ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Δρ. Έλενα Καλλικαντζάρου Περιβαλλοντόγος Σύμβουλος Επιχειρήσεων 1 ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ - ΙΑ ΙΚΑΣΙΩΝ & ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΜΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ & ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 1

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΩΣΕΩΝ (ΕΠΕ & ΣΠΕ) ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΕ ΚΑΙ ΣΠΕ ΙΑΦΟΡΕΣ ΕΠΕ & ΣΠΕ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΦΟΡΕΙΣ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (CASE STUDY) 3 ΓΙΑΤΙ ΚΑΛΟΥΜΑΙ ΝΑ ΜΑΘΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΕ & ΤΗΣ ΣΠΕ? Η µεταστροφή από την κατασταλτική - θεραπευτική περιβαλλοντική πολιτική χάριν της προληπτικής - προνοητικής περιβαλλοντικής πολιτικής κρίθηκε αναγκαία λόγω της αναποτελεσµατικότητας της πρώτης. Οι όποιες προσπάθειες περιβαλλοντικής προστασίας ανεξάρτητα από το σχεδιασµό κρίθηκαν σε µεγάλο βαθµό αναποτελεσµατικές, ακριβές και περιορισµένης έκτασης. Η εκ των προτέρων λήψη µέτρων περιβαλλοντικής προστασίας σε επίπεδο σχεδιασµού συµβάλει στην έγκαιρη προστασία των περιβαλλοντικών αγαθών. Χρειάζοµαι παράδειγµα!!!!! 4 2

ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΩΣΕΩΝ (ΕΠΕ & ΣΠΕ) Η Εκτίµηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από έργα και δραστηριότητες (ΕΠΕ) είναι η διαδικασία πρόβλεψης και εκτίµησης των επιπτώσεων δράστηριοτήτων-έργων στο περιβάλλον, τα αποτελέσµατα της οποίας χρησιµοποιούνται ως εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων. Τι είναι η ΕΠΕ? Ποιος ο σκοπός της? Σκοπός της παραπάνω διαδικασίας και στο πλαίσιο των αρχών της πρόληψης και προφύλαξης, είναι να θεσπίζονται τα αναγκαία µέτρα, οι όροι και οι περιορισµοί µέσω των οποίων εξασφαλίζεται ότι το έργο/δραστηριότητα θα υλοποιηθεί µε βάση τις αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης. 5 ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΩΣΕΩΝ (ΕΠΕ & ΣΠΕ) Η στρατηγική περιβαλλοντική εκτίµηση (ΣΠΕ) σύµφωνα µε το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο είναι η διαδικασία εκτίµησης, αξιολόγησης και αντιµετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός σχεδίου ή προγράµµατος. Τι είναι η ΣΠΕ? Ποιος ο σκοπός της? Σκοπός της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίµησης είναι η υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος και η ενσωµάτωση περιβαλλοντικών ζητηµάτων στην προετοιµασία και θέσπιση σχεδίων και προγραµµάτων, προωθώντας τη βιώσιµη ανάπτυξη. Ειδικότερα, πρέπει να σταθµίζονται κατά ουσιαστικό και διαφανή τρόπο τα περιβαλλοντικά ζητήµατα κατά τη διάρκεια εκπόνησης και έγκρισης των σχεδίων και προγραµµάτων που ενδέχεται να έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. 6 3

ΣΧΕΤΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΟ ΣΧΕ ΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 7 Χρειάζοµαι παράδειγµα!!!!! Χρειάζοµαι παράδειγµα!!!!! ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΟ ένα προτεινόµενο εκτελέσιµο εγχείρηµα, που τυπικά περιλαµβάνει χαρακτηριστικά τον προγραµµατισµό, τον σχεδιασµό και την κατασκευή µιας εγκατάστασης, µιας κατασκευής ή ενός κτιρίου. µία σκόπιµη, προνοητική στρατηγική, συχνά µε συντονισµένες προτεραιότητες, επιλογές, και µέτρα, η οποία δίνει µορφή και εφαρµόζει την πολιτική. Παράδειγµα: Η κατασκευή µίας ξενοδοχειακής µονάδας. Παράδειγµα: Σχέδια χρήσης γης στα οποία εκτίθεται πώς πρέπει να αναπτυχθεί η γη ή στα οποία θεσπίζονται κανόνες ή οδηγίες ως προς το είδος της ανάπτυξης που µπορεί να είναι κατάλληλο ή επιτρεπτό σε συγκεκριµένες περιοχές. 8 4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Χρειάζοµαι παράδειγµα!!!!! Χρειάζοµαι παράδειγµα!!!!! ΠΟΛΙΤΙΚΗ µία συνεπής οργανωµένη ηµερήσια διάταξη (agenda) ή έγγραφο µε δεσµεύσεις, προτάσεις, όργανα ή/και δραστηριότητες που δίνει µορφή και εφαρµόζει την πολιτική. Παράδειγµα Ένα σχήµα αναγέννησης µιας αστικής περιοχής, το οποίο περιλαµβάνει έναν αριθµό διακριτών κατασκευαστικών έργων, µπορεί να χαρακτηριστεί ως πρόγραµµα. µία γενική πορεία δράσης ή προτεινόµενη γενική κατεύθυνση που µια κυβέρνηση ακολουθεί ή θα ακολουθήσει και που οδηγεί σε περαιτέρω λήψη αποφάσεων. 9 ΣΤΑ ΙΟ Α) ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΣΠΕ Την εκπόνηση στρατηγικής µελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. ιαδικασία? Μµµµµ? Εχει στάδια? Ποια? ΣΤΑ ΙΟ Β) Τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων µε τις δηµόσιες αρχές και το κοινό. ΣΤΑ ΙΟ Γ) ΣΤΑ ΙΟ ) Τη συνεκτίµηση της περιβαλλοντικής µελέτης και των αποτελεσµάτων των διαβουλεύσεων κατά τη λήψη της απόφασης και Την παροχή πληροφοριών σχετικά µε την απόφαση. το monitoring και τον έλεγχο 10 5

ΣΤΑ ΙΟ Α) ΣΤΑ ΙΟ Β) ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΕ Την εκπόνηση µελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων µε τις δηµόσιες αρχές και το κοινό. ιαδικασία Πάλι? Μµµµµ? Εχει και η ΕΠΕ στάδια? Ποια? ΣΤΑ ΙΟ Γ) ΣΤΑ ΙΟ ) Τη συνεκτίµηση της περιβαλλοντικής µελέτης και των αποτελεσµάτων των διαβουλεύσεων κατά τη λήψη της απόφασης και Την παροχή πληροφοριών σχετικά µε την απόφαση. το monitoring και τον έλεγχο 11 ΙΑΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΣΠΕ! ιαδικασία ΣΠΕ ιαδικασία ΕΠΕ Εκτιµά τις επιπτώσεις από Προγράµµατα, Πολιτικές, Σχέδια ίνει την πληροφορία για την αναπτυξιακή πρόταση και δρα εκ των προτέρων Είναι µια δυναµική διαδικασία, συνεχώς διαµορφούµενη µε στόχο την παροχή πληροφορίας την κατάλληλη χρονική στιγµή Εκτιµά τις επιπτώσεις από Έργα Συνήθως αντενεργεί και δρα ανασταλτικά στις αναπτυξιακές προτάσεις Έχει πιο στατικό χαρακτήρα µε πεπερασµένο εύρος και γεωγραφική αναφορά ΕΠΕ!! Εκτιµά σωρευτικές επιπτώσεις και προσδιορίζει συνέπειες και ζητήµατα σχετικά µε τη βιώσιµη ανάπτυξη Εστιάζεται στο να επιτύχει το επιθυµητό επίπεδο περιβαλλοντικής ποιότητας Παγκόσµιο, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο Ποσοτικοποιηµένα και περιγραφικά στοιχεία Εκτιµά άµεσες επιπτώσεις (και όχι δευτερογενείς και οφέλη) Εστιάζεται (και κατά συνέπεια περιορίζεται) σε λύσεις µετριασµού εναλλακτικές λύσεις ανάπτυξης Τοπικό επίπεδο µε περιορισµό σε χρόνο και πληροφορίες Ποσοτικοποιηµένα στοιχεία κυρίως Άλλες µέθοδοι εκτίµησης και πρόβλεψης των επιπτώσεων (µήτρες και ειδικές γνωµοδοτήσεις) Γενικευµένο αποτέλεσµα του συνόλου των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων Το χρονικό διάστηµα µεταξύ σχεδιασµού και εφαρµογής είναι µεγαλύτερο Μικρός βαθµός λεπτοµέρειας ανάλυσης της προτεινόµενης δραστηριότητας οπότε µεγαλύτερη η αβεβαιότητα στην πρόβλεψη των επιπτώσεων Πηγή: Κασσίος Κ., Λάµπρου Μ. Σύνθετες µέθοδοι εκτίµησης και πρόβλεψης των επιπτώσεων (βασισµένες σε ποσοτικοποιηµένα στοιχεία Λεπτοµερή και συγκεκριµένα αποτελέσµατα µεµονωµένων δραστηριοτήτων Το χρονικό διάστηµα είναι µικρό µεταξύ σχεδιασµού και υλοποίησης Περιορισµένη αβεβαιότητα 12 6

ΤΕΛΙΚΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΙΑΦΟΡΑ ΣΠΕ ΚΑΙ ΕΠΕ? Η ΣΠΕ δεν αντικαθιστά την ΕΠΕ αλλά λειτουργεί συµπληρωτικά σε ένα ανώτερο επίπεδο σχεδιασµού και προγραµµατισµού της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Εδώ αναφερόσαστε δηλαδή σε µια νέα µορφή πολιτικής µε µελλοντικές δυνατότητες για ένα ενδυναµωµένο και αποτελεσµατικό Σύστηµα Εκτίµησης των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σε Στρατηγικό Επίπεδο σε στενή πάντοτε σχέση µε τη βιωσιµότητα. 13 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΠΕ Οδηγία 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001 σχετικά µε την εκτίµηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισµένων σχεδίων και προγραµµάτων ΟΡΙΖΕΙ ΤΟΥΣ ΕΛΑΧΙΣΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ Για την εκπόνηση της περιβαλλοντικής µελέτης, Την εφαρµογή της διαδικασίας διαβουλεύσεων Την συνεκτίµηση των αποτελεσµάτων της περιβαλλοντικής εκτίµησης Την παροχή πληροφοριών σχετικά µε την απόφαση που λαµβάνεται µετά την ολοκλήρωση της εκτίµησης 14 7

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕ Πρώτη Οδηγία 85/337 σηµαντικό εύρος έργων και δραστηριοτήτων εκ των προτέρων εκτίµηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (υποχρεωτική ή µετά από screening) συµµετοχή κοινού αναλυτική και πλήρης µελέτη (ΜΠΕ) διασυνοριακή εκτίµηση Εκτενής τροποποίηση: Οδηγία 97/11 εναρµόνιση µε σύµβαση Espoo εφαρµογή σε περισσότερα είδη έργων, αύξηση έργων µε υποχρεωτική ΕΠΕ νέες διαδικασίες και νέα κριτήρια screening Μικρές προσαρµογές: Οδηγίες 2003/35 και 2009/31 εναρµόνιση της συµµετοχής του κοινού µε σύµβαση Arhus Κωδικοποίηση: Οδηγία 2011/92 ενιαίο νοµικό κείµενο αρχικής Οδηγίας και τροποποιήσεών της, διευκρινίσεις αµφισηµιών Νέα εκτενής τροποποίηση: Οδηγία 2014/52/ΕΕ, δηµοσιεύτηκε στις 25.4.2014, ενσωµάτωση έως 16.5.2017 15 ΙΣΧΥΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΠΕ Η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) 107017/28.8.2006 για την «εκτίµηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισµένων σχεδίων και προγραµµάτων, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ» (ΦΕΚ 1225Β/5.9.2006). Ο Ν. 1650/86 Τα ειδικότερα στοιχεία της σε σχέση µε την Οδηγία είναι: Ο σαφέστερος καθορισµός του πεδίου εφαρµογής, στο οποίο εντάσσονται συγκεκριµένα είδη σχεδίων και προγραµµάτων Η θέσπιση της διαδικασίας περιβαλλοντικού προελέγχου, ώστε να διαπιστώνεται εάν για ένα σχέδιο ή πρόγραµµα απαιτείται όντως να τηρηθεί η διαδικασία ΣΠΕ, Η ρύθµιση του τρόπου διαβούλευσης, τόσο στο εσωτερικό όσο και διασυνοριακά, Ο καθορισµός των απαιτήσεων από την περιβαλλοντική µελέτη, για την οποία εισάγεται ο όρος «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» (ΣΜΠΕ). 16 8

ΙΣΧΥΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕ Έναρξη: Ν.1650/86 Νόµος Πλαίσιο για το Περιβάλλον Τροποποίηση: Ν.3010/2002 Αυστηρή εναρµόνιση µε την Οδηγία 85/337 Η αδειοδότηση γίνεται σε δύο στάδια την Προέγκριση Χωροθέτησης και την Εγκριση Περιβαλλοντικών Όρων Εναρµόνιση µε την τροποποίηση της Οδηγίας ΕΠΕ Εισαγωγή screening Σήµερα (αναµόρφωση): Ν.4014/2011 Απλοποίηση των διαδικασιών Αποκέντρωση Ψηφιοποίηση Αντικειµενικό screening Ενοποίηση ΕΠΟ µε άλλες άδειες 17 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ Η περιβαλλοντική αδειοδότηση έχει ως επιδίωξη τον εντοπισµό, την εκτίµηση, την αξιολόγηση και την αντιµετώπιση περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες τόσο σε επίπεδο έργων και δραστηριοτήτων όσο και σε επίπεδο σχεδίων και προγραµµάτων ΤΙ ΕΠΙ ΙΩΚΕΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ? 18 9

ΝΑ ΜΕΤΕΧΟΥΜΕ ΕΝΕΡΓΑ!!! ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ? ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΜΑΣ? ΣΥΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗΣ ΦΟΡΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΗΜΟΣΙΑ ΙΟΙΚΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΙΣΗΣ 19 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ :ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΒΗΜΑΤΩΝ ΣΜΠΕ (ΠΕΠ) 20 10

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗΣ Πηγή: Τολέρης Επ., Κουλίδης Αλ 21 ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΒΗΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣΑ ΕΙΟ ΟΤΗΣΗΣ Ν. 4014/11 22 Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ 11

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΦΟΡΕΙΣ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗΣ Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 23 Βασικά σηµεία βελτίωσης της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (Π.Α.) µε την εφαρµογή του Ν. 4014/2011 Απλοποίηση Από δύο στάδια σε ένα Από 3-5 υπουργικές αποφάσεις σε µία Από περιβαλλοντική έκθεση για κάθε µικρό έργο σε ΠΠ Επίκεινται απλουστεύσεις στη διαδικασία γνωµοδοτήσεων Αποκέντρωση: περισσότερα έργα / δραστηριότητες Υπεύθυνη Αρχή Αποκεντρωµένων ιοικήσεων για ΕΠΟ Υπεύθυνη Αρχή Περιφερειών για ΠΠ Ψηφιοποίηση: ιαδικτυακή δηµοσιοποίηση απόφασης ΕΠΟ Επικείµενο ηλεκτρονικό περιβαλλοντικό µητρώο ΠΑΛΙ ΓΙΑ ΑΠΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΙΛΑΣ? ΕΓΩ ΕΝ ΤΟ ΝΙΩΘΩ? Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 24 12

Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. Αντικειµενικό screening Στις βιοµηχανικές δραστηριότητες, µε Υ.Α. 1958/2012 Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση ιακριτή εφαρµογή «δεόυσας εκτίµησης» της Οδηγίας Οικοτόπων Οριοθέτηση σε ακεραιότητα και συνεκτικότητα, µέσω στόχων διατήρησης Ενοποίηση ΕΠΟ µε άλλες άδειες Έγκριση επέµβασης σε δασικές εκτάσεις ιαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων Η ενοποίηση αφορά και τις ΠΠ Λειτουργικές βελτιώσεις (τροποποίησεις, συνοδά έργα, υφιστάµενα έργα χωρίς ΕΠΟ, κ.α.) Νέα κατάταξη έργων σε κατηγορίες ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΚΑΛΟ!!! Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 25 Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. Νέο περιεχόµενο ΑΕΠΟ (άρθρο 2 7 ν.4014/2011) ΦΕΚ Β 2703/5.10.2012 Ακριβείς, εφικτοί, δεσµευτικοί και ελέγξιµοι περιβαλλοντικοί όροι Νέα, εµπλουτισµένη δοµή, µε περισσότερες πληροφορίες για το έργο, τις χρήσεις γης, τις οριακές τιµές κ.ά. Θεµατική διάκριση µέτρων Ενοποίηση µε έγκριση επέµβασης και άδειες αποβλήτων Μµµ..! Ανανέωση (άρθρο 5 ν.4014/2011) Εµπρόθεσµη υποβολή φακέλου (2 µήνες προ λήξης) εξασφαλίζει συνέχιση ισχύος Υποβολή φακέλου µετά τη λήξη: εγκύκλιος µε Α Α Β4ΣΦ0ΜΒΞ Ενηµερώνεται το Περιφερειακό Συµβούλιο, χωρίς απαίτηση διαβούλευσης Τροποποίηση (άρθρο 6 ν.4014/2011) Τρεις πιθανές εκβάσεις: απαίτηση νέας ΜΠΕ, τροποποίηση βάσει ΦΤ, απόφαση µη τροποποίησης Ενηµερώνεται το Περιφερειακό Συµβούλιο, χωρίς απαίτηση διαβούλευσης Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 26 13

Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. Πρότυπες Περιβαλλοντικές εσµεύσεις (άρθρο 8 ν.4014/2011) Αφορούν σε πολλά µικρά έργα Ολοκληρώθηκε η έκδοση των 22 σχετικών υπουργικών αποφάσεων. ιαθέσιµες στον ιστότοπο του ΥΠΕΚΑ Υποβάλλεται δήλωση υπαγωγής, συνήθως στην αρµόδια Υπηρεσία, για την άδεια εγκατάστασης ή λειτουργίας, αλλιώς στη Ι.ΠΕ.ΧΩ.Σ. οικείας Περιφέρειας Αποτελούν και έγκριση επέµβασης Αντικρουόµενες γνωµοδοτήσεις (άρθρο 9 ν.4014/2011) Αντιµετώπιση αντικρουόµενων γνωµοδοτήσεων µε τη λειτουργία του ΚΕΣΠΑ (Κεντρικού Συµβούλου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης) Σχηµατισµός γνώµης µε εξέταση φακέλων αλλά και κλήση φορέων ή ειδικών Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ Πίνακας: Σύγκριση αριθµού φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης σε Ελλάδα (µε βάση την προηγούµενη νοµοθεσία) και ΕΕ. Πηγή: ΥΠΕΚΑ 27 Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. ΖΗΤΩ!!!!! ΠΑΛΙ. ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ? Συγκεκριµενοποίηση αδειοδότησης έργων εντός περιοχών Natura 2000 (άρθρο 10 v. 4014/2011) ΩΧ! ΚΟΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟ ΕΟΑ? Ειδική οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) ιακριτό παράρτηµα της ΜΠΕ για έργα κατ. Α Εστίαση σε στόχους διατήρησης Κριτήριο: δεν παραβλέπεται η ακεραιότητα της περιοχής, βάσει οικολογικών λειτουργιών της εν απαιτείται ΕΟΑ εντός οικισµών και οργανωµένων υποδοχέων Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 28 14

Νέες πτυχές και διαδικασίες, όπως ορίζονται από τις συνοδευτικές του Ν. 4014/2011 ΚΥΑ και ΥΑ Νέα διαδικασία και νέα δηµόσια διαβούλευση (ΦΕΚ Β 964/19.4.2013 και Β 45/15.1.2014) Τυποποίηση Λεπτοµερέστερη περιγραφή βηµάτων και ενεργειών Νέες προθεσµίες Ορισµοί και αναλυτικές προδιαγραφές Μέριµνα για επαρκή δηµοσιοποίηση και χρόνο διατύπωσης απόψεων Έντονη ψηφιακή διάσταση Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ. Με την έναρξη της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όλα τα έργα κατηγορίας Α ή Β, στο πλαίσιο του ΗΠΜ, λαµβάνουν αυτόµατα ένα µοναδικό χαρακτηριστικό αριθµό που καλείται Περιβαλλοντική Ταυτότητα (ΠΕΤ), ο οποίος παραµένει αµετάβλητος, ακόµη και σε περίπτωση ανανέωσης, τροποποίησης ή κατάργησης της αντίστοιχης ΑΕΠΟ ή των ΠΠ ή αλλαγής του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας. 29 Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. ΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΑΚΟΜΗ? Ενοποίηση άλλων αδειών µε ΑΕΠΟ, όπως των αδειών διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων Ανάρτηση ΑΕΠΟ στο διαδίκτυο, δεν απαιτείται πλέον δηµοσιοποίηση µέσω Περιφερειακού Συµβουλίου Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 30 15

Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. Νέο περιεχόµενο περιβαλλοντικών µελετών (ΦΕΚ Β 135/27.1.2014) Εστίαση στα ουσιαστικά σκέλη της περιβαλλοντικής πληροφορίας Αναλυτικές προδιαγραφές, σαφείς κανόνες ιασφάλιση επιστηµονικής επάρκειας στην εκτίµηση και αντιµετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Κοινός κορµός, εξειδικεύσεις ανά οµάδα έργων ή ανά διαδικασία, διατήρηση συνεκτικότητας και ισορροπηµένων απαιτήσεων Πηγή: Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ ΚΑΛΟ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ??? 31 Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α., ΠΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ! ΕΙΜΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΑΚΟΜΗ! Σύσταση ιεύθυνσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης στο ΥΠΕΚΑ (Αρθρο 14) Με το άρθρο 20 του Π.. 100/2014 (ΦΕΚ 167/28-8-2014) συστάθηκε η /νση Περιβαλλοντικής αδειοδότησης που επιχειρησιακοί της στόχοι είναι: α) Η εφαρµογή και η εποπτεία των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων/δραστηριοτήτων και σχεδίων/προγραµµάτων στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης διασφαλίζοντας την ελαχιστοποίηση των διοικητικών βαρών. β)η πρόληψη, η µείωση και η εξάλειψη των αρνητικών επιπτώσεων στο σύνολο των περιβαλλοντικών µέσων και παραµέτρων του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος που προέρχονται από την κατασκευή και λειτουργία έργων και δραστηριοτήτων και την υλοποίηση σχεδίων και προγραµµάτων. γ) H θέσπιση των αναγκαίων µέτρων, όρων και περιορισµών µέσω των οποίων εξασφαλίζεται ότι ένα έργο/δραστηριότητα ή ένα σχέδιο/πρόγραµµα θα υλοποιηθεί µε βάση τις αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης, ύστερα από διαδικασία αξιολόγησης των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υλοποίησή του και ενσωµάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στις σχετικές αποφάσεις/εγκρίσεις. δ) Η διασφάλιση της εφαρµογής της σχετικής εθνικής και ευρωπαϊκής νοµοθεσίας καθώς και των σχετικών διεθνών συµβάσεων. 32 16

Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. ΕΝ ΕΛΕΧΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ? Μητρώο Πιστοποιηµένων αξιολογητών ΜΠΑ (Αρθρο 16) 1. Για τις ανάγκες αξιολόγησης των ΜΠΕ και σύνταξης των ΑΕΠΟ, συνιστάται Μητρώο Πιστοποιηµένων Αξιολογητών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. 2. Η επιλογή Πιστοποιηµένου Αξιολογητή για την αξιολόγηση της ΜΠΕ, µετά την κατάθεση του φακέλου, στην υπηρεσία, γίνεται µε τη βοήθεια ηλεκτρονικού συστήµατος κλήρωσης από την αρµόδια υπηρεσία. 3. Ειδικότερα, οι Πιστοποιηµένοι Αξιολογητές προβαίνουν σε κάθε περίπτωση που τους ζητείται από τις αρµόδιες προς τούτο υπηρεσίες, σε ενδελεχή έλεγχο της ΜΠΕ, διεκπεραιώνουν τις απαιτούµενες επαφές µε τους φορείς των προβλεπόµενων από τις διατάξεις γνωµοδοτήσεων, συντάσσουν το σχέδιο ΑΕΠΟ, το οποίο, εν συνεχεία, υποβάλλουν στην αρµόδια υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής ή της Αποκεντρωµένης ιοίκησης. Η αρµόδια υπηρεσία διατηρεί το δικαίωµα αποδοχής ή µη του σχεδίου ΑΕΠΟ, καθώς και το δικαίωµα αλλαγών/συµπληρώσεων στο σχέδιο ΑΕΠΟ που συντάσσει ο Πιστοποιηµένος Αξιολογητής. 33 Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α., Περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις (Άρθρο 20) 1. Κάθε έργο ή δραστηριότητα κατηγορίας Α ή Β υπόκειται σε προληπτικές και τακτικές ή έκτακτες επιθεωρήσεις για τον έλεγχο της τήρησης των ΑΕΠΟ ή ΠΠ και της εν γένει περιβαλλοντικής νοµοθεσίας. ΑΙΝΙΓΜΑ. 2. Οι εν λόγω επιθεωρήσεις διακρίνονται σε: α) προληπτικές, που διενεργούνται κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, για τη διασφάλιση της επάρκειας των προτεινόµενων µέτρων, β) τακτικές, που διενεργούνται µετά την αδειοδότηση, σε προσδιορισµένο χρόνο βάσει του σχεδιασµού των επιθεωρήσεων είτε κατά το στάδιο κατασκευής του έργου είτε κατά το στάδιο της λειτουργίας του έργου ή της δραστηριότητας, για την εξέταση όλων των σηµαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη διασφάλιση της τήρησης των ΑΕΠΟ και ΠΠ στα στάδια αυτά, γ) έκτακτες, που διενεργούνται µετά την αδειοδότηση, εκτός του χρονικά προσδιορισµένου σχεδιασµού. 34 17

Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. Αρµόδιες αρχές για τη διεξαγωγή περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων (α) η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ), σύµφωνα µε το άρθρο 9 του Ν. 2947/2001 (Α 228), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, για κάθε περίπτωση διενέργειας περιβαλλοντικής επιθεώρησης. (β) η αδειοδοτούσα αρχή για τις προληπτικές επιθεωρήσεις, κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. (γ) οι αρµόδιες υπηρεσίες των Αποκεντρωµένων ιοικήσεων και των Περιφερειών σε έργα και δραστηριότητες της χωρικής αρµοδιότητάς τους, ανεξαρτήτως της κατηγορίας του έργου ή της δραστηριότητας. (δ) τα Κλιµάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος σε έργα και δραστηριότητες της χωρικής αρµοδιότητάς τους. (ε) οι Περιβαλλοντικοί Ελεγκτές, ενεργούντες κατόπιν εντολής των αµέσως προαναφερόµενων ελεγκτικών υπηρεσιών. 35 ΕΓΩ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ! Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α., ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ! α) Για την κάλυψη των αναγκών ελέγχου των υποκείµενων σε επιθεώρηση έργων και δραστηριοτήτων συνιστάται Μητρώο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών, που τηρείται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής µε ευθύνη της Ειδικής Γραµµατείας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η ιδιότητα του Περιβαλλοντικού Ελεγκτή αποκτάται µε τη χορήγηση σχετικής άδειας από τον Γενικό Γραµµατέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής. β) Οι Περιβαλλοντικοί Ελεγκτές έχουν ως αντικείµενο τη διενέργεια περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, σε κάθε περίπτωση που τους ζητείται από τις αρµόδιες προς τούτο υπηρεσίες. 36 18

ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ! ΠΟΙΟΣ ΠΛΗΡΩΝΕΙ? Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. ΜΑΛΛΟΝ ΕΜΕΙΣ! γ) Η παρακολούθηση του έργου των Περιβαλλοντικών Ελεγκτών και της ορθής εκτέλεσης των καθηκόντων τους διενεργείται από την ΕΥΕΠ που επικουρείται από συνιστώµενο για το σκοπό αυτόν Εποπτικό Συµβούλιο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών. 37 Ως βασικά σηµεία αναµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου της Π.Α. Τέλη διαδικασιών Περιβαλλοντικής αδειοδότησης και ελέγχων (Αρθρο 17) 1. Τα αντισταθµιστικά µέτρα που τυχόν προβλέπονται στην ΑΕΠΟ, καθώς και επιβληθέντα πρόστιµα καταβάλλονται σε ειδικό λογαριασµό υπέρ του Πράσινου Ταµείου και διατίθενται για έργα και δραστηριότητες που αποσκοπούν στην αποκατάσταση, αναβάθµιση, προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος, καθώς και στη βελτιστοποίηση της εφαρµογής των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης και του ελέγχου τήρησης των περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων. 2. Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων του παρόντος νόµου και τον έλεγχο τήρησης των ΑΕΠΟ ή ΠΠ καταβάλλονται από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας ανταποδοτικά τέλη, είτε ηλεκτρονικά είτε υπό τη µορφή παραβόλων, σε ειδικούς λογαριασµούς υπέρ του Πράσινου Ταµείου του Ν3889/2010 (Α 182). Τα ποσά από τα ανωτέρω τέλη διατίθενται, µέσω ειδικών κωδικών του Πράσινου Ταµείου, για τους σκοπούς του παρόντος ν 4014/11. 38 19

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 39 ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (ΜΠΕ) Οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), περιλαµβάνουν την περιγραφή του έργου, του σχετικού νοµικού πλαισίου, της υφιστάµενης κατάστασης του περιβάλλοντος, των ενδεχόµενων επιπτώσεων, καθώς και εναλλακτικές λύσεις, προτάσεις ή περιορισµούς µε τους οποίους το έργο πρέπει να λειτουργήσει και να κατασκευαστεί. ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ! ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΠΕ? ΓΙΝΕΤΑΙ ΒΑΣΗ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΩΝ? 40 20

ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΜΠΕ Πηγή: Τολέρης Επ., Κουλίδης Αλ., ΙΠΑ, ΥΠΑΠΕΝ 41 ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ (ΜΠΕ) 42 21

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ (ΜΠΕ) 43 ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ (ΜΠΕ) ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΙ ΆΛΛΟ. ΟΥΦ ΤΕΛΕΙΩΣΑΜΕ? 44 22

ΕΙ ΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ (ΜΠΕ) 45 ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ (ΜΠΕ) ΛΕΣ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΙΚΙΟ? ΚΑΛΑ ΕΙΝΑΙ.ΑΛΛΑ ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΠΛΗΡΩΣΕΙ ΓΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ? 46 23

ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (ΜΠΕ) ΚΑΤΙ ΕΥΚΟΛΟ?! ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ!!!! ΝΑΙ!!!! 47 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ CASE STUDY ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 48 24

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ? 49 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝ 50 25