε λα ζπδεηνύληαη δεηήκαηα θνηλνύ ελδηαθέξνληνο (Huskey, 2008). ηα πιαίζηα ηεο πξνζπάζεηάο ηνπ λα επηβάιιεη ηελ ηάμε ζηνλ θξαηηθό δηνηθεηηθό κεραληζκό, ν Putin πξνρώξεζε ζε αλαδηνξγάλσζε ηεο πεξηθεξεηαθήο δηνίθεζεο. Έηζη, ηα 89 ηκήκαηα ηεο Ρσζηθήο Οκνζπνλδίαο θαηεγνξηνπνηήζεθαλ ζε 4

επηά γεσγξαθηθέο πεξηνρέο θαη επηθεθαιήο ηεο θαζεκηάο νξίζζεθε έλαο πξνεδξηθόο αληηπξόζσπνο, ηνλ νπνίν δηόξηδε ν πξόεδξνο. Μέζσ ησλ νκνζπνλδηαθώλ πεξηνρώλ, ν Putin επέθηεηλε ηνλ έιεγρν ηεο νκνζπνλδηαθήο θπβέξλεζεο ζε όια ηα ηκήκαηα ηεο ξσζηθήο νκνζπνλδίαο (UNBC, 2008). Γεδνκέλνπ όηη νη θπβεξλήηεο πιένλ δελ εθιέγνληαη άκεζα αιιά ςεθίδνληαη από ηα πεξηθεξεηαθά θνηλνβνύιηα, θαηόπηλ πξόηαζεο ηνπ Πξνέδξνπ, ν έιεγρνο ηεο νκνζπνλδηαθήο θπβέξλεζεο επί ησλ 89 πεξηνρώλ εληζρύζεθε πεξαηηέξσ. Ωζηόζν, ε απεηιή όηη πεξηζζόηεξνη απηαξρηθνί θαη αλεμάξηεηνη πξνεδξηθνί αληηπξόζσπνη ζα ειέγρνπλ πην πξνζεθηηθά ηε ζπκπεξηθνξά ησλ εγεηώλ ησλ δηνηθεηηθώλ ηκεκάησλ δε ζα κπνξνύζε από κόλε ηεο λα δηαζθαιίζεη όηη νη πεξηθεξεηαθνί εγέηεο ζα επζπγξακκίδνληαλ κε ηηο επηδηώμεηο ηεο Μόζραο. Ζ δηνηθεηηθή κεηαξξύζκηζε θαηέζηε εθηθηή ιόγσ ελόο λνκνζρεδίνπ, βάζεη ηνπ νπνίνπ ν πξόεδξνο είρε ην δηθαίσκα λα απνκαθξύλεη ηνπο εθιεγκέλνπο εγέηεο ησλ δηνηθεηηθώλ ηκεκάησλ από ην αμίσκά ηνπο, ζε πεξίπησζε απνηπρίαο από κέξνπο ηνπο ζηελ πξνζπάζεηα ηνπο λα επζπγξακκίζνπλ ηελ ηζρύνπζα λνκνζεζία ζηα ηκήκαηα απηά κε ηνπο νκνζπνλδηαθνύο λόκνπο. Δμίζνπ ελνριεηηθή γηα ηνπο ππεξαζπηζηέο ηεο εθρώξεζεο εμνπζηώλ ζηε Ρσζία ήηαλ θαη ε πξόβιεςε ηνπ ζρεηηθνύ λόκνπ, ε νπνία επέηξεπε ζηνλ Ρutin λα απνκαθξύλεη πξνζσξηλά από ην αμίσκα ηνπ θάζε επηθεθαιή δηνηθεηηθνύ ηκήκαηνο ζε πεξίπησζε πνπ ελαληίνλ ηνπ έρεη μεθηλήζεη εηζαγγειηθή έξεπλα (Huskey, 2008). Ο Putin ελίζρπζε ηνλ έιεγρν επί ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ κε εκπνξηθώλ νξγαλώζεσλ, θαζώο θαη επί ηεο δξάζεο ησλ ηνπηθώλ θαη δηεζλώλ ΜΚΟ, κεηά ηελ πηνζέηεζε δύν ζρεηηθώλ λόκσλ, νη νπνίνη ηέζεθαλ ζε ηζρύ ην 2006 (BEPA & ECFIN, 2007). Ο ηόηε πξόεδξνο ηεο Ρσζίαο θαηέβαιιε ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο κε ζηόρν λα αλαθόςεη ηελ πνξεία ησλ νιηγαξρώλ. ηα πιαίζηα ησλ πξνζπαζεηώλ ηνπ λα επαλαδηαπξαγκαηεπζεί ηηο ζρέζεηο κεηαμύ ηνπ θξάηνπο θαη ηεο επηρεηξεκαηηθήο ειίη, ηνλ Ηνύιην ηνπ 2000 ν Putin ζπλαληήζεθε κε κηα νκάδα απνηεινύκελε από 21 νιηγάξρεο. Σόηε, ηα δπν κέξε θαηέιεμαλ ζε έλα είδνο «new deal», βάζεη ηνπ νπνίνπ νη νιηγάξρεο ζα έπξεπε λα εγθαηαιείςνπλ ηηο πνιηηηθέο θηινδνμίεο ηνπο θαη νπνηαδήπνηε ζρέδηα παξέκβαζεο ζην πνιηηηθό ζθεληθό ηεο ρώξαο, ελώ ην Κξεκιίλν ζα έπξεπε λα ηνπο αληηκεησπίδεη επί ίζνηο όξνηο. Σν ηέινο ηεο επνρήο 5

Yeltsin, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νπνίαο νη ζρέζεηο εμάξηεζεο κεηαμύ ηνπ θξάηνπο θαη ησλ νιηγαξρώλ άλζηδαλ, ζεκαηνδόηεζε επίζεκα ε ππόζεζε Yukos. Πιένλ, ν δξόκνο γηα ηελ επαλαθνξά ηνπ θξαηηθνύ ειέγρνπ ζε ζηξαηεγηθνύο γηα ηελ νηθνλνκία ηνκείο ήηαλ αλνηθηόο. Από ηελ πξώηε ζηηγκή ηεο θαξηέξαο ηνπ, ν Putin αλαγλώξηζε ηελ αλάγθε πξνζηαζίαο ησλ εζληθώλ κεξηδίσλ ζε ζηξαηεγηθνύο ηνκείο. Αξρηθά, ινηπόλ, επαλέθεξε ζηελ ζθαίξα ηεο θξαηηθήο θπξηαξρίαο ηνπο ηνκείο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνύ αεξίνπ, ελώ επέθηεηλε ηελ θξαηηθή θπξηαξρία θαη ζε άιινπο κείδνλνο ζεκαζίαο ηνκείο. ηα πιαίζηα απηά, ε θπβέξλεζε Putin πηνζέηεζε ζηηο 5 Μαΐνπ ηνπ 2008 ην «Νόκν γηα ηηο Ξέλεο Δπελδύζεηο ζε ηξαηεγηθνύο Σνκείο ηεο Ρσζηθήο Οηθνλνκίαο». Ο λόκνο απηόο απνηέιεζε θεληξηθό εξγαιείν γηα ηελ επόδσζε ηνπ ζηόρνπ ηεο ππαγσγήο ησλ ζηξαηεγηθώλ βηνκεραληώλ ππό θξαηηθό έιεγρν θαη ηεο δηαζθάιηζεο κε πξνζβαζηκόηεηαο πηζαλώλ αληηπάισλ ζε απηέο. ην θείκελν ηνπ λόκνπ αλαθέξεηαη όηη ε απόθηεζε ειέγρνπ, δειαδή ε ηδηνθηεζία κεξηδίνπ άλσ ηνπ 50% εηαηξεηώλ πνπ δξαζηεξηνπνηνύληαη ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο, απαγνξεύεηαη γηα ηα μέλα θξάηε θαη ηνπο δηεζλείο νξγαληζκνύο, ελώ ε απόθηεζε κεξηδίνπ ηεο ηάμεο ηνπ 25% ζα ππόθεηηαη ζε έγθξηζε. Ζ ηειηθή απόθαζε ζρεηηθά κε ηε ζπλαιιαγή ζα εθδίδεηαη από ηελ Κπβεξλεηηθή Δπηηξνπή Διέγρνπ ησλ Ξέλσλ Δπελδύζεσλ ζηε Ρσζία, ηεο νπνίαο εγείηαη ν πξσζππνπξγόο ηεο ρώξαο. ηνπο 42 ηνκείο πνπ θαηεγνξηνπνηνύληαη σο ηνκείο ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο, ζπκπεξηιακβάλνληαη κεηαμύ άιισλ ν ηνκέαο ηεο αεξνλαππεγηθήο, ηεο δηαζηεκηθήο θαη ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο (Invest in Russia, 2010). Κίλεηξα Ππξεληθνπνίεζεο ηεο Σνπξθίαο Ζ ππξεληθνπνίεζε κηαο ρώξαο ζα κπνξνύζε λα νξηζηεί σο ε αλάπηπμε ππξεληθήο ηερλνγλσζίαο θαη ε ρξήζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ απηή πξνζθέξεη γηα ηελ επίηεπμε νξηζκέλσλ ζθνπώλ. Ζ ρξήζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο πεξηιακβάλεη δύν πηπρέο αληίζεηεο κεηαμύ ηνπο: ε πξώηε ζπλίζηαηαη ζηελ θαηαζθεπή ππξεληθώλ ζηαζκώλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ε δεύηεξε ζηελ αλάπηπμε ππξεληθνύ νπινζηαζίνπ. Ζ ρξήζε ππξεληθήο ελέξγεηαο από έλα θξάηνο δε ζπλεπάγεηαη θαη αλάγθε ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ δύν πηπρώλ ηεο, θαζώο ζηε δηεζλή θνηλόηεηα ππάξρνπλ παξαδείγκαηα θξαηώλ πνπ δηαζέηνπλ κόλν ππξεληθά εξγνζηάζηα γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνύ (π.ρ. νπεδία, Φηλιαλδία) αιιά θαη θξαηώλ πνπ δηαηεξνύλ ζην έδαθνο 6

ηνπο ππξεληθά όπια δίρσο ηελ ύπαξμε ππξεληθώλ εξγνζηαζίσλ (π.ρ. ηα ππξεληθά όπια ηνπ ΝΑΣΟ πνπ δηαηεξεί ε Σνπξθία ζηε βάζε ηνπ Incirlik). Ζ δηάθξηζε απηή είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ ιόγσλ ζηνπο νπνίνπο ε Σνπξθία ζηεξίδεη ηελ επηρεηξεκαηνινγία ηεο γηα ηελ αλάπηπμε ππξεληθνύ ηεο πξνγξάκκαηνο. Σν «ππξεληθό πξόγξακκα» ηεο Σνπξθίαο ήξζε ζην πξνζθήλην πξόζθαηα, ύζηεξα από ηε ζπκθσλία πνπ ππέγξαςε ε ρώξα κε ηε Ρσζία ζρεηηθά κε ηελ θαηαζθεπή ηνπ πξώηνπ ηνπξθηθνύ ππξεληθνύ ζηαζκνύ. Ωζηόζν, ην ζέκα αλάγεηαη ζε πξνεγνύκελεο δεθαεηίεο, θαζώο ήδε ην 1955 ε Σνπξθία είρε ππνγξάςεη κε ηηο ΖΠΑ ζπκθσλία γηα ηελ εηξεληθή ρξήζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο (Ληόιηνο, 2002). Έθηνηε, ε πξνζπάζεηα γηα αλάπηπμε ππξεληθήο ηερλνγλσζίαο ζπλερηδόηαλ κε πνιιέο δηαθνπέο, όηαλ ηε δεθαεηία ηνπ 90 ε ρώξα απέθηεζε ηδηαίηεξε δπλακηθή ύζηεξα από ζρεηηθέο ζπκθσλίεο πνπ ζύλαςε κε κηα θαλαδηθή εηαηξεία. Ζ δπλακηθή απηή, σζηόζν, δελ εθπιήξσζε ην ζηόρν ηεο θαη ην 2001 ε πξνζπάζεηα ηεικαηώζεθε (κεηά ηελ νηθνλνκηθή θαζίδεζε ε Σνπξθία αδπλαηνύζε λα αληεπεμέιζεη ζην θόζηνο θαηαζθεπήο ελόο ππξεληθνύ ζηαζκνύ) γηα λα αλαδσππξσζεί ηα ηειεπηαία ρξόληα κεηά ηελ νηθνλνκηθή αλάθακςε. Ζ ελεξγεηαθή πνιηηηθή ηεο Σνπξθίαο έρεη ζηόρν ηελ εμαζθάιηζε επαξθνύο, αζθαινύο θαη έγθαηξεο ηξνθνδνζίαο κε νηθνλνκηθή θαη θαζαξή ελέξγεηα, ώζηε λα επηηπγράλνληαη νη ζηόρνη ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο (Birol, 2002). Βαζηθή αδπλακία γηα ηελ απνηειεζκαηηθή άζθεζε ηεο πνιηηηθήο απηήο είλαη ε απνπζία ηθαλώλ απνζεκάησλ ελεξγεηαθώλ πόξσλ. Ζ ειάρηζηε ζπκκεηνρή ηδίσλ πόξσλ ζην ελεξγεηαθό κείγκα θαιύπηεηαη από εηζαγσγέο πνπ θαζηζηνύλ ηελ Σνπξθία κηα ηδηαίηεξα εμαξηεκέλε ελεξγεηαθά ρώξα κε ό,ηη απηό ζπλεπάγεηαη (απμεκέλε επαηζζεζία ηεο νηθνλνκίαο ζε μαθληθέο δηαθπκάλζεηο ησλ ηηκώλ ζηα ελεξγεηαθά αγαζά αιιά θαη έθζεζε ζε πηζαλνύο ελεξγεηαθνύο εθβηαζκνύο). Ζ έληνλε εμάξηεζε ηείλεη λα γίλεη αθόκα εληνλόηεξε δεδνκέλνπ όηη ε Σνπξθία είλαη κηα αλαπηπζζόκελε ρώξα πνπ γλσξίδεη ηαρείο ξπζκνύο αλάπηπμεο. Ο παξαθάησ πίλαθαο αλαθέξεηαη ζηνπο ξπζκνύο αλάπηπμεο ηνπ ηνπξθηθνύ ΑΔΠ ηεο πεξαζκέλεο δεθαεηίαο: Ρπζκόο αύμεζεο ΑΔΠ 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007-5,7% 6,2% 5,3% 9,4% 8,4% 6,9% 4,7% 7

Παξά ηε ζηαζηκόηεηα πνπ γλώξηζε ε νηθνλνκία ηα ηειεπηαία δύν ρξόληα ιόγσ ηεο παγθόζκηαο νηθνλνκηθήο θξίζεο, εθηηκήζεηο πξνβιέπνπλ όηη ην ΑΔΠ ηεο ρώξαο ζα εηζέιζεη μαλά ζε ηξνρηά αλόδνπ από ην 2010. Ζ εμέηαζε ησλ ξπζκώλ αλάπηπμεο ηνπ ΑΔΠ είλαη ζεκαληηθή ζην βαζκό πνπ απηό επεξεάδεη ηελ ελεξγεηαθή θαηαλάισζε ηεο ρώξαο. ε κειέηε ησλ Οιιαλδώλ Wietze Lise θαη Kees Van Montfort πνπ αλαθνηλώζεθε ην 2005 θαη εμέηαδε ηε ζρέζε πνπ δηέπεη ηελ ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θαη ηνπ ξπζκνύο αύμεζεο ηνπ ΑΔΠ ζηελ Σνπξθία, δηαπηζηώζεθε όηη ηα δύν κεγέζε ζπλδένληαη κε ζρέζε αηηίνπ-αηηηαηνύ. Γειαδή, ε αύμεζε ζην ΑΔΠ είλαη έλα θαιό «εξγαιείν» γηα ηελ εθηίκεζε ηεο πνξείαο ηεο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο θαζώο ηελ επεξεάδεη αλάινγα (Lise & Van Montfort, 2005). Απηό επηβεβαηώζεθε θαη εκπεηξηθά, θαζώο ηε δεθαεηία 2000-2010 ε κέζε εηήζηα αύμεζε ζηελ ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θπκάλζεθε ζην 8-10%. Δπηπιένλ, ζην άκεζν κέιινλ, κέρξη θαη ην 2012, πξνβιέπεηαη αύμεζε πνπ ελδέρεηαη λα μεπεξάζεη ην 10% ζε εηήζηα βάζε (Bilgili, 2009). πκπεξαζκαηηθά, ε ρξήζε ππξεληθήο ελέξγεηαο είλαη κηα επηινγή πνπ κπνξεί λα ζπληεξήζεη ηνπο ξπζκνύο αλάπηπμεο ηεο ηνπξθηθήο νηθνλνκίαο θαη λα ηθαλνπνηήζεη απνηειεζκαηηθά ηελ αύμεζε ηεο εζσηεξηθήο ελεξγεηαθήο δήηεζεο. ε όηη αθνξά ζηε ζηξαηησηηθή πηπρή ηεο ρξήζεο ππξεληθήο ελέξγεηαο, ε Σνπξθία κπνξεί λα απνθνκίζεη κηα ζεηξά σθειεηώλ ζε δηάθνξα επίπεδα. Σνπνζεηώληαο ην δήηεκα ζε γεληθή βάζε, έλα ππξεληθό νπινζηάζην εμαζθαιίδεη ηε ρώξα πνπ ην αλαπηύζζεη από ην ελδερόκελν ζηξαηησηηθήο θαηάθηεζεο (Κνιηόπνπινο, 2008) ελώ ειαρηζηνπνηεί ηηο πηζαλόηεηεο λα δερηεί ζηξαηησηηθή εηζβνιή. Παξάιιεια κε ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία ηνπ θξάηνπο επηηπγράλεηαη θαη ε απεκπινθή από δαπαλεξνύο ζηξαηησηηθνύο εμνπιηζκνύο. Δμεηδηθεύνληαο ηελ πεξίπησζε ηεο Σνπξθίαο, ε απόθηεζε ππξεληθώλ αλακθίβνια εμππεξεηεί ζηόρνπο εμσηεξηθήο πνιηηηθήο. πγθεθξηκέλα, ζην ζύζηεκα ησλ Βαιθαλίσλ ε Σνπξθία ζα είλαη ζε ζέζε λα επηδηώμεη ηνπηθή εγεκνλία, αθνύ θαλέλα άιιν βαιθαληθό θξάηνο δε ζα έρεη αλαπηύμεη ππξεληθό νπινζηάζην. Ζ αλάδεημή ηεο ζε πεξηθεξεηαθή δύλακε απνηειεί πάγηα επηδίσμε ηεο Σνπξθίαο ζην κεηαςπρξνπνιεκηθό δηεζλέο ζύζηεκα ελώ ην βαιθαληθό ππνζύζηεκα απνηειεί πεδίν άκεζνπ ηνπξθηθνύ ελδηαθέξνληνο. ηηο ειιελνηνπξθηθέο ζρέζεηο, όπνπ πνιιά δεηήκαηα βξίζθνληαη ζε εθθξεκόηεηα, ε Σνπξθία ζα απμήζεη αλαπόθεπθηα ηε δηαπξαγκαηεπηηθή ηεο ηζρύ. Ζ ζπληξηπηηθή πνζνηηθή ηεο ππεξνρή (ζε αλζξώπηλνπο πόξνπο ηνπιάρηζηνλ) ζα ζπκπιεξσζεί θαη από αληίζηνηρε πνηνηηθή, πξνζθέξνληαο ηε 8

δπλαηόηεηα γηα άζθεζε απνηειεζκαηηθνύ πεηζαλαγθαζκνύ έλαληη ηεο Διιάδαο θαη γηα πξνώζεζε ησλ ζέζεσλ ηεο ζηηο εθθξεκείο δηκεξείο δηαθνξέο. ην πεξηθεξεηαθό ππνζύζηεκα ηεο Μέζεο Αλαηνιήο ην δηαθύβεπκα είλαη εληειώο δηαθνξεηηθό γηα ηελ Σνπξθία θαη ζπλαξηάηαη κε ηνλ εθθνιαπηόκελν ππξεληθό θίλδπλν ηνπ Ηξάλ. Δλδερόκελε ππξεληθνπνίεζε ηνπ Ηξάλ ζα πξνθαιέζεη δεηήκαηα αζθαιείαο γηα ηελ Σνπξθία. Αλ θαη δελ απνηειεί άκεζν ζηόρν ην γεγνλόο όηη απνηειεί θξάηνο εληαγκέλν ζηνπο δπηηθνύο ζεζκνύο, ζε αληίζεζε κε ην Ηξάλ πνπ είλαη βαζύηαηα αληη-δπηηθό, απνηειεί κηα εγγελή δηαθνξνπνίεζε πνπ δπλεηηθά κπνξεί λα θέξεη αληηκέησπεο ηηο δύν ρώξεο. Ο πξνβιεκαηηζκόο απηόο δελ πεξηνξίδεηαη απνθιεηζηηθά ζηελ Σνπξθία αιιά απαζρνιεί ην ζύλνιν ησλ ρσξώλ ηεο Μέζεο Αλαηνιήο πνπ είλαη θαη άκεζα εθηεζεηκέλεο ζηνλ ηξαληθό θίλδπλν. Έλα ππξεληθό Ηξάλ ζα κπνξνύζε λα σζήζεη ηηο κεζαλαηνιηθέο ρώξεο ζην λα αλαδεηήζνπλ ηελ πξνζηαζία ηεο ππξεληθήο «νκπξέιαο» κηαο κεγάιεο δύλακεο, όπσο νη ΖΠΑ, (Louther, 2010) ή λα πξνθαιέζεη έλα ληόκηλν ππξεληθνπνίεζεο πνπ ζα θαηέιεγε ζε κηα «ππξεληθή» Μέζε Αλαηνιή. ην δεύηεξν ελδερόκελν, αθόκα θαη αλ δελ πθίζηαην πξαγκαηηθή απεηιή γηα ηελ Σνπξθία, ε παξνπζία ηεο θαη κόλν ζε κηα ππξεληθή πεξηθέξεηα ζα απνηεινύζε ηζρπξό θίλεηξν ζην λα αθνινπζήζεη θαη απηή ηελ ίδηα πνξεία. Μηα ζηξνθή ηεο Σνπξθίαο ζηα ππξεληθά δελ απνηειεί ζε θακία πεξίπησζε, πάλησο, κηα θίλεζε ρσξίο θόζηνο. Ζ θαηαζθεπή ππξεληθώλ ζηαζκώλ, παξά ηελ αλακθίβνιε ηερλνινγηθή πξόνδν, απνηειεί αθόκα θαη ζήκεξα κηα πςεινύ ξίζθνπ επηινγή, θαζώο έλα ελδερόκελν αηύρεκα ζα έρεη κνηξαίεο ζπλέπεηεο. Σν πξόβιεκα είλαη νπζηαζηηθόηεξν ζηελ πεξίπησζε ηεο Σνπξθίαο πνπ είλαη κηα ζεηζκνγελήο ρώξα, θαζώο ε ηνπνζεζία πνπ έρεη επηιεγεί γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ πξώηνπ ππξεληθνύ ζηαζκνύ (πεξηνρή Akkuyu) βξίζθεηαη πνιύ θνληά ζην ελεξγό ξήγκα ηνπ Δηζεκί (Ληόιηνο, 2002). Δπηπιένλ, ε αλάπηπμε ππξεληθώλ όπισλ ζα κπνξνύζε καθξνπξόζεζκα λα επηθέξεη ηα αληίζεηα, από απηά πνπ επηζπκεί ε Σνπξθία γηα ηηο ειιελνηνπξθηθέο ζρέζεηο, απνηειέζκαηα. Μηα ηέηνηα εμέιημε ζα πξνθαιείην ζηελ πεξίπησζε πνπ ε Διιάδα απνθάζηδε λα ζηξαθεί θαη εθείλε κε ηε ζεηξά ηεο ζηα ππξεληθά σο απάληεζε ζηελ ηνπξθηθή απεηιή (ελδερόκελν κάιινλ απίζαλν γηα ηελ ειιεληθή πξαγκαηηθόηεηα, θαζώο ην ζύλνιν ηεο θνηλήο γλώκεο είλαη έληνλα αληίζεην ζε κηα ηέηνηα πξννπηηθή). Έλα ειιεληθό ππξεληθό νπινζηάζην όρη κόλν ζα εμηζνξξνπνύζε ηελ ηνπξθηθή πνηνηηθή ππεξνρή (πνπ ζα είρε απνθηεζεί κε ηα ππξεληθά όπια) αιιά ζα εμνπδεηέξσλε θαη ηελ πθηζηάκελε πνζνηηθή ππεξνρή. 9

Υαξαθηεξηζηηθό ζρεηηθό παξάδεηγκα απνηειεί ην ππξεληθό νπινζηάζην ηνπ Παθηζηάλ πνπ εμνπδεηέξσζε ην αξηζκεηηθό πιενλέθηεκα ηεο Ηλδίαο. Με απηά ηα δεδνκέλα νη ειιελνηνπξθηθέο ζρέζεηο ζα εηίζελην ζε λέεο, πεξηζζόηεξν ηζόηηκεο, βάζεηο. Δλ θαηαθιείδη, ε ππξεληθνπνίεζε απνηειεί κηα από θαηξό εθθξαζκέλε επηινγή ηεο Σνπξθίαο αλεμάξηεηα από ηα κεηνλεθηήκαηα κε ηα νπνία ζπλνδεύεηαη. Με ηελ ππξεληθή ελέξγεηα ε Σνπξθία ζα επηηύρεη κείσζε ηεο ελεξγεηαθήο εμάξηεζεο, ζπληήξεζε ηεο αλαπηπζζόκελεο νηθνλνκίαο ηεο, εμαζθάιηζε από δπλεηηθέο θαη πξαγκαηηθέο απεηιέο, αύμεζε ηζρύνο θαη επίηεπμε ηνπηθήο εγεκνλίαο. Ο παξάγνληαο πνπ ζα δώζεη ηελ απνθαζηζηηθή ώζεζε ζην ππξεληθό πξόγξακκα ηεο Σνπξθίαο είλαη ην αληίζηνηρν πξόγξακκα ηνπ Ηξάλ. Ζ ππξεληθνπνίεζε ηνπ Ηξάλ ζα πξνζθέξεη ζηελ Σνπξθία ην εζηθό εθείλν δηθαίσκα (ππεξάζπηζε ηεο αζθάιεηαο ηεο) λα αλαπηύμεη ην δηθό ηεο πξόγξακκα, ππεξληθώληαο ηηο όπνηεο αληηξξήζεηο ηηο δηεζλνύο θνηλόηεηαο. Δθηίκεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο ζηηο ρώξεο ηεο Δπξαζίαο κε ηε ρξήζε ηνπ Environmental Performance Index ησλ Παλεπηζηεκίσλ Yale & Columbia, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ πεξίπησζε ηεο Ρσζίαο Ζ αλάγθε πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο από ηε ζπλερηδόκελε ππνβάζκηζε θαη καξαζκό δεκηνύξγεζαλ δηεζλώο ηελ αλάγθε ζύζηαζεο εηδηθώλ κεηξήζεσλ πνπ λα εθηηκνύλ θαη λα πνζνηηθνπνηνύλ ην βαζκό ηεο πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο. Έλα από ηα πην αμηόπηζηα θαη δηεζλώο αλαγλσξηζκέλα εξγαιεία πνπ αλαπηύρζεθαλ από ηελ επηζηεκνληθή θνηλόηεηα γηα ηελ εθηίκεζε θαη ηελ κειέηε ησλ πεξηβαιινληηθώλ δξάζεσλ θαη πνιηηηθώλ ησλ θξαηώλ είλαη ην Environmental Performance Index (γηα ζπληνκία ΔΡΗ) πνπ δεκηνπξγήζεθε από δύν θνξπθαία ακεξηθαληθά παλεπηζηήκηα, ην Yale θαη ην Columbia. ηελ παξνύζα εξγαζία ζα εζηηάζνπκε ηελ πξνζνρή καο ζηηο δεκνθξαηίεο πνπ πξνέθπςαλ από ηελ δηάιπζε ηεο ΔΓ θαη δελ αλήθνπλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, δει. Ρσζία, Λεπθνξσζία, Οπθξαλία, Γεσξγία, Αξκελία, Αδεξκπατηδάλ, Καδαθζηάλ, Σνπξθκεληζηάλ, Οπδκπεθηζηάλ, Κηξγηζηάλ θαη Σαηδηθηζηάλ. Σν ΔΡΗ θαηαγξάθεη, επεμεξγάδεηαη, κειεηά, θαη πνζνηηθνπνηεί ηηο πεξηβαιινληηθέο επηδόζεηο ησλ θξαηώλ κε βάζε ηε ρξήζε ζπγθεθξηκέλσλ δεηθηώλ. Δθδίδεηαη θάζε 2 ρξόληα θαη γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ ππεύζπλα είλαη ην Center for Environmental Protection ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Yale θαη ην Centre for International 10

Earth Science Information Network ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Columbia, ζε ζπλεξγαζία κε ην Παγθόζκην Οηθνλνκηθό Forum ηνπ Νηαβόο θαη ην Δηδηθό Δξεπλεηηθό Κέληξν (Joint Research Centre) ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Παξνπζηάδεηαη θάζε θνξά ζηα πιαίζηα ηνπ Παγθόζκηνπ Οηθνλνκηθνύ Forum θαη απνηειεί βαζηθό εξγαιείν γηα ηνπο ξπζκηζηέο ηεο παγθόζκηαο νηθνλνκηθήο πξαγκαηηθόηεηαο όζνλ αθνξά ζηελ θαηάξηηζε ηεο παγθόζκηαο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθόξν αλάπηπμε. θνπόο δεκηνπξγίαο ηνπ ήηαλ λα παξέρεη ηνπο βαζηθνύο άμνλεο δεδνκέλσλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο πεξηβαιινληηθνύο ηνκείο ώζηε λα επηηεπρζνύλ νη Αλαπηπμηαθνί ηόρνη ηεο Υηιηεηίαο (Millennium Development Goals), όπσο απηνί θαηαξηίζζεθαλ ιίγν πξηλ ηελ απγή ηνπ 21 νπ αηώλα, πξνθεηκέλνπ λα εθκεδεληζηνύλ ε δηεζλήο θηώρεηα, ε ππαλάπηπμε θαη πεξηβαιινληηθή "κηδέξηα". Δθδόζεθε γηα πξώηε θνξά ζε πηινηηθή θάζε ην 2006 θαη αληηθαηέζηεζε ην Environmental Sustainability Index (ESI), ην νπνίν είρε δεκηνπξγεζεί από ηνπο ίδηνπο παξάγνληεο κε ην ΔΡΗ θαη ρξεζηκνπνηνύζε 21 δείθηεο γηα ηελ κέηξεζε ηεο αεηθόξνπ αλάπηπμεο κεηαμύ 1999-2005 (Yale Center for Environmental Protection ηνπ Παλεπηζηεκίνπ & Columbia Centre for International Earth Science Information Network ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Columbia, 2005). Με ηε βνήζεηα ηνπ ππόβαζξνπ πνπ είρε ζπλεηζθέξεη ην ESI, ν αλαβαζκηζκέλνο δηάδνρόο ηνπ, ΔΡΗ, ρξεζηκνπνηεί ζπγθεθξηκέλνπο δείθηεο γηα ηελ επίδνζε ζπγθεθξηκέλσλ πεξηβαιινληηθώλ ηνκέσλ πνπ βνεζνύλ ηνπο ηζύλνληεο ησλ θξαηηθώλ πεξηβαιινληηθώλ πνιηηηθώλ θαη ζεζκώλ, ηνπο εηδηθνύο ηνπ πεξηβάιινληνο (λνκηθνύο, θπζηθνύο, δηεζλνιόγνπο θιπ), ην νηθνλνκηθό θαηεζηεκέλν, ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηώλ θαη ηηο πεξηβαιινληηθέο Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλώζεηο λα εζηηάζνπλ ηε δξάζε ηνπο ζηνπο πεξηβαιινληηθνύο ηνκείο εθείλνπο πνπ δέρνληαη πεξηζζόηεξν πίεζε θαη απεηινύληαη κε ππνβάζκηζε. Κάζε λέν ΔΡΗ πνπ δεκνζηεύεηαη θαη παξνπζηάδεηαη ζην Παγθόζκην Οηθνλνκηθό Forum ηνπ Νηαβόο πεξηέρεη πάληα θαηλνηνκίεο ζρεηηθά κε ηα πξνεγνύκελα. Γηα παξάδεηγκα, ην πην πξόζθαην ΔΡΗ πνπ δεκνζηεύηεθε ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2010 ρξεζηκνπνηεί 25 δείθηεο γηα ηελ πεξηβαιινληηθή αμηνιόγεζε 163 ρσξώλ, ζε αληίζεζε κε ην ΔΡΗ ηνπ 2008 πνπ αμηνινγεί 149 ρώξεο κε ηε ρξήζε 24 δεηθηώλ θαη ην πηινηηθό ΔΡΗ ηνπ 2006 πνπ αμηνινγεί κόλν 133 ρώξεο, ρξεζηκνπνηώληαο κόλν 16 δείθηεο. Οη 25 απηνί δείθηεο θαηαλέκνληαη ζε 10 ηνκείο πνιηηηθήο (από ηα ύδαηα θαη ηνλ αέξα, κέρξη ηε βηνπνηθηιόηεηα θαη ηελ θιηκαηηθή αιιαγή) πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο αλαθέξνληαη ζε 2 ζηόρνπο, απηνύο ηεο πεξηβαιινληηθήο πγείαο θαη ηεο 11

νηθνζπζηεκηθήο επηβίσζεο, όπσο θαίλεηαη θαη ζηνλ Πίλαθα 1. Οη απνδόζεηο κηαο ρώξαο ζηνπο 25 απηνύο δείθηεο βγάδεη έλα ζπλνιηθό βαζκό γηα απηή. Ζ θαηάηαμε πνπ παίξλεη ζην ηέινο κηα ρώξα ζρεηίδεηαη κε ην θαηά πόζν ν βαζκόο ηεο είλαη θνληά ζηε ζεσξνύκελε άξηζηε βαζκνινγία ηνπ 100, πνπ ζεκαίλεη άξηζηε πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία, άξηζηε πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία θαη πνιηηηθή κηαο ρώξαο. Απηό ζεκαίλεη όηη όζν πην θνληά είλαη ε βαζκνινγία ζην 100, ηόζν πην θαιή είλαη θαη ε απόδνζε ηεο ρώξαο θαη ηόζν πην πνιύ θνληά ζην 1 ε θαηάηαμε ηεο ρώξαο. ηνλ Πίλαθα 2 παξνπζηάδνληαη ε ζεηξά θαηάηαμεο θαη ν βαζκόο ησλ ρσξώλ πνπ εμεηάδνπκε ησλ ηξηώλ ΔΡΗ. Γηα ηελ θαιύηεξε αληίιεςε ηεο όιεο θαηάζηαζεο ζεσξήζεθε απαξαίηεην λα πξνζηεζνύλ θαη ηα αληίζηνηρα ζηνηρεία ηνπ ESI. Πίλαθαο 1 Σν ύζηεκα Τπνινγηζκνύ ηνπ Σειηθνύ Βαζκνύ Κάζε Υώξαο ζύκθσλα κε ην ΔΡΙ 2010 Πεγή: Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2010, ει. 15. ΔΡΙ 2008 3 ΔΡΙ 2010 4 Πίλαθαο 2 εηξά Καηάηαμεο/Βαζκόο Πεξηβαιινληηθήο Πξνζηαζίαο (score) ησλ ρσξώλ ηεο Δπξαζίαο κε βάζεη ηα κέρξη ζήκεξα EPI Υώξα ESI 2005 1 Pilot ΔΡΙ 2006 2 Αδεξκπατηδάλ 99/45,4 95/55,7 80/72,2 84/59.1 Αξκελία 44/53,2 69/63,8 62/77,8 76/60,4 Γεσξγία 56/51,5 77/61,4 37/82,2 59/63,6 Καδαθζηάλ 78/48,6 70/63,5 107/65,0 92/57,3 12

Κηξγηζηάλ 80/48,4 80/60,5 94/69,6 79/59,7 Λεπθνξσζία 47/52,8-43/80,5 53/65,4 Οπθξαλία 108/44,7 51/71,2 75/74,1 87/58,2 Οπδκπεθηζηάλ 142/34,4 105/52,3 106/65,0 144/42,3 Ρσζία 33/56,1 32/77,5 28/83,9 69/61,2 Σαηδηθηζηάλ 134/38,6 117/48,2 79/72,3 111/51,3 Σνπξθκεληζηάλ 144/33,1 104/52.3 85/71,3 157/38,4 1 Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2005, ει. 4. 2 Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2006, ει. 3. 3 Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, Ηνύληνο 2008, ει. 15. 4 Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2010, ει. 9. Όπσο, παξαηεξνύκε από ηνλ Πίλαθα 2 ζε δηάζηεκα 5 ρξόλσλ (δει. κεηαμύ ηνπ ηειεπηαίνπ ESI ην 2005 θαη ηνπ πην πξόζθαηνπ ΔΡΗ ηνπ 2010) θαη ελ κέζσ πνιιώλ ζθακπαλεβαζκάησλ, νη επξαζηαηηθέο ρώξεο πνπ βειηίσζαλ ηε ζπλνιηθή ηνπο επίδνζε σο πξνο ηελ θαηάηαμή ηνπο είλαη ζρεδόλ ην ½ ησλ ρσξώλ πνπ δελ θαηάθεξαλ λα αληαπεμέιζνπλ ηόζν θαιά. πγθεθξηκέλα, κόλν ην Αδεξκπατηδάλ, ην Κηξγηζηάλ, ε Οπθξαλία θαη ην Σαηδηθηζηάλ θαηάθεξαλ λα ιάβνπλ θαιύηεξε ζέζε ην 2010. ηνλ αληίπνδα, ε Αξκελία, ε Γεσξγία, ην Καδαθζηάλ, ε Λεπθνξσζία, ην Οπδκπεθηζηάλ, ε Ρσζία θαη ην Σνπξθκεληζηάλ είραλ πνιύ θαιύηεξε ζέζε ζηε ζπλνιηθή θαηάηαμε ην 2005 από όηη ην 2010. Σν πην επλντθό ζηνηρείν, όκσο, είλαη όηη όιεο νη ρώξεο βειηίσζαλ θαηά πνιύ ηε γεληθή ηνπο βαζκνινγία ζε απόιπηνπο όξνπο θαη κάιηζηα κεξηθέο ελίζρπζαλ ηηο επηδόζεηο ηνπο κέρξη θαη 10 πόληνπο επηπιένλ (Αδεξκπατηδάλ, Γεσξγία, Κηξγηζηάλ, Λεπθνξσζία, Οπθξαλία, Σαηδηθηζηάλ θαη ζρεδόλ ην Καδαθζηάλ θαη ην Οπδκπεθηζηάλ), θάηη πνπ ζεκαίλεη όηη νη ρώξεο πξνρώξεζαλ σο έλα ζεκαληηθό βαζκό ηηο αλαγθαίεο δηνηθεηηθέο, λνκηθέο, πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία θαη αλαβάζκηζε. Μειεηώληαο θάπνηνο ηνλ Πίλαθα 2 ελδειερώο, ζπλεηδεηνπνηεί όηη θάπνηεο ρώξεο παξνπζίαζαλ ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζε κόιηο 5 ρξόληα. Γηα παξάδεηγκα, ε Ρσζία έραζε 36 νιόθιεξεο ζέζεηο κεηαμύ 2005 θαη 2010, αθνύ από ηε ζέζε 33 βξέζεθε εληόο ηεο 1 εο πελεληάδαο ζηε ζέζε 69. Απηό νθείιεηαη θπξίσο ζην όηη κεηαμύ 1998-2002 ε ρώξα εγθαζίδξπζε έλα λέν θαζεζηώο νξζόηεξεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο κέζα από ηε ιήςε ζεκαληηθώλ νκνζπνλδηαθώλ λόκσλ 13

(όπσο ν Νόκνο γηα ηελ Πξνζηαζία ηεο Αηκόζθαηξαο ηνπ 1998, ν Νόκνο γηα ηα Απνξξίκκαηα από ηελ Παξαγσγή θαη ηελ Καηαλάισζε ηνπ 1998, ν Κώδηθαο γηα ην Έδαθνο ηνπ 2001 θαη ν λένο Νόκνο γηα ηελ Πεξηβαιινληηθή Πξνζηαζία), ελώ ηαπηόρξνλα αλαζπληάρζεθε θαη ε θεληξηθή πνιηηηθή ζθελή ηεο ρώξαο, αθνύ δεκηνπξγήζεθε γηα πξώηε θνξά έλα «δπλαηό» ππνπξγείν Φπζηθώλ Πόξσλ θαη Πεξηβάιινληνο ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα κνξθώκαηα ηνπ παξειζόληνο (δει. ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα ζρήκαηα ηεο ζνβηεηηθήο πεξηόδνπ θαη ηεο πξηλ Putin πεξηόδνπ, όπσο θαη όηαλ ππήξραλ θαη απέδηδαλ απηά). ηα ζεηηθά ζεκεία δελ πξέπεη λα μερλάκε, επίζεο, όηη ράξε ζηελ ππνγξαθή ηεο Ρσζίαο ην Πξσηόθνιιν ηνπ Κηόην γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηεο Κιηκαηηθήο Αιιαγήο ηέζεθε ζε ηζρύ ην Φεβξνπάξην ηνπ 2005. Παξόιε, όκσο, ηε ζεκαληηθή πξόνδν πνπ ζπληειέζηεθε ζηε ζηξνθή ηνπ λένπ αηώλα, ηα ηειεπηαία ρξόληα ε Ρσζία παξνπζηάδεηαη εμόρσο δπλακηθή ζηελ πεξηβαιινληηθή ξεηνξεία αιιά ιηγόηεξν πξνσζεηηθή ζηνλ ηνκέα ηεο πξαθηηθήο. Αλ θαη ε ζηάζε ηεο Ρσζίαο θαηά ηε δηεζλή δηαπξαγκάηεπζε ηεο κεηά Κηόην επνρήο ζηε πλδηάζθεςε ηεο Κνπεγράγεο ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2009 ήηαλ ηδηαίηεξα Πίλαθαο 3 δπλακηθή κε ηελ αλάιεςε πνιιώλ πξσηνβνπιηώλ 1, ελώ ηαπηόρξνλα ζεκαληηθή πξόνδνο έρεη γίλεη θαη ζην πνιηηηθν-νηθνλνκηθό θνκκάηη, π.ρ. πηνζεηήζεθε ην πξώην δόγκα γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή. Δληνύηνηο, ην γεγνλόο όηη ε ρώξα ζπλερίδεη λα ζηεξίδεηαη ζηελ θάιπςε ησλ ηεξάζηησλ ελεξγεηαθώλ ηεο αλαγθώλ ζηα πινύζηα νξπθηά θαύζηκα πνπ δηαζέηεη θαη ζην γεγνλόο όηη ηα ηειεπηαία 4 ρξόληα ε αλάπηπμε ηεο ρώξαο έρεη ζεκεηώζεη άλνδν δείρλεη όηη ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα, πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αηκόζθαηξα θαη ηελ θιηκαηηθή αιιαγή ζα ζπλερηζηνύλ, όπσο δείρλεη θαη ν Πίλαθαο 3, ν νπνίνο παξνπζηάδεη ηελ αλαιπηηθή επίδνζε ηεο ρώξαο ζύκθσλα κε ην 1 Γηα παξάδεηγκα ν Ρώζνο πξσζππνπξγόο Putin είρε δειώζεη ήδε από ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2009 ηελ πξόζεζή ε ρώξα ηνπ λα ππνγξάςεη κηα δεζκεπηηθή ζπκθσλία ζηελ Κνπεγράγε, εθόζνλ ζπκκεηείραλ όιεο νη δηαπξαγκαηεπόκελεο ρώξεο ζε απηήλ (Ria Novosti (α), 2/11/2009), ην γεγνλόο όηη ν Ρώζνο Πξόεδξνο Medvedev θέξεηαη λα έρεη απνρσξήζεη δπζαξεζηεκέλνο, αλ όρη ελνριεκέλνο από ην ραιαξό απνηέιεζκα ηεο πλδηάζθεςεο (Ria Novosti (β), 24/12/2009). 14

ΔΡΗ 2010. Φαίλεηαη μεθάζαξα όηη ε ρώξα ρξεηάδεηαη αθόκα πεξηζζόηεξεο δξάζεηο ζηνπο ηνκείο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξύπαλζεο (εηδηθά απηήο πνπ έρεη αξλεηηθή επίδξαζε ζηα νηθνζπζηήκαηα), ηεο γεσξγίαο θαη ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, θαζώο ε βαζκνινγία είλαη ηδηαίηεξα κηθξή ζηνπο ηνκείο απηνύο. πκπεξαζκαηηθά, ζα πξέπεη λα ηνλίζνπκε όηη ην ΔΡΗ είλαη έλα γεληθό εξγαιείν γηα ηελ ππάξρνπζα πεξηβαιινληηθή πξαθηηθή ησλ θξαηώλ πνπ όκσο ρξεζηκνπνηεί κηα πιεηάδα εμεηδηθεπκέλσλ ραξαθηεξηζηηθώλ πνπ δείρλνπλ ηνπο ηνκείο πνπ θάζε ρώξα πξέπεη λα εζηηάζεη ηηο πξάμεηο ηεο, ώζηε λα κελ ππάξρνπλ απόηνκεο αιιαγέο από ηε κία κέηξεζε ζηελ άιιε, όπσο γηα παξάδεηγκα ε Ρσζία πνπ από ηε ζέζε 28 ην 2008 έπεζε ζηε ζέζε 69 ην 2010 ή Γεσξγία ζηε ζέζε 59 ην 2010 από 37 δύν ρξόληα πξηλ ή ην Οπδκπεθηζηάλ πνπ από ηε ζέζε 106 ην 2008 βξέζεθε ζηελ 144 ε ην 2010. Βέβαηα, ππάξρνπλ θαη 2 εμόθζαικεο θαη πνιύ αλεζπρεηηθέο πεξηπηώζεηο: ην Σνπξθκεληζηάλ πνπ από ηε 2 ε πελεληάδα (85 ε ζέζε) ην 2008 έπεζε ζηελ 4 ε πελεληάδα (157 ε ζέζε) ην 2010, ιόγσ θπξίσο ηεο εληνλόηεξεο εθκεηάιιεπζεο ησλ πεηξειατθώλ ηνπ θνηηαζκάησλ θαη ην Σαηδηθηζηάλ πνπ από ηελ 79 ε ζέζε ην 2008 βξέζεθε ζηελ 111 ε ην 2010. Απηό δείρλεη ηελ επηηαθηηθή αλάγθε γηα ζαθείο θαη απνηειεζκαηηθέο δξάζεηο ζε όια ηα επίπεδα, θαζώο θαη κηα εληνλόηεξε ηερλνινγηθή πξόνδν πνπ ζα βνεζήζεη ηηο ρώξεο λα "δακάζνπλ" ηηο πεξηβαιινληηθέο ρίκαηξεο πνπ αληηκεησπίδνπλ, όπσο απηέο θαίλνληαη από ηνλ Πίλαθα 4 πνπ αθνινπζεί. Πίλαθαο 4 Οη επηδόζεηο ησλ ρσξώλ (πιελ ηεο Ρσζίαο) κε βάζε ην ΔΡΙ 2010 Αδεξκπατηδάλ Αξκελία Γεσξγία Καδαθζηάλ 15

Κηξγηζηάλ Λεπθνξσζία Οπθξαλία Οπδκπεθηζηάλ 16

Σαηδηθηζηάλ Σνπξθκεληζηάλ Βηβιηνγξαθία: - RIA Novosti (a) 2 Ννεκβξίνπ 2009, Russia favors new climate deal on certain conditions Putin, 18 Φεβξνπαξίνπ 2009, <http://en.rian.ru/environment/20091102 /156687001.html>. - Ria Novosti (β), 24 Γεθεκβξίνπ 2009, Medvedev dissatisfied with Copenhagen climate summit, 18 Φεβξνπαξίνπ 2009, <http://en.rian.ru/russia/20091224/157340962.html>. - Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2005, 2005 Environmental Sustainability Index: Benchmarking National Environmental Stewardship, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://www.yale.edu/esi/esi2005_main_report.pdf>. - Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2006, Pilot 2006 Environmental Performance Index, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://sedac.ciesin.columbia.edu/es/epi/downloads/2006epi_report_full.pdf >. - Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2008, 2008 Environmental Performance Index, 17

Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://www.yale.edu/epi/files/2008epi_text.pdf>. - Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2010, 2010 Environmental Performance Index: Preliminary Results, Final Report will be disseminated on 19 February, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://epi.yale.edu/file_columns/0000/0146/epi-2010.pdf>. - Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2010, 2010 Environmental Performance Index: Country Profiles, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://epi.yale.edu/file_columns/0000/0052/2010epi_country_profiles.pdf >. Μαηηέο ζηελ επηθαηξόηεηα Δλέξγεηα Η Πεξηθεξεηαθή Γηνίθεζε ηεο Νόηηαο Φηλιαλδίαο ελέθξηλε ην ζρέδην γηα ηελ θαηαζθεπή, ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε ηνπ ηκήκαηνο ηνπ αγσγνύ Nord Stream, πνπ ζα δηαζρίδεη ηελ Απνθιεηζηηθή Οηθνλνκηθή Εώλε ηεο ρώξαο. Ύζηεξα από απηή ηελ απόθαζε ε θνηλνπξαμία Nord Stream AG αλαθνίλσζε όηη ηνλ εξρόκελν Απξίιην ζα μεθηλήζνπλ νη δηαδηθαζίεο γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ αγσγνύ κε ζηόρν λα ηεζεί ζε ιεηηνπξγία κέρξη ηα ηέιε ηνπ 2011. Από ην 2016 ζα αξρίζεη ε παξαγσγή θπζηθνύ αεξίνπ ζην πεδίν Shtokman θαη έλα ρξόλν αξγόηεξα ε παξαγσγή πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνύ αεξίνπ. Οη αξρηθέο εθηηκήζεηο έζεηαλ ηελ έλαξμε ηεο παξαγσγήο αξθεηά λσξίηεξα, ην 2013, ζρέδην σζηόζν αξθεηά αηζηόδνμν. Ζ παξαγσγή ζα απεπζύλεηαη ζηελ αγνξά ησλ ΖΠΑ, όπσο δήισζε θαη ν γεληθόο δηεπζπληήο ηεο Gazprom, ελώ ζην project ζπκκεηέρνπλ ε γαιιηθή Total θαη ε λνξβεγηθή Statoil. Δπίζεκε επίζθεςε ζηε Βνπιγαξία πξαγκαηνπνίεζε ν Alexei Miller, πξόεδξνο ηνπ Γ ηεο Gazprom, κε ζθνπό λα ζπδεηεζνύλ ζέκαηα θνηλνύ ελδηαθέξνληνο αιιά θαη γηα λα εμεηαζηεί ε πξόνδνο ζρεηηθά κε ηνλ South Stream. ε ζπδεηήζεηο κε ηνλ πξσζππνπξγό Borisov θαη ηνλ πξόεδξν ηεο Βνπιγαξίαο Parvanov ζπδεηήζεθε ε πξνεηνηκαζία ηεο κειέηεο βησζηκόηεηαο 18

ηνπ αγσγνύ θαη επηζεκάλζεθε ν ζεκαίλσλ ξόινο ηεο ρώξαο ζηε δηακεηαθόκηζε ξσζηθνύ θπζηθνύ αεξίνπ ζηα Βαιθάληα. Σελ πξόζεζή ηνπ λα αγλνήζεη ηηο ζπζηάζεηο ηεο Γύζεο έδεημε γηα κηα αθόκε θνξά ν Mahmoud Ahmadinejad. Ο πξόεδξνο ηνπ Ηξάλ, ζύκθσλα κε ηα δηεζλή εηδεζενγξαθηθά πξαθηνξεία, έδσζε εληνιή πεξαηηέξσ εκπινπηηζκνύ ηνπ νπξαλίνπ ζε πνζνζηό 20%. ύκθσλα κε Ηξαλνύο ηζύλνληεο, ε εξεπλεηηθή δξαζηεξηόηεηα ηεο ρώξαο απαηηεί ηνπιάρηζηνλ 120 θηιά εκπινπηηζκέλνπ θαηά 19,75% ζράζηκνπ πιηθνύ. ε θηιηθό θιίκα θαη κε ηα ελεξγεηαθά δεηήκαηα λα θπξηαξρνύλ ζηελ αηδέληα έγηλε πξόζθαηα ε ζπλάληεζε ηνπ πξνέδξνπ ηνπ Azerbaijan, Ilham Aliyev, κε ηελ Καγθειάξην ηεο Γεξκαλίαο, Angela Merkel, ζην Μόλαρν. πγθεθξηκέλα, ζπδεηήζεθε ε πεξαηηέξσ αύμεζε ηεο ηξνθνδνζίαο ηεο EE κε θπζηθό αέξην από ηα θνηηάζκαηα ηνπ Baku, ε πεξαηηέξσ δηελέξγεηα επξσπατθώλ επελδύζεσλ γηα ηνλ εθζπγρξνληζκό ηνπ αδέξηθνπ ζπζηήκαηνο ειεθηξνδόηεζεο, θαζώο θαη νη πξννπηηθέο γεξκαληθώλ επελδύζεσλ ηόζν ζηνλ ηξαπεδηθό όζν θαη ζηνλ θαηαζθεπαζηηθό ηνκέα ηνπ Azerbaijan. Μλεκόλην ελεξγεηαθήο ζπλεξγαζίαο ζπλνκνιόγεζαλ ηε 2 α Φεβξνπαξίνπ ε Ρνπκαλία θαη ην Azerbaijan. ην ελ ιόγσ κλεκόλην γίλεηαη αλαθνξά ζηελ αλάγθε πεξαηηέξσ ζπλεξγαζίαο ησλ δύν ρσξώλ ζηνλ ηνκέα δηακεηαθόκηζεο ηνπ θπζηθνύ αεξίνπ πξνο ηελ ΔΔ. πγθεθξηκέλα, γίλεηαη κλεία ζηελ θαηαζθεπή ζηαζκώλ LNG (πγξνπνηεκέλν θπζηθό αέξην) ζην ιηκάλη ηνπ Kulevi θαη ηεο Κσζηάληδαο. Σν LNG ζα κεηαθέξεηαη κε εηδηθά ηάλθεξ ζηελ Κσλζηάληδα, όπνπ θαη ζα απν-πγξνπνηείηαη θαη ζα κεηαθέξεηαη κέζσ αγσγώλ ζηελ ΔΔ. Σν αέξην ζα πξνέξρεηαη από ην πινύζην αδέξηθν θνίηαζκα Shakh Deniz. Μείσζε ηεο ηάμεσο ηνπ 13,8 % ζεκείσζαλ ην 2009 νη ζπλνιηθέο εμαγσγέο θπζηθνύ αεξίνπ ηνπ ξσζηθνύ θνινζζνύ Gazprom. ύκθσλα κε ηελ αλαθνίλσζε ηνπ ξσζηθνύ ππνπξγείνπ Δλέξγεηαο, ε κείσζε απηή νθείιεηαη ζε κηα ζπλνιηθή κείσζε ζηε δήηεζε θπζηθνύ αεξίνπ, ηόζν από ηελ ΔΔ (-11,3%) όζν θαη από ηηο Βαιηηθέο ρώξεο (-17%). Ζ Gazprom αλαθνίλσζε 19

όηη ε ηηκή ηνπ αεξίνπ ζηελ ΔΔ ζα ζεκεηώζεη αύμεζε ηνπιάρηζηνλ 10% εληόο ηνπ 2010. Ο ξσζηθόο πεηξειατθόο θνινζζόο Lukoil αλαθνίλσζε κείσζε ζηα θέξδε ηνπ 2009 θαηά 23%. Ζ απώιεηα θεξδώλ απνδίδεηαη ζηε δηεζλή νηθνλνκηθή θξίζε θαη ηελ ύθεζε ησλ δηεζλώλ νηθνλνκηώλ ην 2009. Παξόια απηά, νη ηζύλνληεο ηεο εηαηξείαο πξνβιέπνπλ γξήγνξε επαλάθακςε ησλ θεξδώλ αθόκε θαη εληόο ηνπ 2010. Σελ πξόζεζή ηεο γηα ζηελόηεξε ζπλεξγαζία κε ηελ Πνισλία εμέθξαζε ε πεηξειατθή εηαηξεία KazTransOil. ύκθσλα κε ηνλ εθπξόζσπν ηύπνπ ηεο εηαηξείαο, εμαηηίαο ηεο αλαίηηαο θαηαγγειίαο ηεο ζπκθσλίαο δηακεηαθόκηζεο ηνπ πεηξειαίνπ ηνπ Καδαθζηάλ πξνο ηελ ΔΔ από ηελ νπθξαληθή Ukrtransnafta ηελ 26ε Ηαλνπαξίνπ, ε KazTransOil ζεσξεί ηελ Πνισλία σο εηαίξν θεθαιαηώδνπο ζεκαζίαο. ύκθσλα κε ηνλ εθπξόζσπν, εμεηάδεηαη πνιύ ζνβαξά ην ελδερόκελν πιήξνπο κεηαθνξάο ηεο παξαγσγήο ηεο ρώξαο πξνο ηελ ΔΔ κέζσ ηνπ πνισληθνύ ιηκαληνύ Gdansk Οηθνλνκία Ιδηαίηεξα πηζαλό είλαη ην ελδερόκελν νηθνλνκηθήο ζηήξημεο ηεο θνηλνπξαμίαο πνπ εγθαζίδξπζαλ ε ξσζηθή απηνθηλεηνβηνκεραλία Sollers θαη ν ηηαιηθόο θνινζζόο ηνπ θιάδνπ Fiat, δήισζε ν Ρώζνο πξσζππνπξγόο. ε δειώζεηο ηνπ ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ, θαηά ηελ δηάξθεηα ηειεηήο πνπ έιαβε ρώξα γηα ηελ ππνγξαθή ηεο ζπκθσλίαο γηα ηελ ίδξπζε ηεο θνηλνπξαμίαο, ν Vladimir Putin ππνγξάκκηζε όηη ε ξσζηθή θπβέξλεζε εμεηάδεη ηελ πηζαλόηεηα ρνξήγεζεο δαλείνπ ύςνπο 2,1 δηο ζηελ θνηλνπξαμία από ηξάπεδεο ζηηο νπνίεο ην Κξεκιίλν δηαηεξεί ζεκαληηθά κεξίδηα. Γάλεην ύςνπο $300 εθαηνκκπξίσλ ζα ρνξεγήζεη ε Ρσζία ζηε ξη Λάλθα πξνθεηκέλνπ ε ηειεπηαία λα αγνξάζεη ζηξαηησηηθό εμνπιηζκό από ηελ πξώηε, δήισζε ν αλαπιεξσηήο ππνπξγόο Οηθνλνκηθώλ ηεο Ρσζίαο, Dmitry Pankin. Με βάζε ηε ζρεηηθή ζπκθσλία, ηελ νπνία νη δύν πιεπξέο ππέγξαςαλ ζηηο 8 Φεβξνπαξίνπ, θαηά ηε δηάξθεηα επίζεκεο επίζθεςεο ηνπ πξνέδξνπ ηεο ξη 20

Λάλθα ζηε Ρσζία, Mahinda Rajapaksa, ε ξσζηθή πιεπξά ζα παξαδώζεη λέν εμνπιηζκό ζηε ρώξα θαη επηπξόζζεηα ζα πξνρσξήζεη ζε επηζθεπέο εμνπιηζκνύ, ε παξάδνζε ηνπ νπνίνπ είρε πξαγκαηνπνηεζεί ζην παξειζόλ. Ο αληηπξόεδξνο ηεο ξσζηθήο LUKoil, Andrei Sapozhnikov, θαηέζεζε επελδπηηθή πξόηαζε ζηελ θπβέξλεζε ηεο Οπγθάληα γηα ηελ εθκεηάιιεπζε θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ ηεο. ύκθσλα κε δειώζεηο πνπ πξαγκαηνπνίεζε ν εθπξόζσπνο ηεο εηαηξείαο ζηηο 8 Φεβξνπαξίνπ, νη ζπδεηήζεηο έιαβαλ ρώξα κεηά από πξσηνβνπιία ηεο θπβέξλεζεο ηεο Οπγθάληα. εκεηώλεηαη όηη ε ηειεπηαία αλακέλεηαη λα εθδώζεη άδεηεο γηα ηελ εθκεηάιιεπζε πέληε θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ ζηελ πεξηνρή ηεο ιίκλεο Albert εληόο ηνπ έηνπο. Ο πξόεδξνο ηεο Ρσζίαο, Dmitry Medvedev, ππνγξάκκηζε ηελ αλάγθε κείσζεο ησλ δαζκώλ πνπ επηβάιινληαη επί ησλ εηζαγσγώλ κηθξνηζίπ ζηα πιαίζηα ηνπ εθζπγρξνληζκνύ ηεο ξσζηθήο νηθνλνκίαο ζηηο 11 Φεβξνπαξίνπ, θαηά ηε δηάξθεηα επίζθεςεο ηνπ ζηελ πόιε Tomsk. Τπνγξακκίδεηαη όηη ε Ρσζία έρεη ήδε μεθηλήζεη ηελ παξαγσγή κηθξνηζίπ, σζηόζν νη παξαγόκελεο πνζόηεηεο δελ επαξθνύλ γηα λα ηθαλνπνηήζνπλ ηελ εγρώξηα δήηεζε. Πεξηβάιινλ Σελ αληίδξαζε ησλ θαηνίθσλ ηεο Αγίαο Πεηξνύπνιεο θαη πεξηβαιινληηθώλ αθηηβηζηώλ έρεη πξνθαιέζεη ε κεηαθνξά 480 ηόλσλ επηθίλδπλσλ απνβιήησλ νπξαλίνπ από ηε Γαιιία ζηελ πόιε κε ζθνπό ηελ αλαθύθισζή ηνπο. Σα επηθίλδπλα απόβιεηα πνπ έθηαζαλ ζην ιηκάλη ηεο Αγίαο Πεηξνύπνιεο αξγά ην βξάδπ ηεο 31 εο Ηαλνπαξίνπ κε ζηόρν λα ππνζηνύλ πεξαηηέξσ επεμεξγαζία ζην εξγαζηήξην ρεκηθήο αλαθύθισζεο Seversk ηεο ηβεξίαο έγηλαλ αηηία γηα αληηδξάζεηο από ηελ ηνπηθή θνηλόηεηα θαη ηελ πεξηβαιινληηθή ΜΚΟ Ecological Perestroika ηελ 1 ε Φεβξνπαξίνπ. Οη δηαδειώζεηο πνπ έιαβαλ ρώξα μεθίλεζαλ από ην θέληξν ηεο πόιεο θηάλνληαο κέρξη ην γαιιηθό πξνμελείν είραλ σο βαζηθά ζπλζήκαηα ηελ επίθιεζε ησλ δηεζλώλ θαλόλσλ αζθαιείαο γηα ηε κεηαθνξά θαη απνζήθεπζε ζράζηκσλ 21

ξαδηελεξγώλ πιηθώλ, νη νπνίνη απαγνξεύνπλ ηελ απνζήθεπζή ηνπο ζε αλνηρηέο πεξηνρέο ρσξίο εηδηθή θύιαμε θαη επεμεξγαζία. Ο Ρώζνο πξόεδξνο, Dmitry Medvedev, εγθαηλίαζε εξγνζηάζην παξαγσγήο κεζαλίνπ από γαηάλζξαθεο ηελ 12 ε Φεβξνπαξίνπ ζηε Ννηηνδπηηθή ηβεξία, κε ζηόρν πέξαλ ηεο ελεξγεηαθήο δηαθνξνπνίεζεο ηεο ρώξαο, ηελ πξνώζεζε ιηγόηεξν επηβαξπληηθώλ ελεξγεηαθώλ πεγώλ. Απηά παξνπζηάζηεθαλ ζην Οηθνλνκηθό Φόξνπκ ηνπ Davos ηνλ πξνεγνύκελν κήλα κέζα από ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ θνηηάζκαηνο θπζηθνύ αεξίνπ (κεζάλην) από γαηάλζξαθεο ηνπ Kuzbass ηεο ηβεξίαο πνπ εθηηκάηαη όηη πεξηέρεη 13,1 ηξηο θπβηθά κέηξα. πλνιηθά, 30 πεγάδηα άληιεζεο ζα αλνηρζνύλ θέηνο θαη άιια 128 ην 2011 κε 1,5 ηξηο θπβηθά κέηξα παξαγσγή ην ρξόλν. Ο ηξόπνο εμόξπμεο, επεμεξγαζίαο θαη ρξήζεο ηνπ κεζαλίνπ από άλζξαθα πέξα από νηθνλνκηθά θαη πεξηβαιινληηθά είλαη πην απνηειεζκαηηθόο θαη ιηγόηεξν επηβιαβήο γηα ηελ πγεία ησλ αλζξαθσξύρσλ θαη εξγαδνκέλσλ, θαζώο πεξηέρεη ιηγόηεξνπο ξππαληέο από όηη ην πεηξέιαην θαη ην παξαδνζηαθό θπζηθό αέξην. εκαληηθή αλαθάιπςε γηα ηελ παξαγσγή απνηειεζκαηηθόηεξνπ βηνθαπζίκνπ έθαλαλ επηζηήκνλεο ηνπ Siberian Institute of Plant Physiology and Biochemistry, ζύκθσλα κε ηελ Δζληθή Αθαδεκία Δπηζηεκώλ, ε νπνία δεκνζίεπζε ηελ 12 ε Φεβξνπαξίνπ ηελ πξσηνπνξηαθή αλαθάιπςε ηνπ Ηλζηηηνύηνπ γηα ηελ δεκηνπξγία εηδηθώλ πνηθηιηώλ ηνπ δέληξνπ ηεο ιεύθαο πνπ κπνξεί λα αλαπηύζζεηαη 7 αθόκα θαη 8 θνξέο πην γξήγνξα. Με ηε ρξήζε γνληδίνπ από θαιακπόθη νη επηζηήκνλεο θαηάθεξαλ λα ελδπλακώζνπλ ηελ απμεηηθή δπλαηόηεηα ηνπ δέληξνπ, κε ζθνπό ηε ρξήζε ηνπ γηα ηελ παξαγσγή θηελνύ θαη απνδνηηθόηεξνπ βηνθαπζίκνπ. 22

Βηβιηνγξαθία Ο νέος «κενηρικός ζτεδιαζμός» ηοσ Putin. BEPA &ECOFIN 2007, Russia s next transition, αλαθηήζεθε ζηηο 12 Φεβξνπαξίνπ,<http://ec.europa.eu/dgs/policy_advisers/publications/docs/russias_ne xt_transition_en.pdf> Goldman Sachs 2007, Russia: a smooth political transition, αλαθηήζεθε ζηηο 14 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://www2.goldmansachs.com/ideas/brics/book/brics- Chapter2.pdf> Huskey, E. 2008, Overcoming the Yeltsin Legacy in Contemporary Russian Politics: a reader, edited by Brown, A., Oxford University Press Invest in Russia 2009, αλαθηήζεθε ζηηο 14 Φεβξνπαξ;iνπ 2010, <http://invest.gov.ru/en/guide/rules/strategic/> Solanko, L. 2006, Essays on Russia s Economic Transition, αλαθηήζεθε ζηηο 10 Φεβξνπαξίνπ 2010,< http://ethesis.helsinki.fi/julkaisut/val/kansa/vk/solanko/> UNBC 2008, What Putin has wrought: centralization and the state in contemporary Russia, αλαθηήζεθε ζηηο 10 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://www.unbc.ca/assets/politicalscience/class_materials/200905/what_has_putin _wrought.pdf> 23

Κίνηηρα πσρηνικοποίηζης ηης Τοσρκίας. Bilgili, M 2009, Estimation of net electricity consumption of Turkey, Cukurova University, αλαθηήζεθε ζηηο 14 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://www.tibtd.org.tr/2009-2/89-98.pdf>. Birol, E 2002, National energy outlook of Turkey and expectations from nuclear technology, World Nuclear Association, αλαθηήζεθε ζηηο 12 Φεβξνπαξίνπ 2010, < http://www.world-nuclear.org/sym/2002/pdf/birol.pdf>. Κνιηόπνπινο, Κ 2008, Η ζηραηηγική ζκέυη από ηην αρταιόηηηα έφς ζήμερα, Πνηόηεηα, Αζήλα. Ληόιηνο, Θ 2005, Το πσρηνικό πρόγραμμα ηης Τοσρκίας, Αζελά Διιεληθό Κέληξν Διέγρνπ Όπισλ, αλαθηήζεθε ζηηο 14 Φεβξνπαξίνπ 2010, < http://armscontrol.info/reports/authors/liolios/nuclearturkey.pdf>. Lise, W, & Van Montfort, K 2005, Energy consumption and GDP in Turkey: is there a co-integration relationship?, Energy research Centre of The Netherlands, αλαθηήζεθε ζηηο 12 Φεβξνπαξίνπ 2010 <http://www.ecn.nl/docs/library/report/2005/rx05191.pdf>. Louther, A 2010, Ένα πσρηνικό Ιράν φθελεί και ηη Δύζη, Σν Βήκα, αλαθηήζεθε ζηηο 13 Φεβξνπαξίνπ 2010, < http://www.energia.gr/article.asp?art_id=34716>. 24

Εκηίμηζη ηης περιβαλλονηικής προζηαζίας ζηις τώρες ηης Εσραζίας με ηην τρήζη ηοσ Environmental Performance Index ηφν Πανεπιζηημίφν Yale & Columbia, με ιδιαίηερη έμθαζη ζηην περίπηφζη ηης Ρφζίας Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2010, 2010 Environmental Performance Index: Country Profiles, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://epi.yale.edu/file_columns/0000/0052/2010epi_country_profiles.pdf >. RIA Novosti (a) 2 Ννεκβξίνπ 2009, Russia favors new climate deal on certain conditions Putin, 18 Φεβξνπαξίνπ 2009, <http://en.rian.ru/environment/20091102 /156687001.html>. Ria Novosti (β), 24 Γεθεκβξίνπ 2009, Medvedev dissatisfied with Copenhagen climate summit, 18 Φεβξνπαξίνπ 2009, <http://en.rian.ru/russia/20091224/157340962.html>. Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2005, 2005 Environmental Sustainability Index: Benchmarking National Environmental Stewardship, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://www.yale.edu/esi/esi2005_main_report.pdf>. Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2006, Pilot 2006 Environmental Performance Index, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://sedac.ciesin.columbia.edu/es/epi/downloads/2006epi_report_full.pdf >. Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2008, 2008 Environmental Performance Index, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://www.yale.edu/epi/files/2008epi_text.pdf>. 25

Yale Center for Environmental Protection & Columbia Centre for International Earth Science Information Network, 2010, 2010 Environmental Performance Index: Preliminary Results, Final Report will be disseminated on 19 February, Yale Center for Environmental Law and Policy, 18 Φεβξνπαξίνπ 2010, <http://epi.yale.edu/file_columns/0000/0146/epi-2010.pdf>. 26

27