ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΑΓΟΡΑΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΗΠΑ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΑΓΟΡΑΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΗΠΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΕΥ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ Νοέμβριος 2013 Συντάκτης: Σαμουήλ Ζήσης, Γραμματέας ΟΕΥ Β 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. Χαρακτηριστικά Αγοράς Μέγεθος Εγχώρια Παραγωγή Εισαγωγές Δομή Κανάλια Διανομής Β. Θεσμικό Πλαίσιο Γ. Στατιστικά Στοιχεία Δ. Συμπεράσματα ΤΙΜΟΛΗΨΙΑ 2

Α. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ Μέγεθος Η αγορά ελαιολάδου των ΗΠΑ έχει εξελιχθεί στην τρίτη μεγαλύτερη παγκοσμίως, καθώς έπεται μόνο των παραδοσιακών αγορών της Ιταλίας και της Ισπανίας. Η εγχώρια κατανάλωση αυξήθηκε συνολικά κατά 50% από το 2000, φθάνοντας τα 998 εκ. δολάρια σε αξία στην αγορά λιανικής και τα 670 εκ. δολάρια στην εστίαση/βιομηχανία τροφίμων το 2012. Σε ετήσια βάση, η κατανάλωση αυξάνεται κατά 5% κατά μέσο όρο, πυροδοτούμενη από την γενικότερη τάση προς πιο υγιεινά καταναλωτικά πρότυπα, η οποία κατά κύριο λόγο βρίσκει ανταπόκριση σε καταναλωτές μεσαίας και υψηλής εισοδηματικής κλίμακας. Σύμφωνα με στοιχεία του 2009, το ελαιόλαδο αντιστοιχούσε σε μόλις 8% επί της συνολικής καταναλώσεως ελαίων, ανερχόμενο στην 4η θέση επί του συνόλου των βρώσιμων ελαίων στην αμερικανική αγορά, έχοντας σημειώσει τη μεγαλύτερη αύξηση εν συγκρίσει με τα λοιπά έλαια, ενώ η κατά κεφαλήν κατανάλωση προσέγγισε το 1 λίτρο. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ 2004 2008 2009 ΑΞΙΑ ($.000) Καταστήματα Λιανικής 587.900 954.700 984.643 Πώλησης Παρασκευασμένα 586.903 824.758 670.705 τρόφιμα & Εστιατόρια ΟΓΚΟΣ (.000 lt) Καταστήματα Λιανικής 78.600 91.900 98.333 Πώλησης Παρασκευασμένα 173.640 187.782 191.630 τρόφιμα & Εστιατόρια Μέση Τιμή / Λίτρο ($) Καταστήματα Λιανικής 7,48 10,39 10,01 Πώλησης Παρασκευασμένα 3,38 4,39 3,50 τρόφιμα & Εστιατόρια κκ Κατανάλωση (lt) Καταστήματα Λιανικής 0,268 0,302 0,320 Πώλησης Παρασκευασμένα 0,593 0,618 0,624 τρόφιμα & Εστιατόρια Επιμέρους Σύνολο 0,861 0,920 0,944 3

Εγχώρια Παραγωγή Αν και η εγχώρια παραγωγή παραμένει μικρή σε παγκόσμια κλίμακα, οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκαταλέγονται μεταξύ των νέων, ανερχόμενων δυνάμεων, στην παραγωγή ελαιολάδου. Μεταξύ των ετών 2007-2012 η εγχώρια παραγωγή σημείωσε εντυπωσιακή αύξηση, περίπου 50% κατ έτος. Παρόλα αυτά, η εγχώρια παραγωγή αντιστοιχεί σε μόλις 3% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης. Αντίστοιχα μεγάλη άνοδος παρατηρείται στις εκτάσεις που είναι αφιερωμένες στην παραγωγή ελαιολάδου. Η συνολική επιφάνεια ελαιοδέντρων έφθασε τα 44 χιλ. στρέμματα ή 17,806 εκτάρια (ha) το 2012, στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Από αυτά, περίπου 30 χιλ στρέμματα αφορούν αποκλειστικά σε καλλιέργεια ελαιοδέντρων για παραγωγή ελαιολάδου, ενώ τα λοιπά 14 χιλ αφορούν σε παραγωγή επιτραπέζιας ελιάς. Χαρακτηριστικά, το παρελθόν έτος περίπου 46% της καλιφορνέζικης ελαιοπαραγωγής αφορούσε σε παραγωγή ελαιολάδου, έναντι μόλις 4% στα μέσα της δεκαετίας του 90. Αντίστοιχα μεγάλη άνοδος παρατηρείται και στο μέγεθος της παραγόμενης ποσότητας, η οποία αυξήθηκε από 400 μετρικούς τόνους (ΜΤ) το 2000/01 σε 8.000 ΜΤ περίπου πέρυσι. Παρ όλα αυτά, διαφαίνεται μια τάση υποχώρησης της επεκτατικής πολιτικής των αμερικανών παραγωγών, πιθανά εξ αιτίας της διεθνούς πτώσης των τιμών αλλά και της έλλειψης επαρκούς ρυθμιστικού πλαισίου στην αμερικανική αγορά. Εισαγωγές Η αγορά κυριαρχείται από τις εισαγωγές ελαιολάδου, οι οποίες αντιστοιχούν στο 97% της εγχώριας κατανάλωσης. Σε απόλυτα μεγέθη, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας παγκοσμίως, με 38%, ακολουθούμενη από την Ιταλία 1. Αν και οι εισαγόμενες ποσότητες ελαιολάδου αυξάνονται διαρκώς από τις αρχές της δεκαετίας του 90, ο ρυθμός αύξησης έχει περιοριστεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Οι δύο μεγαλύτεροι εξαγωγείς ελαιολάδου στις ΗΠΑ, Ιταλία και Ισπανία, βλέπουν τα μερίδια τους επί των εισαγωγών να υποχωρούν κυρίως λόγω της ανόδου των εξαγωγών χωρών όπως η Τυνησία, το Μαρόκο, η Αργεντινή και η Χιλή. Δομή Αγοράς Οι μεγαλύτερες εταιρείες του χώρου, επικεντρώνουν την στρατηγική τους στην μεγιστοποίηση του κέρδους τους μέσω της πραγματοποίησης μεγάλου όγκου πωλήσεων σε χαμηλή τιμή, ακριβώς λόγω της έμφασης που αποδίδεται από τους καταναλωτές στην τελική τιμή πώλησης. Η σημασία της τιμής πώλησης οφείλεται στην ανεπαρκή εκπαίδευση του καταναλωτικού 1 Στην περίπτωση της Ιταλίας φυσικά, οι εισαγωγές προορίζονται για επανεξαγωγή. 4

κοινού σχετικά με τα οφέλη και τα χαρακτηριστικά του ελαιολάδου καθώς και στις ιδιαίτερα χαλαρά προσδιορισμένες προϊοντικές υποκατηγορίες. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 2011 μόλις 40% των αμερικανικών νοικοκυριών αγόρασαν κάποια συσκευασία ελαιολάδου. Ακόμη και μια μικρή αύξηση της συνολικής κατανάλωσης, κατά 4-5%, θα είχε τεράστιο αντίκτυπο στο μέγεθος της συνολικής αγοράς, ακριβώς λόγω της τεράστιας καταναλωτικής βάσης. Οι επαγγελματίες του κλάδου προσπαθούν να διαφοροποιηθούν έναντι του ανταγωνισμού, εστιάζοντας σε στοιχεία όπως, η συσκευασία, η ποιότητα και η επωνυμία του προϊόντος, αν και τελικά, βασικός προσδιοριστικός παράγοντας της αγοραστικής απόφασης παραμένει η τιμή. Περίπου 2/3 των συνολικών εισαγωγών αφορούν σε τελικό προϊόν, σε φιάλες ή κυτία σε συσκευασίες μεταξύ 250 ml και 3 lt. Μόλις το 1/3 αφορά σε χύμα εισαχθέν ελαιόλαδο, το οποίο κατά κύριο λόγο αναμειγνύεται και συσκευάζεται με άλλες ποικιλίες ώστε να διαμορφωθεί το τελικό προϊόν με συγκεκριμένα γευστικά χαρακτηριστικά. Κανάλια Διανομής Ποσοστό 35-40% των συνολικών πωλήσεων πραγματοποιείται σε καταστήματα λιανικής πώλησης (ethnic, delicatessen, gourmet stores κλπ.) και υπεραγορές. Ένα πρόσθετο ποσοστό 40-45% των πωληθέντων αφορά το λεγόμενο food service (εστιατόρια, catering και ξενοδοχεία) ενώ ποσοστό 20% περίπου αφορά στην βιομηχανία επεξεργασίας τροφίμων. Το ελαιόλαδο, λόγω της υψηλότερης τιμής του, συνήθως διοχετεύεται σε εστιατόρια κυρίως Μεσογειακής/Ευρωπαϊκής κουζίνας έναντι ταχυφαγείων ή λοιπών επιλογών χαμηλού κόστους. Για τους ίδιους λόγους, στην συντριπτική πλειοψηφία των παρασκευασμένων τροφίμων προτιμώνται χαμηλής ποιότητας έλαια καθώς και μείγματα ελαιολάδου με χαμηλότερης ποιότητας λίπη, σε μεγάλου μεγέθους συσκευασίες (10-20 λίτρων), οι οποίες πωλούνται σε τιμές 3-8 δολαρίων ανά λίτρο. 5

Food Service Αν και η τιμή πώλησης σε απόλυτο μέγεθος είναι χαμηλότερη, πολλές φορές προτιμάται το συγκεκριμένο κανάλι διανομής από τους διακινητές ελαιολάδου έναντι των καταστημάτων λιανικής. Βασικός λόγος αυτής της επιλογής είναι ότι στο retail market, η τιμολογιακή πολιτική και τα περιθώρια κέρδους ποικίλουν εξαρτώμενα από μια σειρά πρόσθετων παραγόντων όπως το κόστος των προωθητικών ενεργειών, το κόστος τοποθέτησης του προϊόντος στο ράφι κοκ. Σε αντίθεση, στο food service η τιμολογιακή πολιτική είναι λιγότερη σύνθετη, και ο πωλητής είναι σε θέση να γνωρίσει άμεσα το ποσό που θα καρπωθεί, χωρίς να χρειάζεται να εμπλακεί σε λοιπές ενέργειες. Ακόμη, συνήθως οι αγοραστικές αποφάσεις στο food service λαμβάνονται από σεφ, οι οποίοι είναι άμεσα προσβάσιμοι και ενήμεροι για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου. Καταστήματα & Υπεραγορές (retail) Αν και σε σύνολο πωλήσεων το συγκεκριμένο κανάλι υπολείπεται του food service, όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν ότι μελλοντικά, η όποια αύξηση πωλήσεων θα προέλθει από το retail market, εξου και η ιδιαίτερη σημασία του. Σε ότι αφορά τους τελικούς καταναλωτές, αυτοί φαίνεται να προτιμούν ελαιόλαδα της κατηγορίας έξτρα παρθένου. Μεταξύ των ετών 2010-12, περίπου 66% των πωληθέντων συσκευασιών ελαιολάδου ανήκαν στα έξτρα παρθένα, και 33% στα ραφιναρισμένα ελαιόλαδα. Μόλις 0,5% αφορούσε σε παρθένα ελαιόλαδα. Σε γενικές γραμμές, οι αγοραστικές συνήθειες των αμερικανών συντείνουν σε ήπια, με βουτυρώδη αίσθηση ελαιόλαδα έναντι των πικρών, με δυνατή γεύση, αν και η κατανάλωση των τελευταίων εμφανίζει ελαφρά ανοδική τάση. Τέλος, τα επονομαζόμενα light ελαιόλαδα, απευθύνονται κυρίως στις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις, η αγοραστική απόφαση των οποίων διαμορφώνεται με γνώμονα μόνο την τιμή πώλησης. Η μέση τιμή πώλησης του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου μεταξύ των ετών 2010-12 διαμορφώθηκε στα $ 0,47 η ουγκιά (30 ml) ή 16 δολ/λίτρο, 0,12 δολ. υψηλότερα από τις λοιπές κατηγορίες ($ 0,35). Η διαφορά αυτή οφείλεται στη αναγνώριση του έξτρα παρθένου από τους αμερικανούς καταναλωτές ως ποιοτικά ανώτερου. Παρατηρείται ότι συσκευασίες με τιμή πώλησης άνω των $25 ανά λίτρο αντιπροσωπεύουν μερίδιο μόλις 2% της αγοράς των ΗΠΑ. Αντιστοίχως, τα βιολογικά ελαιόλαδα σημειώνουν αξιόλογη πορεία, με αύξηση πωλήσεων 15-30% τα τελευταία έτη, αν και το μερίδιο τους επί της συνολικής αγοράς δεν ξεπερνά ακόμη το 2%. Τα ελαιόλαδα της κατηγορίας ΠΟΠ ΠΓΕ, τα οποία σημειωτέον δεν προστατεύονται από την αμερικανική νομοθεσία, πωλούνται σε τιμές μέχρι και κατά 50% υψηλότερες ανά ουγκιά, εν μέρει λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής τους. 6

Γεωγραφικά, η πλειοψηφία της κατανάλωσης εντοπίζεται στην Ανατολική ακτή και ειδικά στις ΒΑ πολιτείες, όπου και πραγματοποιείται άνω του 50% της συνολικής κατανάλωσης. Η αγορά εμφανίζει υψηλό κατακερματισμό, καθώς πωλούνται άνω των 500 διαφορετικών ετικετών. Παρόλα αυτά, 3 εταιρείες (Bertolli, Pompeian και Felippo Berio) κυριαρχούν στην αγορά συγκεντρώνοντας αθροιστικά περί το 36%. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας συγκεντρώνουν περί το 29% της αγοράς, ακολουθούμενα από μεγάλο αριθμό εταιρειών με μονοψήφια ποσοστά. Η είσοδος στην αγορά νέων εταιρειών παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες, καθώς οι μεγάλες αλυσίδες διανομής απαιτούν πρόσθετες δαπάνες, όπως αγοράς χώρου στο ράφι (slotting fees), διαφήμισης και συμμετοχή σε προωθητικές ενέργειες (in-store promotions). Ειδικά οι προωθητικές ενέργειες (π.χ μια συσκευασία δώρο σε περίπτωση αγοράς μια άλλης όμοιας) είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς υπολογίζεται ότι αναλογούν στο ήμισυ των ετήσιων πωλήσεων. Σημειώνεται πως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, το κόστος τους τελικά απορροφάται από τον προμηθευτή (παραγωγό ή εξαγωγέα). Παράλληλα, οι νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις πρέπει να «χτίσουν» ένα επαρκές δίκτυο διανομής του προϊόντος τους, το οποίο σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να κοστίσει μέχρι και 30% επί της τελικής τιμής πώλησης. Σε κάθε περίπτωση, ο εξαγωγέας πρέπει να προσδιορίσει με ακρίβεια τόσο τους στόχους του στην αγορά όσο και τους τρόπους επίτευξής τους. Εάν για παράδειγμα διαθέτει ένα προϊόν υψηλής ποιοτικής αξίας και στοχεύει στην μεσαία ή υψηλή εισοδηματική τάξη, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να κατευθύνει αρχικά πόρους και ενέργειες στην ανάπτυξη δικού του δικτύου διανομής στα κατάλληλα καταστήματα (πχ. gourmet stores). Με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί να ελέγχει καλύτερα όλα τα στάδια της πορείας του προϊόντος από την εμφιάλωση μέχρι το ράφι, τις επαφές με τους λιανοπωλητές, τις πωλήσεις στην τοπική αγορά, την ανταπόκριση των καταναλωτών αλλά και την άμεση αντιμετώπιση προβλημάτων (ατέλειες, καθυστερήσεις στις παραδόσεις κλπ). Είναι αντιληπτό ότι τα ανωτέρω δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς την ύπαρξη τοπικού συνεργάτη ο οποίος θα φέρει εις πέρας εργασίες και ενέργειες που ουδόλως μπορούν να πραγματοποιηθούν από απόσταση δηλ. από την Ελλάδα. 7

Β. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Την τελευταία διετία, ο κλαδικός φορέας των αμερικανών παραγωγών ελαίας και ελαιολάδου έχει εντείνει τις πιέσεις του προς την αμερικανική πολιτεία, και συγκεκριμένα το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA), προκειμένου να προχωρήσει στην αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου σχετικά με τις βαθμίδες και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου. Ειδικότερα, υποστηρίζεται ότι τα σημερινά πρότυπα χαρακτηρίζονται από μεγάλο εύρος και ανυπαρξία ελέγχων, επιτρέποντας έτσι σε χαμηλότερης ποιότητας -ή και παντελώς ακατάλληλα για βρώση ελαιόλαδα- να φτάνουν στο ράφι σαν έξτρα παρθένα και παρθένα. Παράλληλα, σύμφωνα με την αμερικανική επιχειρηματολογία, η ανάδυση νέων χωρώνπαραγωγών ελαιολάδου εκτός της παραδοσιακής λεκάνης της Μεσογείου, κάνει τα εφαρμοζόμενα πρότυπα ελλειπή, καθώς οι χώρες αυτές χρησιμοποιούν άλλες ποικιλίες ελαίας στην παραγωγή ελαιολάδου, με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία οφείλουν να ληφθούν υπόψη στον καθορισμό των προτύπων ελέγχου. Επί της ουσίας, η εμμονή των αμερικανών παραγωγών να μεταβάλλουν το υπάρχον πλαίσιο ποιοτικής διαβάθμισης του ελαιολάδου εξηγείται από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην προσπάθεια τους για μεγαλύτερα μερίδια αγοράς. Οι εγχώριοι παραγωγοί προσδοκούν πως η υιοθέτηση νέων, πιο περιοριστικών προτύπων θα τους βοηθήσουν ουσιαστικά να διαφοροποιήσουν το προϊόν τους έναντι του ανταγωνισμού, εστιάζοντας στα υψηλά ποιοτικά του χαρακτηριστικά, τα οποία και δικαιολογούν την αυξημένη τιμή έναντι των υποδεέστερων προϊόντων του ανταγωνισμού. Σε συνδυασμό με τα αυστηρότερα πρότυπα, οι ντόπιοι παραγωγοί απαιτούν την επιβολή αυστηρών ελέγχων σε συνδυασμό με κυρώσεις για όσους αποδειχθούν έκνομοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην προσπάθεια αλλαγής του θεσμικού πλαισίου, οι τοπικές ενώσεις έχουν συνασπιστεί με ενώσεις άλλων αναδυόμενων χωρών-παραγωγών όπως η Αυστραλία και ο Καναδάς, ενώ κεντρικό ζήτημα στη ρητορική τους αναδεικνύεται το επιχείρημα ότι πίσω από τα υπάρχοντα χαλαρά ρυθμιστικά όρια που επιβάλλει το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου (ΙΟΟC) βρίσκονται μεγάλες ευρωπαϊκές πολυεθνικές επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στους τομείς της εμφιάλωσης και εμπορίας ελαιολάδου. Οι αμερικανοί καλλιεργητές έχουν πράγματι επιτύχει να παράγουν υψηλής ποιότητας ελαιόλαδα. Το γεγονός όμως ότι η παραγωγή τους είναι μικρή, καλύπτοντας περί το 3% της αμερικανικής αγοράς, λειτουργεί ως τροχοπέδη στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας και το επιτυχές λανσάρισμα τους στην μαζική (mainstream) αγορά, η οποία κυριαρχείται από εισαγόμενα ιταλικά και ισπανικά ελαιόλαδα. Παράλληλα, η εγχώρια παραγωγή εντοπίζεται 8

κυρίως στην Δυτική ακτή των ΗΠΑ, κάτι που οδηγεί το μεταφορικό κόστος σε δυσθεώρητα ύψη. 2 Σε κάθε περίπτωση, η εγχώρια παραγωγή θα περιοριστεί νομοτελειακά σε κάλυψη μικρού ποσοστού της εγχώριας κατανάλωσης, κυρίως στον τομέα των λιανικών πωλήσεων, εστιάζοντας στις μικρές συσκευασίες υψηλής τιμής, με ελάχιστη παρουσία στον τομέα των χονδρικών πωλήσεων και του food service. Πέρα όμως από την υιοθέτηση αυστηρότερων ορίων, οι ενώσεις αμερικανών παραγωγών ασκούν κριτική και για το καθεστώς ελέγχων που επικρατεί στην εγχώρια αγορά. Υπενθυμίζεται πως οι ποιοτικοί έλεγχοι στις ΗΠΑ είναι εθελοντικοί και όχι υποχρεωτικοί, ενώ δεν προβλέπεται η επιβολή προστίμων και κυρώσεων. Επιπρόσθετα, το ιδιωτικό πρόγραμμα ελέγχων της Ένωσης Ελαιολάδου Βορείου Αμερικής (ΝΑΟΟΑ) επικοινωνείται μεν στα ΜΜΕ αλλά ο ΝΑΟΟΑ δεν διαθέτει εκτελεστική αρμοδιότητα, συνεπώς επαφίεται στην κρίση των καταναλωτών η όποια αγοραστική απόφαση. Από την άλλη μεριά, το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ έχει δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα επιτήρησης και διασφάλισης ποιότητας, με μηνιαίους ελέγχους, το οποίο εφαρμόζεται σε εθελοντική βάση. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις συμμετέχουν έναντι αδρής πληρωμής με αντάλλαγμα τη δυνατότητα χρήσης ειδικού σήματος του USDA επί των συσκευασιών ελαιολάδου. Ορισμένες πολιτείες (Καλιφόρνια, Όρεγκον, Νέα Υόρκη και Κονέκτικατ) έχουν θεσπίσει την πλήρη ταύτιση με τα πρότυπα του IOΟC, χωρίς όμως πάλι να διαθέτουν εκτελεστικό βραχίονα. Η πλέον σημαντική επί του θέματος εξέλιξη είναι η κίνηση μεγάλης ομάδας παραγωγών να ζητήσουν την έκδοση σχετικής νομοθετικής διάταξης (marketing order) από το USDA. Οι εισαγωγείς ελαιολάδου, αντιθέτως, προσανατολίζονται προς την έκδοση νέας σειράς προτύπων από την Ρυθμιστική Αρχή Ελέγχου Τροφίμων (FDA). Και στις δύο περιπτώσεις, προτείνεται η παράλληλη δημιουργία σώματος ελέγχου και επιβολής κυρώσεων. Η έκδοση του προαναφερθέντος marketing order αντιμετωπίζεται επί του παρόντος με μεγάλη επιφύλαξη από τους εκπροσώπους του ΝΑΟΟΑ, οι οποίοι εκτιμούν ότι θα λειτουργήσει σαν πρόσθετο, μη δασμολογικό, εμπόδιο για τα εισαγόμενα ελαιόλαδα τα οποία και καλύπτουν την συντριπτική πλειοψηφία της εγχώριας αγοράς (97%). Υπολογίζεται μάλιστα πως η διάταξη αυτή θα αυξήσει εν τέλει εκθετικά την τελική τιμή των εισαγόμενων προϊόντων σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα λόγω της μετακύλισης στον τελικό καταναλωτή του πρόσθετου κόστους 3 (μεταφοράς, συμμόρφωσης και ελέγχων). Εκτός των άλλων, απουσιάζει η απαραίτητη υποστηρικτική υποδομή, καθώς αυτή τη στιγμή λειτουργεί μόνο ένα πιστοποιημένο 2 Η μεταφορά ενός κοντέινερ 20κ.μ από το Λ. Άντζελες στη Ν. Υόρκη κοστίζει περί τα 6, 5 χιλ δολ όταν η αντίστοιχη μεταφορά δια θαλάσσης ενός κοντέινερ από το Ρότερνταμ στη Ν. Υόρκη δεν ξεπερνά τα 5 χιλ δολ. 3 υπολογίζεται σε 0,08 δολάρια ανά λίτρο ελαιολάδου. 9

εργαστήριο στην Ατλάντα των ΗΠΑ, ενώ σε ολόκληρη την αμερικανική ενδοχώρα υπάρχουν μόλις τέσσερα κατάλληλα πάνελ για έλεγχο πληθώρας ποιοτικών χαρακτηριστικών του ελαιολάδου. Σε απάντηση, οι εκπρόσωποι του ΝΑΟΟΑ προωθούν την εισαγωγή υποχρεωτικών και όχι εθελοντικών κανονισμών ποιότητας, υπό την αιγίδα του FDA. Η βασική διαφορά σε σχέση με το άνωθεν σχέδιο, εντοπίζεται στον κατασταλτικό και όχι προληπτικό χαρακτήρα των ελέγχων, καθώς ένα προϊόν γίνεται αντικείμενο ελέγχου αφού ληφθεί από το FDA σχετική καταγγελία. Σημειώνεται ότι τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους ο ΝΑΟΟΑ κινήθηκε νομικά κατά της ομογενειακής επιχείρησης KANGADIS FOODS, η οποία πωλεί στην αγορά το ελαιόλαδο με την επωνυμία «CAPATRITI», κατηγορώντας την εταιρεία για την πώληση μείγματος ραφιναρισμένων ελαίων ως έξτρα παρθένο ελαιόλαδο i4. Η αγωγή, πρώτη του είδους στα χρονικά, έχει μέχρι στιγμής οδηγήσει στην απόσυρση του CAPATRITI από τα σημεία πώλησης, ενώ αναμένεται η τελική απόφαση του δικαστηρίου. 4 βλ. έγγραφό μας με Α.Π Φ. 1424 / ΑΣ 250 από 19.4.13 10

Γ. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Σύνολο Αγοράς Στο σύνολο της, η αγορά ελαιολάδου των ΗΠΑ εμφανίζει αύξηση της αξίας εισαχθέντων κατά 17,9% στο 9μηνο του τρέχοντος έτους, καθώς αυτή έφθασε αισίως τα 724 εκ. δολάρια. ΣΥΝΟΛΟ 2011 2012 2012 YTD 2013 YTD Διαφορά % YTD2012 - YTD2013 Σε εκ. δολ 919 932 614 724 17.9% 919 932 614 724 17.9% Από τους βασικούς ανταγωνιστές μας, δηλαδή από τις χώρες που μας ξεπερνούν ή μας συναγωνίζονται σε μερίδιο επί της αμερικανικής αγοράς, παρατηρούμε ότι οι εισαγωγές ελαιολάδου από Ιταλία αυξήθηκαν στο 9μηνο κατά 5,5%, στα 352 εκ. δολ. Αντίθετα, οι εισαγωγές από Ισπανία μειώθηκαν από τα 153 στα 137 εκ δολ, σημειώνοντας πτώση 10,6%. Οι εισαγωγές από Τυνησία αυξήθηκαν σημαντικά στα 81 εκ δολ. άνοδος 25,8%), ενώ εντυπωσιάζει η άνοδος της Τουρκίας, η οποία προσεγγίζει τα 82 εκ εξαγωγών έναντι 8 εκ το 2012. ΧΩΡΑ 2011 2012 2012 YTD 2013 YTD Διαφορά % YTD2012 - YTD2013 Σε εκ. δολ ΙΤΑΛΙΑ 504 514 333 352 5.5% ΙΣΠΑΝΙΑ 190 220,583 153 137-10.6% ΤΥΝΗΣΙΑ 73,58 100,672 64 81 25.8% ΕΛΛΑΔΑ 17 18 12,526 23,433 87.1% ΧΙΛΗ 8 16 9 6,798-26.9% ΜΑΡΟΚΟ 61,01 14 8 14,089 73.1% ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ 32,378 14 10 10,875 4.9% ΤΟΥΡΚΙΑ 4 13 8 82 924.5% ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 6 5,569 4 3-17.3% ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ 8,234 3,831 3 1-67.2% ΛΙΒΑΝΟΣ 3 3,722 2,488 4 82.0% ΥΠΟΣΥΝΟΛΟ : 910 925 610 717 17.6% ΛΟΙΠΕΣ: 9 6 4 7 61.9% ΣΥΝΟΛΟl 919 932 614 724 17.9% 11

Οι επιδόσεις του Ελληνικού Ελαιολάδου Στο 9μηνο του τρέχοντος έτους, οι εισαγωγές ελληνικού ελαιολάδου εμφανίζουν άνοδο σε αξία κατά 87,1%, φθάνοντας τα 23,43 εκ. δολάρια. Σημαντική αύξηση σημειώνεται και στις εισαγόμενες ποσότητες, οι οποίες αισίως έφθασαν τους 5 χιλ. τόνους, διαμορφώνοντας την μέση τιμή εισαγωγής στα 4,6 δολ ανά κιλό. ΣΥΝΟΛΟ 2009 2010 2011 2012 2012 YTD 2013 YTD Διαφορά % YTD2012 - YTD2013 Σε εκ. δολ 18 17,52 17 18 12,526 23,433 87.1% 18 17,52 17 18 12,526 23,433 87.1% ΠΟΣΟΤΗΤΑ 2009 2010 2011 2012 2012 YTD 2013 YTD Διαφορά % YTD2012 - YTD2013 Εκ. Κιλά kg 4,71 4,26 4 4 3 5 74.4% 12

Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η επιτυχημένη παρουσία σε μια αγορά με περισσότερους από 500 ανταγωνιστές σίγουρα δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Αντίστοιχα, δεν βοηθά καθόλου η πώληση περί του 70% της ελληνικής παραγωγής ελαιολάδου που προορίζεται για εξαγωγή σε χύδην μορφή με προορισμό την Ιταλία, μέρος της οποίας προωθείται στην αμερικανική αγορά με ιταλικές επωνυμίες. Είναι άλλωστε γνωστό ότι το ελληνικό ελαιόλαδο, λόγω της υψηλής του ποιότητας χρησιμοποιείται ως πρόσθετο για την βελτίωση της οξύτητας μειγμάτων υποδεέστερων ποιοτικά ελαιολάδων. Στο ίδιο πλαίσιο, η μεγάλη εξάρτηση από την τιμή πώλησης ως προσδιοριστικό παράγοντα για την διαμόρφωση της αγοραστικής απόφασης θέτει ορισμένους περιορισμούς. Συγκεκριμένα, αν η στόχευση είναι η μαζική λιανική αγορά, η τιμή της δημοφιλούς συσκευασίας των 500 ml δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 11-15 δολάρια στο ράφι. Αν συνυπολογίσουμε το μεταφορικό κόστος, το κόστος διανομής (περί το 30%), και τα κόστη τοποθέτησης και προώθησης αντιλαμβανόμεθα ότι το περιθώριο κέρδους είναι εξαιρετικά περιορισμένο. Σύμφωνα δε με πρόσφατες δηλώσεις στελέχους της KeHE, μιας εκ των μεγαλύτερων εταιρειών διανομής στις ΗΠΑ (με ετήσιες πωλήσεις ελαιολάδου άνω των 15 εκ. δολ.), το ελάχιστο κόστος υποστήριξης ενός brand ελαιολάδου στην μαζική λιανική, ανέρχεται στα 50.000 δολ. / έτος. 5 Πιστεύουμε ότι η πλέον κατάλληλη κατηγορία για τα περισσότερα ελληνικά ελαιόλαδα είναι η φωλέα των γκουρμέ (gourmet) προϊόντων (niche market). Εκεί έμφαση δίδεται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του προϊόντος, όπου η υπεροχή μας είναι ευδιάκριτη. Στην κατηγορία αυτή οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν υψηλότερη τιμή, ενώ παράλληλα είναι δεκτικοί στα ιδιαίτερα γευστικά χαρακτηριστικά του προϊόντος, τα οποία διαφέρουν αισθητά από τα γευστικά πρότυπα του μέσου αμερικανού καταναλωτή. Για μια πετυχημένη παρουσία όμως, απαραίτητος είναι ο σχεδιασμός ελκυστικής συσκευασίας και ετικέτας, σε συνδυασμό με την εξεύρεση κατάλληλων τοπικών συνεργατών, διανομέων και εξειδικευμένων specialty foods αγοραστών. Επισημαίνουμε ότι καίριας σημασίας είναι και η αξιοπρεπής παρουσία σε διεθνείς διαγωνισμούς και γευσιγνωσίες, όπου με την συμμετοχή ειδικών, επιλέγονται και βραβεύονται τα καλύτερα ποιοτικά προϊόντα. Ενδεικτικά αναφέρουμε την διοργάνωση του ΝΥ Olive Oil Competition κατά το παρελθόν έτος, όπου τα ελληνικά ελαιόλαδα παρά την μεγάλη τους συμμετοχή δεν είχαν καλή παρουσία αναφορικά με τη σχέση διακρίσεων/συμμετοχών. 5 βλ. σχετικά http://www.oliveoiltimes.com/olive-oil-business/making-it-big-in-the-united-statesmass-market/36664 13

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, ως λόγοι χαμηλής επίδοσης των ελληνικών συμμετοχών αποτέλεσαν η ύπαρξη «ελαττωμάτων» όπως κακή οσμή, ιζήματα και ακαθαρσίες. 6 Η αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου, μόνο επωφελής μπορεί να αποδειχθεί για τα ελληνικά προϊόντα, των οποίων το βασικό «όπλο» αποτελεί η ποιοτική υπεροχή τους. Ταυτόχρονα, η επιβολή κυρώσεων θα περιορίσει αισθητά και τον αθέμιτο πόλεμο που δέχονται οι ποιοτικές ελληνικές συσκευασίες από τρίτους, ομογενείς σε αρκετές περιπτώσεις, που χρησιμοποιώντας παραπλανητικές ονομασίες, προωθούν κατώτερης ποιότητας ελαιόλαδα σαν ελληνικά. Άλλα στοιχεία που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ο έλληνας παραγωγός/εξαγωγέας ο οποίος θέλει να δραστηριοποιηθεί στην αμερικανική αγορά είναι τα εξής: το καθεστώς αμοιβαιότητας που πλέον ισχύει για τα βιολογικά τρόφιμα ευρωπαϊκής προελεύσεως στις ΗΠΑ, γεγονός που επιτρέπει την χρήση της σφραγίδας USDA Organic επί των συσκευασιών. την αυξημένη τιμή που απολαμβάνουν τα προϊόντα ΠΟΠ ΠΓΕ στην αμερικανική αγορά, έστω και αν το καθεστώς τους δεν αναγνωρίζεται από την αμερικανική νομοθεσία. την τεράστια επιρροή των κοινωνικών δικτύων και του ηλεκτρονικού Τύπου στην διαμόρφωση σύγχρονης καταναλωτικής συνείδησης και τάσεων στην αμερικανική κοινωνία που ουσιαστικά απαιτούν την εφαρμογή μιας στοχευμένης στρατηγικής μάρκετινγκ, πέραν των παραδοσιακών προτύπων, την εξαιρετικά καλή φήμη που έχουν τα ελληνικά ελαιόλαδα τουλάχιστον σε μεγάλη μερίδα του ενημερωμένου αμερικανικού καταναλωτικού κοινού αλλά και την ύπαρξη μιας τεράστιας ομογενειακής βάσης, δικτύων και ελληνικών οργανώσεων και επαγγελματικών ομάδων σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ, χιλιάδων εστιατορίων ομογενειακών συμφερόντων αλλά και ενός εκτεταμένου δικτύου Ελληνικών Αρχών και Γραφείων ΟΕΥ. 6 βλ. έγγραφό μας με ΑΠ. Φ. 1420/AΣ 266 από 30.4.13 14

ΤΙΜΟΛΗΨΙΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: WHOLEFOODS 226 East 57th Street, New York, NY 10022 Συμαντική αλυσίδα οικολογικών και βιολογικών τροφίμων και προιόντων με 340 καταστήματα στις ΗΠΑ, 26 από τα οποία είναι στο New York Greater Metropolitan περιοχή. Website: www.wholefoodsmarket.com Headquarters: 550 Bowie Street Austin, TX 78703-4644 512-477-4455 512-477-5566 voicemail 512-482-7000 fax ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ 365* EVOO 100% Mediterranean Blend 1 λιτρο $6.49 365 Organic EVOO Cold Processed 1 λιτρο Italian 365 HΠΑ, CA EVOO Unfiltered 1 λιτρο 365 EVOO 100% Italian 3 liter tin $24.99 365 Ιταλία EVOO Organic Italian 0.5 6.99 365 Ελλάδα EVOO Koroneiki 0.5 7.99 365 Ισπανία Organic Kodiblanca 0.5 7.99 365 Ισπανία Organic Arbequina 0.5 7.99 Mahjoub Organic Τυνισία EVOO 0.37 liter $11.99 Mahjoub Organic Τυνισία EVOO 1 λιτρο $22.00 Colonna Ιταλία EVOO 0.75 $35.99 Marques Balbueza Ισπανία EVOO 0.5 λίτρο $25.99 Olea Ελλάδα 100 % EVOO 0.5 λίτρο $11.99 Athena Ελλάδα Kolymvari 1 λιτρο $16.99 Castelines Γαλλία EVOO 0.5 λίτρο $19.99 L'Estornel Ισπανία Organic EVOO 0.5 λίτρο $18.99 Santa Chiara Ιταλία EVOO 0.5 λίτρο $24.99 Frantoia Ιταλία EVOO 0.5 λίτρο $18.99 Frantoi Cutrera Ιταλία EVOO Biologico Organic 0.5 $29.99 Hertatte do Esporao Πορτογαλλία EVOO 0.5 11.99 Las Dosientaw Χιλή EVOO 0.5 16.99 L'Oliviers Γαλλία EVOO 0.5 tin 14.99 Le Chateau Estouton Γαλλία EVOO 0.5 45.99 Νapali Tree Olive Oil Παλεστίνη Organic EVOO (Palestinian Fair 0.5 16.99 Trade) Taskaria Παλεστίνη EVOO 0.5 19.99 Νunes de Prado Ισπανία EVOO 0.75 19.99 15

Lapas Ελλάδα EVOO 0.5 16.99 Farthioni Ισπανία EVOO 1 14.99 Farthioni Ισπανία EVOO 0.5 8.99 Bradd Ελλάδα Organic EVOO 1.0 14.99 Bradd Ελλάδα Organic EVOO 0.5 9.99 Olave Ισπανία Organic blend EVOO 1.0 28.99 Olave Ισπανία Organic blend EVOO 0.5 15.99 Newman's Own Tυνισία Organic EVOO 1.0 15.99 Colavita Ιταλία EVOO 1.0 19.99 Colavita Ιταλία EVOO 0.25 11.99 California Olive Ranch EVOO 0.5 12.99 EΠΙΤΡΑΠΕΖΙΕΣ ΕΛΙΕΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ 365 Τουρκία Organic Jumbo Green Olives 140gr 3.29 Bizina Eλλάδα Pitted Kalamata Olives 290gr 5.99 Bizina Eλλάδα Organic Pitted Kalamata Olives 290gr 5.99 Olea Eλλάδα Almond Stuffed Green Olives 215gr 4.99 Olea Eλλάδα Garlic Stuffed Green Olives 215gr 4.99 Seggiano Ιταλία Organic Green 350gr 14.99 365 Τουρκία Organic Mixed Mediterranean Olives 140gr 3.29 Cat Cora's Eλλάδα Organic Whole Green Olives 300gr 4.99 Cat Cora's Eλλάδα Pitted Kalamata Olives 290gr 5.99 Mediterranean Eλλάδα Pitted Kalamata Olives 136gr $5.99 Organic Mediterranean Eλλάδα Garlic Stuffed Green Olives 241gr 5.99 Organic Mediterranean Eλλάδα Red Pepper Stuffed Green Olives 241gr 5.99 Organic 365 HΠΑ Pitted Black Olives 170gr 1.69 365 HΠΑ Pitted Green Olives 170gr 1.99 ΧΥΜΑ: Green Olives w/ 1 lb. 9.99 Herbs Greek Olive Mix 1 lb. 9.99 Kalamata Olives 1 lb. 9.99 Castaveltano Olives 1 lb. 9.99 Pitted Kalamata 1 lb. 9.99 Olives Pitted Greek Olive Mix 1 lb. 9.99 16

FAIRWAY, East 86th Street, New York City ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ Puroliva Ιταλία EVOO 0.75liter $13.99 Franco Della Macina Ιταλία EVOO 1liter $15.99 Raneiri Ιταλία Ιταλία First Cold Pressed 0.5liter $18.99 Fratelli Mantova Ιταλία 100% EVOO 1liter $12.99 Frantoia Ιταλία EVOO 500ml $12.69 Bill Sanders HΠΑ EVOO 1liter $11.99 Grifo Ιταλία EVOO 1liter $11.99 Grifo Ιταλία EVOO 3liter tin $29.99 M. Barbera & Figli Ιταλία EVOO Unfiltered 1liter $15.99 M. Barbera & Figli Ιταλία EVOO Organic 1liter $17.99 Paesano Ιταλία EVOO Unfiltered 1liter $15.99 Paesano Ιταλία EVOO Organic 1liter $17.99 Colavita Ιταλία EVOO 1liter $16.99 Colavita Ιταλία EVOO 500ml $9.99 Monini Ιταλία EVOO 750ml $11.99 Calvi Ιταλία EVOO 750ml $14.99 San Guiliano Algero Ιταλία EVOO 1liter $14.99 San Guiliano Ιταλία The San Guiliano Estates "Premier" 500ml $16.99 Lucini Organics Ιταλία Premier Select EVOO 750ml $24.99 Lucini Organics Ιταλία Premier Select EVOO 500ml $17.99 Lucini Organics Ιταλία Premier Select EVOO "Limited 500ml $20.99 Reserve" Cabeco Das Noguvieras Πορτογαλία Premium EVOO 500ml $9.99 Cobram Estate Australia EVOO 500ml $19.99 Terra Olive Ισπανία Early Harvest EVOO 500ml $17.99 Iliada Eλλάδα PDO EVOO Bio 500ml $12.99 Iliada Eλλάδα Extra Exclusive Collection 500ml $9.99 Podera Forte Ιταλία EVOO Biologico 500ml $39.99 Olio Provenzani Ιταλία EVOO Organic 500ml $17.99 Olio Provenzani Ιταλία EVOO 500ml $14.99 Este Olive Ιταλία EVOO 500ml $17.99 Ranise di Oliva Ιταλία EVOO 500ml $29.99 Huile D'Olive Pur Terroir Ιταλία EVOO 500ml $24.99 World In Love Ισπανία EVOO 500ml $19.99 Naturvie Ισπανία EVOO 500ml $19.99 Aniguala Ισπανία EVOO 500ml $19.99 Basilippo Ισπανία EVOO 500ml $13.99 Sotaroni Arbequina Ισπανία EVOO 500ml $8.99 Antara Ισπανία Premium EVOO 500ml $9.69 Iliada Eλλάδα Kalamata EVOO 750ml $11.29 Iliada Eλλάδα Kalamata EVOO 500ml $9.99 Iliada Eλλάδα Kalamata Organic EVOO 500ml $10.49 17

Iliada Eλλάδα New Season Early Harvest EVOO 500ml $9.99 Iliada Eλλάδα Kalamata EVOO 3liter tin $34.99 Zoe Eλλάδα Diva Select Koroneiki 750ml $9.99 Zoe Eλλάδα Diva Select Koroneiki 1liter $12.99 Zoe Eλλάδα Organic Diva Select Koroneiki 500ml $10.29 Zoe Eλλάδα EVOO 750ml $9.99 Zoe Eλλάδα EVOO 1liter $6.89 Zoe Eλλάδα EVOO 250ml $3.69 Zoe Eλλάδα EVOO 1liter tin $12.99 Zoe Eλλάδα EVOO 750ml tin $11.49 Zoe for Kids Eλλάδα Organic EVOO BPA-free lining 375ml $5.79 Monini Ιταλία EVOO 1liter $15.49 Monini Ιταλία EVOO 500ml $9.49 Monini Ιταλία Originale EVOO 500ml $11.49 Academia Barilla Ιταλία EVOO PDO 750ml $31.99 Academia Barilla Ιταλία Riviera EVOO 750ml $12.99 Academia Barilla Ιταλία Protected Geographic Location 17oz $25.99 Toscano Academia Barilla Ιταλία Organic EVOO 17oz $12.99 Oro di Sigilia Ιταλία EVOO 750ml $9.99 Bartolini Ιταλία EVOO 500ml $14.49 Unio Ισπανία EVOO 500ml $13.99 Moulin Des Penitents Γαλλία EVOO 500ml $27.99 Olave Χιλή Organic Blend 500ml $15.99 Olave Χιλή Premium EVOO 500ml $15.99 Olave Χιλή Organic EVOO 1liter $23.49 Casa Pareja Ισπανία EVOO Cold Extraction 750ml $14.99 FAIRWAY Mexico Mexican Mission 1 λίτρο $15.99 FAIRWAY Australia Australian Picual 1 λίτρο $19.99 FAIRWAY Πορτογαλία Cabeco Das Noqueiras 1 λίτρο $15.99 FAIRWAY Eλλάδα Greek Koroneiki 1 λίτρο $16.99 FAIRWAY HΠΑ California EVOO 1 λίτρο $21.99 FAIRWAY Ισπανία Gata Hurdes Extremadura 1 λίτρο $17.99 FAIRWAY Αργεντινή Argentinian Mendoza Blend 1 λίτρο $17.99 FAIRWAY Ισπανία Catalan Arbequina 1 λίτρο $15.99 FAIRWAY Ιταλία EVOO Organic 1 λίτρο $11.99 FAIRWAY Ιταλία EVOO 1 λίτρο $9.99 FAIRWAY Ιταλία EVOO Unfiltered 1 λίτρο $9.99 FAIRWAY Ισπανία Baena Spanish Andalusia 1 λίτρο $10.99 EΠΙΤΡΑΠΕΖΙΕΣ ΕΛΙΕΣ ΧΥΜΑ $7.99 / pound lb Greek Mix Greek Block Olives Cracked Green Olives Pitted Kalamata Pitted Kalamata 18

Pitted 5 - type Calamata Gaeta Picholine Garlic Stuffed Habanero Stuffed Fairway Pitted Mixed Lemon Stuffed Anchovy Flavored Green Cerignola Black Cerignola Oil Cured Red Pepper Stuffed Pitted Casteltrano Spanish Mix Nicoise Smoked Cerignola Pitted Oil Cured Red Pepper GreenStuffed COSTCO, East Hanover, New Jersey ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ Filipo Berrio Ιταλία Extra Light EVOO 3 liters $18.49 Kirkland Χιλή, Sp, Pure Olive Oil 2x3liters $25.99 Gr, MR, Turkey Kirkland Ita, Port, EVOO Organic 2 liters $13.99 Ισπανία Kirkland Ιταλία EVOO Toscano 1liter $11.99 19

Filipo Berrio Ιταλία Olive Oil - Packed in Ita with selected 5liters $25.99 olive oil from Ita, Ισπανία, Eλλάδα, Tunisia Filipo Berrio Ιταλία Mediterranean Blend Oil (Canola 3 liters $10.99 50%, Olive 20%, Grape Seed Oil) Castelveltrano Ιταλία Green all natural EVOO 18.3oz $6.99 EΠΙΤΡΑΠΕΖΙΕΣ ΕΛΙΕΣ Agro Ισπανία Sevilia Manzanilla Olives 2.62lbs. $5.29 Lindsay HΠΑ Olives 6x6oz tin $6.79 Castela Ιταλία Kalamata Olives Xtra Jumbo in Olive Oil & Red Vinegar 2X32oz $8.59 TITAN, Astoria, New York ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ Athena Eλλάδα EVOO 1liter $11.99 Greek Cuisine by J. Eλλάδα EVOO 0.5liter $9.49 Botsakos Sitia Eλλάδα 0.3 EVOO 0.75liter $5.99 Kai Eλλάδα EVOO 1liter $7.99 Iliada Eλλάδα EVOO 0.5liter $6.29 BEST BUY, SM ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ Bella Familiglia Ελλάδα Mediterranean Blend EVOO 750ml $8.99 Lucini Ελλάδα Premium EVOO 500ml $20.99 Colavita Ελλάδα Extra Virgin Private Selection 750ml $13.49 20

Alessi Ελλάδα EVOO 500ml $10.69 Colavita Ελλάδα Extra Virgin Mediterranean 750ml $9.49 Traditional Best Yet Ελλάδα Pure Olive Oil 500ml $4.49 Italica Ελλάδα Extra Virgin 500ml $6.69 Botticelli Ελλάδα Pure Olive Oil 1liter $9.99 Renzil Ελλάδα EVOO 1liter $8.90 Bertoli Ελλάδα Extra Light Olive Oil 750ml $10.99 Bertolli Ελλάδα Extra Virgin Olive Oil 750ml $10.99 Filippo Berio Ελλάδα Extra Light 1.5liter $12.99 Elaiourgiki Ελλάδα EVOO 3liter $18.99 MEDITERRANEAN SUPER MARKET, Astoria, Queens ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ Minerva Horio Ελλάδα EVOO 3liter $21.99 Crete Importers Ελλάδα EVOO 3liter $19.99 Sitia ΠΟΠ Ελλάδα EVOO ΠΟΠ 3 liter $45.55 Sitia Lantzanakis Ελλάδα EVOO 500ml $7.99 Minos Ελλάδα EVOO 3liter $20.99 Petrina Ελλάδα EVOO ΠΟΠ 3liter $22.75 Mythology Ελλάδα Organic 3 liter $32.55 Elaourgiki Spitiko Ελλάδα EVOO 3 liter $24.55 WILLIAMS SONOMA ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ St. Helena Ελλάδα EVOO $24.95 Williams-Sonoma Ελλάδα Extra Virgin Flavored Olive Oils, Set 675ml $59.95 of 3 Olio Santo Ελλάδα EVOO 750ml $29.95 Marques De Grinon Ελλάδα EVOO 750ml $36.95 Calivirgin Ελλάδα EVOO 750ml $28.95 Antica Dispensa Ελλάδα Olive Oil with White Truffle Essence 100ml $27.95 21

Smoked Olive Oil Ελλάδα Smoked Olive Oil 200ml $27.95 Colonna Ελλάδα Extra Virgin Oils 750ml $42.95 MURRAY'S CHEESE ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ Herdade do Esporao Ελλάδα Olive Oil 750ml $19.99 Frantoia Ελλάδα Extra Virgin Olive Oil 1liter $28.99 Dauro Ελλάδα Extra Virgin Olive Oil 500ml $19.99 Grove 45 Ελλάδα Extra Virgin Olive Oil 750ml $49.99 Murray's Ελλάδα Private Stock Italian Olive Oil 750ml $12.99 TITAN SUPERMARKET, Astoria, NY ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ Athena Kolymvari Ελλάδα EVOO 1gallon $34.79 Iliada Ελλάδα PDO Kalamata 500ml $6.09 Fantis Classic Ελλάδα EVOO 3liter $26.49 Iliada Ελλάδα PDO Kalamata 3liter $21,99 My Live Olive Oil Tree Ελλάδα EVOO 500ml $5.99 My Live Olive Oil Tree Ελλάδα EVOO 250ml $4.49 Spitiko Ελλάδα EVOO 250ml $4.19 Helios Ελλάδα EVOO 3liter $22.99 Kritiko Ελλάδα EVOO 3 liter $21.99 Horio Ελλάδα EVOO 750ml $10.89 Kritiko Ελλάδα EVOO 750ml $8.49 Messinia Ελλάδα 750ml $9.29 Lamia Ελλάδα Organic EVOO 500ml $8.99 Minerva Ελλάδα EVOO 500ml $8.99 Erato Ελλάδα EVOO 3liter $18.99 TRADER JOE'S ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ 22

ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ America's Choice EVOO Extra Light 17oz. $6.39 Badia EVOO 17oz $32.99 Bertolli Ιταλία EVOO 17oz $10.99 Bertolli Ιταλία Classico Mild Taste 17oz $9.99 Bertolli Ιταλία EVOO 25.5oz $16.49 Botticelli Ιταλία Virgin Olive Oil 17oz $8.99 California Olive Ranch HΠΑ EVOO 16.9oz $12.99 California Olive Ranch ΗΠΑ EVOO 25.4oz $15.49 Carozzi Ιταλία EVOO Intense 25.5oz $10.99 Carozzi Ιταλία EVOO Intense 16.9oz $7.99 Carozzi Ιταλία EVOO Original 25.5oz $10.99 Carozzi Ιταλία Olive Oil 16.9oz $7.49 Colavita Ιταλία 100%Pure Olive Oil 16.9oz $11.49 Colavita Ιταλία EVOO First Cold Pressed 100% 17oz $20.99 Organic Colavita Ιταλία EVOO 25oz $20.99 Colavita Ιταλία EVOO 17oz $14.99 Colavita Ιταλία EVOO 34oz $21.99 Colavita Ιταλία Pure Olive Oil 8.5oz $7.49 De Cecco Ιταλία EVOO 16.9 $7.49 De Cecco Ιταλία EVOO Product of Italy OU Kosher 16.9 $12.99 Filippo Berio Ιταλία Extra Light Olive Oil 17oz $6.49 Filippo Berio Ιταλία Extra Light Olive Oil 25.5oz $8.99 Filippo Berio Ιταλία Extra Light Olive Oil 17oz $6.99 Filippo Berio Ιταλία EVOO 25.5oz $9.99 Filippo Berio Ιταλία EVOO All natural cold pressed 51oz $17.99 Filippo Berio Ιταλία Olive Oil 17oz $6.49 Filippo Berio Ιταλία Olive Oil 25.5oz $8.99 Filippo Berio Ιταλία Olive Oil 51oz $14.99 Food Emporium Ιταλία Arbequina EVOO 33.8oz $9.99 Fruttato Colavita Ιταλία EVOO First Cold Pressed 52.4oz $19.99 KING KULLEN ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΣ ΧΩΡΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΙΜΗ Filippo Berio Olive Oil 17oz $7.39 Bertolli EVOO 17oz $11.39 Bertolli EVOO 25.5oz $8.19 Filippo Berio Olive Oil 25.5oz $7.79 Filippo Berio Olive Oil 51oz $13.99 Bertolli Olive Oil Extra Light 25.5oz $8.19 Monini EVOO 25.4oz $17.99 23

Olivari Olive Mediterranean Extra Virgin 25.5oz $8.49 Olive Oil Colavita EVOO 34oz $18.49 DaVinci Olive Oil 34oz $12.99 Filippo Berio 100% Pure, All Natural EVOO 101oz $28.39 Food Club Olive Oil 101oz $15.99 Food Club Olive Oil Dipping 8.5oz $5.39 Food Club Olive Oil 25.5 $5.99 Food Club Olive Oil 17oz $4.99 Food Club Olive Oil 51oz $10.79 Olivari EVOO 17oz $6.99 Colavita EVOO 17oz $12.39 Bertolli Olive Oil Classico 25.5oz $8.19 Filippo Berio EVOO 17oz $11.19 Filippo Berio EVOO 25.5oz $7.79 Food Club Olive Oil Pure 17oz $4.99 Food Club EVOO 17oz $5.89 Cento EVOO 34oz $10.49 Cento EVOO 17oz $8.19 Cento Olive Oil Italian All Natural 17oz $6.89 Filippo Berio EVOO All Natural Cold Pressed 51oz $12.99 Goya EVOO 8.5oz $4.79 Filippo Berio Extra Light Olive Oil 17oz $7.39 Filippo Berio EVOO 17oz $8.69 Colavita EVOO 8.5oz $6.99 De Cecco EVOO Product of Italy, OU Kosher 33.8oz $13.99 Goya Light Spanish Olive Oil 17oz $7.89 Goya Spanish Olive Oil 100% Dripless pour 8.5oz $4.39 spout. Contains refined olive oil & virgin Goya Extra Virgin Spanish Olive Oil 34oz $15.99 Full Circle Extra Virgin Olive Oil 17oz $8.69 Filippo Berio Extra Light Olive Oil 25.5oz $7.79 Colavita Extra Virgin Olive OIl 100% Organic 17oz $15.49 DaVinci 100% Italian EVOO 17oz $8.39 DaVinci EVOO 34oz $13.79 De Cecco EVOO Product of Italy, OU Kosher 16.9oz $8.99 Food Club EVOO 25.5oz $5.99 Food Club EVOO 101oz $17.99 Food Club EVOO 8.5oz $2.99 Food Club EVOO 51oz $12.59 Glutino Crackers Rosemary Olive Oil 4.25oz $3.09 Goya Extra Virgin Olive Oil 17oz $9.19 Lucini Premium Select Olive Oil 17oz $21.49 Monini EVOO Basil Flavored 8.5oz $11.99 Monini EVOO White Truffle 8.5oz $11.99 Wild by Nature EVOO 33.81oz $15.99 24

Hellmann's Mayonnaise Dressing w/ EVOO 30oz $5.49 Reduced Fat Cento Anchovies in Olive Oil flat fillets - salt added Alexia Oven Reds-Olive Oil, Parmesan & 22oz $4.99 Roasted Garlic. Made w/ pure olive oil Smart Balance Spread-Omega Lite w/ EVOO 15oz $3.99 Bertolli Sauce - Olive Oil & Garlic All Natural 24oz $3.59 Bertolli Extra Light Tasting Olive Delicate 17oz $10.29 Taste King Oscar Sardines - Finest Brisling in Olive Oil 3.75oz $3.49 Goya Sardines in Olive Oil 4.25oz $2.59 Near East Couscous Mix - Roasted Garlic & Olive 5.8oz $2.99 Oil Victoria Olives Oil Cured Imported 7.0oz $3.49 Bumble Bee Tuna Tonno in Olive Oil Solid Light 5oz $2.99 Newman's Own Olive Oil & Vinegar Salad Dressing 16oz $4.89 Bertolli Organic Sauce - Olive Oil - Basil & 24oz $3.59 Garlic Bolthouse Farms Vinaigrette - EVOO Raspberry Merlot 14oz $3.49 Barilla Pasta Sauce - Marina with Olive Oil 24oz $3.39 Bellino Fillet of Anchovies - Olie Oil & Salt 4.25oz $5.69 Victoria Cherry Peppers Stuffed Hot with Olive Oil 7.5oz $3.49 Victoria Mushroom Marinated w/ Olive Oil & Vinegar 8oz $4.19 marinade Alessi EVOO 17oz $12.29 Barilla Pasta Sauce - Tomato, Basil, Olive Oil 24oz $3.39 Benissimo Balsamic Garlic Oil 8.10 fl oz $7.89 Benissimo Mediterranean Garlic Oil 8.10 fl oz $7.89 Bolthouse Extra Virgin Olive Oil Chunky Blue 14.00 fl oz $3.49 Farms Vinaigrette Bolthouse - Extra Virgin Olive Oil Classic 14.00 fl oz $3.49 Farms Vinaigrette Balsamic Cento Anchovies with Capers in Olive Oil 2.00 oz $1.89 Cento Sardines in Olive Oil- Skinless & 4.38 oz $3.49 Boneless Cento Tuna In Olive Oil 3.00 oz $2.69 Chicken of the Sea Albacore Tuna In Olive Oil 5.00 oz $1.99 Chicken of the Sea Yellow Fin Tuna In Olive Oil 5.00 oz $1.99 DaVinci Extra Virgin Olive Oil 8.50 fl oz $4.69 Filippo Berio Extra Light Olive Oil 25.5oz $13.99 Food Club Cooking Spray - Olive Oil 5.00 oz $2.89 Giovanni's Anchovy Paste With Olive Oil 2.00 oz $2.59 Good Health Half Naked Popcorn with a Hint of 4.00 oz $2.79 Olive Oil Good Health Hummus Chips - Olive Oil-Lemon-Feta 3.50 oz $3.19 Good Health Rosemary Olive Oil Chip 5.00 oz $3.19 25

Good Health Sea Salt & Olive Oil Chip 5.00 oz $3.19 Goya Anchovy Filets in Olive Oil 2.00 oz $1.49 Hellmann's Reduced Fat with Olive Oil 15.00 oz Mayonnaise Ines Rosales Cinnamon Sweet Olive Oil Torta 6.34 oz $4.99 All Natural. They are crisp, flaky gems from Spain made with olive oil and anise seed and they should not be missed Ines Rosales Torta - Sweet Olive Oil 6.34 oz $4.99 With extra virgin olive oil. King Oscar Sardines In Extra Virgin Olive Oil 3.75 oz $2.79 With spicy cracked pepper. Finest Brisling sardines King Oscar Oscar Sardines In Extra Virgin Olive 3.75 oz $2.79 Oil With hot jalapeno peppers. King Oscar Skinless and Boneless Sardines - in 4.38 oz $2.79 Olive Oil Land O'Lakes Sautee Express - Savory Butter & 6.00 oz $3.99 Olive Oil Seasoned butter & olive oil saute starter, 6 count Near East Coucous - Pearled Roasted Garlic & 4.70 oz $3.39 Olive Oil Old London Melba Toast - Whole Grain - 5.00 oz $2.39 Rosemary & Olive Oil Olde Cape Cod Balsamic Vinegar & Olive Oil Dressing 8.00 fl oz $2.99 Olde Cape Cod Sundried Tomato - Olive Oil & Basil 8.00 fl oz $2.99 Dressing Produce Olive Oil Pot Chips Garlic 5.00 oz $3.19 Produce Olive Oil Pot Chips Sea Salt 5.00 oz $3.19 Reese Flat Fillets of Anchovies in Pure Olive 2.00 oz $2.19 Oil Salt added. Imported Town House Flatbread Crisps - Sea Salt & Olive Oil 9.50 oz $4.39 Victoria Antipasto Peppers - Italian with Olive 12.00 oz Oil and vinegar. Victoria Sweet Peppers - with Olive Oil Stuffed 7.50 fl oz $3.49 26