Απεικονιστική Διερεύνηση & Παρακολούθηση του Χειρουργημένου Μαστού Αρκάδιος Χ. Ρουσάκης Διευθυντής τμήματος Αξονικής & Μαγνητικής Τομογραφίας Δ.Θ.Κ.Α. «Υγεία» & «Μητέρα»
Τύποι Επεμβάσεων στο Μαστό Διαδερμικές βιοψίες (core, vacuum) Χειρουργικές βιοψίες Θεραπευτική Χειρουργική για Καρκίνο: ~85% συντηρητική (ΣΧΕ), με ή χωρίς Μασχαλιαίο Λεμφαδενικό Καθαρισμό (ΜΛΚ) ή/και Λεμφαδένα Φρουρό (ΛΦ) + Ακτινοθεραπεία (ΑΚΘ) Πλαστικές: αυξητικές, μειωτικές, αποκατάστασης
Συνέπειες Επεμβάσεων στο Μαστό: Δομικές Αλλαγές Ποικίλλουσας έκτασης & έντασης (ανάλογα με τον τύπο ) Χρονικά εξελισσόμενες & μεταβαλλόμενες μέχρι να σταθεροποιηθούν (μήνες έτη) Απεικονιστικά ευρήματα συχνά παρόμοια ή παραπλήσια εκείνων του Καρκίνου
Απεικονιστική Διερεύνηση του Χειρουργημένου Μαστού Άμεσα-σύντομα μετεγχειρητικά Χρόνια παρακολούθηση, στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου & έγκαιρης διάγνωσης υποτροπής είτε νέας εστίας Καρκίνου Μετά ΣΧΕ+ΑΚΘ: υποτροπή Καρκίνου: 1-2,5% ανά έτος τοπικές υποτροπές συνήθως μέσα στα πρώτα 3-7 έτη, 5% στην 5ετία (50% με ψηλάφηση) αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης νέου ΚΜ
Απεικόνιση του Χειρουργημένου Μαστού Εξέταση 1ης γραμμής: Μαστογραφία (ΜΓ) + Υπερηχογράφημα (ΥΓ) & Κλινική Εξέταση (ΚΕ) Μαγνητική Μαστογραφία (ΜΜ): «εργαλείο» επίλυσης προβλημάτων Διαδερμικές Βιοψίες/Σημάνσεις Κατευθυνόμενες Απεικονιστικά ή με Ψηλάφηση
Απεικονιστική Διερεύνηση του Χειρουργημένου Μαστού Άμεσα Μετεγχειρητικά μετά από ΣΧΕ Αξιολόγηση μετεγχειρητικών επιπλοκών & προβλημάτων στο μαστό: ΚΕ, ΥΓ, MΜ Ανίχνευση υπολειμματικού καρκίνου όταν η ιστολογική εξέταση δείχνει διήθηση ή εγγύτητα των εγχειρητικών ορίων με τη νεοπλασία: MΜ Ανίχνευση πολυκεντρικού-αμφοτερόπλευρου καρκίνου, όταν στην ιστολογική ILC, DCIS, LCIS: MΜ
Πρώιμες Αλλαγές στο Χειρουργημένο Μαστό Αιμάτωμα, ορώδης συλλογή (seroma), οίδημα δέρματος/παρεγχύματος, διαταραχή αρχιτεκτονικής, clips Περισσότερο έκδηλες τις 2 πρώτες εβδ Διερεύνηση με ΚΕ + ΥΓ, + ΜΓ Ένδειξη για ΜΓ άμεσα μετεγχειρητικά: ανίχνευση υπολειμματικών μικροαποτιτανώσεων ή μάζας
Πρώιμα Ευρήματα στο ΥΓ Αιμάτωμα
Ανίχνευση πολυκεντρικού είτε αμφοτερόπλευρου Καρκίνου Μαστού Μέθοδος Ευαισθησία ΜΓ <45% ΜΓ+ΥΓ ~63% ΜΜ ~80%
ΜΜ σύντομα μετά από ΣΧΕ Ιδανικά: εντός 9 ημερών από την ΣΧΕ 25-45 μέρες μετά την ΣΧΕ, καλύτερα 38-40 μέρες
Πρόσφατη Ογκεκτομή ΑΡ (πριν 40 ημ) Ιστολογική: ILC, διηθημένα όρια εκτομής T1 T2 MIP Διάχυτο Λοβιακό καρκίνωμα άμφω T1 T1 + Gd Αφαίρεση 20-30% των διηθητικών λοβιακών ΚΜ: καμπύλη τύπου 1
Πρόσφατη Ογκεκτομή ΔΕ (29 ημ), Ιστολογική: ILC ΜΙΡ Πολυεστιακό ILC plaisi o ΜΙΡ Αφαίρεση Τ1 fat sat+gd T2
Χρόνιες (όψιμες) Αλλαγές στο Μαστό μετά ΣΧΕ + ΑΚΘ Μάζα με ανώμαλη/ακτινωτή παρυφή (ουλή) έλξη δέρματος είτε θηλής, δυστροφικές αποτιτανώσεις, λιπονέκρωση, ασυμμετρία, διαταραχή αρχιτεκτονικής Αναπτύσσονται και σταθεροποιούνται μήνες έως χρόνια μετά τη θεραπεία ΑΚΘ: περισσότερο έκδηλες 6-12 μήνες Συχνά αδύνατη η διάκριση από Καρκίνο με ΜΓ & ΥΓ Συνήθως, ΜΓ «αναφοράς» 6 μήνες μετά ολοκλήρωση θεραπείας μετά 6 μήνες άμφω
Ύποπτα Ευρήματα σε ΜΓ μετά θεραπεία ΥΓ Ψηλάφηση Καλόηθες Εύρημα (+FNA) Ύποπτο Εύρημα Κανένα Εύρημα Τακτικός Επανέλεγχος Ρουτίνας - ΥΓ-καθοδηγούμενη Βιοψία (Core) Αμφίβολη Σήμανση - ΜΜ ΜΓ-καθοδηγούμενη Στερεοτακτική Βιοψία ή Σήμανση Καλόηθες Εύρημα (MR-BIRADS 2) Ύποπτο Εύρημα (MR-BIRADS >3)
Παρακολούθηση με ΜΓ μετά ΣΧΕ+ΑΚΘ Στο 30-50% των μαστών μετά ΑΚΘ αναπτύσσονται αποτιτανώσεις: οι περισσότερες οφείλονται σε λιπονέκρωση Ευρήματα ύποπτα για καρκίνο: πλειόμορφες μικροαποτιτανώσεις, ιδιαίτερα οι διακλαδιζόμενες (branching), εμφάνιση ή αλλαγή περιοχής με διαταραχή αρχιτεκτονικής, νέα σκίαση
6 μήνες μετά ΔΕ Ογκεκτομή + AKΘ Οίδημα Πάχυνση δέρματος Πάχυνση στρώματος Ορώδης συλλογή Clips MLO CC Gutierrez R et al
ΔΕ Ογκεκτομή 6 μήνες Αιμάτωμα ή Ορώδης συλλογή Οίδημα 18 μήνες Ουλή Έλξη δέρματος Ασβεστώσεις λιπονέκρωσης Gutierrez R et al
ΥΓ: Χρόνια συλλογή Ορώδους Υγρού ή Αίματος
Πριν πολλά χρόνια: Μειωτική άμφω & ΑΡ Ογκεκτομή Εκτεταμένες ασβεστώσεις Λιπονέκρωσης Gutierrez R et al
Πριν πολλά χρόνια: Μειωτική άμφω & ΑΡ Ογκεκτομή Τυπικός Όζος Λιπονέκρωσης (ψηλαφητός) Gutierrez R et al
ΥΓ: Λιπονέκρωση
Εμφάνιση Ύποπτων Μικροαποτιτανώσεων σε θέση προηγούμενης Ογκεκτομής (DCIS) Υποτροπή DCIS ML CC Gutierrez R et al
Εμφάνιση Ύποπτων Ευρημάτων σε θέση προηγούμενης Ογκεκτομής+ΑΚΘ Διαταραχή Αρχιτεκτονικής, Έλξη Δέρματος, 2 νέες Μάζες Gutierrez R et al
ΥΓ: Υποηχογενείς Μάζες με ασαφή όρια & οπίσθια ακουστική σκιά (IDC) Συχνά αδύνατη η ΔΔ καρκίνου από ουλή!!!
ΣΧΕ+λεμφαδενικός καθαρισμός μασχάλης + ΑΚΘ (τέλος πριν 18 μήνες) Επιπροβολή Χηλοειδών Δέρματος «Ριψοκίνδυνη» η διάγνωση της ΜΓ χωρίς ΚΕ!
ΜΜ για παρακολούθηση μετά από ΣΧΕ+ΑΚΘ διάκριση υποτροπής από ουλή: εξαιρετική NPV (88-96%) & ακρίβεια (>90%) Ευαισθησία >90% για ανίχνευση υπολειμματικού ΚΜ είτε υποτροπής Μετά από ΣΧΕ (π.χ. DCIS): >3-6 μήνες Μετά από ΣΧΕ+ΑΚΘ: >12-18 μήνες Ώστε να έχει εξαλειφθεί η αγγειοβρίθεια του «φρέσκου» κοκκιωματώδους ιστού (πρόσληψη Gd)
ΜΜ μετά από Ογκεκτομή ΑΡ+ΧΜΘ & 2 εβδομάδες μετά έναρξη ΑΚΘ MIP, εικόνες αφαίρεσης μετά IV Gd
ΔΕ ογκεκτομή +ΑΚΘ (τέλος πριν 16 μήνες) +ΧΜΘ ΔΔ: Ουλή vs Υποτροπή
Ουλή ή Υποτροπή ; ΥΓ Σύντομος επανέλεγχος ή ΜΜ
ΜΜ: Ουλή μετά τη θεραπεία Αφαίρεση-MIP Τ1-w Αφαίρεση
Πριν 10 χρόνια: Ογκεκτομή ΔΕ + ΑΚΘ
Πριν 10 χρόνια: Ογκεκτομή ΔΕ + ΑΚΘ
ΜΜ: ΔΕ μαστός, 2 εστίες MR-BIRADS 5 MIP T1 T1 +Gd Αφαίρεση
3 Χρόνια μετά από Ογκεκτομή & ΑΚΘ ΔΕ Μαστού
ΜΜ: εστία πρόσληψης με αστεροειδές σχήμα: MR BI-RADS 5 ανεξαρτήτως καμπύλης! Αφαίρεση Ιστολογική: Ακτινωτή ουλή Τ1-w +C & καταστολή λίπους ΜΙΡ ανασυνθέσεις εικόνων αφαίρεσης
Τακτικός έλεγχος (Screening) με ΜΜ γυναικών με Ατομικό Ιστορικό ΚΜ & υπολογιζόμενο «κίνδυνο» <20% Πιθανότατα, επωφελέστερος, όταν Κατά την αρχική διάγνωση ΚΜ, δεν είχε γίνει ΜΜ Κατά την αρχική διάγνωση: ILC Ο καρκίνος είχε διαγνωσθεί με ΜΜ Πυκνοί μαστοί Όχι ορμονοθεραπεία Sardanelli F, et al. Europ J Cancer 2010;46:1296-1316
Απεικόνιση του Μαστού μετά από Πλαστική Επέμβαση
45 ετών, πριν 1 έτος «μειωτική» πλαστική επέμβαση, ιστολογική (-)
Αφαίρεση-ΜΙΡ Αφαίρεση-ΜΙΡ
Αφαίρεση Αφαίρεση
Τ1-w Τ1-w +C Λιπονέκρωση Τ1-w +C Αφαίρεση
Απεικονιστική Διερεύνηση του Μαστού με Ένθεμα Εξέταση 1 ης γραμμής: ΜΓ με ειδικές λήψεις ΥΓ ΜΜ: προσοχή όταν υπάρχει μηχανισμός διάτασης με βαλβίδα!
Μελέτη Ενθεμάτων με ΜΜ Η ΜΜ είναι η εξέταση αναφοράς για: Έλεγχο ακεραιότητας, ανίχνευση ρήξεων Ανίχνευση περιενθεματικής φλεγμονής Ανίχνευση περιενθεματικής ίνωσης Ανίχνευση/αποκλεισμό ΚΜ γύρω ή πίσω από το ένθεμα
Ενθέματα Σιλικόνης για αισθητικούς λόγους Ψηλαφητό σκληρό μόρφωμα στην ΑΡ μασχάλη
Περίγραπτο μόρφωμα ΑΡ μαστού Συμπαγές; Υπερηχογενές μόρφωμα ΑΡ μασχάλης
«Λεμφαδενοπάθεια από Σιλικόνη» ΑΡ μασχάλης Τ2-w. Τ2-w. Τ1-w. Ενδοκαψική ρήξη ενθέματος ΑΡ Τ1-w.+Gd, fat sat Εκλεκτική απεικόνιση Σιλικόνης
Κύστη ΑΡ μαστού Τ2-w. Τ1-w.+Gd T2-w. fat sat Εκλεκτική απεικόνιση Σιλικόνης
Συμπεράσματα Ο χειρουργημένος μαστός αποτελεί συχνά διαγνωστική πρόκληση Μετά από ΣΧΕ + ΑΚΘ: περιορίζεται σημαντικά η διαγνωστική ακρίβεια της ΜΓ & ΥΓ Η ΜΜ αποτελεί σημαντικό εργαλείο επίλυσης προβλημάτων. Αναγκαία η διαθεσιμότητα MR-καθοδηγούμενων επεμβατικών πράξεων
Sarah Dees Cancer Woman