We C.A.R.E. Διεθνές Πρόγραμμα κατάρτισης και παρέμβασης για την προαγωγή του θετικού κλίματος και της ψυχικής ανθεκτικότητας στη σχολική κοινότητα
Διεθνές πρόγραμμα We C.A.R.E. Το Διεθνές πρόγραμμα WeC.A.R.E. είναι ένα εξ αποστάσεως πρόγραμμα εξειδικευμένης κατάρτισης εκπαιδευτικών και παρέμβασης στην τάξη που στοχεύει στην προαγωγή του θετικού κλίματος και της ψυχικής ανθεκτικότητας των μαθητών, την ενίσχυση του ομαδικού πνεύματος και την ανάπτυξη διεθνούς δικτύου εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και μαθητών. Είναι μέρος του ευρύτερου πολυεπίπεδου προγράμματος πρόληψης, ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και παρέμβασης «ΣΥΝ-ΦΡΟΝΤΙΖΩ» που διοργανώνεται και υλοποιείται από το Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογών Σχολικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Κ.Ε.Ε.ΣΧΟ.ΨΥ) και την Εταιρεία Σχολικής και Οικογενειακής Συμβουλευτικής και Έρευνας (Ε.Σ.Ο.Σ.Ε) με την ευγενική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Κύριοι στόχοι του προγράμματος Η υποστήριξη μαθητών, εκπαιδευτικών και σχολείων σε δύσκολες συνθήκες και στρεσογόνα γεγονότα. Η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας και η προαγωγή θετικού κλίματος στη σχολική κοινότητα.
«Το καράβι των σχολείων: We C.A.R.E» Η πορεία της τάξης στη σχολική χρονιά είναι ένα ταξίδι. Στο ταξίδι αυτό προσπαθήσουμε να πορευτούμε, έχοντας τη δυνατότητα να μάθουμε, να συνειδητοποιήσουμε και να μοιραστούμε πράγματα, που θα έκαναν την πορεία μας ενδιαφέρουσα και το καράβι μας ψυχικά ανθεκτικό στις καταιγίδες και τη θάλασσα! Ταξιδέψαμε σε 3 νησιά (Καλυψούς, Πολύφημου, Λωτοφάγων) ακολουθώντας μια μικρή διαδρομή από το μεγάλο ταξίδι της επιστροφής του Οδυσσέα από την Τροία προς την αγαπημένη του πατρίδα, την Ιθάκη, έχοντας για εξοπλισμό τη βαλίτσα (που την μετέφερε ο καμαρότος μας!), το «Λεύκωμα της τάξης» για σημειώσεις καταγραφές, έναν πίνακα ανακοινώσεων και ένα ταχυδρομικό κουτί για επικοινωνία μεταξύ των συνταξιδιωτών
Θεματικές ενότητες Α Ενότητα 11/12/2013-28/1/2014 Εννοιολογικό πλαίσιο - Προαγωγή του θετικού κλίματος και της ψυχικής ανθεκτικότητας στη σχολική κοινότητας Β Ενότητα 29/1/2014-26/2/2014 Αναγνώριση, έκφραση συναισθημάτων/ Διαχείριση δύσκολων συναισθημάτων Γ Ενότητα 26/2/2014-25/3/2014 Κατανόηση των γνωστικών και ψυχολογικών διεργασιών του άγχους και προτάσεις για διαχείρισή του Δ Ενότητα 26/3/2014-7/5/2014 Διαφορετικότητα στη σχολική κοινότητα Ε Ενότητα 7/5/2014-16/05/2014 Κοινό project Αναρτήσεις κοινών project / Κλείσιμο προγράμματος
Κάθε θεματική ενότητα περιλάμβανε: Α. Διαδικτυακή επιμόρφωση εκπαιδευτικών: Θεωρητικό πλαίσιο (video, παρουσιάσεις Power point, pdf, Εκπαιδευτικό υλικό (άρθρα), Ερωτήσεις κατανόησης θεωρητικού μέρους (online συμπλήρωση), Ερωτηματολόγιο για την εφαρμογή των δραστηριοτήτων στην τάξη στο τέλος κάθε ενότητας (online συμπλήρωση) Β. Εφαρμογή Δραστηριοτήτων στην τάξη: Δραστηριότητες για εφαρμογή στην τάξη (παρουσιάσεις video για την εφαρμογή των δραστηριοτήτων, αναλυτικές οδηγίες εφαρμογής). Οι δραστηριότητες εφαρμόζονταν στην τάξη σύμφωνα με τις αντίστοιχες οδηγίες σε κάθε ενότητα. Κάθε δραστηριότητα είχε σχεδιαστεί να διαρκεί 1 διδακτική ώρα αλλά ο εκπαιδευτικός δύνονταν νααφιερώσει περισσότερο χρόνο αν το έκρινε απαραίτητο. Γ. Κοινά projects - Online διαδραστικό παιχνίδι Sailing4Caring
Α Θεματική ενότητα Εννοιολογικό πλαίσιο - Προαγωγή του θετικού κλίματος και της ψυχικής ανθεκτικότητας στη σχολική κοινότητας Δραστηριότητες στην τάξη 1η «Η ομάδα μας»: Επειδή ένα ταξίδι απαιτεί καλή συνεργασία για την αντιμετώπιση πιθανών δυσκολιών ή προκλήσεων σε αυτή τη δραστηριότητα ζήτησα από την τάξη μέσα από τη σύνθεση ενός ποιήματος να βιώσουν το αίσθημα την ομάδας, και συγκεκριμένα της ομάδας της τάξης. Σε ένα μικρό κομμάτι χαρτί ο κάθε μαθητής έγραψε λίγα λόγια για τον εαυτό του. 2 η «Οι αποσκευές μας»: Η τάξη κλήθηκε να προσδιορίσει τις αξίες της, τα θετικά της στοιχεία, που θα τη συνόδευαν στο ταξίδι και θα τη στήριζαν σε κάθε πιθανή δυσκολία και τα αρνητικά της στοιχεία που θα προσπαθούσε να βελτιώσει μέσα από αυτό το ταξίδι, φθάνοντας στη δική της Ιθάκη! Στους μαθητές δόθηκε σχετικό φύλλο εργασίας στο οποίο κατέγραψαν, κατά ομάδες, τα θετικά στοιχεία της ομάδας και εκείνα που τους δυσκόλευαν (αρνητικά στοιχεία). 3 η «Δημιουργία κοινού project»: «Η διακήρυξη των συνταξιδιωτών». Κοινή δράση (project) των ομάδων που συνταξιδεύαμε στην ίδια καμπίνα, όπου στον πίνακα των ανακοινώσεων αναρτήσαμε η κάθε τάξη τις ΑΞΙΕΣ που τη διέπουν Το ποίημα που φτιάξαμε και τα θετικά αρνητικά στοιχεία τα αναρτήσαμε στο «Λεύκωμα της Τάξης» στην αντίστοιχη σελίδα
Β Θεματική ενότητα Αναγνώριση, έκφραση συναισθημάτων. Διαχείριση δύσκολων συναισθημάτων Δραστηριότητες στην τάξη (βρισκόμαστε στο νησί της Καλυψούς) 1 η «Ρόλοι με συναισθήματα»: Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές συνεργάστηκαν προκειμένου να γνωρίσουν βασικά συναισθήματα και τρόπους έκφρασης (κυρίως μη λεκτικούς). Δόθηκε σε κάθε ομάδα σχετικό (διαφορετικό για την κάθε μια) σενάριο και ζητήθηκε να επεξεργαστεί το ρόλο που της έχει ανατεθεί, καταγράφοντας σκέψεις και συναισθήματα (μόνο για το ρόλο που έχει αναλάβει). Ακολούθησε δραματοποίηση. 2 η «Οι εγκάρδιοι κηπουροί»: Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές έγιναν κηπουροί και δημιούργησαν το δένδρο της καρδιάς (των συναισθημάτων τους) και το φρόντισαν όσο πιο καλά μπορούσαν. Έδωσα σε κάθε μαθητή μια κόλλα χαρτί και χρωματιστούς μαρκαδόρους και ζήτησα να ζωγραφίσουν, ο καθένας μόνος του, το δέντρο της καρδιάς του, το δένδρο των συναισθημάτων του. Ενημέρωσα τους μαθητές ότι το δένδρο αυτό θα έχει και ευχάριστα και δυσάρεστα συναισθήματα. Όλα θα ήταν αποδεκτά και ήταν δικά μας. Ζήτησα να εμπλουτίσουν τη ζωγραφιά τους - είτε με γραπτό κείμενο, είτε με σύμβολα (ή και τα δύο) με βασικές οδηγίες φροντίδας των δυσάρεστων συναισθημάτων, απαντώντας στην ερώτηση «πώς φροντίζουμε το δένδρο μας όταν νιώθει δυσάρεστα;». Όταν οι μαθητές ολοκλήρωσαν τα έργα τους παρουσίασαν το δένδρο τους (όποιος ήθελε) στην τάξη. Τα δένδρα των μαθητών συγκεντρώθηκαν σε ένα σημείο της τάξης εν είδει εικαστικού κήπου. Ακολούθησε συζήτηση για τον τρόπο διαχείρισης των συναισθημάτων μας. 3 η : Δημιουργία κοινού project «Το δέντρο που νιώθει». Στη δραστηριότητα αυτή όλες οι τάξεις-συνταξιδιώτες συνεργάστηκαν για να λυθούν τα μάγια της Καλυψούς, δημιουργώντας ένα δάσος γεμάτο από δένδρα καρδιάς (συναισθημάτων) Όσα φτιάξαμε τα αναρτήσαμε στο «Λεύκωμα της Τάξης» στην αντίστοιχη σελίδα. Σε σχετικό γράφημα πίνακα, στο διαδραστικό παιχνίδι S4C, στο τέλος κάθε ενότητας, γινόταν αποτίμηση της πορείας μας.
Γ Θεματική ενότητα Διαχείριση αγχογόνων καταστάσεων Δραστηριότητες στην τάξη (βρισκόμαστε στο νησί του Πολύφημου) 1 η «Ιστορίες για εμάς»: Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές άκουσαν ιστορίες, οι πρωταγωνιστές των οποίων αισθάνονταν άγχος. Μέσα από αυτές τις ιστορίες μπόρεσαν να γνωρίσουν την έννοια του άγχους. Σε κάθε ομάδα δόθηκε μια ιστορία γεμάτη άγχος. Ζητήθηκε να γράψει (απαντώντας σε συγκεκριμένες ερωτήσεις) πώς αισθάνονταν οι πρωταγωνιστές της ιστορίας. Στη συνέχεια, οι μαθητές διάβασαν την ιστορία της ομάδας τους και ανέφεραν τι ένιωσαν οι ήρωες. 2 η «Το σκασμένο μπαλόνι»: Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές κλήθηκαν να κατανοήσουν πόσο σημαντικό είναι μην επιτρέπουμε στο άγχος να μας κατακλύζει, και να προτείνουν τρόπους που μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα. Ζήτησα από τους μαθητές να καθίσουν σε κύκλο. Είχαμε μαζί μας ένα μεγάλο μπαλόνι και μια μικρή συσκευή για να το φουσκώσουμε. Ανακοίνωσα στους μαθητές τη διήγηση μιας ιστορίας με τίτλο «Ένα παραφουσκωμένο μπαλόνι». Ξεκίνησα τη διήγηση, σταματώντας κάθε λίγο για να φουσκώνω το μπαλόνι. Συνέχισα τη διήγηση μέχρι που το μπαλόνι έσκασε από τον πολύ αέρα που του προσθέσαμε, κάθε φορά που κάτι το στεναχωρούσε, το φόβιζε, το άγχωνε! Ακολούθησε σχετική συζήτηση. Κατόπιν ζήτησα από κάθε παιδί να γράψει σε ένα κομματάκι χαρτί «τι κάνει τον καθένα από εμάς να νιώσει καλύτερα όταν έχει άγχος» και αφού τυλίξουν το χαρτάκι να το ρίξουν μέσα σε ένα μπουκάλι, το οποίο θα αποτελούσε το ελιξίριο μας (το ονομάσαμε Anypsotanil). Το μπουκάλι μπορούσε να το χρησιμοποιεί όποιος μαθητής ένιωθε άγχος, ανοίγοντας το και επιλέγοντας ένα χαρτάκι από το περιεχόμενό του. Εφόσον το επιθυμούσε μπορούσε να επιλέξει και δύο και τρία. 3 η : Δημιουργία κοινού project «Το Υπερελιξίριο του άγχους». Στη δραστηριότητα αυτή όλες οι τάξεις - συνταξιδιώτες συνεργαστήκαμε, ώστε να πάψουν να σκάνε τα μπαλόνια σε αυτό το νησί, δημιουργώντας Υπερελιξίριο του άγχους. Το Υπερελιξίριο του άγχους θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει όχι μόνο όποιος βρισκόταν στο νησί του Κύκλωπα Πολύφημου, αλλά και σε όοοολη τη γη, ώστε όταν ένιωθε άγχος να μην σκάει! Όσα φτιάξαμε τα αναρτήσαμε στο «Λεύκωμα της Τάξης» στην αντίστοιχη σελίδα. Σε σχετικό γράφημα πίνακα, στο διαδραστικό παιχνίδι S4C, στο τέλος κάθε ενότητας, γινόταν γινόταν αποτίμηση της πορείας μας.
Δ Θεματική ενότητα Διαφορετικότητα και πολιτισμός Δραστηριότητες στην τάξη (βρισκόμαστε στο νησί των Λωτοφάγων) 1 η «Ένας διαφορετικός κύκλος». Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές κατανόησαν ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί αλλά και όμοιοι. Ζήτησα από τους μαθητές να καθίσουν σε κύκλο, κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου. Στον κύκλο κάθισα κι εγώ. Ξεκινώντας από τον εαυτό μου και προς τα δεξιά λέγαμε ένα στοιχείο με το οποίο μοιάζουμε με το διπλανό μας. Όταν ολοκληρώθηκε ο κύκλος, ξεκινώντας πάλι από το συντονιστή το παιχνίδι συνεχίστηκε με αντίστροφη φορά, λέγοντας κάτι με το οποίο διαφέραμε με αυτόν/ην που έχουμε δίπλα μας (από αριστερά). Ακολούθησε συζήτηση. 2 η «Ταξιδιωτικοί πράκτορες»: Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές κατανόησαν τη σημασία της πολιτισμικής διαφορετικότητας. Δόθηκε στις ομάδες φύλλο εργασίας στο οποίο κλήθηκαν να καταγράψουν στοιχεία μιας περιοχής της πατρίδας μας χωρίς να την αποκαλύψουν (θα τη μάντευαν οι άλλες ομάδες). Ακολούθησε παρουσίαση με παιγνιώδη τρόπο. ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ. Δημιουργία κοινού project «Μια ιστορία πολλοί συγγραφείς». Στη δραστηριότητα αυτή οι ομάδες δημιούρησαν μια ιστορία με κείμενο και εικόνα σχετικά με τη διαδρομή μας στο ταξίδι, δηλαδή μια ανασκόπηση του προγράμματος (πως ξεκίνησε, τι μας έμαθε κ.α.) Η ομάδα των Εκπαιδευτικών: «Το ταξίδι μας» Κάθε εκπαιδευτικός έστειλε στο forum της ηλεκτρονικής πλατφόρμας ένα μήνυμα για το δικό του ταξίδι με αυτό το Καράβι (πως το ταξίδι αυτό τον βοήθησε σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, τι τον δυσκόλεψε, κατά πόσο θα επιθυμούσε ένα νέο ταξίδι σε καινούργιους προορισμούς, τί θα ήθελε να πει στους συνταξιδιώτες του κλπ.) Όσα φτιάξαμε τα αναρτήσαμε στο «Λεύκωμα της Τάξης» στην αντίστοιχη σελίδα.