Ο..Τ.Ε ΟΜΟΠΟΝΔΙΑ ΩΦΡΟΝΙΣΙΚΩΝ ΤΠΑΛΛΗΛΩΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΔΡΑ ΚΟΡΤΔΑΛΛΟ ΟΛΩΜΟΤ 2 Σ.Θ. 91503 Σ.Κ. 18110 ΣΗΛ. 2104950760 2104967174 FAX 2104950710 www.osye.org.gr e-mail: osye@otenet.gr ΜΕΛΟ Α.Δ.Ε.Δ.Τ Προσ: Κορυδαλλόσ, 25 Μάθ 2010 Αρικ. Πρωτ. 352 Υφυπουργό Δικαιοςφνησ, Διαφάνειασ και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Κ. Κατςιφάρα Απόςτολο Θζμα: Προτάςεισ για την οργανική και οργανωτική αναςυγκρότηςη, την εκπαίδευςη και την μετεκπαίδευςη του φυλακτικοφ προςωπικοφ Κφριε Υφυπουργζ Η αξία τησ εκπαίδευςησ Σα πρόςωπα με τα οποία ςυναναςτρζφονται περιςςότερο οι κρατοφμενοι μζχρι τθν αποφυλάκιςι τουσ, είναι, εκ των πραγμάτων οι ςωφρονιςτικοί υπάλλθλοι. Εξ αυτοφ του λόγου και μόνο μπορεί εφκολα να αντιλιφκθ κανείσ τθν επίδραςθ που μποροφν να αςκιςουν ςτισ ςυνκικεσ διαβίωςθσ και ςτισ προοπτικζσ επανζνταξθσ τουσ. Για το ςκοπό αυτό, κα πρζπει οι ςωφρονιςτικοί υπάλλθλοι να είναι κατάλλθλα εκπαιδευμζνοι, όχι μόνο ςε κζματα αςφαλείασ για τθν τιρθςθ τθσ τάξθσ και τθσ εφρυκμθσ λειτουργίασ των καταςτθμάτων, αλλά και ςε διάφορεσ κοινωνικοφ ανκρωποκεντρικοφ χαρακτιρα επιςτιμεσ και ςτθν ψυχολογία. Η ςωςτι ολοκλθρωμζνθ και διαρκι εκπαίδευςθ του φυλακτικοφ προςωπικοφ εξαςφαλίηει τθν ποιοτικι επάρκεια, διευκολφνει τθν επικοινωνία του με τουσ κρατουμζνουσ και ςυμβάλει κακοριςτικά ςτον εξανκρωπιςμό τθσ λειτουργίασ ςτα καταςτιματα κράτθςθσ. Γενικά θ εποχι μασ, ςτθρίηετε ςτθν όλο και περιςςότερο εξειδικευμζνθ γνϊςθ, τθν υψθλι κατάρτιςθ και τθν ςυνεχι μετεκπαίδευςθ. Η άνοδοσ του εκπαιδευτικοφ επιπζδου και του εργαςιακοφ ρόλου των ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων κα λειτουργιςει, κετικά ςτο να αντιμετωπιςτοφν και να ξεπεραςτοφν διάφορεσ εςφαλμζνεσ αντιλιψεισ και αρνθτικά ςτερεότυπα, ενϊ 1
ταυτόχρονα θ κοινωνία κα ζχει τθν δυνατότθτα να αντιλθφκεί τθν προςπάκεια να ανταποκρικοφμε ςτα δφςκολα και πολλζσ φορζσ επικίνδυνα κακικοντα μασ και κα κατανοιςει το επίπονο ζργο και τθν δφςκολθ αποςτολι μασ Διεθνή κείμενα τον Κανόνα 47, του Οργανιςμοφ Ηνωμζνων Εκνϊν αναφζρεται ότι «το ςωφρονιςτικό προςωπικό πρζπει να είναι επαρκοφσ πνευματικοφ επιπζδου», ότι πρζπει να παρακολουκεί μακιματα γενικισ και ειδικισ κατάρτιςθσ και να επιτυγχάνει ςε κεωρθτικζσ και πρακτικζσ εξετάςεισ. Επίςθσ, κατά τθ διάρκεια τθσ ςταδιοδρομίασ του, το προςωπικό πρζπει να διατθρεί να βελτιϊνει τισ γνϊςεισ, τθν επαγγελματικι του ικανότθτα και να παρακολουκεί ςε περιοδικι βάςθ επιμορφωτικά ςεμινάρια. Περιλαμβάνονται, επίςθσ, διάφορεσ ςυςτάςεισ με τισ οποίεσ ηθτείτε να αναγνωρίηεται το ζργου του ςωφρονιςτικοφ προςωπικοφ και γενικότερα θ κοινωνικι αποςτολι του. τισ ςυςτάςεισ αυτζσ προβλζπεται με ςαφινεια ότι: Σο ςωφρονιςτικό προςωπικό πρζπει να παρακολουκεί ςειρά μακθμάτων γενικισ κατάρτιςθσ, μακιματα κοινωνικϊν ςυμπεριφορϊν και προβλθμάτων και να επιτφχει ςε εξετάςεισ κεωρθτικοφ και πρακτικοφ περιεχομζνου. Κατά τθ διάρκεια τθσ κατάρτιςθσ του φυλακτικοφ προςωπικοφ κα πρζπει, μεταξφ άλλων, να αναπτυχκεί κυρίωσ θ τεχνικι των ςχζςεων με τουσ κρατουμζνουσ μζςω ςτοιχειωδϊν γνϊςεων ψυχολογίασ και εγκλθματολογίασ. τα μακιματα κα περιλαμβάνονται επίςθσ παραδόςεισ ςτισ γενικζσ αρχζσ τθσ ςωφρονιςτικισ διοίκθςθσ, ςτο Ποινικό Δίκαιο και ςε κάκε φλθ ςχετικά με αυτά. Να διοργανϊνονται επιςκζψεισ μεταξφ του προςωπικοφ των διαφόρων χωρϊν με ςκοπό τθν ανταλλαγι εμπειριϊν προκειμζνου να διευρφνουν και να βελτιϊςουν ακόμα περιςςότερο τισ γνϊςεισ τουσ. Όλοι οι Κανόνεσ και οι υςτάςεισ κατατείνουν ςτον ανκρωποκεντρικό χαρακτιρα τθσ δια βίου εκπαίδευςθσ του ςωφρονιςτικοφ προςωπικοφ, κυρίωσ ςτθν μεταφορά εμπειρίασ, ςτθν ςυμπεριφορά των κρατουμζνων, τθν ψυχολογία του εγκλείςτου και τθν εγκλθματολογικι ανάλυςθ των ςυμπεριφορϊν τουσ. Ευρωπαϊκά κείμενα 2
Η εκπαίδευςθ του ςωφρονιςτικοφ προςωπικοφ αποτελεί προτεραιότθτα και ςτουσ Ευρωπαϊκοφσ ωφρονιςτικοφσ Κανόνεσ Rec 2006 2 και εδϊ αναφαίρετε ότι το ςωφρονιςτικό προςωπικό επιτελεί ζνα ςπουδαίο λειτοφργημα. Η επιλογι τθσ εκπαίδευςή τουσ και οι ςυνκικεσ που προςφζρουν τισ υπθρεςίεσ τουσ, κα πρζπει να τουσ βοθκοφν ϊςτε να διατθροφνται οι υψθλζσ προδιαγραφζσ ςτθ φροντίδα των κρατουμζνων. τον Κανόνα 81.1 προβλζπεται θ ειςαγωγικι εξζταςθ ςε κεωρθτικζσ και πρακτικζσ δοκιμαςίεσ. το 81.2 θ μετεκπαίδευςθ ϊςτε όλα τα μζλθ του προςωπικοφ να διατθροφν και να προάγουν τθ γνϊςθ και τθν επαγγελματικι τουσ ικανότθτα. το 81.3 επιηθτείται θ εξειδίκευςθ των μελϊν του προςωπικοφ όταν πρόκειται να εργαςτοφν με αλλοδαποφσ, γυναίκεσ, ανιλικουσ ι πνευματικά αςκενείσ κρατοφμενουσ. Σζλοσ 81.4 περιλαμβάνεται θ διδαςκαλία διεκνϊν περιφερειακϊν κειμζνων και κανόνων για τα ανκρϊπινα δικαιϊματα, τθν πρόλθψθ και τθν απαγόρευςθ των Βαςανιςτθρίων, τθσ απάνκρωπθσ ι ταπεινωτικισ μεταχείριςθσ. Η εκπαίδευςη ςε άλλεσ χώρεσ Η.Π.Α, Αγγλία Καναδάσ: Η πρϊτθ οδθγεί τισ εξελίξεισ, ςε παγκόςμιο επίπεδο, ςτο ηιτθμα τθσ αυςτθροποίθςθσ τθσ μεταχείριςθσ των παραβατϊν. Νορβθγία, Φινλανδία, ουθδία και οι τρεισ αυτζσ ςκανδιναβικζσ χϊρεσ, ςτθρίηονται ςτθν ανεκτικότθτα τθν ςωςτι κοινωνικι και πολιτικι λειτουργία. Ειδικότερα ιςχφουν τα εξισ: Η Αμερικανικι ωφρονιςτικι Ζνωςθ ζχει ορίςει εξάμθνθ φοίτθςθ ςε ςχολι με ίδια διδακτζα φλθ για όλουσ τουσ ςωφρονιςτικοφσ υπαλλιλουσ ανεξαρτιτωσ πολιτείασ ι καταςτιματοσ κράτθςθσ όπου εργάηονται. Σα μακιματα αφοροφν ηθτιματα ελζγχου, αςφάλειασ, αυτοάμυνασ, αντιμετϊπιςθ πυρκαγιάσ και διάφορων άλλων ζκτακτων αναγκϊν. Διδάςκονται επίςθσ κζματα ανκρωποκεντρικισ φφςθσ, πϊσ πρζπει να είναι θ ςυμπεριφορά απζναντι ςτουσ κρατουμζνουσ, τα δικαιϊματα των Κρατουμζνων, οι διαπροςωπικζσ ςχζςεισ, οι Επικοινωνιακζσ και υπθρεςιακζσ δεξιότθτεσ των υπάλλθλων τθν Αγγλία, θ εκπαίδευςθ των ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων διαρκεί ζνα χρόνο και περιλαμβάνει μακιματα ανκρωποκεντρικϊν επιςτθμϊν και ηθτιματα αςφαλείασ. Μεταξφ των μακθμάτων αςφαλείασ, με ιδιαίτερθ βαρφτθτα διδάςκεται ο ζλεγχοσ και ο περιοριςμόσ. το μάκθμα αυτό, εκτόσ από ηθτιματα προςωπικισ αςφάλειασ (αυτοάμυνα), διδάςκονται θ νομοκεςία για τθ χριςθ βίασ, οι τρόποι διαχείριςθσ 3
αντιπαρακζςεων, οι μζκοδοι επίλυςθσ ςυγκροφςεων, οι τεχνικζσ αποκλιμάκωςθσ και θ αποφυγι χριςθσ βίασ. Σα ανκρωποκεντρικά μακιματα περιλαμβάνουν, τισ διαπροςωπικζσ δεξιότθτεσ τθν ικανότθτα λεκτικισ ι άλλθσ επικοινωνίασ, ακρόαςθσ, κατανόθςθσ διαφορετικϊν τφπων ςυμπεριφοράσ και διαχείριςθσ του άγχουσ. Ιδιαίτερο κεφάλαιο αποτελοφν θ γνϊςθ για τα μεταδοτικά νοςιματα θ αντιμετϊπιςθ κρατουμζνων με ψυχικζσ διαταραχζσ θ αντιμετϊπιςθ αυτοτραυματιςμϊν, αυτοκτονιϊν θ χριςθ ουςιϊν και θ αποτροπι τθσ ειςαγωγισ τουσ ςτα ςωφρονιςτικά καταςτιματα. τον Καναδά, θ εκπαίδευςθ των ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων είναι εξάμθνθ και περιλαμβάνει, μεταξφ άλλων, μακιματα: για τθν επίγνωςθ τθσ ψυχικισ υγείασ, τθν πρόλθψθ αυτοκτονιϊν, τθν χριςθ πυροςβεςτιρων και πυροςβεςτικϊν τεχνικϊν, τθν φπαρξθ ςυμμοριϊν και τουσ τρόπουσ ςυμπεριφοράσ των, κακϊσ και κζματα ανκρωπιςτικοφ χαρακτιρα, που ςτοχεφουν ςτθν καλφτερθ προςταςία των κρατουμζνων ςτθν κατανόθςθ, και τθν καλφτερθ επικοινωνία μαηί τουσ. τθ Νορβθγία θ ςχολι ςωφρονιςτικοφ προςωπικοφ είναι διετοφσ φοίτθςθσ. Η εκπαίδευςθ είναι πρακτικι και κεωρθτικι. Η πρακτικι εκπαίδευςθ γίνεται τον πρϊτο χρόνο, κυρίωσ αφορά ηθτιματα εξοικείωςθσ με το χϊρο, γνϊςθ των μζτρων αςφαλείασ, των μεκόδων και των τεχνικϊν ςε ηθτιματα ζλεγχου και ερευνϊν. Η κεωρθτικι εκπαίδευςθ, παρζχεται τον δεφτερο. χρόνο Και κατά τθ διάρκεια τθσ διδάςκονται εγκλθματολογία, θκικι, κοινωνικι εργαςία, κοινωνιολογία, ψυχολογία, ποινικό δίκαιο, οργάνωςθ δραςτθριοτιτων και ελεφκερου χρόνου για τουσ κρατουμζνουσ.. τθ Φινλανδία θ εκπαίδευςθ διαρκεί ζνα χρόνο. Πρόκειται περί ενόσ ςυνδυαςμοφ πρακτικισ και κεωρθτικισ εκπαίδευςθσ, όπωσ και ςτθν Νορβθγία. Κατά τθν διάρκεια τθσ διδάςκονται, μεταξφ άλλων, κζματα ςχετικά με τουσ κρατοφμενουσ και ξζνεσ γλϊςςεσ ενϊ, επίςθσ, παρζχονται και ςπουδζσ επικοινωνίασ. τθ ουθδία, θ εκπαίδευςθ των ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων διαρκεί 28 εβδομάδεσ δθλαδι κάτι παραπάνω από 6,5 μινεσ. Είναι και εδϊ όπωσ και ςτισ άλλεσ δφο ςκανδιναβικζσ χϊρεσ, ζνασ ςυνδυαςμόσ κεωρθτικισ και πρακτικισ εκπαίδευςθσ. Διδάςκονται οι κανόνεσ τθσ ωφρονιςτικισ Τπθρεςίασ, ηθτιματα αςφαλείασ, διαχείριςθσ κρίςεων, αντιμετϊπιςθσ ςυγκροφςεων μεταξφ των κρατουμζνων, ανκρϊπινα δικαιϊματα, υποχρεϊςεισ και δικαιϊματα κρατουμζνων, ςτοιχεία υγιεινισ και παροχισ πρϊτων βοθκειϊν. Διδάςκονται επίςθσ, και εξετάηονται ςε 4
επίπεδο ανωτζρων ςπουδϊν ςε μάκθμα που επιμελείται των κοινωνικϊν επιςτθμϊν και των δραςτθριοτιτων τθσ ωφρονιςτικισ Τπθρεςίασ. τθν ουθδία υπάρχει και θ μεγαλφτερθ ςε χρόνο τουλάχιςτον, μετεκπαίδευςθ που φτάνει τα 5 χρόνια και ζχει ωσ αντικείμενο ειδικζσ κατθγορίεσ κρατουμζνων όπωσ οι χριςτεσ ναρκωτικϊν ουςιϊν οι γυναίκεσ οι κρατοφμενοι με ιςόβια δεςμά κ.λ.π. Μετεκπαίδευςθ του προςωπικοφ γίνεται ςε όλεσ τισ προαναφερόμενεσ χϊρεσ. ε όλεσ τισ προαναφερόμενεσ χϊρεσ θ εκπαίδευςθ ζπεται τθσ επιλογισ του κάκε υπαλλιλου και γίνεται παράλλθλα με τθν προςφορά εργαςίασ τουσ ςτα ςωφρονιςτικά καταςτιματα. Η οριςτικι επιλογι και θ μονιμοποίθςθ τουσ εξαρτάται απολφτωσ από τθν ευδόκιμθ ι μθ αποφοίτθςθ τουσ από τισ παραπάνω ςχολζσ. Επίςθσ ςε όλεσ τισ παραπάνω χϊρεσ το αντικείμενό των ςχολϊν τουσ πζρα από τυπικι και τισ τεχνικζσ αςφαλείασ, ιδιαίτερθ ςθμαςία δίνετε ςτο να διδάςκετε ο κοινωνικόσ ο ανκρωπιςτικόσ και επανορκωτικόσ ρόλοσ των ςωφρονιςτικϊν υπθρεςιϊν τουσ. Η εκπαίδευςη ςτη χώρα μασ Η ςχολι ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων λειτουργεί ςτθν χϊρα μασ από το 1911. Από το 1923 ωσ τθν δεκαετία του 70 θ ςχολι ιταν εξάμθνθσ φοίτθςθσ. Σθν δεκαετία του 80εωσ το 1992 ζγινε τετράμθνθ και ςιμερα κατζλθξε να είναι περίπου τρεισ μινεσ. Οι υπάλλθλοι πολλζσ φορζσ καλοφνται να φοιτιςουν ςε αυτι πολφ κακυςτερθμζνα ζωσ και 5 χρόνια μετά τον διοριςμό τουσ. τθ χϊρα μασ θ μονιμοποίθςθ του υπαλλιλου είναι και ςε εμάσ ςυνδεδεμζνθ με τθν ευδόκιμθ αποφοίτθςθ από αυτι. Ωςτόςο ςτα τόςα χρόνια λειτουργίασ τθσ είναι ηιτθμα να μθν ζχουν αποφοίτθςθ ευδόκιμα πάνω από 5 άτομα. ε περίπτωςθ αποτυχίασ να αποφοιτιςει κάποιοσ ευδόκιμα τθν πρϊτθ φορά φοίτθςισ του, του δίνεται θ δυνατότθτα να φοιτιςει και ςτθν επόμενθ και αν αποτφχει και πάλι απολφεται. Η όποια αλλαγι λοιπόν πρωτίςτωσ ζχει να κάνει με τθν επαναφορά ςτθν διάρκεια φοίτθςθσ τθσ ςχολισ ςτουσ 6 μινεσ όπωσ το 1923!!! Να ακολουκιςει θ ζγκαιρθ φοίτθςθ ςτο αργότερο χρονικό πλαίςιο των 4 μθνϊν από τον διοριςμό και πάνω από όλα να εξαςφαλιςτεί ότι θ φοίτθςθ κα είναι πραγματικά ευδόκιμοσ. Σα μακιματα που διδάςκονται ςιμερα ςτθν ςχολι είναι. Σωφρονιςτικόσ Κώδικασ, Πληροφορίεσ-Έρευνεσ-Ομηρίεσ, Ναρκωτικζσ ουςίεσ, Στοιχεία Υγιεινήσ, Στοιχεία Διοικητικοφ Δικαίου, Λειτουργία Καταςτημάτων Κράτηςησ, Στοιχεία Ποινικοφ Δικαίου& Δικονομίασ και Στοιχεία Ψυχολογίασ. Η ςυνολικι διάρκεια διδαςκαλίασ 5
του κάκε μακιματοσ και για κάκε εκπαιδευτικι περίοδο, ςε διδακτικζσ ϊρεσ, ζχει ωσ εξισ: ωφρονιςτικόσ Κϊδικασ, 15 ϊρεσ Πλθροφορίεσ-Ζρευνεσ-Ομθρίεσ, 15 ϊρεσ Ναρκωτικζσ Ουςίεσ, 15 ϊρεσ τοιχεία Τγιεινισ, 7,5 ϊρεσ τοιχεία Διοικθτικοφ Δικαίου, 9 ϊρεσ Λειτουργία Καταςτθμάτων Κράτθςθσ, 22,5 ϊρεσ τοιχεία Ποινικοφ Δικαίου & Δικονομίασ, 9 ϊρεσ και, τζλοσ, τοιχεία Ψυχολογίασ, 7,5 ϊρεσ. Η διάρκειά τουσ λοιπόν είναι πολφ ςφντομθ, οι δε κοινωνικζσ επιςτιμεσ, όπωσ π.χ, θ Κοινωνιολογία και θ Εγκλθματολογία παρότι είναι άρρθκτα ςυνδεδεμζνεσ με τισ ςυνκικεσ και τθν κοινωνικι δράςθ που τροφοδοτοφν τισ φυλακζσ, και είναι απαραίτθτεσ για να εξθγοφνται οι ςυνκικεσ και να αξιολογοφνται οι ςυμπεριφορζσ των ατόμων τθσ εςωτερικισ κοινωνίασ τθσ φυλακισ, τθσ ιδιότυπθσ αυτισ κοινωνίασ των ζγκλειςτων, απουςιάηουν παντελϊσ! Η Ψυχολογία θ πιο ανκρωποκεντρικι και, ενδεχομζνωσ, θ πιο χριςιμθ από τισ διδαςκόμενεσ κεματικζσ ενότθτεσ, καταλαμβάνει μαηί με τα ςτοιχεία υγιεινισ τισ λιγότερεσ ϊρεσ διδαςκαλίασ που είναι 7,5 ϊρεσ παρά το γεγονόσ ότι, ςτα καταςτιματα κράτθςθσ τθσ χϊρασ μασ, υπάρχει ζνασ μεγάλοσ και διαρκϊσ αυξανόμενοσ αρικμόσ τοξικομανϊν και αλλοδαπϊν κρατουμζνων. Οι πρϊτοι ςε ζνα μεγάλο ποςοςτό, είναι φορείσ μεταδοτικϊν νοςθμάτων κυρίωσ θπατίτιδασ Β και C, κάποιοι και φορείσ του AIDS και οι δεφτεροι φορείσ αςκενειϊν όπωσ θ φυματίωςθ, θ ψϊρα κλπ που είχαν εξαφανιςτεί από τθν χϊρα μασ. Σαυτόχρονα οι ςυνκικεσ κράτθςθσ κυρίωσ λόγω υπερςυμφόρθςθσ περιςςότερο παραπζμπουν ςε ςυνκικεσ ςταβλιςμοφ παρά ςε ςυνκικεσ κράτθςθσ και φιλοξενίασ, αυξάνοντασ με τον τρόπο αυτό πολφ περιςςότερο τουσ όποιουσ κινδφνουσ ελλοχεφουν. Από τα υπόλοιπα μακιματα, τα πλζον χριςιμα είναι ο ωφρονιςτικόσ Κϊδικασ και θ Λειτουργία των Καταςτθμάτων Κράτθςθσ με το τελευταίο να παρζχει ουςιαςτικζσ τεχνικζσ πλθροφορίεσ, κανόνεσ και πρακτικζσ που ςυνδζουν τθν νομικοκεςμικι γνϊςθ, με την καταχωρημζνη γνώςη και την εμπειρία. Μζςα ςε όλα αυτά αναδεικνφεται και θ κοροϊδία περί τθσ δικεν δυνατότθτασ να μάκει κανείσ αυτοάμυνα ςε δζκα επτά ϊρεσ!!! Είναι φανερό ότι θ εκπαίδευςθ των ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων ςτθ χϊρα μασ είναι, από όλεσ τισ απόψεισ, ελλιπισ. Δεν ανταποκρίνεται ςε καμία περίπτωςθ οφτε ςτα κζματα αςφαλείασ που πρζπει να γνωρίηουν οι ςωφρονιςτικοί υπάλλθλοι, ωσ επαγγελματίεσ, οφτε ςτθν ανκρωπιςτικι διάςταςθ και τθν κοινωνικι αποςτολι που πρζπει να ζχει θ ωφρονιςτικι Τπθρεςία, ωσ κλάδοσ. 6
Είτε λοιπόν μιλιςουμε για τθν κατάργθςθ τθσ υπάρχουςασ εκπαίδευςθσ, είτε για τθν ριηικι αναμόρφωςθ τθσ Η ΑΛΛΑΓΗ ΣΟΤ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟΤ ΠΛΑΙΙΟΤ ΚΡΙΝΕΣΑΙ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΗ. Ζχει παρατθρθκεί όμωσ πολλζσ φόρεσ το φαινόμενο κάποιεσ αλλαγζσ παρότι είναι προσ τθν ςωςτι κατεφκυνςθ και επιχειροφνται με καλζσ προκζςεισ να αποτυγχάνουν και μάλιςτα τραγικά. Είναι γνωςτό άλλωςτε, ότι και ο δρόμοσ προσ τθν κόλαςθ, είναι ςτρωμζνοσ με καλζσ προκζςεισ. Κςωσ ζτςι να εξθγείται και θ υπερςυμφόρθςθ τθσ ςε ςχζςθ με τον ςαφϊσ πιο αραιό κατοικθμζνο παράδειςο. Όλεσ οι αλλαγζσ οφείλουν να είναι ςαφείσ, να ζχουν πρακτικι εφαρμογι και ορατι ςτόχευςθ. Να ςυνδυάηουν, τθν απόλυτθ γνϊςθ όλων των παραμζτρων του χϊρου που κζλουν να αλλάξουν. Να γνωρίηουν, πωσ κα λειτουργιςουν οι αλλαγζσ εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων τόςο ςε αυτοφσ που υφίςτανται τθν εκπαίδευςθ όςο και ςτουσ τελικοφσ αποδζκτεσ ςτουσ οποίουσ κα εφαρμοςτεί θ γνϊςθ από τθν εκπαίδευςθ, που ςτθν προκείμενθ περίπτωςθ είναι οι κρατοφμενοι. Να γνωρίηουν το περιεχόμενο, τα ποιοτικά χαρακτθριςτικά τθσ εγκλθματικισ ςυμπεριφοράσ των παραβατϊν, να αντιλαμβάνονται και να μποροφν να εξθγοφν αλλαγζσ κυρίωσ τισ επιρροζσ που επιβαρφνουν τθν δράςθ τουσ. Να λαμβάνουν υπόψθ τισ υπάρχουςεσ δυνατότθτεσ των τεχνικϊν υποδομϊν, τον αρικμό του προςωπικοφ, τθν αντιλθπτικι του ικανότθτα τον φόρτο και τισ ςυνκικεσ εργαςίασ του. Όποια και αν είναι θ τελικι επιλογι εμείσ προτείνουμε ζνα πλαίςιο οργανικισ και οργανωτικισ αναςυγκρότθςθσ και ζνα καινοφργιο πρόγραμμα διδακτζασ φλθσ που κα μποροφςε αν λθφκεί υπ όψιν από τουσ τελικοφσ διαμορφωτζσ τθσ ςωφρονιςτικισ μασ πολιτικισ, είμαςτε βζβαιοι ότι κα αλλάξει τθν μορφι των φυλακϊν τθσ χϊρασ μασ. Προτάςεισ για Οργανική οργανωτική αναςυγκρότηςη και την λειτουργία Σχολήσ Αντικατάςταςθ του μονοκατθγοριακοφ κλάδου ΔΕ φφλαξθσ ςε κλάδο ΔΕ ΣΕ και ΠΕ φφλαξθσ. Σα τυπικά προςόντα του κάκε υπαλλιλου κα κακορίηουν με απόλυτθ προτεραιότθτα τθν υπαλλθλικι του εξζλιξθ και προαγωγι του. Η επιλογι των υπαλλιλων να γίνεται ευρφτερα από τθν κοινωνία αφοφ δεν μπορεί να υλοποιθκεί θ προγενζςτερθ επικυμία μασ και να ενταχκεί ωσ ςχολι ςε επίπεδο ΣΕΙ ι ΑΕΙ. Κατά τθν προεπιλογι οι υποψιφιοι υπάλλθλοι επιβάλλεται να υποβάλλονται ςε τεςτ απόδειξθσ των δεξιοτιτων τουσ, τθσ αντιλθπτικισ τουσ ικανότθτασ, κακϊσ και ςε 7
διάφορα ψυχοτεχνικά τεςτ και τεςτ για τθν χριςθ ναρκωτικϊν ι άλλων ουςιϊν. Η γνϊςθ μιασ ξζνθσ γλϊςςασ να κεωρείται απαραίτθτθ προχπόκεςθ και να πριμοδοτοφνται οι γνϊςεισ περιςςοτζρων. Επίςθσ, μοριοδότθςθ κα πρζπει να προβλζπεται και για όςουσ ζχουν πιςτοποιθμζνθ γνϊςθ ςχετικά με τθν φφλαξθ, τθν αςφάλεια και τθν επιτιρθςθ. Μετά τθν προεπιλογι δφο ζωσ τζςςερεισ μινεσ θ κατ αρχιν επιλεγμζνοι υπάλλθλοι κα φοιτοφν ςε ςχολι εξάμθνθσ διάρκειασ και θ οριςτικι πρόςλθψι τουσ κα εξαρτάται από τθν ευδόκιμθ αποφοίτθςθ από αυτιν. Η πρόταςι μασ για τθν φοίτθςθ ςτθν ςχολι ζχει να κάνει με το να μπορεί ο υπάλλθλοσ να κατανοεί κατά τθν εκπαίδευςθ του τα μακιματα, τισ τεχνικζσ, τθν λειτουργία και τισ ςυνκικεσ εργαςίασ να γνωρίηει τθν διοικθτικι διάρκρωςθ μα κυρίωσ να ξζρει αν μπορεί να εξοικειωκεί με τουσ χϊρουσ και τισ ςυνκικεσ εργαςίασ του. Για τθν προαγωγι ςτθν ςυνζχεια κάκε υπαλλιλου και για οποιαδιποτε από τισ κζςεισ ανκυπαρχιφφλακα που προτείνουμε να ςυςτακεί, υπαρχιφφλακα και αρχιφφλακα να απαιτείται θ τρίμθνθ φοίτθςθ ςε ξεχωριςτι ςχολι, τθσ ςχολισ ςτελεχϊν τθν οποία και προτείνουμε. Για τθν αποφοίτθςθ και από τθν ςχολι προςωπικοφ και από τθν ςχολι ςτελεχϊν απαιτείται για τθν αποφοίτθςθ να γίνονται γραπτζσ εξετάςεισ. Ο βακμόσ αποφοίτθςθσ κα αποτελεί πρόςκετο ςτοιχείο ςτισ ενδεχόμενεσ προαγωγζσ με μοριοδότθςθ του Άριςτα με 100 μόρια και ακολοφκωσ ανάλογα τον βακμό. Η μοριοδότθςθ κα ξεκινάει από τα 50 μόρια κακ όςον υπάλλθλοι με μικρότερο βακμό του 5 κα απορρίπτονται. Οι κζςεισ ςε όλο τον κλάδο φφλαξθσ ορίηονται ωσ εξισ: Δόκιμοσ Φφλακασ, Φφλακασ, Ανκυπαρχιφφλακασ, Τπαρχιφφλακασ και Αρχιφφλακασ. Οι υπάλλθλοι τθσ ΔΕ κατθγορίασ μποροφν να εξελιχκοφν ωσ τον βακμό του Ανκυπαρχιφφλακα. Οι υπάλλθλοι τθσ ΣΕ ωσ τον βακμό του Αρχιφφλακα, με απόλυτθ προτεραιότθτα όμωσ των υπαλλιλων τθσ ΠΕ κατθγορίασ όταν ζχουν τον ίδιο βακμό. ΟΙ υπάλλθλοι τθσ κατθγορίασ ΠΕ εξελίςςονται κατά προτεραιότθτα για τθν κζςθ του Αρχιφφλακα. Επίςθσ οι υπάλλθλοι τθσ ΠΕ φφλαξθσ οι οποίοι ζχουν κρικεί πρωτίςτωσ Αρχιφφλακεσ και ζχουν τουλάχιςτον πζντε χρόνια ςτον Α βακμό μποροφν να εξελίςςονται ωσ τον βακμό του Τποδιευκυντι κζςθ τθν οποία προτείνουμε να δθμιουργθκεί. ε περιπτϊςεισ ζλλειψθσ ικανοφ αρικμοφ υπαλλιλων για τισ παραπάνω κζςεισ εξαιρουμζνθσ αυτισ του Τποδιευκυντι μπορεί να κρίνονται υπάλλθλοι και με μικρότερο βακμό. Τπάλλθλοι τθσ ΔΕ 8
κατθγορίασ δεν μπορεί να κρικοφν για καμία κζςθ αν δεν ζχουν τουλάχιςτον τον βακμό Β. Οι υπάλλθλοι επίςθσ τθσ ΔΕ κατθγορίασ μποροφν λόγω εξαίρετων πράξεων και ενεργειϊν τουσ να κρίνονται και ωσ Τπαρχιφφλακεσ αν ζχουν τον Αϋβακμό. Ανκυπαρχιφφλακεσ κρίνονται οι υπάλλθλοι ΔΕ κατθγορίασ με Β βακμό. Τπάλλθλοι ΣΕ κατθγορίασ και ΠΕ κατθγορίασ με βακμό Γ. Τπαρχιφφλακεσ κρίνονται υπάλλθλοι ΣΕ κατθγορίασ με Α βακμό και οι υπάλλθλοι ΠΕ κατθγορίασ με Β βακμό. Αρχιφφλακεσ κρίνονται υπάλλθλοι ΣΕ και ΠΕ κατθγορίασ με Αϋ βακμό με προβάδιςμα ςτθν ΠΕ.κατθγορία Για όλεσ τισ κζςεισ Ανκυπαρχιφφλακα, Τπαρχιφφλακα, Αρχιφφλακα να προβλεφκεί επίδομα ανάλογα με τθν κζςθ. Οι υπάλλθλοι που κρίνονται για οποιαδιποτε κζςθ κα επανακρίνονται ανά τριετία και αν δεν υπάρχουν πεικαρχικά ι άλλα παραπτϊματα ςε περίπτωςθ μθ επιλογισ τουσ κα επιλζγονται για μία από τισ προθγοφμενεσ κζςεισ. Για τθν κζςθ του Ανκυπαρχιφφλακα θ επιλογι είναι μόνιμθ εκτόσ εάν προκφπτουν ςοβαροί πεικαρχικοί λόγοι και αποδεδειγμζνθ διοικθτικι ι άλλθ ικανότθτα. Σο ςφνολο του προςωπικοφ κα υποβάλλεται ανά τακτά χρονικά διαςτιματα 3-5 χρόνια ςε αναγκαςτικζσ ταχφρρυκμεσ μετεκπαιδεφςεισ ι ςεμινάρια διάρκειασ τουλάχιςτον ενόσ μθνόσ. Σο διδακτικό προςωπικό των ςχολϊν δζον να αποτελείται από πανεπιςτθμιακοφσ, ειςαγγελείσ ι άλλουσ γνϊςτεσ τθσ νομικισ επιςτιμθσ, επιςτιμονεσ κοινωνικοανκρωπιςτικϊν ςπουδϊν, γιατροφσ, ανϊτερουσ υπαλλιλουσ Κεντρικισ Τπθρεςίασ, διευκυντζσ και λοιπά ζμπειρα ςτελζχθ από τον χϊρο των φυλακϊν. Διδακτικζσ ενότητεσ - μαθήματα Για τισ διδακτικζσ ενότθτεσ που ακολουκοφν τθν ενότθτα αυτι ηθτιςαμε από νζουσ ςυναδζλφουσ μεταξφ αυτϊν και ο Νίκοσ Βαρβατάκοσ να μασ υποβάλλουν τυχόν προτάςεισ τουσ. Μασ υπζβαλαν και επιλζξαμε αυτζσ του αγαπητοφ Νίκου. Μαηί με τθν ποριςματικι ζκκεςθ των ςυναδζλφων.καρακίτςου Γ.Γραμματεα τθσ ομοςπονδίασ μασ και Β.Μπιςμπίκθ υπάλλθλο του Ε.Κ.Κ.Κ.Ν Αυλϊνα, οι οποίοι ςυμμετείχαν, ωσ εκπρόςωποι μασ, ςε πρόςφατο ςχετικό πανευρωπαϊκό ςυνζδριο του χϊρου, τισ επεξεργαςτικαμε και ζχουν ωσ εξισ: 9
Α) Μζτρα Αςφαλείασ (Στατική και Δυναμική Αςφάλεια). Η ενότθτα αυτι κα αποτελείται από δφο ςκζλθ, ζνα κεωρθτικό και ζνα πρακτικό. Σο πρακτικό κα περιλαμβάνει ςφντομθ ενθμζρωςθ και επαρκι εξάςκθςθ ςε διάφορα μζςα τα οποία άπτονται άμεςα τθσ κακθμερινισ αςφάλειασ ενόσ καταςτιματοσ κράτθςθσ, όπωσ είναι, π.χ, οι πυροςβεςτιρεσ και τα λοιπά μζςα πυρόςβεςθσ, οι κλειδαριζσ, τα θλεκτρονικά ςυςτιματα επιτιρθςθσ κ.ο.κ. Σο κεωρθτικό ςκζλοσ κα αποτελείται από ζνα ενιαίο μάκθμα που κα περιλαμβάνει, κατά βάςθ, τισ εξισ επιμζρουσ κεματικζσ ενότθτεσ: 1) Διαχείριςθ Κρίςεων (ομθρίεσ, διαπραγματεφςεισ, τρόποι επίλυςθσ ςυγκροφςεων, τρόποι αποκλιμάκωςθσ τεταμζνων καταςτάςεων, δείκτεσ αναγνϊριςθσ υποβόςκουςασ ζνταςθσ και ενδεχόμενθσ ςτάςθσ, διαχείριςθ πλθροφοριϊν), 2) Ναρκωτικά (τρόποι εφρεςισ τουσ και τεχνικζσ πλθροφορίεσ για τθ μορφι τουσ, τουσ τρόπουσ χριςθσ και απόκρυψισ τουσ, τισ επιπτϊςεισ τουσ κ.ο.κ) και, τζλοσ, 3) Ανάλυςθ Παρελκόντων Προβλθματικϊν υμβάντων (κανάτων, ςυμπλοκϊν, αποδράςεων και ςτάςεων, με ςκοπό τθν εξαγωγι ςυμπεραςμάτων για τθν πρόλθψθ παρόμοιων ςυμβάντων ςτο μζλλον). Σο μάκθμα αυτό κα διδάςκεται από ςωφρονιςτικοφσ υπαλλιλουσ με πολυετι πείρα ςτο χϊρο των φυλακϊν. Για τθ διδαςκαλία του, κα ιταν χριςιμο να ςυγγραφεί ςυλλογικά ζνα βιβλίο επί τοφτου, από μια ομάδα ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων με μακροχρόνια πείρα και παρουςία ςτθ ωφρονιςτικι Τπθρεςία. Επικουρικά, κα μποροφςε να μεταφραςτεί και να αξιοποιθκεί διδακτικά και θ ςυναφισ βιβλιογραφία που αναφζρκθκε ςε προθγοφμενο κεφάλαιο. Β) Ελληνικοί, Ευρωπαϊκοί και Διεθνείσ Σωφρονιςτικοί Κανόνεσ. Η ενότθτα αυτι κα περιλαμβάνει τισ εξισ υποενότθτεσ: 1) Ελλθνικι ωφρονιςτικι Νομοκεςία: ωφρονιςτικόσ Κϊδικασ και Εςωτερικόσ Κανονιςμόσ Λειτουργίασ Καταςτθμάτων Κράτθςθσ Σφπου Α και Β, με ςφντομθ ιςτορικι αναδρομι ςτουσ παλαιότερουσ ωφρονιςτικοφσ Κϊδικεσ του 1989 και του 1967 (με ςκοπό τον εντοπιςμό των ςυν το χρόνο αλλαγϊν αλλά και για γενικότερθ ενθμζρωςθ), 2) Ευρωπαϊκά Κείμενα: Ευρωπαϊκοί ωφρονιςτικοί Κανόνεσ (φςταςθ Rec *2006+2), Ευρωπαϊκι φμβαςθ για τα Δικαιϊματα του ανκρϊπου (ΕΔΑ, 1950), Ευρωπαϊκι φμβαςθ για τθν Πρόλθψθ των Βαςανιςτθρίων και τθσ Απάνκρωπθσ ι Σαπεινωτικισ Μεταχείριςθσ ι Σιμωρίασ (1987), 3) Κείμενα των Ηνωμζνων Εκνϊν: τοιχειϊδεισ κανόνεσ για τθ Μεταχείριςθ των Κρατουμζνων (1955), Βαςικζσ Αρχζσ για τθ Μεταχείριςθ των Κρατουμζνων (1990), φμβαςθ κατά των Βαςανιςτθρίων και Άλλων Σρόπων κλθρισ, Απάνκρωπθσ ι Σαπεινωτικισ Μεταχείριςθσ ι Σιμωρίασ (1975), Διεκνζσ φμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιϊματα (1966), Διεκνζσ φμφωνο για τα 10
Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιϊματα (1966), Οικουμενικι Διακιρυξθ των Δικαιωμάτων του Ανκρϊπου (1948). Η διδαςκαλία των κειμζνων αυτϊν δεν πρζπει να ςτοχεφει ςτθν αποςτικιςι τουσ αλλά ςτθν μετάδοςθ και εμπζδωςθ του πνεφματοσ από το οποίο εμφοροφνται. Ειδικότερα πρζπει να δίδεται προτεραιότθτα ςτθν γνϊςθ νομικϊν υποχρεϊςεων οι οποίεσ ζχουν να κάνουν κυρίωσ με τθν εκτζλεςθ τθσ εργαςίασ των ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων. Γ) Ζητήματα Υγείασ Υγιεινήσ. Σο μάκθμα αυτό κα ςτοχεφει ςτθν παροχι επαρκοφσ και ζγκυρθσ ενθμζρωςθσ ςε διάφορα κζματα υγείασ, αξιοποιϊντασ τθν πλζον επίκαιρθ ςυναφι βιβλιογραφία, ελλθνικι και διεκνι. Θα πρζπει να δίνει ζμφαςθ ςτθν ενθμζρωςθ (αναγνϊριςθ, πρόλθψθ κ.ο.κ) επί διαφόρων μεταδοτικϊν νοςθμάτων (ιδίωσ τθσ θπατίτιδασ Β και C και του HIV/AIDS) και δθ εκείνων των οποίων θ μετάδοςθ ευνοείται από τθ ςυγκζντρωςθ πολλϊν ανκρϊπων ςτον ίδιο χϊρο. Επίςθσ, κα πρζπει να παρζχει πλθροφορίεσ για τισ αςκζνειεσ εκείνεσ που τυχόν ενδθμοφν ςε περιοχζσ από τισ οποίεσ προζρχονται αλλοδαποί κρατοφμενοι. Δ) Ψυχολογία Ψυχιατρική. Η ενότθτα κα περιλαμβάνει τισ ακόλουκεσ επιμζρουσ ενότθτεσ: Εκπαίδευςθ ςτθν Ενεργθτικι Ακρόαςθ (κεωρθτικι και πρακτικι), υμβουλευτικι, Διαχείριςθ Ψυχολογικϊν Κρίςεων (άγχουσ, απϊλειασ, πζνκουσ), Διαπροςωπικζσ χζςεισ, Επικοινωνιακζσ Δεξιότθτεσ, Βαςικά τοιχεία Ψυχιατρικισ, Διαχείριςθ Ψυχιατρικϊν Νοςθμάτων, Φαρμακευτικά κευάςματα για Ψυχιατρικι Χριςθ. Για τθ διδαςκαλία των ανωτζρω κα μποροφςε να αξιοποιθκεί θ ελλθνικι και θ ξζνθ ςυναφισ βιβλιογραφία. Η εν λόγω ενότθτα αποτελεί προχπόκεςθ εκ των ων ουκ άνευ τόςο για τθν αναβάκμιςθ τθσ επαγγελματικισ υπόςταςθσ, κεωρθτικισ και πρακτικισ, των ςωφρονιςτικϊν υπαλλιλων όςο και για τθν παροχι ουςιαςτικισ αρωγισ προσ τουσ κρατουμζνουσ. Ε) Κοινωνιολογία Εγκληματολογία. Η διδακτικι αυτι ενότθτα κα παρζχει, μεταξφ άλλων, βαςικζσ γνϊςεισ για τθν εγκλθματογζνεςθ και το κοινωνικοοικονομικό υπόβακρο τθσ εγκλθματικότθτασ, τα κοινωνιολογικά χαρακτθριςτικά τθσ τοξικομανίασ και τισ διάφορεσ μεκόδουσ απεξάρτθςθσ, τισ εναλλακτικζσ ποινζσ και κυρϊςεισ, ςτατιςτικά ςτοιχεία για τουσ κρατουμζνουσ και κάποια διαχρονικι τουσ αποτίμθςθ και, τζλοσ, τα προγράμματα επανζνταξθσ που εφαρμόηονται ςε χϊρεσ του εξωτερικοφ. Η ενότθτα αυτι είναι απολφτωσ αναγκαία για τθν καλφτερθ κατανόθςθ των κρατουμζνων (ςτο βακμό που μποροφν να ειδωκοφν ωσ μια ενιαία κοινωνικι ομάδα) και, κατ επζκταςθ, για τθν παροχι προσ 11
αυτοφσ αρωγισ και κινιτρων ϊςτε να μειωκοφν οι πικανότθτεσ υποτροπισ τουσ μετά τθν αποφυλάκιςθ. Σ) Αυτοάμυνα Η ενότθτα αυτι κεωροφμε ότι πρζπει να καλυφκεί από πιο ειδικά άτομα από εμάσ και τα οποία κα μπορζςουν να ειςθγθκοφν μία ουςιαςτικι και αποτελεςματικι πρόταςθ τόςο ωσ προσ τθν χρονικι διάρκεια όςο και προσ το περιεχόμενό τθσ. Επίλογοσ Αυτζσ είναι, περιλθπτικά, οι βαςικζσ ενότθτεσ τθσ διδακτζασ φλθσ του προτεινόμενου εκπαιδευτικοφ προγράμματοσ. Παράλλθλα, μποροφν να διδαχκοφν (ςε προαιρετικι βάςθ) και οριςμζνα άλλα μακιματα, θ επιλογι και θ παρακολοφκθςθ των οποίων κα μποροφςε να λειτουργιςει ενιςχυτικά ωσ προσ τισ προοπτικζσ εργαςιακισ μετεξζλιξθσ. Σζτοια μακιματα είναι, π.χ, θ εκμάκθςθ κάποιασ πολεμικισ τζχνθσ, μίασ διεκνοφσ ξζνθσ γλϊςςασ (αγγλικά) ι κάποιασ που ομιλείται από μεγάλο αρικμό αλλοδαπϊν κρατουμζνων, όπωσ π.χ. ςτθν χϊρα μασ τα αλβανικά και τα αραβικά. Θα πρζπει, επίςθσ, να παρζχεται ενθμζρωςθ ςτθν πιο πρόςφατθ επιςτθμονικι ελλθνικι και ξζνθ βιβλιογραφία. Για ομάδεσ κρατουμζνων όπωσ οι ανιλικοι, οι γυναίκεσ κρατοφμενεσ, οι ψυχικά αςκενείσ, οι κρατοφμενοι με ιςόβια κάκειρξθ κ.ο.κ, οι ςωφρονιςτικοί υπάλλθλοι που υπθρετοφν ςε ανάλογα καταςτιματα κα πρζπει να τυγχάνουν ειδικότερθσ εκπαίδευςθσ από τουσ υπολοίπουσ. Σζλοσ, κα πρζπει να υπάρχουν και προγράμματα μετεκπαίδευςθσ τα οποία κα πραγματοποιοφνται ανά τακτά χρονικά διαςτιματα και κα προςφζρουν ςτουσ ενδιαφερόμενουσ, μεταξφ άλλων, τθ δυνατότθτα να εντρυφιςουν ςτα ςωφρονιςτικά ςυςτιματα ξζνων χωρϊν μζςω τθσ παροχισ τεχνικϊν πλθροφοριϊν γι αυτά και μζςω τθσ δυνατότθτασ διαμονισ και εργαςίασ (για ζνα χρονικό διάςτθμα) ςε κατάςτθμα κράτθςθσ χϊρασ του εξωτερικοφ. 12
13