135 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 : ΜΕΤΑΦΟΡIKH YΠΟ ΟΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟ ΟΜΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ 9.1 Ο ΙΚΗ ΥΠΟ ΟΜΗ 9.1.1 Οδικό δίκτυο της Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης Το θεσµοθετηµένο κύριο οδικό δίκτυο της Περιφέρειας περιλαµβάνει τις εθνικές οδούς και το πυκνότερο επαρχιακό δίκτυο και έχει συνολικό µήκος 2.847 χλµ. δίνοντας µια µέση πυκνότητα 200 τρέχοντα µέτρα ανά τετρ. χλµ. έκτασης. Πιο αναλυτικά στοιχεία παρουσιάζονται στον επόµενο πίνακα, όπου προστίθεται και η υπό κατασκευή Εγνατία Οδός που διέρχεται από 4 νοµούς, εκτός ράµας. Πίνακας 9.1.1.1 : Οδικό ίκτυο Περιφέρειας Α.Μ.Θ Κύριο οδικό δίκτυο (km.) Έκταση Πυκνότητα Εθνικό Επαρχιακό Σύνολο (km 2 ) (m/km 2 ) N. ράµας 128 396 524 3.468 151 Ν. Καβάλας 203,6 392,3 595,9 2.111 282 Ν. Ξάνθης 121,9 257 378,9 1.793 211 Ν. Ροδόπης 61,8 458,9 520,7 2.543 205 Ν. Έβρου 260 567,3 827,3 4.242 195 Περιφέρεια 775,3 2.071,5 3.109,1 14.157 220 Ελλάδα 9.255 29.351 38.606 131.957 292 Ποσοστό Περιφέρειας 8,4 % 7,0 % 8,0 % 10,7 % - Πηγή : Στατιστική Επετηρίδα της Ελλάδας (στοιχεία 1997)
136 Η κατάσταση του οδικού δικτύου της Περιφέρειας έχει βελτιωθεί σηµαντικά τα τελευταία χρόνια και ειδικά των Ε.Ο.2 και Ε.Ο.51, οι οποίες χρηµατοδοτήθηκαν εντατικά. Από άποψη βατότητας και είδους οδοστρώµατος η κατάσταση του εθνικού οδικού δικτύου είναι σε γενικές γραµµές ικανοποιητική. Προβλήµατα υπάρχουν σε τµήµατα της Ε.Ο.2 στους Νοµούς Καβάλας και Ξάνθης και στην Ε.Ο.12 (Καβάλα ράµα), τα οποία διέρχονται µέσα από οικισµούς ή συνοδεύονται από την εκτός σχεδίου παρόδια δόµηση. Σηµαντική εξάλλου αναµένεται η βελτίωση στο επίπεδο των µεταφορικών υποδοµών της Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης από την ολοκλήρωση ανατολικού τοµέα της Εγνατίας Οδού και των τεσσάρων κάθετων αξόνων. Με βάση τα συγκριτικά στοιχεία του παραπάνω πίνακα (τελευταία στήλη), η Περιφέρεια Α.Μ-Θ βρίσκεται κάτω από το µέσο όρο της χώρας σε πυκνότητα του θεσµοθετηµένου κύριου οδικού δικτύου. Πίνακας 9.1.1.2 : Στοιχεία των οδικών µεταφορών της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Επιβατικά αυτοκίνητα ΙΧ σε 77,0 81,5 86,7 91,0 98,2 105,7 115,9 127,0 136,5 κυκλοφορία (χιλ.) Εγγραφές νέων επιβατικών IX - - 4.402 4.065 7.375 7.397 10.336 11.762 11.34 Ταξί σε κυκλοφορία 1.187 1.187 1.294 1.187 1.187 1.187 1.187 1.187 1.187 Λεωφορεία σε κυκλοφορία 962 979 1.004 1.018 1.045 1.075 1.100 1.125 1.141 Φορτηγά σε κυκλοφορία (χιλ.) 42,9 44,4 46,4 48,4 51,6 54,6 57,4 59,8 61,9 Τροχαία ατυχήµατα 1.168 1.243 1.335 1.355 1.297 1.425 1.282 1.068 880 Επιβατικά αυτοκίνητα IX ανά 100 κατοίκους Πηγή : Περιφέρεια Α.Μ.Θ. 13,7 14,5 15,4 16,2 17,5 18,8 20,6 22,5 22,3
137 9.1.1.3 : Πίνακας για τις συγκοινωνίες του Νοµού ράµας Εγγραφές καιν. ΣΤΟΙΧΕΙΑ\ Επιβατ.αυτοκίνητα επιβατικών Ταξί σε Λεωφορεία σε Φορτηγά σε ΕΤΗ ΙΧ σε κυκλοφορία ΙΧ κυκλοφορία κυκλοφορία κυκλοφορία 1965 237-80 88 636 1970 701-143 90 1068 1975 1698-228 100 1877 1980 4811-202 144 3795 1981 4979-230 142 4241 1982 5967-211 149 4648 1983 6677-210 153 5038 1984 7461-211 154 5312 1985 8453-212 161 5573 1986 9416-236 174 5900 1987 10014-239 182 6091 1988 10571-239 193 6296 1989 11415-239 206 6544 1990 12506-239 218 6823 1991 13155-239 223 6891 Πηγή : Περιφέρεια Α.Μ.Θ. 9.1.2 Ο ΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Ν. ΡΑΜΑΣ Οι οδικές µεταφορές στο Νοµό ράµας διεξάγονται στο σύνολο τους από ιδιωτικούς φορείς. Στον τοµέα των µετακινήσεων επιβατών τον κύριο ρόλο παίζει το τοπικό Κοινό Ταµείο Εισπράξεων Λεωφορείων (ΚΤΕΛ) το οποίο εκτελεί δροµολόγια από την ράµα προς την Αθήνα, την Θεσσαλονίκη, την Καβάλα,τις Σέρρες αλλά και πολυάριθµα δροµολόγια προς τους οικισµούς των υπολοίπων δήµων του Νοµού.Το ΚΤΕΛ για όλα αυτά τα δροµολόγια διαθέτει ένα στόλο 75 λεωφορείων τα οποία στην πλειοψηφία τους είναι σύγχρονα και σε καλή κατάσταση. Το ΚΤΕΛ παρέχει συνολικά ένα πολύ καλό επίπεδο εξυπηρέτησης µε συχνά δροµολόγια προς πολλούς προορισµούς, αξιοπιστία και σχετικά χαµηλό κόστος εισιτηρίου, υστερεί όµως κάπως
138 στον τοµέα της οργάνωσης και του σχεδιασµού συγκοινωνιών αφού σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται σπατάλη πόρων. Πίνακας 9.1.2.1 : Χαρακτηριστικά των ΚΤΕΛ ανά νοµό της Περιφέρειας ράµα Καβάλα Ξάνθη Ροδόπη Έβρος Σύνολο λεωφορείων ΚΤΕΛ 75 152 61 51 70 Αριθµός δροµολογίων από/προς Θεσ/νίκη ανά ηµέρα Αριθµός δροµολογίων από/προς Αθήνα ανά ηµέρα Μέσος αριθµός επιβατών από/προς Θεσ/νίκη Χρονοαπόσταση Θεσ/νίκης από πρωτεύουσες Νοµών (ώρες) 28 38 16 14 16 4 6 4 4 2 850 1200 700 350 400 2,5 2,5 4,0 3,5 5,0 Πηγή : ΚΤΕΛ Νοµών Περιφέρειας Α.Μ-Θ, 1998 Πίνακας 9.1.2.2 : Μεταφορικό έργο υπεραστικών συγκοινωνιών Οχήµατα ιανυθέντα Χιλιόµετρα Επιβάτες (χιλ.) Εισπράξεις (εκατ. δρχ.) Ελλάδα 3.936 305.599 151.136 71.342 Περιφέρεια Α.Μ-Θ 411 37.450 25.159 6.767 Ν. ράµας 75 7.018 5.857 1.231 Πηγή : ΕΣΥΕ, Στατιστική Επετηρίδα της Ελλάδας, 1996
139 9.2 ΣΙ ΗΡΟ ΡΟΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Σιδηροδροµικές µεταφορές στην Περιφέρεια Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης Η σιδηροδροµική γραµµή που εξυπηρετεί την Ανατολική Μακεδονία Θράκη διασχίζει 4 Νοµούς, εκτός της Καβάλας µε 34 σιδηροδροµικούς σταθµούς και 36 στάσεις, σε συνολικό µήκος δικτύου 400 χλµ. περίπου από τα όρια των Νοµών Σερρών και ράµας µέχρι το µεθοριακό σταθµό Ορµένιου στα σύνορα µε τη Βουλγαρία. Η χάραξη και τα γεωµετρικά χαρακτηριστικά της σιδηροδροµικής γραµµής επιτρέπουν µέγιστη ταχύτητα 90 έως 100 χλµ./ώρα και σε µικρά τµήµατα µέχρι 120 χλµ./ώρα, µε αποτέλεσµα η διαδροµή Θεσσαλονίκης - Αλεξανδρούπολης (442 χλµ.) να καλύπτεται σε 6,5 ώρες. 9.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ 9.3.1 Ηλεκτροδότηση Ηλεκτροδότηση σε εθνικό επίπεδο Ο κύριος στόχος για τη χάραξη στρατηγικής στον τοµέα της ηλεκτροδότησης είναι η κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας µε το µικρότερο δυνατό κοινωνικό κόστος, η εντατική αξιοποίηση των εγχώριων ενεργειακών πηγών, των λιγνιτών και του υδροδυναµικού, των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (γεωθερµίας, αιολικής και ηλιακής ενέργειας) και παράλληλα η κατεύθυνση της κατανάλωσης σε χρήσεις που εξοικονοµούν ενέργεια ή ελαχιστοποιούν το κόστος της. Το σύστηµα µεταφοράς της χώρας περιλαµβάνει γραµµές 66 ΚV, 150ΚV και 400ΚV. Η διανοµή της ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται µε κύριες γραµµές µέσης τάσης 15-20 ΚV που εξυπηρετούν περιοχές των διαφόρων νοµών και µικρότερα δίκτυα µέσης και χαµηλής τάσης.
140 Πίνακας 9.3.1.1 : Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα κατά χρήση (10 3 kwh) Σύνολο Οικιακή Εµπορική Βιοµηχανική Γεωργική Λοιπές 1982 20.506 6.312 2.674 10.315 455 750 1987 25.387 8.540 3.549 11.209 976 1.113 1995 33.947 11.508 6.807 12.077 1.990 1.565 Μεταβολή 1982-95 (%) 65,5 82,3 154,6 17,1 337,4 108,6 Πηγή : Στατιστική Επετηρίδα της Ελλάδος (1998) Ηλεκτροδότηση της Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης Οι ανάγκες της Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης σε ενέργεια καλύπτονται σήµερα από τους σταθµούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΗ που βρίσκονται εκτός της Περιφέρειας µε εξαίρεση τη νήσο Σαµοθράκη, που ηλεκτροδοτείται από αυτόνοµο σταθµό παραγωγής. Οι κύριες κατηγορίες χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας είναι οικιακή (που καταλαµβάνει το 32,6% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για το έτος 1995) και η βιοµηχανική (που καταλαµβάνει και αυτή το 32,6% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας), ενώ ακολουθεί η εµπορική (17,3%) και η γεωργική (12%). Πίνακας 9.3.1.2 : Ηλεκτρικό ρεύµα του Νοµού ράµας Συνολική κατανάλωση Οικιακή χρήση ηλεκτρ. Βιοµηχανική χρήση ηλεκτρ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ \ ΕΤΗ ηλεκτρ.ρεύµατος ρεύµατος ρεύµατος 1960 8621 1953 3705 1965 14136 3773 4226 1970 22723 8808 2890 1975 42440 14225 12872 1980 214891 32444 159745 1981 211209 34904 153653 1982 216826 39232 152251
141 1983 200912 42601 130985 1984 230544 46798 151074 1985 241300 50550 151810 1986 227505 52124 136278 1987 268563 55563 172109 1988 279113 58090 177130 1989 302368 60104 194945 1990 293619 62529 180048 1991 284836 69081 159906 9.3.2 Φυσικό αέριο Το έργο του Φυσικού Αερίου είναι το µεγαλύτερο ενεργειακό έργο της χώρας µας µετά το έργο του εξηλεκτρισµού της. Βρίσκεται στο στάδιο της εκτέλεσης του. Η κατασκευή του κεντρικού αγωγού µεταφοράς από υψηλή πίεση έχει ολοκληρωθεί, καθώς και αυτή των κτιρίων λειτουργίας και συντήρησης, ενώ και τα περισσότερα από τα υπόλοιπα µέρη του έργου ευρίσκονται είτε υπό κατασκευή, είτε υπό ανάθεση. Τεχνική Υποδοµή Τα έργα της ΕΠΑ ( ηµόσια Επιχείρηση Αερίου) στην περιοχή έχουν σαν στόχο την τροφοδότηση µε φυσικό αέριο. Προβλέπεται η κατασκευή : ενός σταθµού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 400 MW που θα κατασκευαστεί στην Κοµοτηνή της µονάδας παραγωγής αµµωνίας της Βιοµηχανίας Φωσφορικών Λιπασµάτων (ΒΦΛ) στη Νέα Καρβάλη, που επαναλειτούργησε µετά από αυτό το έργο το 1998, µε αποτέλεσµα να µην γίνεται η παραγωγή λιπασµάτων µε εισαγόµενη αµµωνία πλέον. ενός δικτύου παροχής αερίου στις βιοµηχανικές περιοχές (ΒΙ.ΠΕ.) Κοµοτηνής, Ξάνθης, Καβάλας, ράµας και Σερρών ενός διευρυµένου δικτύου παροχής αερίου στα νοικοκυριά των πόλεων Καβάλας, Ξάνθης, Κοµοτηνής, ράµας, Σερρών.
142 Για το σκοπό αυτό η ΕΠΑ έχει προγραµµατίσει την κατασκευή δύο σταθµών υποβιβασµού της πίεσης και µέτρησης του αερίου και πραγµατοποιεί την κατασκευή του δικτύου µεταφοράς αερίου, το οποίο αποτελείται από δύο επί µέρους δίκτυα αγωγών : Αγωγός Υψηλής Πίεσης (70 BAR) Ο αγωγός θα είναι χαλύβδινος διαµέτρου 24" και µήκους 208 χλµ. από την Καρπερή νοµού Σερρών έως την Κοµοτηνή (80 χλµ. στο νοµό Σερρών και 128 χλµ. στους νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης). Η έναρξη των εργασιών πραγµατοποιήθηκε το Φεβρουάριο του 1997 µε προβλεπόµενο χρόνο ολοκλήρωσης το 1999. ίκτυο αγωγών µέσης πίεσης (19 BAR) Τα δίκτυα µέσης πίεσης, επίσης χαλύβδινα, θα εξυπηρετήσουν τη Βιοµηχανία Φωσφορούχων Λιπασµάτων (ΒΦΛ) στη Νέα Καρβάλη Καβάλας, την Μονάδα Συνδυασµένου Κύκλου της ΕΗ στη ΒΙΠΕ Κοµοτηνής και τις πόλεις ράµα, Καβάλα, Ξάνθη, Κοµοτηνή. Η συνολική αξία των ανωτέρω επενδύσεων είναι της τάξης των 40 δις δρχ και θα συγχρηµατοδοτηθεί από την Ε.Ε., από δύο κοινοτικά προγράµµατα, το Β' ΚΠΣ και το INTERREG II. Το τµήµα του προγράµµατος που αφορά την Περιφέρεια Α.Μ-Θ καλύπτει ποσοστό 8% περίπου της συνολικής χρηµατοδότησης. Επιπτώσεις από την κατασκευή του έργου Το έργο του φυσικού αερίου θα τονώσει την απασχόληση στην περιοχή, τόσο κατά την φάση της λειτουργίας ενώ θα δηµιουργήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη και στην ελληνική βιοµηχανία. Ήδη 70 θέσεις εργασίας σώθηκαν στη Β.Φ.Λ. από την αποτροπή οριστικού κλεισίµατος της µονάδας αµµωνίας που θα ήταν αναπόφευκτη χωρίς το φυσικό αέριο αφού το κοίτασµα αερίου του Πρίνου εξαντλήθηκε. Πολύ σηµαντικό είναι το γεγονός ότι η τεχνολογική ανάπτυξη που θα προωθηθεί στην περιοχή θα είναι φιλική προς το περιβάλλον αφού το φυσικό αέριο είναι καθαρό καύσιµο και πρακτικά δεν δηµιουργεί ρύπους κατά την καύση του. Η µονάδα της.ε.η. που θα κατασκευαστεί στην Κοµοτηνή θα ενισχύσει την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήµατος της περιοχής ενώ θα ενισχυθεί και το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο της περιοχής χάρη στην παράλληλη τοποθέτηση καλωδίου οπτικών ινών από τον Ο.Τ.Ε. συγχρόνως µε την κατασκευή του αγωγού.
143 Τέλος, εν πρέπει επίσης να αγνοηθεί η δυνατότητα αποθήκευσης µεγάλης ποσότητας φυσικού αερίου στη θέση του εξαντληθέντος κοιτάσµατος αερίου της Ν. Καβάλας (εξέδρα «Κ»), καθώς επίσης και η δυνατότητα ηλεκτροπαραγωγής µε χρήση φυσικού αερίου στις υφιστάµενες εγκαταστάσεις που έχει εγκαταλείψει η ΝΑΡC και αναλαµβάνει αυτήν την περίοδο η νέα εταιρεία. Βασική παράµετρο του «ενεργειακού» χαρακτήρα της περιοχής θα αποτελέσει το φυσικό αέριο, παράλληλα µε την εκµετάλλευση των υδρογονανθράκων της περιοχής. 9.4 ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Οι ιδιαιτερότητες µορφολογίας του εθνικού χώρου, η θέση της χώρας στον ευρωπαϊκό χώρο, και το πλαίσιο της χωροταξικής οργάνωσης της, διαµορφώνουν για τις τηλεπικοινωνίες ένα αναπτυξιακό µοντέλο, που στοχεύει να εξασφαλίσει βέλτιστη επικοινωνία στο κοινωνικό σύνολο και να υποστηρίξει τις δραστηριότητες του πρωτογενή και του δευτερογενή τοµέα, καθώς και των υπηρεσιών. Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσίαζε ιστορικά από τους χαµηλότερους δείκτες στο σύνολο της χώρας όσον αφορά το πλήθος των τηλεφωνικών συνδέσεων και συσκευών νέας τεχνολογίας, που αποτελεί σοβαρό αντικίνητρο για τη διεύρυνση του φάσµατος των βιώσιµων παραγωγικών δραστηριοτήτων σε ένα από τα περισσότερο αραιοκατοικηµένα τµήµατα της ελληνικής επικράτειας. Παρότι το επίπεδο της προσφοράς και της ποιότητας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών έχει βελτιωθεί λόγω του γενικότερου εκσυγχρονισµού του δικτύου (ψηφιοποίηση παροχών κλπ.) εκτιµάται ότι οι περιφερειακές ανάγκες για κατασκευή σύγχρονης τηλεπικοινωνιακής υποδοµής θα αυξηθούν δεδοµένου της ευρύτατης χρήσης των δυνατοτήτων της πληροφορικής και της τηλεµατικής στην παραγωγική διαδικασία και στο κοινωνικό πεδίο, καθώς επίσης και από την κοµβική θέση της περιοχής σε σχέση µε τα διευρωπαϊκά και διηπειρωτικά δίκτυα τηλεπικοινωνιών.
144 Πίνακας 9.4.1 : Τηλεπικοινωνίες στην Περιφέρεια Α. Μ. και Θράκης ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Κύριες τηλεφ/κές συνδέσεις, συσκευές ως 1996 (χιλ.) Κύριες τηλεφ/κές συνδέσεις ανά 100 κατοίκους 221,1 230 240,8 250,8 230,1 237,7 244,0 249,6 39,4 41,0 42,9 44,7 41,0 42,3 43,3 44,3 Πηγή : Περιφέρεια Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης Η θέση της ράµας στην ευρύτερη Περιφέρεια Α.Μ.Θ. συνετέλεσε σ' ένα τοπικό µοντέλο ανάπτυξης των τηλεπικοινωνιών που να εξυπηρετεί τον επιχειρησιακό στόχο για µεγιστοποίηση του αποτελέσµατος σε συνδυασµό µε την προσπάθεια για περιορισµό των τηλεπικοινωνιακών ανισοτήτων και σύµµετρη κάλυψη των αναγκών των πολιτών. Η ικανοποιητική τηλεφωνική πυκνότητα, η άµεση κάλυψη των τηλεφωνικών αναγκών και η ανάπτυξη παράλληλων δραστηριοτήτων ποιοτικής αναβάθµισης, έχουν βελτιώσει σηµαντικά την ποιότητα των παρεχοµένων υπηρεσιών σε επίπεδο πόλης. Ο διαρκής προσανατολισµός σε νέες τεχνολογίες, η ελαχιστοποίηση του κόστους, η αύξουσα χρονικά µεγιστοποίηση της ωφέλειας, η εφαρµογή του νέου ψηφιακού δικτύου ενοποιηµένων υπηρεσιών (ISDN) αποτελούν στόχους που θα προσφέρουν στην κοινωνία και την ανάπτυξη της πόλης υπηρεσίες εφάµιλλες αυτών των πιο προηγµένων τεχνολογικά χωρών. Έτσι θα καλύπτει στο ευρύ του φάσµα τηλεφωνία, τηλετυπία, τηλεόραση, ραδιοφωνία, data, videotex, επικοινωνίες υπολογιστών, επικοινωνίες οµάδων κλπ.
145 Πίνακας 9.4.2 : Μεταφορική και τεχνική υποδοµή στο Νοµό ράµας Τροχαία ΣΤΟΙΧΕΙΑ\ ΕΤΗ Τροχαία ατυχήµατα Κύριες τηλεφ/κές Επιβ.αυτοκίνητα συνδέσεις,συσκευές ΙΧ ανά 100 ως 1996 κατοίκους Κύριες τηλεφ/κές ατυχήµατα ανά συνδέσεις ανά 100 1000 κατοίκους κατοίκους 1965 72 - - - - 1970 83 4487 - - - 1975 92 9082 - - - 1980 128 12763 - - - 1981 114 13860 5.25 14.62 1.2 1982 149 15231 6.33 16.16 1.58 1983 144 17136 7.08 18.17 1.52 1984-20417 7.9 21.63-1985 183 22670 8.95 24.01 1.93 1986 180 25784 9.97 27.31 1.9 1987 158 26953 10.61 28.55 1.67 1988 169 30925 11.19 32.75 1.79 1989 172 32441 12.07 34.31 1.81 1990 182 33951 13.12 35.63 1.91 1991 189 36052 13.62 37.33 1.95 Πηγή : Περιφέρεια Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης