Διατροφή κατά την κύηση

Διατροφή κατά την κύηση Μερόπη Κοντογιάννη Επίκ. Καθηγήτρια Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου: Διατροφή της μητέρας δίαιτα φτωχή ποσοτικά ή/κ ποιοτικά επιδρά σε ωρίμανση και ανάπτυξη εμβρύου. Μέγεθος σώματος και βάρος πριν την κύηση χαμηλό σωματικό βάρος πριν την κύηση σχετίζεται με: πρόωρο τοκετό μειωμένη ενδομήτρια ανάπτυξη αυξημένο σωματικό βάρος πριν την κύηση σχετίζεται με: νεογνά αυξημένου βάρους αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων νευρικού σωλήνα (ΝΤD) αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ & υπέρτασης στην έγκυο

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου Πρόσληψη βάρους κατά την κύηση Food and Nutrition Board of Medicine, 1990 ΔΜΣ πριν την κύηση Προτεινόμενη αύξηση βάρους (Kg) < 19,8 12,5 18 (~0,5/εβδ. 2ο+3ο τρίμηνο) 19,8-26 11,5 16 (0,44/εβδ. 2ο+3ο τρίμηνο) 26 29 7 11,5 (0,3/εβδ. 2ο+3ο τρίμηνο) >29 6,0 η ελάχιστη

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου Πρόσληψη βάρους σε περίπτωση δίδυμης κύησης: 18-20 κιλά ή 700 γρ./ εβδομάδα στο 2ο +3ο τρίμηνο (Ιατρικό Ινστιτούτο ΗΠΑ) + 150 θερμίδες από τη συνήθη έγκυο

Κατανομή προσλαμβανομένου βάρους κατά την εγκυμοσύνη: Έμβρυο 3,4 3,9 kg Πλακούντας 0,7 kg Αμνιακό υγρό 0,8 kg Μήτρα 0,9 kg Αύξηση όγκου πλάσματος 1,8 kg Μαστοί 0,5 kg Εναπόθεση λίπους, πρωτεϊνών 3,4 kg Εξωκυττάριο υγρό 1,2 kg 12,7-13,2

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου Κάπνισμα Περιορίζει την παροχή αίματος στο έμβρυο παροχή Ο 2 παροχή θρεπτικών συστατικών και ιδιαίτερα αντιοξειδωτικών βιταμινών βάρος νεογνού

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου Κατανάλωση αλκοόλ εμποδίζει παροχή Ο 2 μέσω του ομφάλιου λώρου σε αυξημένες ποσότητες απειλή για: εγκεφαλικές αλλοιώσεις νοητική καθυστέρηση ανάπτυξη εμβρύου προβλήματα όρασης διαταραχή στο μεταβολισμό της βιτ. Α & φυλλικού oξέος Σύνδρομο εμβρυϊκού αλκοολισμού The Royal College of Obstetricians and Gynaecologists- RCOG σύσταση για 1-2 μονάδες αλκοόλ (1 μονάδα= 100 ml κρασί, 200 ml μπίρα ή 25 ml υψηλόβαθμου ποτού) μία ή δύο φορές την εβδομάδα και αποφυγή της περιστασιακής αυξημένης κατανάλωσης. Αμερική, Καναδάς, Αυστραλία σύσταση για πλήρη αποφυγή από τη σύλληψη και καθ όλη την κύηση.

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου Καφεΐνη Κατανάλωση έως 200 mg την ημέρα δε συνδέονται με προβλήματα. Πηγή mg καφεΐνης 1 φλ. στιγμιαίου καφέ 95 1φλ. καφέ φίλτρου 130 150 ml καβουρδισμένος 115 1 φλ. τσάι (στιγμιαίο, πράσινο, μαύρο) 25-70 330 ml αναψυκτικού τύπου κόλα 35 50 γρ. σκούρα σοκολάτα 40

Υποκατάστατα ζάχαρης Η κατανάλωση υποκατάστατων ζάχαρης (π.χ., ασπαρτάμη, σουκραλόζη, στέβια) δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα ότι σχετίζεται με προβλήματα υγείας. Ωστόσο, η χρήση τους, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, πρέπει να γίνεται με μέτρο και να αποφεύγεται η υπερκατανάλωσή τους. http://www.diatrofikoiodigoi.gr/

Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου Φάρμακα και ναρκωτικά η κατανάλωσή τους κατά την κύηση συνδέεται με: τερατογένεση βλάβες στο νευρικό σύστημα του εμβρύου μειωμένο βάρος νεογνού αιφνίδιο θάνατο νεογνών

Διατροφικές ανάγκες της εγκύου: «Τώρα που είσαι έγκυος πρέπει να τρως για δύο»...ο μεγάλος μύθος!!!

Μεταβολισμός και ενεργειακές ανάγκες Ενεργειακές ανάγκες καθορίζονται από: - τις μεταβολές της σωματικής δραστηριότητας - την αύξηση του βασικού μεταβολικού ρυθμού (15-20%), από τον 4 ο μήνα Μία εγκυμοσύνη κοστίζει ~ 77.000 θερμίδες + 360 θερμίδες ανά ημέρα στο 2ο τρίμηνο + 475 θερμίδες ανά ημέρα στο 3ο τρίμηνο σε δίδυμη κύηση..? FAO/WHO/UNU, 2001 [http://www.fao.org/docrep/007/y5686e/y5686e0a.htm]

Πρωτεΐνες Απαραίτητες για: αύξηση όγκου αίματος μητέρας ανάπτυξη πλακούντα- εμβρύου ανάπτυξη ιστών μητέρας ορμόνες & αντισώματα ~925 γρ. πρωτεϊνών αποθηκεύονται σε ένα έμβρυο φυσιολογικού βάρους και στους ιστούς της μητέρας. 925: 280 ημέρες κύησης = +3,3 γρ. πρωτεϊνών/ημέρα.

Πρωτεΐνες: Γενική σύσταση: +10 γρ. πρωτεϊνών από το 2ο μήνα της κύησης ή 1,3 γρ./ κιλό ΣΒ (αρχικού) (κυρίως ζωικής προέλευσης) ΠΡΟΣΟΧΗ σε χορτοφάγους.

Λιπίδια: (C20:4, ω6) (C22: 6, ω3)

Λιπίδια: Επαρκής πρόσληψη των απαραίτητων λιπαρών οξέων τα οποία είναι σημαντικά για την κυτταρική διαίρεση τη λειτουργία της όρασης τη νευρική λειτουργία το μεταβολισμό νευροδ/στών Πηγές ω-6: λαχανικά, δημητριακά, κρέας, αυγά, γάλα, εμπλουτισμένα προϊόντα εμπορίου. Πηγές ω-3: ψάρια (1-2 φ./ εβδ.), θαλασσινά, φυτικά έλαια, ξηροί καρποί, λαχανικά, εμπλουτισμένα προϊόντα εμπορίου. Προσοχή σε μεγάλα ψάρια (ξιφία, καρχαρία ωκεανών) βαρέα μέταλλα

Υδατάνθρακες: DRI ΥΔ κατά την κύηση = 175 g ημερησίως Σε νηστεία ή έλλειψη υδατανθράκων παρατηρούνται: επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης αμινοξέων λόγω νεογλυκογένεσης κετονικών σωμάτων (επιδρούν στο νευρικό σύστημα) Όχι > από 6-8 ώρες νηστεία.

Ενυδάτωση: Επαρκής πρόσληψη για την κύηση: 3 λίτρα/ ημέρα (συμπεριλαμβανομένων πόσιμου νερού, ροφημάτων και τροφίμων). Αντιστοιχεί σε ~ 2.3 λίτρα (~10 φλιτζάνια) ροφημάτων. J Acad Nutr Diet 2014; 14:1099-1013

Φυλλικό οξύ - ανήκει στο σύμπλεγμα των βιταμινών Β - συμμετέχει στη σύνθεση του DNA και στην κυτταρική διαίρεση Σε περίπτωση έλλειψης: - μεγαλοβλαστική αναιμία - πρόωρη αποκόλληση πλακούντα - πρόωρος τοκετός - μειωμένο βάρος νεογνού - προεκλαμψία - κινδύνου βλαβών στο νευρικό σωλήνα του νεογνού (από την 4η εβδ. κύησης) (neural tube defects-ntd).

NTD: σοβαρές ανωμαλίες στο ΚΝΣ (~25η ημέρα), που οδηγούν σε δια βίου ανικανότητα/ θάνατο. 600 μg/ ημέρα κατά την κύηση (400 μg φυσιολογικά) Πηγές: Σπαράγγια, μπρόκολο, σπανάκι, λάχανο, παντζάρια Αρακάς, καλαμπόκι, πορτοκάλια, αβοκάντο Όσπρια, συκώτι, φυστίκια Τρόφιμο μg Φυλλικού Άσπρα φασόλια ½ φλ. 144 Σπανάκι ½ φλ. 131 Μπρόκολο 1 φλ. 78 Χυμός πορτοκάλι 1 φλ. 75 Λάχανο 1 φλ. 30

Ann Intern Med. 2009;150:626-631

Σίδηρος 800 1000 mg απαιτούνται για μία εγκυμοσύνη 300-350 mg για ανάπτυξη εμβρύου και πλακούντα τα υπόλοιπα για την αύξηση της μάζας των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Το έμβρυο στο 3ο τρίμηνο αποθηκεύει περισσότερο Fe, τον οποίο αντλεί από τη μητέρα, για τους πρώτους 4-6 μήνες θηλασμού φτωχού σε Fe. Συνήθης δίαιτα περιέχει 10-15 mg ( 10-15% απορρόφηση) Στην κύηση: - διακοπή εμμηνορυσίας - τριπλάσια απορρόφηση

Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση σιδηροπενίας στις εγκύους: Δίαιτα φτωχή σε κρέας, ψάρι, πουλερικά Δίαιτα χαμηλή σε βιταμίνη C Αυξημένη πρόσληψη καφέ/ τσαγιού (ιδ. μαζί με τα γεύματα) Πολλαπλή κύηση Έλλειψη σιδήρου κατά την κύηση αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού αύξηση περιγεννητικής θνησιμότητας αυξημένο κίνδυνο ελλιποβαρούς νεογνού

Από την αρχή της 12ης εβδομάδας 30 mg/ ημέρα σε μορφή συμπληρώματος Σε περίπτωση αναιμίας 60-120 mg/ ημέρα (2δόσεις) Καλύτερες διαιτητικές πηγές: κόκκινο κρέας, πουλερικά, αυγά, ψάρια, συκώτι (??) απορρόφησης με παράλληλη κατανάλωση πηγών βιταμίνης C (εσπεριδοειδή, λαχανικά). απορρόφησης: πολυφαινόλες (τσάι, καφέ) φυτικό οξύ (όσπρια, σόγια, ολικής αλέσεως) οξαλικά (σπανάκι, φύλλα παντζαριών) ασβέστιο (τροφών & συμπληρωμάτων)

Ασβέστιο κατά την κύηση: της απορρόφησης (2πλάσια στο 3ο τρίμηνο) της απέκκρισης Δε χρειάζεται αύξηση της πρόσληψης ασβεστίου. Κύηση Θηλασμός Κύηση Θηλασμός στην εφηβεία 1000 mg/ ημέρα 1300 mg/ ημέρα

Βιοδιαθεσιμότητα Ca από τα τρόφιμα Άριστη (>50%) Καλή (~30%) Κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών, κάρδαμο, γογγύλι, λάχανο, σινάπι, μπρόκολο, φύλλα από παντζάρι Γαλακτοκομικά, σόγια Μέτρια (~20%) Αμύγδαλα, σουσάμι, φασόλια Κακή (~5%) Σπανάκι, πράσινα φυλλώδη λαχανικά

1 ποτήρι γάλα περιέχει την ίδια ποσότητα ασβεστίου με: 1 ποτήρι γάλα (250ml) περιέχει 300 mg Ca 150 γρ. γιαούρτι 30 γρ. παρμεζάνα, γραβιέρα 40 γρ. Gouda, Edam, κεφαλοτύρι 70 γρ. τυρί φέτα 2,5 φλ. μπρόκολο βρασμένο 7 φλ. σπανάκι βρασμένο 2 φλ. φασόλια άσπρα βρασμένα 120 γρ. αμύγδαλα

Κυήσεις υψηλού διατροφικού κινδύνου : Βάρος μητέρας πριν την κύηση: ΔΜΣ<19,8 ή >26 Διατροφή μητέρας: ανεπάρκειες/τοξικότητα/δλτ Κοινωνικοοικονομικό επίπεδο: φτώχεια, απουσία οικογενειακής στήριξης, χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Συνήθειες ζωής: αλκοόλ, κάπνισμα, ναρκωτικά Υψηλή ΑΠ, ΣΔ ή άλλα νοσήματα Ηλικία: <15 ετών ή >35 Διάστημα ανάμεσα σε κυήσεις: <18 μήνες Ιστορικό προβληματικών κυήσεων Πολλαπλή κύηση Οι επαγγελματίες υγείας, μέσω διαδικασιών αξιολόγησης, παίζουν σημαντικό ρόλο στον εντοπισμό και βοήθεια της εγκύου που βρίσκεται σε διατροφικό κίνδυνο.

Διαταραχές της κύησης που επηρεάζουν τη διατροφή: Ναυτία έμετος Δυσκοιλιότητα αιμορροΐδες Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση Μεγάλη επιθυμία για συγκεκριμένα τρόφιμα (Food cravings)- δεν αντανακλούν φυσιολογικές ανάγκες. Οφείλονται στις ορμόνες & στις αλλαγές που αυτές προκαλούν στην ευαισθησία σε μυρωδιές και υφή των τροφών. Αλλοτριοφαγία (pica)- craving και επακόλουθη κατάποση μη φαγώσιμων πραγμάτων (π.χ. πηλό, σοβά, πάγο, χαρτί, τρίχες κ.α.). Σχετίζεται με ανεπάρκεια σιδήρου.

Παθολογικές καταστάσεις που διαφοροποιούν το διαιτολόγιο της εγκύου: Διαβήτης κύησης Σακχαρώδης διαβήτης Χρόνια υπέρταση Προεκλαμψία Εκλαμψία Αναιμίες Παχυσαρκία

Ασφάλεια τροφίμων: Πληροφόρηση εγκύου σχετικά με: πρόσληψη καφεΐνης τεχνητά γλυκαντικά ροφήματα βοτάνων (ελλειπείς γνώσεις- αποφυγή) τροφιμογενή νοσήματα χημική επιμόλυνση τροφών μόλυνση νερού

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!