ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 20.6.2012 COM(2012) 287 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Οι εξόχως απόκεντρες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης: προς μια εταιρική σχέση για μια έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη {SWD(2012) 170 final} EL EL

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Οι εξόχως απόκεντρες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης: προς μια εταιρική σχέση για μια έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη 2

1. Εισαγωγή...3 2. Εξελίξεις στην ευρωπαϊκή στρατηγική για τις εξοχως απόκεντρες περιοχές...5 3. Οι άξονες της ανανεωμένης στρατηγικής της ΕΕ...6 4. Προτάσεις για το μέλλον...7 4.1. Εσωτερική διάσταση...8 1) Πολιτική για τη συνοχή...8 2) Παραδοσιακοί τομείς...10 3) Αναδυόμενοι τομείς...12 4) Καλλιέργεια του επιχειρηματικού πνεύματος...13 5) Ενσωμάτωση στην ενιαία αγορά...14 6) Προστασία του περιβάλλοντος των εξόχως απόκεντρων περιοχών...16 4.2. Εξωτερική διάσταση...17 5. Συμπέρασμα...19 3

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα ανακοίνωση πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή σχεδιάζει να συνεργαστεί σε εταιρική σχέση με τις εξόχως απόκεντρες περιοχές (ΕΑΠ) 1 για μια έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Το Συμβούλιο 2 τόνισε ότι η στρατηγική «Ευρώπη 2020», με τις τρεις κύριες προτεραιότητές της συγκεκριμένα την ανάπτυξη μιας οικονομίας που θα βασίζεται στη γνώση και την καινοτομία, την προώθηση μιας πιο «πράσινης», αποδοτικότερης ως προς τους πόρους και ανταγωνιστικότερης οικονομίας και την ενίσχυση μιας οικονομίας με μεγάλο ποσοστό απασχόλησης που θα συνδυάζεται με κοινωνική και εδαφική συνοχή, θα πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως στις εξόχως απόκεντρες περιοχές, λαμβάνοντας υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά και τους περιορισμούς των περιοχών αυτών. Το Συμβούλιο αναγνώρισε «την ανάγκη να υπάρξει ισορροπία μεταξύ, αφενός, των μέτρων που αντισταθμίζουν τους ειδικούς και μόνιμους περιορισμούς των εξόχως απόκεντρων περιοχών και, αφετέρου, των μέτρων που αποβλέπουν στην προώθηση των πλεονεκτημάτων και ευκαιριών». Στόχος είναι να αποκτήσουν οι ΕΑΠ μεγαλύτερη αυτοδυναμία, οικονομική ευρωστία και να είναι καλύτερα προετοιμασμένες για τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, με κεφαλαιοποίηση του απαράμιλλου πλούτου που διαθέτουν και της προστιθέμενης αξίας του για την ΕΕ. Όπως αναγνωρίστηκε στο άρθρο 349 της ΣΛΕΕ, θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν πάντα σημαντικοί περιορισμοί, όπως η μεγάλη απόσταση από την ηπειρωτική Ευρώπη. Ωστόσο, οι συντονισμένες προσπάθειες για μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμό και διαφοροποίηση των οικονομιών τους που επλήγησαν σε μεγάλο βαθμό από την παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση θα είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί ένα καλύτερο μέλλον για τις ΕΑΠ. Κάθε ΕΑΠ είναι διαφορετική και για καθεμία χρειάζονται διαφορετικοί χειρισμοί. Η ανανεωμένη στρατηγική που παρουσιάζεται στην παρούσα ανακοίνωση εκθέτει τις ευκαιρίες για όλες τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, αλλά κάθε περιοχή χρειάζεται να σχεδιάσει τον δικό της δρόμο προς μεγαλύτερη ευημερία, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα γνωρίσματά της. 1 2 Σύμφωνα με το άρθρο 349 και το άρθρο 355 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση της 29.10.2010 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με την τροποποίηση του ευρωπαϊκού καθεστώτος της νήσου του Αγίου Βαρθολομαίου, υπάρχουν οκτώ «εξόχως απόκεντρες» περιοχές στην ΕΕ: τα τέσσερα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα κα περιφέρειες (Γουαδελούπη, Γαλλική Γουιάνα, Μαρτινίκα, Ρεϋνιόν) και μια υπερπόντια κοινότητα (Άγιος Μαρτίνος) οι δύο αυτόνομες πορτογαλικές περιφέρειες των Αζόρων και της Μαδέρας και η αυτόνομη ισπανική κοινότητα των Καναρίων Νήσων. Δυνάμει του άρθρου 355 παράγραφος 6 της ΣΛΕΕ, η Γαλλία ζήτησε επισήμως από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αλλάξει το ευρωπαϊκό καθεστώς της Μαγιότ, που σήμερα ανήκει στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη, ώστε να γίνει εξόχως απόκεντρη περιοχή από τον Ιανουάριο του 2014. 3023η σύνοδος του Συμβουλίου ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ, 14 Ιουνίου 2010. 4

Ενώ κάποια εξειδικευμένα υποστηρικτικά μέσα για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές απέδειξαν την αξία τους, ενίοτε οι ΕΑΠ έχουν καλύτερη υποστήριξη όταν αναπροσαρμόζονται οι κανόνες της ΕΕ, ή όταν, κατά τη στιγμή της υλοποίησης, λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες ανάγκες τους. Η παρούσα στρατηγική επιδιώκει να αποδείξει ότι οι ΕΑΠ μπορούν να βρουν τη θέση τους μέσα στις πολλές πρωτοβουλίες που στηρίζουν την εφαρμογή της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», αν δοθεί μεγαλύτερη προσοχή, σε σχέση με το παρελθόν, στην κατάσταση των ΕΑΠ σε όλο το φάσμα πολιτικής της ΕΕ. Μοναδικά πλεονεκτήματα και προστιθέμενη αξία Κάθε στρατηγική για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές πρέπει να αναγνωρίζει την αξία που έχουν αυτές για την ΕΕ συνολικά. Η γεωστρατηγική θέση τους σημαίνει ότι λειτουργούν ως πρέσβεις της ΕΕ στην περιοχή του Ατλαντικού, της Καραϊβικής και του Ινδικού Ωκεανού και έχουν τη δυνατότητα να ωφελήσουν την ΕΕ χάρη στις σχέσεις τους με τις γείτονες χώρες και να διαδώσουν την επιρροή της ΕΕ στην ευρύτερη περιοχή. Παρά τα μειονεκτήματά τους, οι ΕΑΠ διαθέτουν πολλούς δυνητικούς παράγοντες ανάπτυξης χάρη στο ενδογενές δυναμικό τους. Σ αυτές τις περιοχές αντιστοιχεί πάνω από το μισό της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) της ΕΕ, με δυνητικό αποθεματικό θαλάσσιων πόρων κοντά στα 15 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αυτό σημαίνει ένα μοναδικό εργαστήριο στα βάθη της θάλασσας για εξερεύνηση από την ΕΕ σε πεδία όπως η ασφάλεια των τροφίμων, η δράση για το κλίμα, η ενέργεια και η βιοτεχνολογία. Αντιπροσωπεύει, επίσης, ένα πλεονέκτημα για τον τουρισμό χάρη στο εξαιρετικό φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Η θέση τους συνεπάγεται σημαντικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη της διαστημικής, της αστροφυσικής και των δορυφορικών υπηρεσιών για την ΕΕ. Οι ΕΑΠ διαθέτουν μοναδική ποικιλία ειδών και οικοσυστημάτων που έχουν μεγάλη σημασία για τη βιοποικιλότητα σε παγκόσμια κλίμακα. Οι ΕΑΠ, μαζί με τις υπερπόντιες χώρες και εδάφη, έχουν περισσότερα ενδημικά είδη ζώων και φυτών από όσα η ηπειρωτική Ευρώπη συνολικά και πάνω από το 20 % των κοραλλιογενών υφάλων και λιμνοθαλασσών. Η βιοποικιλότητα των ΕΑΠ προσφέρει πολλές δυνατότητες προς εκμετάλλευση στους τομείς της υγείας, της βιοϊατρικής, της βιοφαρμακευτικής, των καλλυντικών προϊόντων και σε πολλούς άλλους τομείς, όπως τα υλικά για οικολογική δόμηση και ξυλεία. Υφίστανται οι συνθήκες σε διάφορες τέτοιες περιοχές για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως είναι τα βιοκαύσιμα, η αιολική, ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια ή τα φωτοβολταϊκά. Όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, οι ΕΑΠ έχουν καλύτερα εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και δημόσιες υπηρεσίες καθώς και πιο προηγμένη τεχνογνωσία από ό,τι οι γείτονές τους, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα να παρέχουν υπηρεσίες και εμπειρογνωμοσύνη σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας. Οι αρχές που διέπουν την προτεινόμενη εταιρική σχέση για ανάπτυξη είναι: - να βοηθηθούν οι ΕΑΠ ώστε να αξιοποιήσουν όλες τις ευκαιρίες για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη που προσφέρονται από την αξιοποίηση του πλούτου τους και του ενδογενούς δυναμικού τους 5

- να εξασφαλιστεί ότι τα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής συμβάλλουν στη μείωση των εμποδίων που έχουν άμεση σχέση με την πλήρη ενσωμάτωση των ΕΑΠ στην ενιαία αγορά και - να αναγνωριστούν περισσότερο οι ΕΑΠ ως ένα πλεονέκτημα για όλους, καθώς και η ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες και οι περιορισμοί τους. Όλες οι ενέργειες υποστήριξης των ΕΑΠ απαιτούν σύμπραξη των αρχών της ΕΕ, των εθνικών αρχών και των περιφερειακών αρχών. Ισχυρή δέσμευση για δράση απαιτείται σε όλα αυτά τα επίπεδα. Οι ίδιες οι ΕΑΠ έχουν την ευθύνη να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που τους προσφέρονται. 2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΟΧΩΣ ΑΠΟΚΕΝΤΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Από το 1999 η ΕΕ έχει αναγνωρίσει επίσημα τη γεωγραφική και οικονομική ιδιαιτερότητα των ΕΑΠ: μεγάλη απόσταση, νησιωτικός χαρακτήρας, μικρή έκταση, μορφολογία και κλίμα και οικονομική εξάρτηση από ένα μικρό αριθμό προϊόντων που παρεμποδίζουν σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη (άρθρο 349 της ΣΛΕΕ) και καθιστούν δύσκολη για τις ΕΑΠ την αξιοποίηση των οφελών της ενιαίας αγοράς. Ήδη από το 2004 η Επιτροπή ενέταξε τις σχετικές με τις ΕΑΠ πρωτοβουλίες της σε ένα πλαίσιο που βασίζεται σε τρεις άξονες 3 : βελτίωση της προσβασιμότητας βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης με τις γειτονικές περιφέρειες. Από το 2008 4 και μετά εστιάστηκε στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αξιοποίηση των ξεχωριστών πλεονεκτημάτων των ΕΑΠ. Οι ίδιες οι ΕΑΠ 5, με την υποστήριξη των αντίστοιχων κρατών μελών 6, καθώς και του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 7 έχουν συμβάλει στον προβληματισμό σχετικά με το πώς είναι δυνατόν να βελτιωθούν οι οικονομικές επιδόσεις. Το 2011 είδε το φως της δημοσιότητας η έκθεση του Pedro Solbes «Η Ευρώπη των εξόχως απόκεντρων περιοχών και η ενιαία αγορά: η επιρροή της ΕΕ στον 3 4 5 6 7 COM(2004) 343 της 26.5.2004 COM(2004) 543 της 6.8.2004. Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο: «Οι ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες: ένα πλεονέκτημα για την Ευρώπη», [COM(2008) 642 τελικό της 17.10.2008]. Κοινό μνημόνιο των εξόχως απόκεντρων περιοχών: από σήμερα έως το 2020, 14 Οκτωβρίου 2009. Υπόμνημα της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Πορτογαλίας και των εξόχως απόκεντρων περιοχών: Ανανεωμένο όραμα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, 7 Μαΐου 2010. Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τίτλο: «Ο ρόλος της πολιτικής συνοχής στις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως στο πλαίσιο της στρατηγικής "Ευρώπη 2020», 18 Απριλίου 2012 (εισηγητής Nuno Teixeira). 6

κόσμο» 8, στην οποία υπογραμμίζεται η ανάγκη για καλύτερη ενσωμάτωση των ΕΑΠ τόσο σε μια ολοκληρωμένη σε βάθος ενιαία αγορά όσο και στον άμεσο γειτονικό τους χώρο με βάση ιδίως την εξωτερική διάσταση της ενιαίας αγοράς. Μια μελέτη με θέμα «Παράγοντες ανάπτυξης στις ΕΑΠ» 9, που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Επιτροπής, αναγνώρισε τις διαρθρωτικές δυσκολίες των ΕΑΠ, αλλά υπογράμμισε τις δυνατότητες για οικονομική ανάπτυξη. Η μελέτη επισήμανε επίσης τις διαφορές μεταξύ των ΕΑΠ και τόνισε την ανάγκη λήψης διαφοροποιημένων μέτρων ανάλογα με τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε ΕΑΠ. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται μεγαλύτερη διαφοροποίηση και εξειδίκευση για την τόνωση παραδοσιακών τομέων όπως η γεωργία. Υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης του βιώσιμου τουρισμού στις περισσότερες ΕΑΠ. Η μελέτη εντόπισε αναδυόμενους τομείς με βάση τον πλούτο που διαθέτει κάθε ΕΑΠ, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, του δυναμικού παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας, της προηγμένης έρευνας στον τομέα της γεωργίας, του περιβάλλοντος ή της κλιματικής έρευνας, της αστροφυσικής και της αεροδιαστημικής. Μια άλλη μελέτη με θέμα «Δημογραφικές και μεταναστευτικές τάσεις στις ΕΠΑ, επιπτώσεις στην οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή» 10 υπογραμμίζουν, επίσης, τις δυνατότητες, αλλά επισημαίνουν και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΕΑΠ στην επίτευξη των στόχων για την εκπαίδευση, την απασχόληση και το περιβάλλον. Η ανανεωμένη στρατηγική της ΕΕ για τις ΕΑΠ θα πρέπει να βασιστεί στις ανωτέρω παραμέτρους. 3. ΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΕ Ενώ το υφιστάμενο πλαίσιο για την πολιτική σχετικά με τις ΕΑΠ παραμένει έγκυρο, πρέπει να επικαιροποιηθεί και να αναπροσαρμοστεί υπό το φως της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη έμφαση στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και ανάπτυξης, καθώς και μια ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά τη δράση για το κλίμα. Οι άξονες είναι οι εξής: 8 9 10 Ο επίτροπος κ. Barnier ζήτησε από τον τέως υπουργό Γεωργίας, Οικονομίας και Οικονομικών της Ισπανίας και πρώην επίτροπο, κ. Pedro Solbes Mira, να πραγματοποιήσει μελέτη με θέμα τη θέση των ΕΑΠ στην ενιαία αγορά: http://ec.europa.eu/internal_market/outermost_regions/index_en.htm Πραγματοποιήθηκε από την Ismeri Europa τον Μάρτιο 2011, κατόπιν παραγγελίας της Επιτροπής το 2009. Πραγματοποιείται από το «Institut Νational d Études dέmographiques» (INED, Εθνικό Ινστιτούτο Δημογραφικών Μελετών), κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής, και παραδίδεται τον Μάιο του 2012. 7

I. Βελτίωση της προσβασιμότητας στην ενιαία αγορά. Η προσβασιμότητα αφορά τις μεταφορές, αλλά αναφέρεται επίσης και στη μεταφορά γνώσεων και στην εφαρμογή, με λογικό κόστος, των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών. II. III. Αύξηση της ανταγωνιστικότητας μέσω του εκσυγχρονισμού και της διαφοροποίησης των οικονομιών των ΕΑΠ, των επενδύσεων και της καινοτομίας σε τομείς με υψηλό αναπτυξιακό δυναμικό και/ή υψηλή προστιθέμενη αξία (παραδοσιακοί και αναδυόμενοι τομείς), προσιτής οικονομικά και βιώσιμης προμήθειας ενέργειας, καθώς και της στήριξης στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα (ιδίως, ΜΜΕ και πολύ μικρές επιχειρήσεις) και στην καινοτομία με νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Ενίσχυση της περιφερειακής ολοκλήρωσης εντός των αντίστοιχων γεωγραφικών περιοχών των ΕΑΠ, ώστε να επεκταθεί η σφαίρα της κοινωνικοοικονομικής και πολιτιστικής επιρροής της ΕΕ μέσω των ΕΑΠ και να τονωθεί περισσότερο το εμπόριο και η ανταλλαγή γνώσεων. Οι ΕΑΠ είναι τα προκεχωρημένα φυλάκια της ΕΕ στην ευρύτερη περιοχή και η ΕΕ ωφελείται από τις στενές σχέσεις τους με τις υπερπόντιες χώρες και εδάφη 11, τις τρίτες χώρες, όπως τα σημαντικά αναδυόμενα έθνη (π.χ. Βραζιλία ή Νότιος Αφρική), με αναπτυσσόμενες χώρες ή και αναπτυγμένες χώρες με τις οποίες έχουν ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς. IV. Ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της ανάπτυξης των ΕΑΠ, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την τόνωση των δεξιοτήτων και τη ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου, τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, την αύξηση των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, την καταπολέμηση της φτώχειας, τη βελτίωση της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και τη βελτίωση της κοινωνικής ένταξης. V. Ενσωμάτωση της διάστασης της δράσης για την κλιματική αλλαγή σε όλες τις σχετικές πολιτικές. Θα αναληφθούν οι δέουσες πρωτοβουλίες για μέτρα προσαρμογής και περιορισμού των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Οι προτάσεις για το μέλλον που παρουσιάζονται στο επόμενο τμήμα αποβλέπουν στην επίτευξη θετικού αντικτύπου στους ανωτέρω άξονες. 4. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Τα μέτρα που περιγράφονται στην παρούσα ανακοίνωση πρέπει να εφαρμοστούν στο πλαίσιο εταιρικής σχέσης. Τα κράτη μέλη και οι οικείες περιφερειακές αρχές θα 11 Υπερπόντιες χώρες και εδάφη που προβλέπονται στο άρθρο 198 και στο άρθρο 355 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη μελλοντική απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τη σύνδεση των υπερπόντιων χωρών και εδαφών με την ΕΕ και ιδίως στις διατάξεις σχετικά με την περιφερειακή συνεργασία και ολοκλήρωση αυτών των εδαφών. 8

πρέπει να τηρήσουν την ισχυρή δέσμευσή τους για μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων κάθε εξόχως απόκεντρης περιοχής και να εξασφαλίσουν ότι οι εθνικοί κανόνες και πρακτικές προσαρμόζονται, όπου χρειάζεται, για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ΕΑΠ. Οι ίδιες οι ΕΑΠ θα πρέπει να συνεχίσουν να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους για συμμετοχή στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για τα προγράμματα της ΕΕ. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Ιουνίου 2010, η Επιτροπή θα εξασφαλίσει ότι, κατά περίπτωση, η διάσταση των ΕΑΠ λαμβάνεται πλήρως υπόψη στις εκτιμήσεις αντικτύπου και σε άλλα προπαρασκευαστικά έγγραφα που οδηγούν σε νέες πολιτικές πρωτοβουλίες. Η Επιτροπή θα δώσει πιο προβεβλημένη θέση στις ΕΑΠ στην επικοινωνιακή πολιτική της και θα συνεχίσει τις ανταλλαγές και την προσωρινή απόσπαση υπαλλήλων μεταξύ των ΕΑΠ και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. 4.1. Εσωτερική διάσταση 1) Πολιτική για τη συνοχή Η πολιτική για τη συνοχή είναι το κύριο μέσο της ΕΕ για την επίτευξη της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και προβλέπει τη μέγιστη συγκέντρωση επενδυτικών κεφαλαίων της ΕΕ για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξης. Στις ΕΑΠ, η πολιτική για τη συνοχή θα στηρίξει τις επενδύσεις στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Θα δοθεί έμφαση στις επενδύσεις, ώστε να μειωθούν με πάγιο τρόπο οι αποκλίσεις σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ. Η θεματική συγκέντρωση των πόρων που προβλέπονται στο πλαίσιο της προτεινόμενης μεταρρύθμισης της πολιτικής για τη συνοχή θα βοηθήσει, ιδίως, να εξασφαλιστεί ότι διατίθεται σημαντική χρηματοδότηση για τη στήριξη της καινοτομίας υπό την ευρύτερη έννοια να προαχθεί ο εκσυγχρονισμός και η διαφοροποίηση των οικονομιών να ικανοποιηθούν οι ανάγκες επένδυσης σε ανθρώπινο δυναμικό να ενισχυθεί ο τομέας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για τη δημιουργία και τη διατήρηση θέσεων εργασίας να υποστηριχθεί η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ο περιορισμός των συνεπειών και η ανάπτυξη βιώσιμων πηγών ενέργειας. Η Επιτροπή προτείνει να εξακολουθήσει να παρέχει εξατομικευμένη μεταχείριση για τις ΕΑΠ, ώστε να μπορέσουν να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τα διαθέσιμα επενδυτικά κεφάλαια. Προτείνεται συγχρηματοδότηση ύψους 85 % ανεξάρτητα από το ΑΕγχΠ της ΕΑΠ. Ειδικά κονδύλια θα διατεθούν για την αντιστάθμιση του πρόσθετου κόστους των μειονεκτημάτων των ΕΑΠ και για τη διαφοροποίηση και τον εκσυγχρονισμό των οικονομιών τους. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει κατά πόσον τα πλεονεκτήματα και οι ανάγκες κάθε ΕΑΠ αντικατοπτρίζονται κατάλληλα στις συμφωνίες εταιρικής σχέσης, οι οποίες θα πρέπει να συμφωνηθούν μεταξύ της Επιτροπής και κάθε κράτους μέλους για την προσεχή δημοσιονομική περίοδο. 9

Κάθε ΕΑΠ θα πρέπει να αναλύσει το δυναμικό της και να εξασφαλίσει ότι μια κρίσιμη μάζα κονδυλίων του ΕΤΠΑ διατίθεται στην ενέργεια και στην καινοτομία, στην προώθηση νέων ευκαιριών για την απασχόληση και τις επιχειρήσεις ώστε, μεταξύ άλλων, να μειωθεί ο κίνδυνος «διαρροής εγκεφάλων», καθώς και στην ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι εκπρόσωποι των ΕΑΠ συμμετέχουν πλήρως στην προετοιμασία και παρακολούθηση της συμφωνίας. Για τη βελτίωση της πρόσβασης των πολύ μικρών έως και μεσαίων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση, οι ΕΑΠ θα ενθαρρυνθούν να διαθέσουν την κατάλληλη χρηματοδότηση για τα χρηματοδοτικά μέσα στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή και να χρησιμοποιούν τα χρηματοπιστωτικά και μη χρηματοπιστωτικά προϊόντα που διατίθενται στο πλαίσιο πρωτοβουλιών, όπως οι JEREMIE ή JASMINE, για να αναπτυχθεί το δυναμικό της μικροπίστωσης στην επικράτειά τους. Η «Πλατφόρμα έξυπνης ειδίκευσης» 12 βοηθά τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να εκπονήσουν τις στρατηγικές τους στον τομέα της καινοτομίας, ώστε να μπορέσουν να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Παρέχει στις ΕΑΠ την ευκαιρία της αξιοποίησης στο έπακρο του απαράμιλλου πλούτου τους στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, συμβάλλοντας αλλά και ωφελούμενες από τις νέες ευκαιρίες στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (ΕΧΕ). Αυτού του είδους τα σχέδια και οι στρατηγικές καινοτομίας θα πρέπει να αξιοποιούν πλήρως τις συνέργειες μεταξύ του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» και της νέας πολιτικής για τη συνοχή. Τα έργα που χρηματοδοτούνται από τα προγράμματα-πλαίσια για την έρευνα και την πολιτική για τη συνοχή μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση και την επιμόρφωση επιστημόνων και στην πλήρη ενσωμάτωση των ΕΑΠ στον ΕΧΕ, αλλά και να προκαλέσουν φαινόμενα διάχυσης των οφελών στην τοπική και περιφερειακή οικονομία. Σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) θα εξακολουθήσει, επίσης, να στηρίζει τις ΕΑΠ που περιλαμβάνουν περιφέρειες με τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην ΕΕ. Χρειάζονται επενδύσεις σε όλους τους τομείς ώστε να τονωθεί η συμμετοχή στην αγορά και η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού (σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο), να προαχθεί η εκπαίδευση, οι δεξιότητες και η διά βίου μάθηση, ιδίως, με σκοπό τη μείωση της πρόωρης αποχώρησης από το σχολείο, την αύξηση της συμμετοχής στην εκπαίδευση και τη βελτίωση του ποσοστού αποφοίτησης από την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το ΕΚΤ θα βοηθήσει επίσης τις ΕΑΠ να διευκολύνουν την προσαρμογή των εργαζομένων και των επιχειρήσεων στην αλλαγή, να βελτιώσουν την παραγωγικότητα, να εξασφαλίσουν την καλή ενσωμάτωση των νέων ανθρώπων στην αγορά εργασίας, να ενισχύσουν την κοινωνική ένταξη και να τονώσουν τη θεσμική ικανότητα. Οι ΕΑΠ θα πρέπει να αξιοποιήσουν το προτεινόμενο πρόγραμμα της ΕΕ για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία, μεταξύ άλλων το Progress, το EURES και τον ευρωπαϊκό μηχανισμό μικροχρηματοδοτήσεων. 12 http://s3platform.jrc.ec.europa.eu/home 10

Η Επιτροπή πρότεινε την ενίσχυση της εδαφικής συνεργασίας που χρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ 13 για τις ΕΑΠ, ώστε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα, οι συναλλαγές και η γνώση των δεσμών με γειτονικές χώρες. Βάσει της πρότασης αυτής, οι ΕΑΠ πρέπει να λαμβάνουν τουλάχιστον το 150 % της υποστήριξης του ΕΤΠΑ που λαμβάνουν την τρέχουσα περίοδο, καθώς και πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 50 εκατ. ευρώ. Το συνολικό ποσό που μπορεί να χορηγηθεί στις δράσεις των ΕΑΠ εκτός ΕΕ θα πρέπει να αυξηθεί από 10 % σε 30 % και να διευκολυνθούν τα σχέδια με γειτονικές χώρες και εδάφη. Η Επιτροπή υπογραμμίζει τις ευκαιρίες που παρέχουν οι τρέχουσες ρυθμίσεις για διακρατική συνεργασία, αλλά είναι ανοικτή στο να διευκολύνει τη διασυνοριακή συνεργασία των ΕΑΠ στα θαλάσσια σύνορα σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 150km. 2) Παραδοσιακοί τομείς Από τη μελέτη για τους παράγοντες ανάπτυξης: «Η παραγωγή και η απασχόληση μπορούν να ενισχυθούν μόνο μέσω της διαφοροποίησης των προϊόντων και της εξειδίκευσης.» «Τομείς εξειδίκευσης, όπως η οικολογία, το περιβάλλον, ο κοινωνικός, πολιτιστικός τουρισμός και ο τουρισμός [ευεξίας] δεν έχουν ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως». Γεωργία και αγροτική ανάπτυξη. Το πρόγραμμα POSEI («πρόγραμμα ειδικών μέτρων λόγω του απομακρυσμένου και νησιωτικού χαρακτήρα») είναι ένα καθεστώς γεωργικών ενισχύσεων, αποκλειστικά διαμορφωμένο για τις ΕΑΠ. Χάρη στα δύο τμήματα του προγράμματος, το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού και τη στήριξη της τοπικής αγροτικής παραγωγής, τα κράτη μέλη έχουν ουσιαστική ευελιξία ως προς τη στόχευση των δαπανών, μεταξύ άλλων, και για ενέργειες που αφορούν τη διαφοροποίηση της παραγωγής. Η έκθεση για τον αντίκτυπο της μεταρρύθμισης του POSEI του 2006 επιβεβαιώνει ότι το καθεστώς αυτό είναι κατάλληλο για τις ανάγκες των ΕΑΠ και ότι χάρη στους διατιθέμενους πόρους επιτεύχθηκαν οι στόχοι του προγράμματος. Η Επιτροπή προτείνει να διατηρηθεί το σχήμα αυτό με μερικές προσαρμογές και, ενδεχομένως, να επανεξεταστεί το 2013. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας ενδεχόμενης επανεξέτασης του POSEI, θα αναλυθεί η σημασία νέων τομέων δραστηριότητας, όπως η παραγωγή ξυλείας στη γαλλική Γουϊάνα. Βάσει των προτάσεων της Επιτροπής, οι ΕΑΠ θα εξακολουθήσουν να έχουν ειδική μεταχείριση από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) 14 για την υποστήριξη της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, της διαφοροποίησης των δραστηριοτήτων σε αγροτικές περιοχές, της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων και μιας ισόρροπης εδαφικής ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών. 13 14 COM (2011) 611 τελικό της 6.10.2011. COM(2011) 627 τελικό/2 της 19.10.2011. 11

Αλιεία. Οι προτάσεις της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της κοινής αλιευτικής πολιτικής προβλέπουν ότι η διαχείριση των ιχθυαποθεμάτων και η λήψη αποφάσεων πρέπει να έχουν πιο περιφερειακό χαρακτήρα, να στοχεύουν στις θαλάσσιες λεκάνες και να λαμβάνουν υπόψη τα τοπικά αποθέματα. Σο πλαίσιο αυτής της επικεντρωμένης στην περιφέρεια προσέγγισης, η Επιτροπή συζητά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πώς θα εξασφαλίσει ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη στις ΕΑΠ μπορούν να πάρουν ενεργά μέρος στη διαβούλευση και τον σχεδιασμό των μέτρων για τη διατήρηση, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός συμβουλευτικού σώματος που αφορά εξ ολοκλήρου τις ΕΑΠ, ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα θέματά τους. Επιπλέον, οι τοπικές ιχθυοβιομηχανίες των ΕΑΠ θα πρέπει να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης τους για τη διαχείριση της αλιείας και να επεξεργαστούν ένα σχέδιο εμπορίας που θα αυξήσει την προστιθέμενη αξία των προϊόντων τους. Οι ΕΑΠ θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν μια σειρά μέτρων στις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) που παρουσιάζουν ειδικό ενδιαφέρον γι αυτές, όπως δράσεις που στηρίζουν τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών ή τον στόλο παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων των συμβουλευτικών υπηρεσιών για επιχειρηματική στρατηγική και μάρκετινγκ ή των μελετών υποδομής για καινοτομικές προσεγγίσεις. Η υποστήριξη των επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας και των επιχειρήσεων μεταποίησης θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει σημαντική πηγή χρηματοδότησης για τους δυνητικούς δικαιούχους στις ΕΑΠ και να συμβάλει στη δημιουργία νέων προοπτικών απασχόλησης στις επιχειρήσεις αυτές. Από την πλευρά της χρηματοδότησης, το προτεινόμενο ΕΤΘΑ λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των ΕΑΠ και προσφέρει συμπληρωματική χρηματοδοτική στήριξη με τη μορφή αυξημένων σε ένταση ενισχύσεων για επενδύσεις του ΕΤΘΑ στις περιφέρειες αυτές. Το υπό πρόταση ΕΤΘΑ προβλέπει επίσης την ενσωμάτωση του αντισταθμιστικού μηχανισμού, του αποκαλούμενου «PΟSEI», κατά τρόπο ώστε οι ΕΑΠ να συνεχίσουν να λαμβάνουν στήριξη 15. Επιπλέον και σύμφωνα με το υφιστάμενο υπόδειγμα για τις Αζόρες, τη Μαδέρα και τα Κανάρια Νησιά, η Επιτροπή συζητά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τη δημιουργία μιας ζώνης αποκλειστικής πρόσβασης για τη γαλλική ΕΑΠ. Ο τουρισμός είναι ένας καθιερωμένος τομέας δραστηριότητας σε ορισμένες ΕΑΠ, αλλά υπάρχει ακόμη σημαντικό περιθώριο για περισσότερη ανάπτυξη, σύμφωνα με τη μελέτη για τους παράγοντες ανάπτυξης. Καλούνται οι ΕΑΠ να εντείνουν τις προσπάθειες για την υλοποίηση των δράσεων που περιγράφονται στην ανακοίνωση «Ευρώπη, ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο» (Ιούνιος 2010) με σκοπό τον βιώσιμο τουρισμό και την ανάπτυξη, μέσω της εξειδίκευσης. Η απόδοση θα μπορούσε να αυξηθεί μέσω της αυξημένης χρήσης των ΤΠΕ και της βελτίωσης της 15 COM(2011) 804 τελικό της 2.12.2011. 12

ποιότητας, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων στον τομέα. Τα νέα προγράμματα της πολιτικής για τη συνοχή θα αποτελέσουν πηγή χρηματοδότησης για τις επενδύσεις στον τουρισμό. Η πολιτιστική και φυσική κληρονομιά αποτελούν σημαντική πηγή για τουριστική ανάπτυξη στις ΕΑΠ. Η ΕΕ θα προωθήσει μέτρα που συμβάλλουν στην προστασία, την αειφόρο χρήση και την προστιθέμενη αξία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας, και θα διευκολύνει την πρόσβαση για σκοπούς τουρισμού στις ΕΑΠ. Η Επιτροπή θα επιδιώξει να εξασφαλίσει την πρόσβαση των ΕΑΠ στα μελλοντικά προγράμματα και πρωτοβουλίες της Ένωσης για την πολιτιστική πολιτική, με σκοπό την ανάπτυξη του τομέα παραγωγής πολιτιστικών προϊόντων και δημιουργίας. 3) Αναδυόμενοι τομείς Από τη μελέτη για τους παράγοντες ανάπτυξης: «[Πρέπει να εξευρεθεί η σωστή] ισορροπία μεταξύ μιας εκ βάθρων βελτίωσης των παραδοσιακών τομέων και της δημιουργίας επαρκούς περιθωρίου ανάπτυξης για νέα προϊόντα και κλάδους». «Ο συνδυασμός εγγενών πόρων, νέων τεχνολογιών και τρόπου οργάνωσης των παραγόντων αυτών μπορούν να οδηγήσουν σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα». «Χρειάζονται πολιτικές που θα επικεντρωθούν στο ανθρώπινο δυναμικό και τους υλικούς πόρους, θα τους συγκεντρώσουν και θα τους προσανατολίσουν στην αγορά, αντί να μείνουν διασκορπισμένοι σε πολλά διαφορετικά εν δυνάμει πεδία ανάπτυξης». Έρευνα και καινοτομία. Η συμμετοχή των ΕΑΠ στα δίκτυα Ε&ΤΑ θα είναι καίριας σημασίας για τη δημιουργία «έξυπνης» ανάπτυξης στις ΕΑΠ. Υπάρχουν ήδη πολλά παραδείγματα καλής πρακτικής, αν και η έλλειψη κρίσιμης μάζας ερευνών εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Ο προτεινόμενος «Ορίζοντας 2020» θα καλλιεργήσει την επιστημονική αριστεία στις ΕΑΠ, θα στηρίξει την καινοτομία που βασίζεται στην τεχνολογία και τις πρακτικές εφαρμογές και θα τονώσει τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα σε πειραματικές δράσεις, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας και της ενδημικής βιοποικιλότητας. Σκοπός θα είναι να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων συντελεστών από πολλά διαφορετικά πεδία στην καινοτομία με σκοπό τη δημιουργία νέων προϊόντων ή εφαρμογών σε παραδοσιακούς τομείς, ή να ανοιχθούν νέοι τομείς οικονομικής δραστηριότητας και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Αειφόρος ενέργεια. Η ΕΕ θα στηρίξει τις τρέχουσες και νέες δράσεις που αφορούν τη μείωση της εξάρτησης από εισαγωγές ενέργειας και από τα ορυκτά καύσιμα στις ΕΑΠ και την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μέσω των διαρθρωτικών 13

ταμείων και πρωτοβουλιών, όπως το «σύμφωνο των νησιών». Ο στόχος θα είναι η ενίσχυση της αυτάρκειας στον τομέα της ενέργειας και η στήριξη των κέντρων αριστείας, που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών CO2 κατά 20 % τουλάχιστον έως το 2020. Σε συνέχεια προτάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τομέα της ενέργειας, η Επιτροπή θα εξετάσει με τις ΕΑΠ και τα κράτη μέλη τους πώς μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα η χρηματοδότηση για την ανανεώσιμη ενέργεια και την ενεργειακή απόδοση βάσει των κονδυλίων για την πολιτική συνοχής, ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες και οι ικανότητες των ΕΑΠ. Θαλάσσιες ευκαιρίες. Ενόψει των εξελίξεων στην ολοκληρωμένη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θάλασσα 16, τα κονδύλια της ΕΕ την περίοδο 2014-2020 υπό το κοινό στρατηγικό πλαίσιο ή άλλα σχετικά οριζόντια προγράμματα μπορούν να στοχεύσουν σε επενδύσεις στη θαλάσσια και ναυτιλιακή οικονομία στις ΕΑΠ. Στο πλαίσιο αυτό, η Μακαρονησιωτική ΕΑΠ και η ΕΑΠ της Καραϊβικής θα πρέπει να αδράξουν τις ευκαιρίες που προσφέρονται στο πλαίσιο της στρατηγικής για την περιοχή του Ατλαντικού 17. Στον τομέα των δικτύων γνώσεων, η Επιτροπή προτίθεται να αναπτύξει το πρόγραμμα για το ευρωπαϊκό δίκτυο παρατήρησης των δεδομένων του θαλάσσιου περιβάλλοντος (EMODNet) μετά το 2012 και στις ΕΑΠ. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να λαμβάνει υπόψη τη διάσταση των ΕΑΠ στην εφαρμογή της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβουλίας για «μπλε ανάπτυξη» 18. 4) Καλλιέργεια του επιχειρηματικού πνεύματος Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις είναι σημαντικές για τις οικονομίες σχετικά μικρής κλίμακας των ΕΑΠ. Καίριας σημασίας είναι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Η Επιτροπή θα λάβει υπόψη της την ιδιαίτερη κατάσταση των ΕΑΠ κατά την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τη βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ στη χρηματοδότηση 19 και τον άξονα υποστήριξης της επιχειρηματικότητας κοινωνικού περιεχομένου και μικροχρηματοδότησης 20 του προγράμματος για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία. Επιπλέον όσων είναι δυνατόν να γίνουν με πρωτοβουλίες του ΕΤΠΑ όπως το JEREMIE, η Επιτροπή, σε συνεργασία με τον όμιλο της ΕΤΕπ, θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη και τις ΕΑΠ 16 17 18 19 20 COM (2007) 575 τελικό της 10.10.2007. COM(2011) 782 τελικό της 21.11.2011. Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 19.12.2011, σημείο 12. COM(2011) 870 τελικό της 7.12.2011 και SEC (2011) 1527 τελικό. COM(2011) 609 τελικό της 06.10.2011. Η εφαρμογή των εν λόγω μέτρων μπορεί να επιτευχθεί με χρηματοδοτικά μέσα, με απορρόφηση της χρηματοδότησης, ανάλογα, μεταξύ άλλων, με τις προϋποθέσεις για τη χρήση των μέσων και τον βαθμό γνώσης καθώς και ανάλογα με τη ζήτηση από μέρους των παρόχων μικροπιστώσεων. 14

για να υποστηρίξουν τη δημιουργία τοπικών επενδυτικών κεφαλαίων στην κάθε ΕΑΠ και την ανάπτυξη των περιφερειακών αγορών κεφαλαίων/επενδύσεων. Κοινωνική επιχειρηματικότητα. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις είναι σημαντικός παράγοντας της οικονομικής μεγέθυνσης και της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Οι ΕΑΠ θα πρέπει να εξετάσουν ποιες επιλογές έχουν στο πλαίσιο της νέας πρωτοβουλίας για την κοινωνική επιχειρηματικότητα (SBI), που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2011 και η οποία αποσκοπεί να δημιουργήσει ευνοϊκό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις που έχουν ως πρώτο μέλημα την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών μέσω του σχεδιασμού ενός εμπεριστατωμένου σχεδίου δράσης για την ενίσχυση της προβολής των κοινωνικών επιχειρήσεων και της πρόσβασης τους στη χρηματοδότηση. Ειδικές επενδυτικές προτεραιότητες έχουν προταθεί στο πλαίσιο αυτό δυνάμει των κανονισμών για το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ την περίοδο 2014-2020. 5) Ενσωμάτωση στην ενιαία αγορά Στην πράξη περί ενιαίας αγοράς 21 υπογραμμίστηκε η σημασία που έχει η ενιαία αγορά ως πλατφόρμα ανταγωνιστικότητας για τις ΕΑΠ. Το δεύτερο κεφάλαιο της «Πράξης για την ενιαία αγορά» θα εγκριθεί το φθινόπωρο του 2012. Σε όποια περίπτωση χρειάζεται, η ειδική κατάσταση των ΕΑΠ θα ληφθεί υπόψη για να δοθεί η δυνατότητα της πλήρους ενσωμάτωσης στην ενιαία αγορά. Το πρώτο εμπόδιο στην ενσωμάτωση αυτή είναι η μεγάλη απόσταση των ΕΑΠ. Η ΕΕ θα λάβει υπόψη της τη διάσταση ΕΑΠ στην υλοποίηση και ανάπτυξη των διευρωπαϊκών δικτύων στους τομείς των μεταφορών 22, των τηλεπικοινωνιών και της ενέργειας. Στους τομείς αυτούς, οι ΕΑΠ θα περιληφθούν στα έργα κοινού ενδιαφέροντος 23, όπου αρμόζει, και σε ευθυγράμμιση με τους στόχους πολιτικής και τα κριτήρια, όπως καθορίζονται στις τομεακές κατευθυντήριες γραμμές, μόλις αυτές εγκριθούν. Στην προτεινόμενη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» θα τηρηθεί επίσης αυτή η προσέγγιση κατά τον προσδιορισμό των έργων κοινού ενδιαφέροντος που είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση. Ειδικότερα, στον τομέα των μεταφορών, τα έργα κοινού ενδιαφέροντος με συμμετοχή των ΕΑΠ και με επικέντρωση στις «θαλάσσιες αρτηρίες» θα είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση από την προτεινόμενη διευκόλυνση CEF. Ύστερα από προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τομέα των μεταφορών, η Επιτροπή θα εξετάσει με τις ΕΑΠ και τα κράτη μέλη τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν καλύτερα οι ευκαιρίες που παρέχουν τα ταμεία της πολιτικής για τη συνοχή. 21 22 23 COM (2011) 206 τελικό της 13.4.2011. «[Χρειαζόμαστε] μια καλύτερα οργανωμένη αγορά, η οποία θα ενεργεί ως βάση πάνω στην οποία θα οικοδομείται η συλλογική ανταγωνιστικότητα των γυναικών και των ανδρών, των επιχειρήσεων και των ευρωπαϊκών εδαφών, συμπεριλαμβανομένων των πιο απομακρυσμένων και των λιγότερο ανεπτυγμένων περιοχών». COM (2011) 650 τελικό/3 της 6.2.2012, άρθρο 4 παράγραφος 2 στοιχείο ι). Βλ. κατωτέρω την εξωτερική διάσταση. 15

Σημαντική θα είναι η εξάλειψη του ψηφιακού χάσματος και η αύξηση της πρόσβασης των ΕΑΠ στην ψηφιακή ενιαία αγορά. Για τη δημιουργία μιας εύρυθμης και αποτελεσματικής ψηφιακής ενιαίας αγοράς, η διάσταση ΕΑΠ θα ληφθεί ρητώς υπόψη σε όλες τις προσεχείς προτάσεις κανονιστικών ρυθμίσεων στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις έχουν κομβική σημασία για την αποφυγή στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο α) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σαφώς αναγνωρίζει τις ΕΑΠ ως περιφέρειες στις οποίες μπορούν να χορηγηθούν ενισχύσεις για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη τη διαρθρωτική, οικονομική και κοινωνική τους κατάσταση. Σ αυτό το πλαίσιο, οι κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές ενισχύσεις θα διατηρήσουν την προτιμησιακή μεταχείριση για τις ΕΑΠ. Επιπλέον, θα εξακολουθήσουν να ισχύουν οι ειδικοί κανόνες που ισχύουν για τις ΕΑΠ στον τομέα της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Οι κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων βάσει δίκαιων και ανοικτών προσκλήσεων υποβολής προσφορών είναι ένας από τους πυλώνες της ενιαίας αγοράς. Η Επιτροπή θα διερευνήσει τη δυνατότητα να αντικατοπτρίζεται η διάσταση των ΕΑΠ στο στάδιο υλοποίησης των προτάσεων της για την αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις, μόλις αυτοί εγκριθούν. Η διάσταση των ΕΑΠ έχει ήδη κάποια σημασία για τον καθορισμό του αν οι δημόσιες συμβάσεις που υπόκεινται πλήρως ή εν μέρει στους κανόνες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις υπόκεινται στους κανόνες και τις αρχές της ΕΕ 24. Η ισχύουσα σήμερα κατάσταση πρέπει, όμως, να αποσαφηνιστεί. Οι αναθέτουσες αρχές στις ΕΑΠ μπορούν να απαιτήσουν τη μίσθωση τοπικού προσωπικού από τις επιχειρήσεις με τις οποίες έχει συναφθεί η σύμβαση, εφόσον δεν υπάρχει άμεση ή έμμεση διάκριση όσον αφορά την ελευθερία εγκατάστασης και την ελευθερία παροχής υπηρεσιών 25 και προλαμβάνεται ή αποφεύγεται η σύγκρουση συμφερόντων. Φορολογία και τελωνεία. Τα ειδικά καθεστώτα έχουν συμβάλει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ΕΑΠ. Η Επιτροπή θα εξετάσει τις αιτήσεις και τις αιτιολογίες των ενδιαφερόμενων κρατών μελών για παράταση ή τροποποιήσεις των καθεστώτων αυτών και θα υποβάλει σχετικές προτάσεις, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα που παράγουν τα καθεστώτα αυτά στην τοπική οικονομία και στην εσωτερική αγορά. Οι αρχές της καλής διακυβέρνησης στον φορολογικό τομέα 24 25 Δεδομένου ότι η γεωγραφική θέση, το μέγεθος και η δομή της αγοράς είναι κριτήρια που καθορίζουν κατά πόσον η σύναψη μιας συγκεκριμένης σύμβασης αφορά οικονομικούς φορείς άλλων κρατών μελών βλέπε C179 της 1.8.2006. Σημείο 1.3 της ερμηνευτικής ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με το δίκαιο της ΕΕ που εφαρμόζεται στην ανάθεση συμβάσεων οι οποίες δεν καλύπτονται ή καλύπτονται εν μέρει από τις διατάξεις των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις. Απόφαση του Δικαστηρίου στην υπόθεση 31/87 Beentjes, Συλλογή 1988, σ. 4635. 16

(διαφάνεια, ανταλλαγή πληροφοριών και θεμιτός φορολογικός ανταγωνισμός) πρέπει να τηρούνται όπως και σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ένωσης. Καλύτερη ενημέρωση. Σε κάθε ΕΑΠ θα οριστούν σημεία επαφής για την «ενιαία αγορά», με ειδικά μέτρα επιμόρφωσης για τις επιχειρήσεις και τους δημόσιους λειτουργούς των ΕΑΠ, ώστε να λάβουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρονται. Επίσης, θα γίνει μεγαλύτερη χρήση του IMI (Διασύνδεση μεταξύ Συστημάτων) και του SOLVIT. Εκπαίδευση και δεξιότητες. Το προτεινόμενο πρόγραμμα «Erasmus για όλους» 26 θα παρέχει ευκαιρίες για στήριξη στις συμπράξεις επιχειρήσεων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων/ιδρυμάτων κατάρτισης (π.χ. πανεπιστήμια, ιδρύματα επαγγελματικής κατάρτισης) στις ΕΑΠ και θα διευκολύνει και θα προωθήσει την κινητικότητα των σπουδαστών και των εκπαιδευτικών από και προς τις ΕΑΠ. Ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και τα μέτρα βελτίωσης της προσβασιμότητας σε ποιοτική εκπαίδευση μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΕΚΤ. Σε ό,τι αφορά την πολιτική για τους καταναλωτές, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη της, όταν ενδείκνυται, τη διάσταση ΕΑΠ στην υλοποίηση της νέας ευρωπαϊκής ατζέντας των καταναλωτών. Θέματα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους καταναλωτές στις ΕΑΠ αφορούν ειδικότερα τομείς όπως τα ταξίδια, οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια. Η υγεία είναι σημαντική λόγω των ανισοτήτων στο προσδόκιμο ζωής και στην κατάσταση της υγείας μεταξύ ΕΑΠ και ηπειρωτικής Ευρώπης. Η πολιτική για τη συνοχή παρέχει ευκαιρίες επένδυσης σε υποδομή στον τομέα της υγείας, συμπεριλαμβανομένης της τηλεϊατρικής, και στην επιμόρφωση των επαγγελματιών υγείας στη δική τους ΕΑΠ. 6) Προστασία του περιβάλλοντος των εξόχως απόκεντρων περιοχών Η πολιτική της ΕΕ για την πολιτική προστασία υποστηρίζει μέτρα για τη θωράκιση των ΕΑΠ έναντι φυσικών καταστροφών, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια πιο βιώσιμη ανάπτυξη. Η γεωγραφία και η δύσκολη εδαφική μορφολογία των ΕΑΠ εμποδίζουν την αξιοποίηση των πόρων παρέμβασης και δημιουργούν ιδιαίτερες ανάγκες για βοήθεια στην περίπτωση μείζονος εκτάκτου ανάγκης. Η απόφαση για κοινοτικό μηχανισμό πολιτικής προστασίας και η απόφαση για το χρηματοδοτικό μέσο πολιτικής προστασίας 27 αναφέρονται στις ειδικές ανάγκες των ΕΑΠ και τις λαμβάνουν υπόψη κατά την εφαρμογή των ενεργειών που αφορούν τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας. Η υποστήριξη αυτή εμπεριέχεται στην πρόταση για έναν ενωσιακό μηχανισμό πολιτικής προστασίας 28. 26 27 28 COM(2011) 788 τελικό της 23.11.2011. Απόφαση 2007/162/EΚ του Συμβουλίου της 5ης Μαρτίου 2007 απόφαση 2007/779/ΕΚ του Συμβουλίου της 8ης Νοεμβρίου 2007. COM (2011) 934 τελικό της 20.12.2011. 17

Δράση για το κλίμα. Η ΕΕ θα αναλάβει δράση τόσο στον τομέα του μετριασμού των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής όσο και στον τομέα της προσαρμογής 29. Η ανθεκτικότητα των ΕΑΠ στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής πρέπει να αυξηθεί με τη στήριξη της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε όλους τους σχετικούς τομείς και την προώθηση μιας οικονομίας πιο «πράσινης», με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και της απόδοσης των ενεργειακών πόρων, καθώς και τη βιωσιμότητα των μεταφορών και της γεωργίας. Το θέμα της προστασίας των ακτών είναι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα για τις ΕΑΠ. Τα αποτελέσματα μιας μελέτης που έχει παραγγείλει η Επιτροπή για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις ΕΑΠ θα δημοσιευτεί το 2013. Βιοποικιλότητα και υπηρεσίες οικοσυστήματος. Θα ενταθούν οι προσπάθειες για την υποστήριξη της βιοποικιλότητας και των υπηρεσιών οικοσυστήματος στις ΕΑΠ, με την αξιοποίηση πρωτοβουλιών όπως το BEST (Προαιρετικό σχέδιο για τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη της Ένωσης), η οποία συμβάλλει στην πραγμάτωση όλων των σχετικών στόχων και ενεργειών στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα. Οι δραστηριότητες στον τομέα αυτόν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα διαρθρωτικά ταμεία. 4.2. Εξωτερική διάσταση Λόγω της γεωγραφικής θέσης των ΕΑΠ, οι πολιτικές της ΕΕ που έχουν εξωτερική διάσταση έχουν κομβική σημασία για τη στρατηγική αυτή. Για να αναπτύξουν το δυναμικό τους και να αποφέρουν πλήρως προστιθέμενη αξία στην ΕΕ, οι ΕΑΠ χρειάζεται να ενσωματωθούν καλύτερα όχι μόνο στην ενιαία αγορά αλλά και μέσα στον γειτονικό χώρο της δικής τους περιφέρειας. Πρέπει να καταρτιστούν σχέδια περιφερειακής γειτονίας, συνεπή με τους στόχους εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Ο συντονισμός και η συμπληρωματικότητα των ενεργειών των αρχών της ΕΕ θα βελτιωθούν, συγκεκριμένα θα καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες για τη βελτίωση του συντονισμού και της συνέργειας μεταξύ των προγραμμάτων συνεργασίας που υποστηρίζονται από το ΕΤΠΑ και άλλων μέσων, κυρίως του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης, αλλά και του μηχανισμού αναπτυξιακής συνεργασίας (ΜΑΣ) ή της εταιρικής σχέσης (PI). Η εξωτερική διάσταση της ενιαίας αγοράς για τις ΕΑΠ θα χρειαστεί να ενισχυθεί επίσης, βάσει των εργασιών που γίνονται στο πλαίσιο της πράξης για την ενιαία αγορά. Η συνεργασία μεταξύ των ΕΑΠ και των γειτόνων τους θα συνεχιστεί προς το συμφέρον όλων των πλευρών και με ιδιαίτερη έμφαση στην τόνωση των οικονομικών ευκαιριών. Η συνεργασία θα μπορούσε επίσης να ενθαρρυνθεί με την καλύτερη αξιοποίηση των ad hoc διατάξεων που περιέχονται σε συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες 30, ή με την καλύτερη χρήση προγραμμάτων, όπως το Erasmus Mundus, για την 29 30 Λευκή Βίβλος «Η προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος: προς ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο δράσης», COM (2009) 147 τελικό της 1.4.2009. Για παράδειγμα, άρθρο 132 στοιχείο η) και άρθρο 239 της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης ΕΕ/CARIFORUM. 18

εκπαίδευση, όπου τα πανεπιστήμια των ΕΑΠ θα έχουν ενδεχομένως ηγετικό ρόλο σε δραστηριότητες επιμόρφωσης. Οι ΕΑΠ μπορούν να εξελιχθούν σε επιχειρηματικές πλατφόρμες και πλατφόρμες συνεργασίας, καθώς και να λειτουργήσουν ως κόμβοι για υλικοτεχνική υποστήριξη. Συμφωνίες στον τομέα του εμπορίου και της αλιείας. Οι συμφωνίες της ΕΕ θα λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις ΕΑΠ όταν, για παράδειγμα, αφορούν προϊόντα που παράγονται στις ΕΑΠ. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τους παραγωγούς των ΕΑΠ να είναι ανταγωνιστικοί όχι μόνο στην ΕΕ αλλά και σε αγορές τρίτων χωρών. Η πρακτική να συνοδεύονται οι προτάσεις για εμπορικές συμφωνίες, όπως οι συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης, με αναλύσεις επιπτώσεων, έχει πλέον παγιωθεί και πρέπει, κατά περίπτωση, να εξετάζει και τη διάσταση ΕΑΠ. Η συμπερίληψη ειδικών ρητρών διασφάλισης για τις ΕΑΠ έχει σημασία, αλλά η πληροφόρηση πρέπει να βελτιωθεί ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι ρήτρες αυτές θα αξιοποιηθούν πλήρως, αν χρειαστεί. Νέα ή αποτελεσματικότερα αεροπορικά και θαλάσσια δρομολόγια μεταξύ των ΕΑΠ και των γειτονικών τους χωρών. Η Επιτροπή θα εξετάσει πώς οι ιδιαιτερότητες των ΕΑΠ μπορούν να ληφθούν υπόψη στις προετοιμασίες για την αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 και 2005 για τις αεροπορικές μεταφορές 31 και για την αναθεώρηση των κατευθύνσεων του 2004 για τις θαλάσσιες μεταφορές 32. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει τα αιτήματα που υποβάλλουν τα κράτη μέλη για τη σύναψη διμερών συμφωνιών με γειτονικές τρίτες χώρες ΕΑΠ και θα καθορίσει παρόμοιες απαιτήσεις υπηρεσίας για τις μεταφορές επιβατών παρόμοιες με τις υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας που καθορίζονται στις συμβάσεις που διέπονται από τη νομοθεσία της ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να προβλεφθεί όταν οι κανονικές συνθήκες της αγοράς δεν αρκούν από μόνες τους για να προσελκύσουν τους οικονομικούς φορείς, χωρίς οποιαδήποτε διάκριση μεταξύ των τελευταίων και με τήρηση των υφιστάμενων διμερών και πολυμερών συμφωνιών και των κανόνων των σχετικών με τις κρατικές ενισχύσεις. Η ΕΕ θα εξετάσει επίσης το ενδεχόμενο σύναψης συμφωνιών με τις γειτονικές χώρες των ΕΑΠ ώστε να απελευθερωθούν οι μεταφορές και να αυξηθούν οι συνδέσεις. Ενέργεια. Η ΕΕ θα στηρίξει τα σχέδια που αφορούν τη δημιουργία πιο αποτελεσματικών ενεργειακών αγορών μεταξύ των ΕΑΠ και των γειτονικών τους χωρών και εδαφών. Δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η βελτίωση της αξιοπιστίας των δικτύων υποδομής θα είναι βασική προτεραιότητα. Τα τρέχοντα ψηφιακά δίκτυα που βασίζονται σε ένα μοναδικό υποθαλάσσιο καλώδιο μικρής χωρητικότητας δεν εξασφαλίζουν τη συνέχεια των υπηρεσιών και δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις συνεχώς αυξανόμενες ταχύτητες. Τα θέματα που αφορούν την πρόσβαση, τα 31 32 Κοινοτικές κατευθύνσεις για τη χρηματοδότηση των αερολιμένων και τις κρατικές ενισχύσεις σε αεροπορικές εταιρείες για την έναρξη νέων γραμμών με αναχώρηση από περιφερειακούς αερολιμένες, ΕΕ C 312 της 9.12.2005, σ. 1. Κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα των θαλασσίων μεταφορών, ΕΕ C 13 της 17.1.2004, σ. 3. 19

τιμολόγια, την ποιότητα και την ασφάλεια των υπηρεσιών ΤΠΕ θα πρέπει να εξεταστούν πιο αποφασιστικά, ιδίως για τη διαμόρφωση των κατάλληλων προϋποθέσεων για διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων. Οι αρμόδιες για τον ανταγωνισμό εθνικές αρχές μπορούν να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο για τον καθορισμό των προϋποθέσεων για την απόκτηση χωρητικότητας μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων και των όρων πρόσβασης στα χερσαία τμήματα αυτών των καλωδίων. ΜΜΕ που δρουν σε διεθνές επίπεδο. Η Επιτροπή θα λαμβάνει ιδιαίτερα υπόψη της τις ΕΑΠ κατά την υλοποίηση των δράσεων που αναφέρονται στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Μικρή επιχείρηση, μεγάλος κόσμος» 33. Εναλλακτικά μέσα επίλυσης διαφορών μεταξύ επιχειρήσεων. Η οικοδόμηση της εμπιστοσύνης μεταξύ επιχειρήσεων που βρίσκονται στις ΕΑΑΑΠ και των γειτόνων τους σε τρίτη χώρα είναι ένα από τα πρώτα συγκεκριμένα βήματα που πρέπει να γίνουν για να αποκατασταθούν οι ροές των συναλλαγών μέσα στην ίδια περιφέρεια. Για την επίτευξη αυτού, η καθιέρωση εναλλακτικών συστημάτων διευθέτησης των διαφορών μεταξύ επιχειρήσεων μεταξύ ΕΑΠ, ΥΧΕ και γειτονικών τρίτων χωρών πρέπει να ενθαρρυνθεί μέσω της προσέγγισης των νομικών συστημάτων. Κινητικότητα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη διευκόλυνση της κινητικότητας των βασικών ομάδων υπηκόων τρίτων χωρών, όπως οι φοιτητές, οι ερευνητές και η επιχειρηματική κοινότητα, ενώ παράλληλα θα συνεχίσουν τις προσπάθειες για τη μείωση της παράνομης μετανάστευσης και την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Πολλά έχουν επιτευχθεί στις ΕΑΠ, αλλά οι οικονομίες τους εξακολουθούν να είναι σχετικά εύθραυστες. Οι προσπάθειες για τον περιορισμό των διαρθρωτικών προβλημάτων και την εξασφάλιση της πλήρους ένταξής τους στην ενιαία αγορά και στην αντίστοιχη περιφέρεια με τις γειτονικές χώρες πρέπει να διατηρηθούν και να παγιωθούν από τους διάφορους συντελεστές σε όλα τα επίπεδα. Οι ιδιαιτερότητες των ΕΑΠ πρέπει να ληφθούν υπόψη στη νέα γενιά των πολιτικών για την εφαρμογή της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και οι ΕΑΠ και τα κράτη μέλη στα οποία ανήκουν θα πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να εξασφαλίσουν ότι αξιοποιούν τις παρεχόμενες ευκαιρίες. Η ανάπτυξη στις ΕΑΠ μπορεί να προέλθει από την αναδιάρθρωση των παραδοσιακών τομέων του τουρισμού, της γεωργίας και της αλιείας και από νέους εξειδικευμένους τομείς που απορρέουν από την εφαρμογή της έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας σε παλαιούς και νέους τομείς. Ο εκσυγχρονισμός των παραδοσιακών τομέων και η διαφοροποίηση σε νέους, σωστά επιλεγμένους τομείς δραστηριότητας θα είναι καίριας σημασίας για τη μελλοντική ευημερία των ΕΑΠ. Η Επιτροπή θα στηρίξει κάθε ΕΑΠ που θα χαράξει τον δικό της δρόμο για διαφοροποίηση και εκσυγχρονισμό της οικονομίας της, με σκοπό τη 33 COM(2011) 702 της 9.11.2011. 20

δημιουργία πιο εύρωστων οικονομικών συνθηκών και τη μείωση των αποκλίσεων με άλλες περιοχές της ΕΕ. Καλείται κάθε ΕΑΠ, σε συνεργασία με το αντίστοιχο κράτος μέλος, να καταρτίσει ένα σχέδιο δράσης που θα καθορίζει, πέρα από τους συγκεκριμένους στόχους και χρονικά ορόσημα, τον τρόπο με τον οποίο προτίθενται να εφαρμόσουν τη στρατηγική «Ευρώπη 2020», λαμβάνοντας υπόψη τις επιμέρους καταστάσεις και τα διάφορα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους και παρουσιάζονται στην παρούσα ανακοίνωση. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να καταβάλει προσπάθειες για την ενίσχυση της ενσωμάτωσης των ΕΑΠ στην ενιαία αγορά και στο γεωγραφικό τους περιβάλλον σε τακτικές συνεδριάσεις μιας διυπηρεσιακής ομάδας που θα έχει αυτόν τον συγκεκριμένο σκοπό. Μέχρι το τέλος του 2017 το αργότερο, η Επιτροπή θα επανεξετάσει την εφαρμογή καθενός από τα προτεινόμενα στην παρούσα ανακοίνωση μέτρα. 21