ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΓΗΚΣΤΩΝ ΎΓΡΔΤΖ

ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΓΗΚΣΤΩΝ ΎΓΡΔΤΖ 1. Σν Γηεζλέο Πξόηππν Τδαηηθό Ηζνδύγην. 1.1. Οη πληζηώζεο ηνπ Πξόηππνπ Τδαηηθνύ Ηζνδπγίνπ. Τν πξψην βήκα ηεο δηαρείξηζεο ησλ δηθηχσλ χδξεπζεο είλαη ε αμηφπηζηε αμηνιφγεζε ηνπ επηπέδνπ ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθηχνπ, κέζσ ηνπ ππνινγηζκνχ ηνπ Υδαηηθνχ ηνπ Ιζνδπγίνπ ( Water Balance ) θαη θαηάιιεισλ δεηθηψλ αμηνιφγεζεο ηνπ επηπέδνπ ιεηηνπξγίαο ηνπ. Γηα ηελ χπαξμε θνηλήο νξνινγίαο, νη δχν παγθφζκηνη νξγαληζκνί International Water Association ( IWA ) θαη American Water Works Association ( AWWA ) ζπκθψλεζαλ ζηε ρξήζε ηνπ Γηεζλνχο Πξνηχπνπ Υδαηηθνχ Ιζνδπγίνπ «θαιήο πξαθηηθήο», ψζηε ηα απνηειέζκαηα πνπ ιακβάλνληαη λα είλαη ζπγθξίζηκα. Τν Υδαηηθφ Ιζνδχγην είλαη έλα επξέσο δηαδεδνκέλν εξγαιείν αμηνιφγεζεο ηνπ Με Αληαπνδνηηθνχ Νεξνχ ζηα δίθηπα χδξεπζεο. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ρξεζηκνπνηνχληαη φιεο νη δηαζέζηκεο πνζφηεηεο λεξνχ πνπ εηζέξρνληαη, εμέξρνληαη, θαηαλαιψλνληαη ή ράλνληαη ζην δίθηπν χδξεπζεο ( Πίλαθαο 1 ). Τν Υδαηηθφ Ιζνδχγην κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε νιφθιεξν δίθηπν, ή ζε κηθξφηεξεο πδξαπιηθά απνκνλσκέλεο πεξηνρέο ζηηο νπνίεο ππάξρεη κία είζνδνο θαη κία έμνδνο γηα ην λεξφ. Τα ζπζηαηηθά ζηνηρεία ηνπ Πξφηππνπ Υδαηηθνχ Ιζνδπγίνπ είλαη ηα παξαθάησ : Α3. Δηζεξρόκελν Νεξό ζην δίθηπν : είλαη ν εηζεξρφκελνο εηήζηνο φγθνο ζην ζχζηεκα παξνρήο λεξνχ. Πεξηιακβάλεη φιεο ηηο πεγέο λεξνχ. Μπνξεί λα κεηξεζεί κε ηε ρξήζε κεηξεηψλ ζηα ζεκεία εηζφδνπ ηνπ λεξνχ, ή κε δνθηκέο πηψζεο ζηε ζηάζκε ησλ δεμακελψλ. Α14. Δμνπζηνδνηεκέλε Καηαλάιωζε : είλαη ν εηήζηνο φγθνο λεξνχ πνπ ιακβάλνπλ νη θαηαγεγξακκέλνη πειάηεο, ν παξνρέαο ηνπ λεξνχ θαη φινη φζνη είλαη εμνπζηνδνηεκέλνη λα πδξνδνηνχληαη. Πεξηιακβάλεη ην εμαγφκελν λεξφ θαη δηαξξνέο θαη ππεξρεηιίζεηο, κεηά ην ζεκείν ησλ κεηξεηψλ ησλ θαηαλαισηψλ. Η εμνπζηνδνηεκέλε θαηαλάισζε απνηειείηαη απφ ηελ ηηκνινγνχκελε θαη ηελ κε ηηκνινγνχκελε εμνπζηνδνηεκέλε θαηαλάισζε. Α10. Σηκνινγνύκελε Δμνπζηνδνηεκέλε Καηαλάιωζε : απνηειείηαη απφ : ( α ) ηελ ηηκνινγνχκελε κεηξνχκελε θαηαλάισζε, πνπ κπνξεί λα ππνινγηζηεί απφ ηα αξρεία ηηκνιφγεζεο ησλ πειαηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο, θαη ( β ) ηελ ηηκνινγνχκελε κε κεηξνχκελε θαηαλάισζε, πνπ αθνξά λνηθνθπξηά πνπ δελ ζπκκεηέρνπλ ζην ζχζηεκα ηηκνιφγεζεο, γηαηί δελ έρνπλ κεηξεηέο θαηαλάισζεο, θαζψο θαη νπνηαδήπνηε άιιε εμνπζηνδνηεκέλε κε κεηξνχκελε θαηαλάισζε. Α20. Αληαπνδνηηθό Νεξό : απνηειεί ην λεξφ πνπ απνθέξεη έζνδα θαη ηζνχηαη κε ηελ ηηκνινγνχκελε εμνπζηνδνηεκέλε θαηαλάισζε. 1

Α21. Με Αληαπνδνηηθό Νεξό (λεξό πνπ δελ απνθέξεη έζνδα) : ππνινγίδεηαη απφ ηε δηαθνξά κεηαμχ ηνπ εηζεξρφκελνπ φγθνπ λεξνχ ζην ζχζηεκα θαη ηεο ηηκνινγνχκελεο εμνπζηνδνηεκέλεο θαηαλάισζεο. Τν Με Αληαπνδνηηθφ λεξφ απνηειείηαη απφ ηελ κε ηηκνινγνχκελε εμνπζηνδνηεκέλε θαηαλάισζε θαη ηηο απψιεηεο λεξνχ. Α13. Με Σηκνινγνύκελε Δμνπζηνδνηεκέλε Καηαλάιωζε : πεξηιακβάλεη θαηαλαιψζεηο λεξνχ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ππξφζβεζε, θαζαξηζκφ ησλ θεληξηθψλ αγσγψλ θαη ησλ ππνλφκσλ, θαζαξηζκφ ησλ δεμακελψλ ηεο εηαηξείαο χδξεπζεο, λεξφ πνπ ιακβάλεηαη απφ ηα ζηφκηα πδξνιεςίαο, λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα θαζαξηζκφ νδψλ, πφηηζκα ησλ δεκνηηθψλ θήπσλ, δεκφζηεο πεγέο, πξνζηαζία παγεηνχ, λεξφ νηθνδφκεζεο θ.α. Οη πνζφηεηεο απηέο ελδέρεηαη λα είλαη κεηξνχκελεο ή κε, ζχκθσλα κε ηελ πξαθηηθή ηεο εηαηξείαο χδξεπζεο. Α15. Απώιεηεο Νεξνύ : πξνθχπηνπλ απφ ηελ αθαίξεζε ηεο εμνπζηνδνηεκέλεο θαηαλάισζεο, απφ ηνλ εηζεξρφκελν φγθν ηνπ λεξνχ ζην ζχζηεκα. Οη απψιεηεο λεξνχ απαξηίδνληαη απφ ηηο θαηλφκελεο ( εκπνξηθέο ) απψιεηεο θαη ηηο πξαγκαηηθέο ( θπζηθέο ) απψιεηεο. Α18. Φαηλόκελεο Απώιεηεο : απνηεινχληαη απφ ηε κε εμνπζηνδνηεκέλε θαηαλάισζε ( θινπή θαη παξάλνκε ρξήζε ) θαη ηα ζθάικαηα ησλ κεηξεηψλ θαη ησλ κεηξήζεσλ. Οη απψιεηεο απηέο ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπο δελ είλαη θπζηθέο απψιεηεο λεξνχ, αιιά κφλν εζφδσλ. Δμαηξνχληαη νη πεξηπηψζεηο φπνπ κηθξέο δηαξξνέο ησλ ηδησηηθψλ δηθηχσλ ησλ θαηαλαισηψλ ( π.ρ. ζηάμηκν βξχζεο ), πνπ δελ θαηαγξάθνληαη απφ ηνπο κεηξεηέο θαηαλάισζεο. Α16. Με εμνπζηνδνηεκέλε θαηαλάιωζε : πεξηιακβάλεη θάζε είδνπο θινπή θαη παξάλνκε ρξήζε λεξνχ, ελψ ζρεηίδεηαη κε ηελ θαθή ρξήζε ησλ ζπλδέζεσλ ησλ ππξνζβεζηηθψλ θξνπλψλ, ηηο παξάλνκεο ζπλδέζεηο θαη ηνπο κεηξεηέο πνπ έρνπλ ππνζηεί βαλδαιηζκνχο. Λακβάλεη ρψξα ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν ζηα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα δηεζλψο, αιιά ζε ζπζηήκαηα κε θαιή νξγάλσζε δελ ζα πξέπεη λα μεπεξλά ην 1% ηνπ εηζεξρφκελνπ φγθνπ λεξνχ ζην ζχζηεκα. Α17. Σα ζθάικαηα ηωλ κεηξεηώλ / κεηξήζεωλ πεξηιακβάλνπλ : ( α ) ηπραία ιάζε ιφγσ ηεο ινγηζηηθήο δηαδηθαζίαο, εζθαικέλεο θαηαγξαθέο, αλαθξηβείο εθηηκήζεηο γηα ηνπο ζηακαηεκέλνπο κεηξεηέο, ζθάικαηα ζηε δηάξθεηα ησλ θαηαρσξίζεσλ θαηαρσξήζεσλ ζην ινγηζηήξην θ.η.ι., β) ζπζηεκαηηθά ιάζε ιφγσ ηεο ππνκέηξεζεο, ή ηεο ππεξ κέηξεζεο ησλ κεηξεηψλ ησλ θαηαλαισηψλ. Οη παξάγνληεο ζηνπο νπνίνπο νθείινληαη απηά ηα ζθάικαηα είλαη ν ηχπνο θαη ε θιάζε ηνπ κεηξεηή, ε κέζνδνο εγθαηάζηαζεο, ε πνηφηεηα ηνπ λεξνχ, ε ζπλερήο ή κε παξνρή, ν κέζνο ρξφλνο ιεηηνπξγίαο ηνπ κεηξεηή θαη ε παξνπζία δεμακελψλ απνζήθεπζεο λεξνχ ζηελ ηδηνθηεζία ηνπ θαηαλαισηή. Α19. Πξαγκαηηθέο Απώιεηεο : είλαη νη εηήζηνη φγθνη λεξνχ πνπ ράλνληαη κέζσ φισλ ησλ ηχπσλ ησλ δηαξξνψλ, ησλ ζξαχζεσλ θαη ησλ ππεξρεηιίζεσλ 2

ζηνπο θχξηνπο αγσγνχο, ηηο δεμακελέο θαη ηηο ζπλδέζεηο ησλ θαηαλαισηψλ κέρξη ην ζεκείν ησλ κεηξεηψλ ησλ θαηαλαισηψλ. Α8. Σηκνινγνύκελε Μεηξνύκελε Καηαλάιωζε : ππνινγίδεηαη απφ ηηο θαηαγξαθέο ησλ κεηξεηψλ ησλ θαηαλαισηψλ θάζε είδνπο θαη ηε κεηαηξνπή ησλ ζηνηρείσλ απφ κεληαίεο, δηκεληαίεο ή ηξηκεληαίεο ( ηεηξακεληαίεο ) θαηαγξαθέο ( αλάινγα κε ηελ πεξίνδν ηηκνιφγεζεο ), ζε κέζε εκεξήζηα ξνή. Α9. Σηκνινγνύκελε κε Μεηξνύκελε Καηαλάιωζε : ζηελ πεξίπησζε χπαξμεο θαηαλαισηψλ πνπ δελ δηαζέηνπλ κεηξεηηθή ζπζθεπή θαηαλάισζεο, πξαγκαηνπνηείηαη εθηίκεζε ηεο θαηαλάισζεο κε δεηγκαηνιεπηηθή παξαθνινχζεζε ηεο θαηαλάισζεο, ή κε ηελ εθηίκεζε ηεο θαηαλάισζεο αλά θάηνηθν. Α11+Α12. Με - Σηκνινγνύκελε Δμνπζηνδνηεκέλε Καηαλάιωζε : ππφ θαλνληθέο ζπλζήθεο απνηειεί κηθξφ κέξνο ηνπ πδαηηθνχ ηζνδπγίνπ, ιηγφηεξν απφ ην 1% ηνπ εηζεξρφκελνπ λεξνχ. Όπνηε είλαη δπλαηφλ, απηνί νη φγθνη πξέπεη λα πξνζδηνξίδνληαη θαη κεηξηνχληαη. Η εηαηξεία χδξεπζεο πξέπεη λα πξνζδηνξίζεη θαη λα κεηξήζεη ηελ πνζφηεηα λεξνχ πνπ ρξεζηκνπνηεί γηα δηθνχο ιεηηνπξγηθνχο ζθνπνχο, φπσο γηα ην πιχζηκν θαη θαζάξηζκα ησλ αγσγψλ θαη δεμακελψλ. Α17. θάικαηα κεηξεηώλ / κεηξήζεωλ : δεηγκαηνιεπηηθφο έιεγρνο ησλ πδξνκεηξεηψλ θαηαλάισζεο κε βάζε ηελ ειηθία ηνπο, ηελ θιάζε ηνπο θ.ι.π., κπνξεί λα δψζεη κηα ηθαλνπνηεηηθή εθηίκεζε ησλ ζθαικάησλ απηψλ. Δθηηκψληαη κε βάζε ην ζπγθεθξηκέλν ππφ κειέηε δίθηπν. Σε Διιεληθέο πφιεηο θαηαγξάθνληαη ζθάικαηα κεηξεηψλ έσο θαη 15% ηνπ εηζεξρφκελνπ λεξνχ. Α19. Πξαγκαηηθέο Απώιεηεο : ν πξνζδηνξηζκφο ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ Υδαηηθνχ Ιζνδπγίνπ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε δχν πξνζεγγίζεηο, φπσο αλαιπηηθά πεξηγξάθεηαη ζηηο παξαγξάθνπο 1.3 θαη 1.4. 3

Πίλαθαο 1. Σν Γηεζλέο Πξόηππν Τδαηηθό Ηζνδύγην. 4

1.2. Καζνξηζκόο βεκάηωλ πξνζδηνξηζκνύ Τδαηηθνύ Ηζνδπγίνπ. 1. Α3 : Καζνξηζκφο εηζεξρφκελνπ λεξνχ ζην δίθηπν. 2. Α8 : Καζνξηζκφο εμνπζηνδνηεκέλεο, Τηκνινγνχκελεο κεηξνχκελεο θαηαλάισζεο. 3. Α9 : Καζνξηζκφο εμνπζηνδνηεκέλεο, Τηκνινγνχκελεο Με κεηξνχκελεο θαηαλάισζεο. 4. Α10 : Υπνινγηζκφο εμνπζηνδνηεκέλεο ηηκνινγνχκελεο θαηαλάισζεο. Α10 = Α8 + Α9 5. Α20 : Υπνινγηζκφο Νεξνχ πνπ απνθέξεη έζνδα. Α20 = Α10 = Α8 + Α9 6. Α21 : Υπνινγηζκφο ηνπ Με Αληαπνδνηηθνχ Νεξνχ. Α21 = Α3 - Α20 7. Α11: Καζνξηζκφο εμνπζηνδνηεκέλεο κε ηηκνινγεκέλεο, κεηξνχκελεο θαηαλάισζεο. 8. Α12 : Καζνξηζκφο εμνπζηνδνηεκέλεο, κε ηηκνινγεκέλεο, κε κεηξνχκελεο θαηαλάισζεο. ( Γεκφζηεο βξχζεο, πνηίζηξεο, ππξφζβεζε, θαζαξηζκνί αγσγψλ - δεμακελψλ, ππξνζβεζηηθά, θαζαξηζκνί νδψλ, θήπσλ, ζπληξηβάληα ). 9. Α13 : Καζνξηζκφο εμνπζηνδνηεκέλεο, κε ηηκνινγεκέλεο θαηαλάισζεο. Α13 = Α11 + Α12. 10. Α14 : Υπνινγηζκφο εμνπζηνδνηεκέλεο θαηαλάισζεο. Α14 = Α10 + Α13 11. Α15 : Υπνινγηζκφο απσιεηψλ λεξνχ. Α15 = Α3 - Α14 12. Α16 : Καζνξηζκφο ηεο κε εμνπζηνδνηεκέλεο θαηαλάισζεο. ( θινπέο, παξάλνκεο ρξήζεηο, κε βαλδαιηζκνχο ), < 1% εηζεξρφκελνπ λεξνχ. 13. Α17 : Καζνξηζκφο Σθαικάησλ κεηξεηψλ κεηξήζεσλ. ( έσο 15% εηζεξρφκελνπ λεξνχ γηα Διιεληθέο πφιεηο ). 14. A18 : Υπνινγηζκφο θαηλφκελσλ απσιεηψλ. Α18 = Α16 + Α17 15. Α19 : Υπνινγηζκφο πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ. Α19 = Α15 - Α18 5

1.3. Πξνζδηνξηζκόο Πξαγκαηηθώλ Απωιεηώλ : Γύν πξνζεγγίζεηο. Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ κπνξεί λα γίλεη κε δχν πξνζεγγίζεηο. 1.3.1. Σηελ πξνζέγγηζε «από πάλω πξνο ηα θάηω», νη πξαγκαηηθέο απψιεηεο πξνζδηνξίδνληαη απφ ην πδαηηθφ ηζνδχγην, αθαηξψληαο ηελ εμνπζηνδνηεκέλε θαηαλάισζε ( ηηκνινγνχκελε θαη κε ηηκνινγνχκελε ) θαη ηηο θαηλφκελεο απψιεηεο απφ ηνλ εηζεξρφκελν φγθν λεξνχ ζην ζχζηεκα. Απηή ε πξνζέγγηζε εκθαλίδεη θάπνηα κεηνλεθηήκαηα. Η εθηίκεζε ηνπ χςνπο ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ ζα ζπγθεληξψλεη φια ηα ζθάικαηα πνπ έρνπλ γίλεη ζηελ εθηίκεζε ησλ ππφινηπσλ ζπζηαηηθψλ ηνπ πδαηηθνχ ηζνδπγίνπ. Η εθηίκεζε ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ αθνξά ζε έλα χςνο απσιεηψλ γεληθά θαη δελ εμεηδηθεχεη ηα επηκέξνπο ζπζηαηηθά ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ. Δπίζεο είλαη κηα αλαδξνκηθή πξνζέγγηζε ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ θαη δελ δίλεη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ έγθαηξν εληνπηζκφ δηαξξνψλ θαη ζξαχζεσλ. Γηα ηνπο ιφγνπο πνπ αλαθέξζεθαλ, ρξεζηκνπνηείνχληαη ενη πξνζεγγίζεηοπξνζέγγηζε πνπ παξνπζηάδνληαη παξνπζηάδεηαη παξαθάησ, κε βαζηθήφ δεδνκέλν πξνυπφζεζε λα ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηνηρεία. 1.3.2. Σηελ πξνζέγγηζε «απφ θάησ πξνο ηα θάησ πάλσ», πεξηιακβάλεηαη ε αλάιπζε ησλ ζπζηαηηθψλ ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ. Έηζη, νη πξαγκαηηθέο απψιεηεο απνηεινχληαη απφ απηέο πνπ ζπκβαίλνπλ ζηνπο αγσγνχο κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο, ζηηο δηαξξνέο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηηο δεμακελέο απνζήθεπζεο θαη ζηηο ππεξρεηιίζεηο ηνπο θαη ζηηο δηαξξνέο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηηο ζπλδέζεηο ησλ θαηαλαισηψλ, κέρξη ην ζεκείν ηνπ κεηξεηή ηνπ θαηαλαισηή. Η κέηξεζε ησλ δηαξξνψλ ησλ δεμακελψλ κπνξεί λα γίλεη κε ηε δνθηκή πηψζεο ζηε ζηάζκε ηεο δεμακελήο. 1.4. Δθηίκεζε Πξαγκαηηθώλ Απωιεηώλ. 1.4.1.Πξνζέγγηζε «από θάηω πξνο ηα πάλω». 1.4.1.1.Ζ Μέζνδνο ηεο ειάρηζηεο λπθηεξηλήο παξνρήο. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δηαξξνψλ ζηα δίθηπα χδξεπζεο ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ε κέζνδνο ηεο ειάρηζηεο λπρηεξηλήο παξνρήο. Η λπρηεξηλή παξνρή θαηαγξάθεηαη ζε δψλεο κεζαίνπ κεγέζνπο ( κέρξη πεξίπνπ 3.000 ζπλδέζεηο θαηαλαισηψλ ) **. Η κέζνδνο απηή απνηειεί έλα εμαηξεηηθά ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηνλ εληνπηζκφ πθηζηάκελσλ, ε αλαθεξζέλησλ γεγνλφησλ δηαξξνψλ θαη ηελ εχξεζε λέσλ. Απφ έξεπλεο πεδίνπ έρεη απνδεηρζεί φηη ε ειάρηζηε λπρηεξηλή παξνρή ( ΜΝF ) ζε αζηηθά δίθηπα χδξεπζεο ζπκβαίλεη ηηο πξψηεο πξστλέο ψξεο, ζπλήζσο κεηαμχ 02 : 00 θαη 04 : 00 ην πξστ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο ε θαηαλάισζε λεξνχ είλαη ε ρακειφηεξε ζην 24 σξν, ελψ ε ζηαηηθή αχμεζε ηεο πίεζεο ζην δίθηπν ιφγσ κεησκέλεο δήηεζεο έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ απσιεηψλ λεξνχ κέζσ ησλ δηαξξνψλ. Η ειάρηζηε λπρηεξηλή παξνρή ( MNF ) απνηειείηαη απφ ηελ ειάρηζηε λπρηεξηλή θαηαλάισζε ( Minimum Night Use ), ηηο δηαξξνέο βάζεο ( Backgrouhd Losses ) θαη ηηο απψιεηεο ζξαχζεσλ ( Burst Leakage ). Μορφοποιήθηκε: Επισήμανση 6

7

Δηθόλα 1. Σππηθό δηάγξακκα εκεξήζηαο κεηαβνιήο πίεζεο θαη παξνρήο. 8

Η ειάρηζηε λπρηεξηλή θαηαλάισζε είλαη ε θαηαλάισζε πνπ γίλεηαη ηελ πεξίνδν κειέηεο ηεο ειάρηζηεο λπρηεξηλήο παξνρήο ιφγσ αλζξψπηλεο ρξήζεο. Η ρξήζε απηή ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηηο ζπλήζεηεο ηνπ πιεζπζκνχ, ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ειάρηζηεο λπρηεξηλήο θαηαλάισζεο πξέπεη ε θαηαλάισζε λα δηαθξηζεί ζε νηθηαθή, εκπνξηθή θαη εηδηθή θαηαλάισζε ( εξγνζηάζηα, λνζνθνκεία θ.ι.π. ) Σηελ ειάρηζηε λπρηεξηλή θαηαλάισζε πεξηιακβάλνληαη θαη ηπρφλ δηαξξνέο κεηά ηνλ κεηξεηή ηνπ θαηαλαισηή είηε εληφο θηηξίσλ ( π.ρ. ζηηο ηνπαιέηεο, βξχζεο, δεμακελέο ), ή εθηφο απηψλ ( π.ρ. εμσηεξηθνχο αγσγνχο ). Γηα ηνλ ππνινγηζκό ηεο νηθηαθήο θαηαλάιωζεο ηζρύεη ε εμίζωζε. Οηθηαθή θαηαλάιωζε = = αξηζκόο νηθηζηηθώλ κνλάδωλ * ηππηθή λπρηεξηλή ρξήζε. Όπνπ ηππηθή λπρηεξηλή ρξήζε γηα ηνπο νηθηαθνχο θαηαλαισηέο ζεσξείηαη θαηαλάισζε 1απφ 1,8 έσο 3,0 lt / h αλά νηθία. Γηα ηνλ ππνινγηζκό ηεο εκπνξηθήο θαηαλάιωζεο ηζρύεη ε εμίζωζε. Δκπνξηθή θαηαλάιωζε = = αξηζκόο εκπνξηθώλ θαηαλαιωηώλ * ηππηθή λπρηεξηλή ρξήζε. Όπνπ ηππηθή λπρηεξηλή ρξήζε γηα ηνπο εκπνξηθνχο θαηαλαισηέο ζεσξείηαη θαηαλάισζε 8 έσο 10 lt / h αλά θαηαλαισηή. Ο ππνινγηζκφο ηεο εηδηθήο θαηαλάισζεο πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί θαηά πεξίπησζε. Οη λπρηεξηλέο θαηαλαιψζεηο ησλ εηδηθψλ θαηαλαισηψλ πξέπεη λα θαηαγξαθνχλ μερσξηζηά. Οη δηαξξνέο βάζεο είλαη νη πνιχ κηθξέο δηαξξνέο ησλ νπνίσλ ν εληνπηζκφο θαη ε επηδηφξζσζε δελ ζπκθέξεη νηθνλνκηθά. Μφλν αλ απμεζεί ε απψιεηα λεξνχ θαη είλαη δπλαηφο ν εληνπηζκφο, ηφηε κπνξεί ε επηδηφξζσζε λα είλαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα. Η εκπεηξηθή εμίζσζε ηεο IWA γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δηαξξνψλ Βάζεο ( ΓΒ ) είλαη ε : Όπνπ : L είλαη ην κήθνο ησλ αγσγψλ (m). N ν αξηζκφο ησλ ζπλδέζεσλ. s ην κήθνο ησλ ζπλδέζεσλ ( m ). ΓΒ = 0,02 * L + 1,25 * Ν = 0,033 * s Οη δηαξξνέο βάζεο ππνινγίδνληαη ζε lt/h. Πξέπεη λα δηεπθξηληζηεί φηη ν παξαπάλσ ηχπνο ηζρχεη γηα δίθηπν δηαλνκήο ζε θαιή θαηάζηαζε θαη λπρηεξηλή πίεζε (πδξναζηαηηθή) ιεηηνπξγίαο 50 m ( ή πεξίπνπ 5 bars ). Γηα δηαθνξεηηθή πίεζε ιεηηνπξγίαο P λχρηαο ( κέζε λπρηεξηλή πίεζε ιεηηνπξγίαο ) ε εμίζσζε : 9

ΓΒ = [ 0,02 * L +1,25 * N + 0,033 * s] * ( P λύρηαο / 50 ) 1,5 Οη απψιεηεο ζξαχζεσλ είλαη απηέο πνπ κπνξνχλ λα εληνπηζηνχλ θαη λα επηδηνξζσζνχλ. Η εμίζσζε ππνινγηζκνχ ηνπο είλαη ε : Απώιεηεο ζξαύζεωλ = = Διάρηζηε λπρηεξηλή παξνρή ειάρηζηε λπρηεξηλή θαηαλάιωζε δηαξξνέο βάζεο Γηα λα ππνινγηζηνχλ νη δηαξξνέο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 24ψξνπ, εθφζνλ ε κέζε πίεζε δψλεο δηαθέξεη, πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζεί ν ζπληειεζηήο λχρηαο / εκέξαο ( night day factor NDF). Ο ζπληειεζηήο απηφο απνηειεί ηελ αλαινγία ηνπ ξπζκνχ λπρηεξηλήο δηαξξνήο ζε m 3 /ψξα θαη ηνπ κέζνπ ξπζκνχ δηαξξνήο ζε 24 ψξεο ζε m 3 /εκέξα. Δπνκέλσο, ν ππνινγηζκφο ηεο κέζεο εκεξήζηαο ηηκήο ησλ δηαξξνψλ, πξνθχπηεη πνιιαπιαζηάδνληαο ηνλ λπρηεξηλφ ξπζκφ δηαξξνήο κε ηνλ ζπληειεζηή λχρηαο / εκέξαο. Σε δίθηπα φπνπ ε παξνρή γίλεηαη κε ηε βαξχηεηα ην NDF είλαη κηθξφηεξν απφ 24 ψξεο. Γηα δίθηπα κε αληιίεο ή κε ρξήζε δηθιείδσλ κείσζεο πίεζεο (Pressure Reduction Valves PRV) ην NDF κπνξεί λα ππεξβεί ηηο 24 ψξεο. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δηαξξνψλ θαζ φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ 24ψξνπ ιακβάλεηαη ππφςε ε κεηαβνιή ηεο πίεζεο κέζα ζην 24σξν, αθνχ ην κέγεζνο ησλ δηαξξνψλ είλαη ζπλάξηεζε ηεο πίεζεο. Έηζη νη ζπλνιηθέο απψιεηεο βξίζθνληαη πνιιαπιαζηάδνληαο ηνλ λπθηεξηλφ ξπζκφ δηαξξνήο θαηά ηελ Διάρηζηε Νπρηεξηλή Παξνρή (ΑΛΘ MNF ) κε ηνλ ζπληειεζηή λχθηαο/εκέξα (night to day factor- NDF). ΑΛΘ 24ωξν = NDF * ΑΛΘ MNF Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ ζπληειεζηή λχθηαο/εκέξα (NDF) ρξεζηκνπνηείηαη ν πξνηεηλφκελνο εκπεηξηθφο ηχπνο ηεο IWA. Όπνπ: P i : ε κέζε πίεζε αλά ψξα, φπσο θαηαγξάθεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ εηθνζηηεηξαψξνπ ζην ζεκείν πνπ αληηπξνζσπεχεη ην κέζν πςφκεηξν ηεο δψλεο (AZP: Average Zone Point) (1) P MNF : ε κέζε πίεζε ζην AZP θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ειάρηζηεο λπθηεξηλήο παξνρήο. α: ν εθζέηεο δηαξξνψλ (Leakage exponent) ζηελ ζρέζε, πνπ δείρλεη ηελ επίδξαζε ηεο πίεζεο ζην κέγεζνο ησλ δηαξξνψλ (2). Μορφοποιήθηκε: Όχι Επισήμανση Μορφοποιήθηκε: Γραμματοσειρά: Έντονα, Χρώμα γραμματοσειράς: Μπλε Μορφοποιήθηκε: Γραμματοσειρά: Έντονα, Χρώμα γραμματοσειράς: Μπλε, Δείκτης Μορφοποιήθηκε: Γραμματοσειρά: Έντονα, Χρώμα γραμματοσειράς: Μπλε Μορφοποιήθηκε: Γραμματοσειρά: Έντονα, Χρώμα γραμματοσειράς: Μπλε, Δείκτης Μορφοποιήθηκε: Γραμματοσειρά: Έντονα, Χρώμα γραμματοσειράς: Μπλε, Αγγλικά (Η.Π.Α.) O ζπληειεζηήο NDF ιακβάλεη ηηκέο κηθξφηεξεο ηνπ 24 ζε δίθηπα πνπ ε ξνή γίλεηαη κε βαξχηεηα ελψ ζε δίθηπα κε ξπζκηδφκελε πίεζε θάλνληαο ρξήζε κεησηψλ (Pressure Reducing Valves - PRV) κπνξεί λα ππεξβεί ην 24. Μορφοποιήθηκε: Γραμματοσειρά: Όχι Πλάγια (1) Η ζέζε ηνπ ζεκείνπ AZP, δει. ηνπ ζεκείνπ φπνπ ε πίεζε ζεσξείηαη αληηπξνζσπεπηηθή ηεο κέζεο πίεζεο ηεο δψλεο, πξνζδηνξίδεηαη σο ν 10

ζηαζκηζκέλνο κέζνο φξνο ησλ πςνκέηξσλ κηαο δψλεο κε ζπληειεζηή βαξχηεηαο ηνλ αξηζκφ ησλ ππξνζβεζηηθψλ θξνπλψλ, εάλ έρνπλ ηνπνζεηεζεί κε ηθαλνπνηεηηθή ππθλφηεηα θαη νκνηνγέλεηα κέζα ζηελ δψλε ή ησλ ζπλδέζεσλ ή ησλ πδξνκέηξσλ. (2) Η εκπεηξηθή ζρέζε, πνπ εθθξάδεη ηελ επίδξαζε ηεο πίεζεο ζηηο απψιεηεο είλαη: Όπνπ: L o : νη θπζηθέο απψιεηεο ηνπ δηθηχνπ, πνπ αληηζηνηρνχλ ζηελ αξρηθή πίεζε P o. L 1 : νη απψιεηεο ζηελ κεησκέλε πίεζε P 1, πνπ εθαξκφδεηαη ζε κηα δψλε κε ηελ εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο δηαρείξηζεο πίεζεο. α: ν εθζέηεο δηαξξνψλ ν νπνίνο κεηαβάιιεηαη απφ 0.5 γηα άθακπηνπο αγσγνχο (rigid walls) κέρξη 1.5 εχθακπηνπο αγσγνχο (flexible walls), αλάινγα κε ην πιηθφ θαηαζθεπήο ησλ αγσγψλ. 11

2. ΟΗ ΓΔΗΚΣΔ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ. 2.1. Οη δείθηεο Απόδνζεο ηεο IWA. Οη δείθηεο απφδνζεο απνηεινχληαη απφ γεληθνχο δείθηεο πνπ παξέρνπλ κία γεληθή εηθφλα ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη απφ ιεπηνκεξείο δείθηεο νη νπνίνη αζρνινχληαη κε εηδηθά ζηνηρεία ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο ηεο εηαηξείαο. 12

13

Πίλαθαο 2. Οκάδεο ηωλ δεηθηώλ απόδνζεο ηεο IWA 14

Με ηελ πάξνδν ησλ εηψλ θαη ηε ζπζζψξεπζε ηεο εκπεηξίαο ζε επηζηεκνληθφ θαη πξαθηηθφ / εκπεηξηθφ επίπεδν, έγηλε θαλεξή ε αλάγθε δηακφξθσζεο πεξηζζνηέξσλ δεηθηψλ παξαθνινχζεζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ δηθηχσλ, κε ζθνπφ ηελ θάιπςε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζνηέξσλ πεξηπηψζεσλ. Σην πιαίζην απηφ, ε International Water Association ( ΙWΑ ) δηακφξθσζαλ αξρηθά θαη ζηε ζπλέρεηα επηθαηξνπνίεζαλ έλα εγρεηξίδην δεηθηψλ παξαθνινχζεζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ δηθηχσλ. Σην εγρεηξίδην απηφ πεξηιακβάλνληαη 170 Γείθηεο πνπ πξνζδηνξίδνληαη απφ ζπγθεθξηκέλνπο καζεκαηηθνχο ηχπνπο, θαη είλαη ρσξηζκέλνη ζε έμη επηκέξνπο θαηεγνξίεο : α) Υδαηηθψλ Πφξσλ 4 δείθηεο β) Πξνζσπηθφ 26 δείθηεο, γ) Πνηφηεηα ππεξεζηψλ 34 δείθηεο, δ) ιεηηνπξγηθνί 44 δείθηεο, ε) Φπζηθνί 15 δείθηεο, ζη) Φξεκαηννηθνλνκηθνί 47 δείθηεο. Οη απαξαίηεηεο κεηαβιεηέο πνπ πξέπεη λα κεηξνχληαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ 17-0 δεηθηψλ απφδνζεο αλέξρνληαη ζε 232. Οη κεηαβιεηέο ρσξίδνληαη ζε νθηψ θαηεγνξίεο : Α: δεδνκέλα φγθνπ λεξνχ, Β: δεδνκέλα πξνζσπηθνχ, C: δεδνκέλα θπζηθνχ θεθαιαίνπ, D: ιεηηνπξγηθά δεδνκέλα, Δ: δεκνγξαθηθά δεδνκέλα θαη δεδνκέλα πειαηψλ, F: δεδνκέλα πνηφηεηαο ππεξεζηψλ, G: νηθνλνκηθά δεδνκέλα θαη Η: δεδνκέλα ρξφλνπ. Οη 170 Γείθηεο Απφδνζεο θαη νη 232 κεηαβιεηέο ηεο IWA παξνπζηάδνληαη ζε αληίζηνηρνπο πίλαθεο. 2.2. Ο Γείθηεο Infrastructure Leakage Index ( ILI ). Ο δείθηεο Infrastructure Leakage Index ( ILI ) είλαη ν δείθηεο Οp29 ζην ζχζηεκα δεηθηψλ ηεο IWA. Ο δείθηεο ILI δείρλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ηεζζάξσλ κεζφδσλ δηαρείξηζεο ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ ζηελ κείσζε ησλ ηξερνπζψλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ ( CARL ),. Γείρλεη δειαδή, πφζν απνηειεζκαηηθά νη ηξείο κέζνδνη δηαρείξηζεο πνπ βαζίδνληαη ζηνλ εμνπιηζκφ, δειαδή επηζθεπέο, ελεξγφο έιεγρνο δηαξξνψλ θαη δηαρείξηζε αγσγψλ / παγίσλ, νξγαλψλνληαη ζηελ ηξέρνπζα πίεζε ιεηηνπξγίαο. Τηκέο ηνπ δείθηε ILI θνληά ζην 1,0 αληηπξνζσπεχνπλ ζρεδφλ ηέιεηα ηερληθή δηαρείξηζε ησλ πξαγκαηηθψλ απσιεηψλ απφ ηηο ππνδνκέο, ζηελ ηξέρνπζα πίεζε ιεηηνπξγίαο. Οη εηαηξείεο χδξεπζεο δελ ζηνρεχνπλ απαξαίηεηα ζε ηέηνηα ηηκή ηνπ ILI, κηα πνπ ν δείθηεο ρξεζηκνπνηείηαη θαζαξά γηα ηε κέηξεζε ηεο ηερληθήο απφδνζεο θαη δελ ιακβάλνληαη ππφςε νηθνλνκηθά ζέκαηα. Ο ILI θεξδίδεη ζήκεξα νινέλα θαη πεξηζζφηεξν έδαθνο, δηφηη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί, ψζηε λα απνηηκεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δξάζεσλ πνπ απνζθνπνχλ ζηε κείσζε δηαξξνψλ ζηηο ππάξρνπζεο ζπλζήθεο πίεζεο ιεηηνπξγίαο ηνπ δηθηχνπ. Ήδε έρνπλ πξνζδηνξηζζεί νη ηηκέο ζηφρνη ηνπ ILI γηα ηηο αλεπηπγκέλεο θαη ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ( Πίλαθαο 3 ), ρσξίδνληαο ηα δίθηπά ηνπο ζε ηέζζεξηο ππνθαηεγνξίεο ( Α, Β, C, D ) θαη ζε αλεπηπγκέλεο, ή αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Η εκπεηξία απφ ηε ρξήζε ηνπ δείθηε ILI ηα ηειεπηαία ρξφληα έδεημε φηη, γηα λα ρξεζηκνπνηεζεί ν δείθηεο γηα ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε ησλ δηθηχσλ, πξέπεη ν αξηζκφο ησλ ζπλδέζεσλ λα είλαη κεγαιχηεξνο απφ 3.000, ε κέζε πίεζε ιεηηνπξγίαο λα είλαη κεγαιχηεξε απφ 25 m, ελψ ε ππθλφηεηα ησλ ζπλδέζεσλ δελ έρεη θαηψηαην θαη αλψηαην φξην. (Θα έιεγα ην πξαζηληζκέλν απφζπαζκα λα παξαιεθζεί. Έρσ δεη δεκνζηεχζεηο, πνπ αλαθέξνληαη ζε ππνινγηζκφ ηνπ ILI γηα κηθξά ζπζηήκαηα <<< 3000 ζπλδέζεσλ θαζψο θαη ζπζηάζεηο ρξήζεο ηνπ ILI ζε πεξηπηψζεηο Μορφοποιήθηκε: Επισήμανση Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά 15

πνπ δελ ηεξνχληαη ηα παξαπάλσ φξηα, δηφηη αθφκε θαη ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο καο δίλεη κηα ρξήζηκε έλδεημε ζρεηηθά κε ηηο πξαγκαηηθέο δηαξξνέο ζην δίθηπν. Πάλσ ζε απηφ ζα ήηαλ ρξήζηκν λα δεηήζνπκε ηελ γλψκε ηνπ Πάκπνπ.) 16

Πίλαθαο 3. Σηκέο ζηόρνη ηνπ ILI γηα ηηο αλαπηπγκέλεο θαη αλαπηπζζόκελεο ρώξεο. 17

Με βάζε ηνλ Πίλαθα 3 ε θαηεγνξηνπνίεζε ησλ δηθηχσλ χδξεπζεο ζε φ,ηη αθνξά ηελ αμηνιφγεζή ηνπο ζε ζρέζε κε ηηο πξαγκαηηθέο απψιεηεο, κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί σο εμήο : Καηεγνξία Α : ε θαηάζηαζε ηνπ δηθηχνπ είλαη θαιή. Πεξαηηέξσ κείσζε ησλ απσιεηψλ κπνξεί λα κελ είλαη νηθνλνκηθά απνδνηηθή. Απαηηείηαη πξνζεθηηθή αλάιπζε γηα ηνλ εληνπηζκφ νηθνλνκηθά απνδνηηθψλ βειηηψζεσλ. Καηεγνξία Β : Υπάξρεη πεξηζψξην βειηηψζεσλ. Δίλαη εθηθηά κέηξα δηαρείξηζεο πίεζεο, θαιχηεξνπ ελεξγνχ ειέγρνπ δηαξξνψλ θαη βειηησκέλεο ζπληήξεζεο. Καηεγνξία C : ε θαηάζηαζε ηνπ δηθηχνπ είλαη αλεπαξθήο. Απηή ε θαηάηαμε κπνξεί λα είλαη αλεθηή κφλν αλ ην λεξφ είλαη επαξθέο θαη θζελφ. Αθφκε θαη ηφηε φκσο, ρξεηάδεηαη αλάιπζε ηνπ επηπέδνπ θαη ηεο θχζεο ησλ δηαξξνψλ θαη έληαζε πξνζπαζεηψλ κείσζεο ησλ δηαξξνψλ. Καηεγνξία D : ε θαηάζηαζε ηνπ δηθηχνπ είλαη άζρεκε. Η ρξήζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ είλαη αλεπαξθήο. Τα πξνγξάκκαηα κείσζεο ησλ δηαξξνψλ είλαη επηηαθηηθά θαη πςειήο πξνηεξαηφηεηαο. ΜΔΣΑ ΚΑΗ ΣΖΝ ΣΔΛΔΤΣΑΗ ΓΔΝΗΚΖ ΤΝΔΛΔΤΖ, ΑΠΟΦΑΗΘΖΚΔ ΚΑΗ ΠΡΟΣΔΗΝΔΣΑΗ ΣΗ ΓΔΤΑ ΣΖ ΥΩΡΑ, ΠΔΡΑΝ ΣΟΤ ΤΠΟΛΟΓΗΜΟΤ ΣΟΤ ΤΓΑΣΗΚΟΤ ΗΟΕΤΓΗΟΤ ΣΩΝ, ΝΑ ΤΠΟΛΟΓΗΕΟΤΝ ΚΑΗ ΣΟΤ ΔΞΖ ΓΔΗΚΣΔ ΑΠΟΓΟΖ : 1. Op 24, κε απαξαίηεηεο ηηο κεηαβιεηέο Α 15, Ζ 1, C 8. 2. Op 27, κε απαξαίηεηεο ηηο κεηαβιεηέο Α 19, Ζ 2, C 24. 3. Op 28, κε απαξαίηεηεο ηηο κεηαβιεηέο Α 19, Ζ 2, C 8. 4. Op 29, κε απαξαίηεηεο ηηο κεηαβιεηέο Op 27, C 8, C 24, C 25, D 34. (Ννκίδσ φηη ζα ήηαλ πην θηιηθφ πξνο ηνλ αλαγλψζηε λα ζεκεηψζνπκε ηηο νλνκαζίεο ησλ παξαπάλσ κεηαβιεηψλ κε ηηο κνλάδεο ηνπο θαη ζε παξέλζεζε ηνπο θσδηθνχο). Δπίζεο ζε απηή ηελ θάζε θαιφ ζα ήηαλ λα πεξηνξηζζνχκε ζηνλ πξψην πίλαθα ηνπ Υδαηηθνχ Ιζνδπγίνπ θαη λα κελ γίλεη αλαθνξά ζηηο ηξνπνπνηήζεηο, νη νπνίεο δελ γλσξίδσ εάλ έρνπλ γίλεη απνδεθηέο απφ ηελ IWA, Μορφοποιήθηκε: Πλήρης Μορφοποιήθηκε: Πλήρης 18

19

Πίλαθαο 4. 1 ε Πξνηεηλόκελε ηξνπνπνίεζε ηνπ Τδαηηθνύ Ηζνδπγίνπ. 20

Πίλαθαο 5. 2 ε Πξνηεηλόκελε ηξνπνπνίεζε ηνπ Τδαηηθνύ Ηζνδπγίνπ. 21