ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΣΑΣ ΣΕ ΦΟΡΜΑ!

> της Νεκταρίας Καρακώστα ΟΛΓΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΣΑΣ ΣΕ ΦΟΡΜΑ! 16 Άνοια/Alzheimer: Γιατί λαμβάνουν επιδημικές διαστάσεις; Η άνοια και το Alzheimer είναι δύο όροι αλληλένδετοι, αλλά όχι ταυτόσημοι, που συχνά χρησιμοποιούνται και ερμηνεύονται με λανθασμένο τρόπο. Ο όρος άνοια προέρχεται από το στερητικό α και τη λέξη νους, σημαίνει δηλαδή «απώλεια του νου». Πρόκειται για έναν γενικό όρο που υποδηλώνει τη διαταραγμένη λειτουργία των νοητικών ικανοτήτων ενός ατόμου, όπως για παράδειγμα της μνήμης, της προσοχής, του λόγου και της κρίσης. Η νόσος Alzheimer είναι η συχνότερη μορφή άνοιας, από την οποία πάσχουν οι 6 στους 10 ανοϊκούς ασθενείς. Πράγματι, τα τελευταία χρόνια, η άνοια λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας. Σπάνια πλέον συναντά κανείς ανθρώπους που να μην έχουν κάποιο κρούσμα άνοιας στο φιλικό ή το οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι αριθμοί δείχνουν ξεκάθαρα την αυξητική τάση που επικρατεί. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 200.000 επισήμως καταγεγραμμένοι ανοϊκοί ασθενείς στην Ελλάδα, 10 εκατομμύρια στην Ευρώπη και 44 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, ενώ μέχρι το 2050 ο αριθμός αυτός αναμένεται να ανέλθει στα 115,4 εκατομμύρια. Το γεγονός ότι, χάρη στη βελτίωση των συνθηκών ζωής και την πρόοδο της Ιατρικής, πλέον ζούμε περισσότερα χρόνια, επιφέρει το τίμημα της όλο και συχνότερης εμφάνισης των παθήσων που συνδέονται με το γήρας, μεταξύ των οποίον συγκαταλέγεται και η νόσος Alzheimer. Πόσο μεγάλο είναι το βάρος για τον φροντιστή; Το φορτίο για τον φροντιστή ενός ανθρώπου με άνοια είναι βαρύ και πολύπλευρο και αφορά όχι μόνο στη συναισθηματική, αλλά και στη

Υγιεινή ζωή και γυμναστική του...εγκεφάλου είναι τα κλειδιά για να αποφύγουμε την άνοια και το Alzheimer, σημειώνει η γνωστική νευροψυχολόγος κ.. Μέσα από το site της, trainyourbrain.gr, η κ. Λυμπεροπούλου δεν περιορίζεται στο να μιλά απλώς για την επέλαση των νευροεκφυλιστικών νόσων, αλλά προτείνει στους επισκέπτες μέτρα πρόληψης και δίνει πρακτικές συμβουλές, ώστε να κρατήσουμε το μυαλό μας σε φόρμα. Άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει, «ποτέ δεν είναι αργά για να ασχοληθούμε με τη φροντίδα του εγκεφάλου μας». Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι στη νόσο Αλτσχάιμερ, μαζί με τον ασθενή πάσχει και ολόκληρη η οικογένεια

Οι βασικότερες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση των νοητικών λειτουργιών των ατόμων με άνοια είναι η νοητική ενδυνάμωση, η εργοθεραπεία, η λογοθεραπεία, οι θεραπείες τέχνης και η γυμναστική σωματική και οικονομική επιβάρυνση που επωμίζεται. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι στη νόσο Αλτσχάιμερ, μαζί με τον ασθενή πάσχει και ολόκληρη η οικογένεια. Ο φροντιστής βλέπει το αγαπημένο του πρόσωπο να αλλάζει μέρα με τη μέρα, να αποσυντίθεται σαν προσωπικότητα και να χάνει σταδιακά όλο και μεγαλύτερο μέρος της αυτονομίας του - και αυτό από μόνο του αποτελεί βάρος δυσβάσταχτο. Ταυτόχρονα όμως, δεδομένων των αυξημένων απαιτήσεων φροντίδας που έχει ένας ανοϊκός ασθενής, ο φροντιστής συχνά αναγκάζεται να περιορίσει τις επαγγελματικές και κοινωνικές του δραστηριότητες, να βάλει σε δεύτερη μοίρα την υγεία του και να εξαντλήσει τους οικονομικούς πόρους της οικογένειας, για να καλύψει τις δαπάνες περίθαλψης που προκύπτουν. Τι πρόοδοι έχουν γίνει στον τομέα της θεραπείας; Παρά το γεγονός ότι επενδύονται μεγάλα χρηματικά ποσά παγκοσμίως στην έρευνα και δοκιμάζεται μεγάλος αριθμός νέων φαρμακευτικών ουσιών, μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί ριζική θεραπεία της νόσου Alzheimer και των άλλων μορφών άνοιας. Οι υπάρχουσες φαρμακευτικές θεραπείες ελέγχουν εν μέρει τα συμπτώματα, χωρίς όμως να είναι σε θέση να ανακόψουν, να διακόψουν ή να αναστρέψουν την εκφύλιση που παρατηρείται στον εγκέφαλο των ασθενών. Ακόμη όμως και με αυτούς τους προφανείς περιορισμούς, τα φάρμακα που έχουμε στη διάθεσή μας είναι εξαιρετικά χρήσιμα, καθώς επιτρέπουν στους ασθενείς να παραμένουν λειτουργικοί και ανεξάρτητοι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ιδίως αν χορηγηθούν νωρίς στην πορεία εξέλιξης της νόσου. Μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις. Ποιες είναι και τι ρόλο έχουν στη θεραπεία του Αλτσχάιμερ; Τα τελευταία χρόνια, δίνεται όλο και μεγαλύτερη έμφαση στην αξιοποίηση των μη φαρμακευτικών θεραπειών για την αντιμετώπιση της νόσου Alzheimer. Οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις δεν έρχονται να αντικαταστήσουν τη φαρμακευτική θεραπεία. Στόχος τους είναι η ενίσχυση της δράσης των φαρμάκων και η βελτίωση του συνολικού θεραπευτικού αποτελέσματος. Το βασικό τους πλεονέκτημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι προσαρμόζονται απόλυτα στις ανάγκες του κάθε ασθενή, ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνουν τον άνθρωπο που νοσεί να κινητοποιηθεί και να συμμετέχει ενεργά στην αντιμετώπιση της πάθησής του. Οι βασικότερες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση των νοητικών λειτουργιών των ατόμων με άνοια είναι η νοητική ενδυνάμωση, η εργοθεραπεία, η λογοθεραπεία, οι θεραπείες τέχνης και η γυμναστική.

20 Η νοητική ενδυνάμωση τι προσφέρει; Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από άτομα που πάσχουν ή' να χρησιμοποιηθεί και για πρόληψη; Τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης απευθύνονται σε ασθενείς που βρίσκονται στα αρχικά και μεσαία στάδια της νόσου και στοχεύουν στην αξιοποίηση των νοητικών λειτουργιών των ασθενών που παραμένουν σε ικανοποιητικό επίπεδο, ώστε να επιτευχθεί η σταθεροποίησή τους ή ακόμα και η μείωση των νοητικών τους διαταραχών. Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς, σχεδιάζεται ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα, που περιλαμβάνει ασκήσεις μνήμης, λόγου, κρίσης κ.λπ. που γίνονται με μολύβι και χαρτί. Επιπλέον, επιλέγονται δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, στις οποίες ο ασθενής συναντά δυσκολία και εκπαιδεύεται στην αποτελεσματική διαχείρισή τους. Αν και αρχικά η νοητική ενδυνάμωση προοριζόταν αποκλειστικά για ασθενείς με νοητικές διαταραχές, υπάρχει πλέον πληθώρα επιστημονικών ερευνών που αποδεικνύουν ότι μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα ακόμα και σε υγιείς νοητικά ηλικιωμένους, που θέλουν να διατηρήσουν την πνευματική τους διαύγεια. Τι νέο φέρνει το trainyourbrain.gr στον τομέα των μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων; Το www.trainyourbrain.gr είναι μία νέα ιστοσελίδα, που έχει ως σκοπό να αντισταθμίσει την πληθώρα πληροφοριών για την «επέλαση» της νόσου Alzheimer, με ιδέες, προτάσεις και λύσεις για την αποτελεσματική φροντίδα της υγείας του εγκεφάλου και την ενίσχυση των λειτουργιών του. Μέσα από το trainyourbrain.gr μοιραζόμαστε μικρά και μεγαλύτερα μυστικά νοητικής ευεξίας, νέα άρθρα κάθε εβδομάδα και πρακτικές συμβουλές για να διατηρήσουμε το μυαλό μας σε φόρμα. Μεταξύ των προσφερόμενων υπηρεσιών, θεωρώ ότι ξεχωρίζει η Υπηρεσία Αποστολής Ασκήσεων Νοητικής Ενδυνάμωσης. Πρόκειται για μία πρωτοποριακή υπηρεσία, που δημιουργήθηκε για να δώσει στους ανθρώπους που φροντίζουν ηλικιωμένους με ή χωρίς γνωστικές διαταραχές, πρόσβαση σε υλικό που θα μπορούν να αξιοποιήσουν για να ενθαρρύνουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα να παραμείνουν πνευματικά ενεργά. Στόχος της υπηρεσίας είναι να κινητοποιήσει τους ηλικιωμέ- > WHO IS WHO ΟΛΓΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ, Γνωστική νευροψυχολόγος, MSc Η είναι Γνωστική Νευροψυχολόγος με ειδίκευση στην Τρίτη Ηλικία και τις Άνοιες. Από το 2002 εργάζεται με ηλικιωμένους, ασθενείς με άνοια και τις οικογένειές τους, ενώ την τελευταία δεκαετία είναι μέλος της διεπιστημονικής ομάδας του Τμήματος Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων Εγκεφάλου - Ιατρείου Μνήμης του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ. Έχει πτυχίο Ψυχολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και Μεταπτυχιακό στη Γνωστική Νευροψυχολογία από το Πανεπιστήμιο Essex του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι θεραπεύτρια πιστοποιημένη στη Γνωστική Αποκατάσταση από το Ινστιτούτο Brain Tree Training του Ηνωμένου Βασιλείου και στην εφαρμογή της Μεθόδου Γνωστικής Άσκησης Ashby (Ashby Memory Method). Επιπλέον, είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ινστιτούτου Καινοτομίας για τη Νόσο Alzheimer του Καναδά και μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Γνωστικής Αποκατάστασης. Συμμετέχει σε διεθνή και ελληνικά συνέδρια, ερευνητικά προγράμματα και κλινικές μελέτες. Το ερευνητικό της ενδιαφέρον εστιάζεται στην προαγωγή της νοητικής ευεξίας, τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου και την πρόληψη των ανοϊκών συνδρόμων. Ασχολείται συστηματικά με το σχεδιασμό προγραμμάτων γνωστικής αποκατάστασης (νοητικής ενδυνάμωσης) για ασθενείς με γνωστικές διαταραχές και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για επαγγελματίες υγείας, ενήλικες και παιδιά. Γεννημένη το 1980 στην Αθήνα, είναι παντρεμένη και έχει μία κόρη.

νους και να συμβάλει στην άσκηση των γνωστικών τους λειτουργιών μέσα από ευχάριστες δραστηριότητες, σχεδιασμένες κατάλληλα για άτομα της Τρίτης Ηλικίας (μεγάλη γραμματοσειρά, εικόνες που δεν παραπέμπουν σε ασκήσεις για παιδιά κ.λπ.). Οι καινούριες ασκήσεις αποστέλλονται κάθε εβδομάδα μέσω e-mail και στη συνέχεια εκτυπώνονται, ώστε να χρησιμοποιηθούν από τον ηλικιωμένο. Αυτό σημαίνει ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα, οι ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης δεν είναι διαθέσιμες μόνο σε κατοίκους των μεγάλων πόλεων, αλλά φθάνουν σε κάθε γωνιά της χώρας με όχημα το Διαδίκτυο. Η υπηρεσία απευθύνεται σε γνωστικά υγιείς ανθρώπους άνω των 60 ετών και ασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή, νόσο Alzheimer ή άλλες μορφές άνοιας που βρίσκονται στα αρχικά και μεσαία στάδια της νόσου. 22 Τι μπορεί καθένας από εμάς να κάνει για να κρατήσει την άνοια μακριά; Πόσο σημαντικό είναι να γυμνάζουμε και το μυαλό μας, όπως γυμνάζουμε και το σώμα μας; Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς ή πολύ αργά για να ασχοληθούμε με τη φροντίδα του εγκεφάλου μας! Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πόσο σημαντικό είναι να φροντίζουμε την υγεία του και να τον γυμνάζουμε καθ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Έτσι, θα μπορέσουμε να τον προστατέψουμε από κινδύνους που μελλοντικά μπορεί να τον απειλήσουν, όπως οι διάφορες μορφές άνοιας. Η νόσος Alzheimer οφείλεται τόσο σε γενετικούς παράγοντες, όσο και σε παράγοντες που σχετίζονται με καθημερινές μας συνήθειες. Και μπορεί για τους πρώτους να μην μπορούμε να κάνουμε κάτι, γνωρίζουμε όμως ότι υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά την πιθανότητά μας να εμφανίσουμε τη νόσο ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε πολλά χρόνια την εμφάνισή της. Όπως αναφέρεται και στην ετήσια έκθεση της Παγκόσμιας Εταιρείας για τη νόσο Alzheimer, η οποία δημοσιεύθηκε πριν λίγες εβδομάδες, η σωματική και η πνευματική άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή, η φροντίδα της υγείας μας (τακτικός έλεγχος πίεσης, σακχάρου και χοληστερίνης, διακοπή του καπνίσματος, θεραπεία της κατάθλιψης) και η συναναστροφή με αγαπημένα πρόσωπα είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που έχουν αποδεδειγμένα προστατευτική δράση ενάντια στην άνοια. Από όλα τα παραπάνω, αυτό που συνήθως γεννά τις περισσότερες απορίες είναι το πώς μπορούμε να Υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά την πιθανότητά μας να εμφανίσουμε τη νόσο ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε πολλά χρόνια την εμφάνισή της εντάξουμε την πνευματική άσκηση στην καθημερινή μας ζωή. Το μυστικό είναι να ασχολούμαστε με μία ποικιλία διανοητικά απαιτητικών δραστηριοτήτων, όπως το διάβασμα, οι ξένες γλώσσες, η μουσική, αλλά και παιχνίδια, όπως το σκάκι, το scrabble και το μπριτζ. Σε κάθε περίπτωση, έμφαση θα πρέπει να δίνεται στις δραστηριότητες με τις οποίες ασχολούμαστε για πρώτη φορά, μιας και αυτές αποτελούν σαφώς μεγαλύτερη πρόκληση για τον εγκέφαλο και τον ασκούν πολύ πιο αποτελεσματικά. <