Ισότητα στη Φ.Α. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ 8/10/2008

Ισότητα στη Φ.Α. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ 8/10/2008

Rosenthal & Jacobson (1968): Πείραμα Oak school Δάσκαλοι που στην αρχή της χρονιάς πίστεψαν ότι κάποια παιδιά της Α Δημοτικού είχαν υψηλότερο δείκτη εφυίας απ αυτό που πραγματικά έδινε το τεστ είχαν προφανώς τέτοια επίδραση σ αυτά τα παιδιά ώστε στο τέλος της χρονιάς να παρουσιάσουν μεγαλύτερη βελτίωση στο τεστ εφυίας απ ότιταυπόλοιπαπαιδιά. Φαινόμενο αυτοεκπληρούμενης προφητείας

Πιστεύετε ότι οι προσδοκίες των καθηγητών επηρεάζουν την απόδοση των παιδιών;

Προσδοκίες Καθηγητών Διαφορετική συμπεριφορά σε διάφορους μαθητές Αντίληψη μαθητών για τη συμπεριφορά που περιμένει ο καθηγητής Ερμηνεία του φαινόμενου της αυτοεκπληρούμενης προφητείας Brophy & Good (1970): Απόδοση μαθητών Επηρεασμός παρακίνησης μαθητών Ενίσχυση της προσδοκίας του καθηγητή

Προσδοκίες Καθηγητών Διαφορετική συμπεριφορά σε διάφορους μαθητές Στην αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς οι δάσκαλοι δημιουργούν διαφορετικές προσδοκίες για την συμπεριφορά και την απόδοση των μαθητών. Με βάση αυτές τις προσδοκίες οι δάσκαλοι συμπεριφέρονται διαφορετικά σε διάφορους μαθητές.

Προσδοκίες Καθηγητών Διαφορετική συμπεριφορά σε διάφορους μαθητές Ησυμπεριφοράτων δασκάλων δηλώνει στους μαθητές πώς αναμένεται να συμπεριφερθούν και να αποδώσουν. Αντίληψη μαθητών για τη συμπεριφορά που περιμένει ο καθηγητής

Προσδοκίες Καθηγητών Διαφορετική συμπεριφορά σε διάφορους μαθητές Εάν αυτή η συμπεριφορά των δασκάλων είναι σταθερή στη διάρκεια της χρονιάς και αν οι μαθητές δεν δραστηριοποιηθούν για να την αλλάξουν, είναι πολύ πιθανό να επηρεασθεί η αυτοπεποίθησή τους, η παρακίνησή τους, οι φιλοδοξίες τους και οι αλληλεπιδράσεις τους με τους δασκάλους. Αντίληψη μαθητών για τη συμπεριφορά που περιμένει ο καθηγητής Επηρεασμός παρακίνησης μαθητών

Προσδοκίες Καθηγητών Διαφορετική συμπεριφορά σε διάφορους μαθητές Αυτές οι αντιδράσεις των μαθητών θα ενισχύσουν με τη σειρά τους την πεποίθηση των δασκάλων για την ορθότητα των προσδοκιών τους. Αντίληψη μαθητών για τη συμπεριφορά που περιμένει ο καθηγητής Επηρεασμός παρακίνησης μαθητών Ενίσχυση της προσδοκίας του καθηγητή

Προσδοκίες Καθηγητών Διαφορετική συμπεριφορά σε διάφορους μαθητές Τελικά, αυτό θα επηρεάσει την συμπεριφορά και την απόδοση των μαθητών. Αντίληψη μαθητών για τη συμπεριφορά που περιμένει ο καθηγητής Επηρεασμός παρακίνησης μαθητών Απόδοση μαθητών Ενίσχυση της προσδοκίας του καθηγητή

Προσδοκίες Καθηγητών Οι μαθητές υψηλών προσδοκιών θα βοηθηθούν να πετύχουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους ενώ το ίδιο δεν θα συμβεί για τους μαθητές χαμηλών προσδοκιών. Διαφορετική συμπεριφορά σε διάφορους μαθητές Απόδοση μαθητών Αντίληψη μαθητών για τη συμπεριφορά που περιμένει ο καθηγητής Επηρεασμός παρακίνησης μαθητών Ενίσχυση της προσδοκίας του καθηγητή

Πώς οι προσδοκίες δημιουργούν την πραγματικότητα γύρω μας;

Φαντάσου ότι σαν φοιτητής ή φοιτήτρια αποφασίζεις να συνεργασθείς με κάποιο καθηγητή για την πτυχιακή σου εργασία. Επιλέγεις αυτόν τον καθηγητή επειδή είναι αυτός που γνωρίζει το αντικείμενο και εσύ θέλεις να δουλέψεις οπωσδήποτε πάνω σ αυτό το θέμα.

Πριν τον συναντήσεις ρωτάς κάποιον που έχει συνεργασθεί στο παρελθόν μαζί του. Φαντάσου ότι σου λεει ότι ο καθηγητής αυτός είναι πολύ φιλικός, ανοιχτός, εγκάρδιος, βοηθάει τους φοιτητές με το παραπάνω και κατανοεί τις διάφορες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Μετά από μια τέτοια άποψη πώς αναμένεται να τον προσεγγίσεις;

Αν είσαι όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, πιθανότατα θα πάς να τον συναντήσεις με μια ευχάριστη διάθεση και νοιώθοντας άνετα να του θέσεις όλους τους προβληματισμούς σου.

Αυτήηανοιχήσυζήτησηείναιφυσικόνα βοηθήσει τον καθηγητή να έχει ακριβέστερη εικόνα τόσο για τις γνώσεις σου (π.χ. πόσο γρήγορα μπορείς να διαβάσεις ένα άρθρο γραμμένο σε μιά ξένη γλώσσα) όσο και για διάφορους άλλους περιορισμούς που μπορεί να έχεις (π.χ. περιορισμένοςχρόνοςδουλειάςγια την πτυχιακή σου εργασία λόγω των προπονήσεών σου σαν αθλητής/τρια, ή τηςεργασίαςσουσεμιαεξωτερική δουλειά κλπ.).

Η ρεαλιστική αυτή εικόνα που έχει ο καθηγητής βοηθάει να θέσετε από κοινού και ρεαλιστικούς στόχους για την εργασία σου.

Φαντάσου τώρα την περίπτωση να άκουγες ότι αυτός ο καθηγητής είναι καλός αλλά αυστηρός, επικεντρώνεται πρώτα απ όλαστιςαπαιτήσειςτης δουλειάς και δεν τον απασχολούν οι πιθανές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές. Είναι της άποψης: αφού αυτό γίνεται ωφείλεις να το κάνεις, βρες τον τρόπο μόνος σου σου λένε. Πώς θα προσεγγίσεις τον καθηγητή;

Αν είσαι όπως οι περισσότεροι άνθρωποι θα είσαι μάλλον κουμπωμένος/η, δεν θα νοιώθεις και πολύ άνετα και πολύ πιθανόν θα διστάσεις να του θέσεις όλους τους προβληματισμούς σου γύρω από τους περιορισμούς που πιθανά να έχεις.

Ο καθηγητής βλέποντας ότι δεν αντιδράς αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να καθορίσει τους στόχους της δουλειάς και το χρονοδιάγραμμα όπως αυτός νομίζει ότι μπορείς να ανταποκριθείς. Του έχεις πει βέβαια ότι μπορείς να διαβάσεις ένα ξένο άρθρο αλλά όχι ότι δεν έχεις και πολύ μεγάλη ευχέρεια, ενώ δεν του ανέφερες ότι κάνεις και 2 ώρες προπόνηση κάθε απόγευμα. Οι στόχοι που σου έθεσε ο καθηγητής μπορεί να φαίνονται ρεαλιστικοί γι αυτόν αλλά τελικά είναι υπερβολικά δύσκολοι για σένα.

Η πιθανή αδυναμία σου να ανταποκριθείς σ αυτούς τους στόχους μπορεί να σημαίνει για τον καθηγητή ότι τεμπελιάζεις, ενώ αν τον ενημερώσεις μετά από κάποιο διάστημα για τα προβλήματα που αντιμετωπίζεις θα αναρωτηθεί γιατί δεν τα ανέφερες από την αρχή και πιθανά να συμπεράνει ότι οι επικοινωνιακές σου ικανότητες είναι χαμηλές. Σε κάθε περίπτωση η τροπή που θα πάρουν τα πράγματαδενθαείναιηκαλύτερηδυνατήγια σένα.

Όπως φαίνεται από το παραπάνω παράδειγμα, τοπώςοιπροσδοκίεςδιαμορφώνουντην κοινωνική πραγματικότητα εξαρτάται από τους ανθρώπους. Μπορεί εσύ να μη δίσταζες να θέσεις όλους σου τους προβληματισμούς στον καθηγητή ακόμη κι αν είχες ακούσει ότι αυτός είναι αυστηρός. Αυτή σου η αντίδραση θα απέτρεπε πιθανά τον καθορισμό πολύ δύσκολων στόχων για την εργασία σου.

Μπορεί επίσης ο καθηγητής να ήταν έμπειρος και να ρωτούσε για όλους τους πιθανούς περιορισμούς που μπορεί να έχεις. Μπορεί όμως κι ο ίδιος να ήταν βιαστικός να πάει σε μια έκτακτη συνεδρίαση και να καθόρισε το πλάνο δουλειάς παραλείποντας μιά εκτεταμένη συζήτηση μαζί σου γύρω από τα προβλήματα που αντιμετωπίζεις.

Δεν είναι όλοι οι καθηγητές ή όλοι οι μαθητές επιρρεπής στο φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας (Brophy, 1983; Good, 1987). Οι έρευνες δείχνουν ότι οι καθηγητές που είναι πιο επιρρεπής στο φαινόμενο της αυτόεκπληρούμενης προφητείας είναι εκείνοι που είναι αυταρχικοί, απόλυτοι και εντάσσουν τους μαθητές σε στερεότυπα, που εξηγούν δηλαδή την συμπεριφορά των παιδιών με βάση κάποιο χαρακτηριστικό γνώρισμά τους (π.χ., γένος, εθνικότητα, οικογενειακή κατάσταση, σωματική διάπλαση κλπ).

Παράδειγμα καθηγητή που εντάσσει τους μαθητές σε στερεότυπα ; Τα κορίτσια είναι φυτά H αποτυχία ενός κοριτσιού να μάθει κάποια κινητική δεξιότητα δεν προβληματίζει τον καθηγητή για πιθανά λάθος οδηγίες που δίνει, αφού κατά τη γνώμη του το παιδί δεν μπορεί να πετύχειγιατίείναικορίτσικαιτακορίτσιαδεν τα καταφέρνουν στα αθλήματα.

Φαντασθείτε ένα πιθανό σενάριο όπου ένας μαθητής ή μαθήτρια έχει έναν αυταρχικό καθηγητή ο οποίος δεν εντάσει τους μαθητές σε στερεότυπα αλλά παρ όλα αυτά επικοινωνόντας με το παιδί δημιουργεί λάθος προσδοκίες.

Η έρευνα έδειξε ότι κάποια χαρακτηριστικά των μαθητών μπορεί να επηρεάζουν στην εμφάνιση του φαινόμενου της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Φύλο, εμφάνιση-ελκυστικότητα, αθλητική ικανότητα.

Τα αγόρια θεωρούνται σαν πιο επίφοβα για τη δημιουργία προβλημάτων στην τάξη απ ότι τα κορίτσια. Κάποιες δραστηριότητες θεωρούνται από κάποιους καθηγητές λιγότερο κατάλληλες για κορίτσια απ ότι για αγόρια. Τέτοιες δραστηριότητες είναι συνήθως αυτές που χρειάζονται δύναμη ενώ κάποιες φορές αναφέρονται και δραστηριότητες που απαιτούν ταχύτητα και αντοχή.

Τα πιο ελκυστικά παιδιά κάποιες φορές θεωρούνται χωρίς λόγο ότι θα αποδώσουν καλύτερα και θα έχουν καλύτερες κοινωνικές σχέσεις. Σε ανταγωνιστικό περιβάλλον, οι γυμναστές είχαν περισσότερες προσδοκίες για τους αθλητικά ικανότερους, ενώ περίμεναν ότι μαθητές χαμηλότερων ικανοτήτων θα τα πήγαιναν καλύτερα σε δραστηριότητες συνεργασίας.

Δεν αποκλείεται ότι μπορεί να υπάρχουν και άλλα χαρακτηριστικά των παιδιών που δεν μελετήθηκαν από τις υπάρχουσες έρευνες στο χώρο της φυσικής αγωγής, π.χ. εθνικότητα, θρησκεία, κοινωνική τάξη, κινητική ατέλεια κλπ.

Ποιο είναι το πιο σύνηθες χαρακτηριστικό των παιδιών που συμβάλει στην εμφάνιση του φαινομένου της αυτοεκπληρούμενης προφητείας; Τιλετεγιατοφύλοτωνπαιδιών; Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συνεχίζουν να προβάλουν τον ανδρικό αθλητισμό και κάποια αθλήματα θεωρούνται πολύ περισσότερο αρρενωπά από κάποια άλλα.

Έρευνες δείχνουν ότι το μποξ, το ποδόσφαιρο, ηάρσηβαρών, ηπάλη, το άλμα επι κοντώ, η δισκοβολία και ο ακοντισμός θεωρούνται αθλήματα κατάλληλα για άνδρες. Αντίθετα η γυμναστική, η παγοδρομία, ο χορός τζαζ και η γιόγκα θεωρούνται αθλήματα κατάλληλα για γυναίκες. Οι απόψεις αυτές δεν μεταβλήθηκαν τα τελευταία τριάντα χρόνια (Metheny, 1964, Matteo, 1984, Csizma, Wittig & Schurr, 1988).

Οι κυρίαρχες αυτές αντιλήψεις συμβάλουν δραστικά στην διαμόρφωση λανθασμένων προσδοκιών για τις δυνατότητες αγοριών και κοριτσιών στο χώρο του αθλητισμού. Επίσηςσυμβάλουνστηνδιαμόρφωση αντίθετων πιστεύω απ αυτών των παιδιών για την καταλληλότητα ασκήσεων και αθλημάτων για αγόρια και κορίτσια.

Τελικά αυτές οι αντιλήψεις μεταφέρονται και στο μάθημα φυσικής αγωγής. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο να παρατηρεί κανείς αγόρια ν ασχολούνται με δραστηριότητες που απαιτούν δύναμη και κορίτσια με δραστηριότητες όπως ο χορός. Οι κυρίαρχες αντιλήψεις για το ρόλο του φύλου στον αθλητισμό υιοθετούνται και από την πλειοψηφία των αγοριών και κοριτσιών και γίνονται τελικά αποδεκτές από τους καθηγητές φυσικής αγωγής.

Και πιο το κακό; εμφανίζονται δακτυλοδεικτούμενες μειοψηφίες αγοριών που ασχολούνται με θηλυπρεπή αγωνίσματα και μειοψηφίες κοριτσιών που ασχολούνται με αρρενωπά αθλήματα. Τα παιδιά αυτά βρίσκονται σε αναντιστοιχία με τις κυρίαρχες κοινωνικές προσδοκίες και πολλές φορές βρίσκονται σε δύσκολη θέση με το φύλο τους. Είτε πρέπει να υπερασπισθούν το δικαίωμά τους να ασχολούνται με το άθλημα που τους αρέσει είτε να αποδεχθούν ότι κάτι δεν πάει καλά με το φύλο τους.

Ποια άλλα χαρακτηριστικά των παιδιών μπορεί εύκολα να επηρεάσουν στην εμφάνιση της αυτοεκπληρούμενης προφητείας; Φυσική ικανότητα;

Παιδιά που δεν ασχολήθηκαν με τον αθλητισμό έξω από το σχολείο δεν έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα τις δεξιότητές τους και τις ικανότητές τους σε αθλήματα που διδάσκονται στο μάθημα φυσικής αγωγής.

(Martinek & Karper, 1986) Oι καθηγητές είχαν υψηλότερες προσδοκίες για παιδιά με υψηλές αθλητικές ικανότητες σε δραστηριότητες που περιείχαν στοιχεία ανταγωνισμού. Tαπαιδιάαυτάδέχθηκαν περισσότερες πληροφορίες που αφορούσαν την τεχνική των δραστηριοτήτων απ ότι τα παιδιά με χαμηλή αθλητική ικανότητα. Οι καθηγητές πίστευαν ότι καταλληλότερες δραστηριότητες για παιδιά χαμηλών ικανοτήτων είναι αυτές που περιέχουν στοιχεία συνεργασίας. Τα παιδιά αυτά δέχθηκαν περισσότερη επιείκεια και προσπάθεια για κατανόηση από την πλευρά των καθηγητών. Είναι σωστή αυτή η συμπεριφορά των καθηγητών;

Παιδιά χαμηλών ικανοτήτων Mόνο με την κατανόηση και την επιείκεια οι μαθητές χαμηλών αθλητικών ικανοτήτων δεν πρόκειται να βελτιώσουν ιδιαίτερα τις ικανότητές τους. Χωρίς πληροφόρηση για την τεχνική των δραστηριοτήτων, κατάλληλη ανατροφοδότηση και πολύ πρακτική εξάσκηση, οι μαθητές αυτοί δεν πρόκειται να βελτιώσουν ιδιαίτερα τις αθλητικές ικανότητές τους.

Παιδιά χαμηλών ικανοτήτων Η ειρωνεία είναι ότι τα παιδιά με τις χαμηλές αθλητικές ικανότητες είναι ακριβώς εκείνα τα παιδιά γιαταοποίατομάθημα φυσικήςαγωγήςαποτελεί μοναδική ευκαιρία για βελτίωση των αθλητικών τους ικανοτήτων. Τα παιδιά αυτά συνήθως δεν συμμετέχουν σε αθλητικούς συλλόγους έξω από το σχολείο και δεν έχουν άλλη ευκαιρία να βελτιώσουν τις αθλητικές ικανότητές τους παρά μόνο στο μάθημα φυσικής αγωγής.

Αν το μάθημα φυσικής αγωγής δεν δίνει την ευκαιρία για μάθηση, οι μαθητές δημιουργούν αρνητικές στάσεις ως προς το μάθημα φυσικής αγωγής καιωςπροςτηνάθληση. Αμφισβητούν την αξία του μαθήματος φυσικής αγωγής στη ζωή τους και αποστρέφονται την άθληση αφού δεν νοιώθουν άνετα και ευχάριστα όταν αθλούνται. Όταν στο μάθημα ΦΑ υπάρχουν χαμηλές προσδοκίες για βελτίωση προς μαθητές χαμηλών αθλητικών ικανοτήτων, το μάθημα πιθανότατα συμβάλει στην ενίσχυση των αρνητικών αθλητικών εμπειριών τους. Σίγουρα αναιρεί την μοναδική ευκαιρία που έχουν για τη δημιουργία μιας πιο θετικής άποψης για την άσκηση.

Πού είναι πιο κρίσιμο το θέμα των διαφορετικών προσδοκιών προς παιδιά διαφορετικών ικανοτήτων; Στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο ήστολύκειο

Πού είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν προβλήματα ισότητας Στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο ήστολύκειο;

Η ελκυστικότητα και η εικόνα του σώματοςεπηρεάζειτιςπροσδοκίεςτων καθηγητών;

Οι καθηγητές φυσικής αγωγής πίστευαν ότι τα πιο ελκυστικά παιδιά θα είχαν καλύτερη απόδοση στις φυσικές δραστηριότητες και θα τα πήγαιναν καλύτερα στις κοινωνικές τους σχέσεις με τα άλλα παιδιά απ ότι λιγότερο ελκυστικά παιδιά (Martinek, 1981). Μια κατοπινή έρευνα έδειξε ότι αυτό το φαινόμενο είναι πιο πιθανό να συμβεί όταν οι καθηγητές έχουν μεγαλύτερα παιδιά παρά μικρότερα (Martinek & Karper, 1984). Είναι πιθανό ότι όσο τα παιδιά μεγαλώνουν τόσο η ελκυστικότητα να σχετίζεται εντονότερα με προσδοκίες καλύτερης απόδοσης.

Στο μυαλό των περισσοτέρων ηαθλητικήαπόδοσηείναιπιο έντονα συνδεδεμένη με το μεσομορφικό τύπο σώματος. Αντίθετα, παιδιά που είναι αδύνατα ή παχουλά αναμένεται να μην τα καταφέρουν καλά στα αθλήματα.

Οι αδύνατοι και οι υπέρβαροι μαθητές είναι ακριβώς εκείνοι που χρειάζονται επιτακτικά βοήθεια μέσα από το μάθημα φυσικής αγωγής. Να μάθουν πώς να ελέγχουν το βάρος τους δια μέσου της άσκησης, της σωστής διατροφής και του σωστού τρόπου ζωής.

Κάποιοι καθηγητές ΦΑ αποδίδουν το υπερβολικό βάρος των μαθητών τους σε έλλειψη θέλησης και αυτοσυγκράτησης. Είναι σωστή αυτή η άποψη; Τα υπέρβαρα παιδιά, ακόμη και αν δεν πάσχουν από κάποια βιολογική διαταραχή (που μέχρι και σήμερα πολύ δύσκολα εξακριβώνεται), ασκούν πολύ μικρό έλεγχο στις διατροφικές συνήθειες της οικογένειάς τους. Το αν ένα παιδί τρέφεται υγιεινά εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την οικογένειά του και όχι από το ίδιο.

Η σωστή διατροφή όπως και η άθληση είναι θέμα παιδείας όπου σημαντικότατο ρόλο παίζει η οικογένεια. Ο ρόλος του σχολείου είναι να προσφέρει εκείνη ακριβώς την παιδεία που αδυνατεί να προσφέρει η οικογένεια. Να βοηθήσει τα παιδιά γύρω από το πώς να ελέγχουν το βάρος του σώματός τους και πώς να ασκούνται και όχι να τα τιμωρεί και να τα εξοστρακίζει, ήστην καλύτερη περίπτωση, να δημιουργεί συνθήκες που αντί να αποτρέπουν τις κακές συνήθειες να τις ενισχύουν.

Αυτά είναι σχεδόν αυτονόητα. Όμως πόσο εύκολα υιοθετούνται στην καθημερινή πράξη; Ποιος ο ρόλος των μέσων μαζικών ενημέρωσης στη διαμόρφωση των στάσεων των καθηγητών ΦΑ;

Μπορεί να αισθανόμαστε άνετα όταν επικοινωνούμε με παιδιά που έχουν ωραίο σώμα και κάπως άβολα όταν αλληλεπιδρούμε με παιδιά που είναι λιγότερο ελκυστικά. Αν αισθανόμαστε διαφορετικά γιαταπαιδιά, αυτά θα το καταλάβουν ακόμη και αν προσέχουμε πολύ τα λόγια μας. Θα μας προδώσει η γλώσσα του σώματος μας, οι κινήσεις μας, οι αποστάσεις που κρατούμε από τα παιδιά, οι εκφράσεις του προσώπου μας, το βλέμμα μας.

Για να αισθανόμαστε το ίδιο για όλα τα παιδιά πρέπει να πιστεύουμε πολύ σ όλα τα παιδιά Να προσδοκούμε ότι όλα τα παιδιά μπορούν να βελτιώσουν τις γνώσεις τους, τις δεξιότητές τους και τις συνήθειές τους. Πρώτα και κύρια να πιστεύουμε ότι όλα τα παιδιά έχουν κάτι να κερδίσουν μέσα από το μάθημα φυσικής αγωγής και ότι αν τα βοηθήσουμε θα καταφέρουν πολλά πράγματα, ακόμη και να ελέγξουν αποτελεσματικά το βάρος του σώματός τους.

Η οικογενειακή προέλευση των παιδιών (τάξη, οικογενειακή συνοχή) επηρεάζει τις προσδοκίες των καθηγητών; Δεν έχουμε δεδομένα στο χώρο της ΦΑ

Λιγότερα από το 25% των παιδιών που μεγαλώνουν σε ακατάλληλο οικογενειακό περιβάλλον (π.χ. γονείς εξαρτημένοι από ουσίες, βίαιοι κλπ.) έχει το επίπεδο φυσικής κατάστασης που θα έπρεπε (Collingwood, 1997). Επίσης, τα παιδιά αυτά έχουν πολύ χαμηλότερο επίπεδο κινητικής ικανότητας από τα υπόλοιπα παιδιά.

Το χειρότερο είναι ότι ταυτόχρονα υιοθετούν και πολλές ακόμη ανθυγιεινές συμπεριφορές όπως είναι το κάπνισμα, το πιοτό, η επιθετική συμπεριφορά κλπ. (Παπαϊωάννου, 2000) Οι συμπεριφορές αυτές δημιουργούν ένα έντονα αρνητικό κλίμα γι αυτά τα παιδιά στο σχολείο. Αυτό ενισχύει τις αρνητικές στάσεις και συμπεριφορές τους ως προς το σχολείο και άλλους κοινωνικούς θεσμούς. Ενώ ακόμη βρίσκονται στο σχολείο, το μέλλον αυτών των παιδιών προδιαγράφεται πολύ άσχημο.

Ηάσκησηκαιηφυσικήαγωγήβοηθάει στην ομαλότερη κοινωνική προσαρμογή αυτών των παιδιών;

Η συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες θεωρείται σημαντικότατος παράγοντας για την ομαλή κοινωνική προσαρμογή παιδιών με διάφορα προβλήματα συμπεριφοράς (Collingwood, 1997). Στοχώροτηςφυσικήςδραστηριότηταςοικανόνες είναιξεκάθαροικαικάποιοςδύσκολαμπορείνα κλέψει χωρίς να γίνει αντιληπτός. Επίσης και οι αξίες είναι ξεκάθαρες: αν κάποιος θέλει να βελτιωθεί πρέπει ν ασκηθεί και αυτό είναι εύκολα ορατό. Δεν μπορεί κάποιος να προσποιηθεί ότι προσπαθεί χωρίς να το κάνει. Η βελτίωση απαιτεί καθορισμό συγκεκριμένων στόχων και μακρόχρονη προσπάθεια.

Μέσα από την μακρόχρονη συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες τα παιδιά με προβλήματα επικίνδυνης συμπεριφοράς υιοθετούν πιο υγιεινές συμπεριφορές (π.χ. καπνίζουν σε μικρότερο ποσοστό), ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους, τον αυτοέλεγχό τους, μαθαίνουν να θέτουν στόχους, να σχεδιάζουν και να είναι πιο υπεύθυνοι με τον εαυτό τους και τους άλλους.

Η θεωρία και τα πρακτικά παραδείγματα αντίστοιχων προγραμμάτων φυσικής δραστηριότητας είναι εκτεταμένη (π.χ. Martinek, 1997). Aν οι καθηγητές φυσικής αγωγής πιστέψουν στην δυνατότητα αυτών των παιδιών να ασκούνται τακτικά, να υιοθετήσουν υγιεινούς τρόπους ζωής και να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στο σχολείο, έχουν κάνει το πρώτο μεγάλο βήμα για να βοηθήσουν αυτά τα παιδιά προς αυτήν την κατεύθυνση.

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Σύμφωνα με την ανασκόπηση των αντίστοιχων ερευνών από τον Martinek (1989) έχουν διαπιστωθεί οι παρακάτω συμπεριφορές προς τους μαθητές χαμηλότερων προσδοκιών (συγκριτικά με μαθητές υψηλότερων προσδοκιών):

Προς μαθητές χαμηλών προσδοκιών Λιγότερες αμοιβές. Λιγότερες αναλυτικές ερωτήσεις (του τύπου γιατί, πώς κλπ) και λιγότερες ευκαιρίες για απαντήσεις. Λιγότερα σχόλια για τις προσπάθειές τους.

Προς μαθητές χαμηλών προσδοκιών Ερωτήσεις που δεν απαντήθηκαν κατ αρχήν επαναλήφθηκαν λιγότερες φορές. Λιγότερη προσωπική επικοινωνία μεταξύ καθηγητή-μαθητή. Λιγότερες πληροφορίες γύρω από το αντικείμενο του μαθήματος. Περισσότερο κριτική.

Προς μαθητές χαμηλών προσδοκιών Μικρότερη αποδοχή και χρήση των ιδεών και πράξεων των μαθητών. Μεγαλύτερη επίβλεψη - Λιγότερο αυτονομία. Οι αθλητικά ικανότεροι παίρνουν περισσότερες τεχνικές πληροφορίες, ενώ οι λιγότερο ικανοί περισσότερη επιείκεια.

Υπάρχουν πολλές ακόμη συμπεριφορές που δεν έγιναν αντικείμενο παρατήρησης. Επιπλέον, υπάρχει μια σειρά εκφράσεων του καθηγητή που αντιλαμβάνονται οι μαθητές αλλά δεν είναι εύκολο να καταγραφούν με ακρίβεια από εξωτερικούς παρατηρητές. Π.χ. η επικοινωνία δια μέσου της γλώσσας του σώματος, οι εκφράσεις του προσώπου, η ποιότητα των κινήσεων ή ένα βλέμμα που διαρκεί δέκατα του δευτερολέπτου. Η διαφοροποίηση της συμπεριφοράς προς μαθητές διαφορετικών προσδοκιών μπορεί να είναι σε πολύ πιο εκτεταμένο βαθμό απ αυτόν που έχουν καταγράψει οι έρευνες.

Πολλοί βέβαια ισχυρίζονται ότι αυτό είναι μάλλον φυσικό: η ανατροφοδότηση του καθηγητή εξαρτάται από την απόδοση του μαθητή. Οι καλύτεροι μαθητές δέχονται περισσότερη αμοιβή γιατί αποδίδουν καλύτερα και οι χειρότεροι μαθητές περισσότερη κριτική γιατί αποδίδουν χειρότερα. Συμφωνείτε;

Άλλοι υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά του καθηγητή δεν πρέπει να εξαρτάται από το ποια είναι η απόδοση ενός μαθητή σε σχέση με την απόδοση των άλλων, αλλά πώς αποδίδει ο μαθητής με βάση τους προσωπικούς του στόχους (Nicholls, 1989). Κάποιος καθηγητής μπορεί να διαμορφώνει το ίδιο θετικές προσδοκίες και για μαθητές χαμηλών ικανοτήτων και για μαθητές υψηλών ικανοτήτων. Μπορεί να περιμένει βελτίωση απ όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από το ποιο είναι το επίπεδο απόδοσής τους σε σύγκριση με τους άλλους.

Αν ο καθηγητής καθορίσει μαζί με τον κάθε μαθητή ρεαλιστικούς στόχους μάθησης για τον καθένα, η ανατροφοδότηση που θα δίνει θα εξαρτάται από την πρόοδο του μαθητή. Σε μια τέτοια περίπτωση η αμοιβή και η κριτική δεν εξαρτάται από το επίπεδο απόδοσης του μαθητή αλλά από το αν αποδίδει καλά με βάση τους προσωπικούς του στόχους.

Το ίδιο μπορεί να ισχυρισθεί κανείς όχι μόνο για την απόδοση αλλά και για την κοινωνική συμπεριφορά των μαθητών. Ένας καθηγητής που διαμορφώνει θετικές προσδοκίες για την κοινωνική συμπεριφορά των μαθητών του, περιμένει βελτίωση της συμπεριφοράς απ όλους κι όχι το ίδιο καλή συμπεριφορά απ όλους.

Αυτό σημαίνει ότι ενισχύει την πρόοδο που παρουσιάζουν μαθητές με κακή συμπεριφορά, παρά το γεγονός ότι οι μαθητές αυτοί μπορεί να συνεχίζουν να συμπεριφέρονται χειρότερα από τους άλλους. Μιατέτοιααντιμετώπισηενθαρρύνειτους μαθητές με προβλήματα συμπεριφοράς αφού βλέπουν ότι η προσπάθεια που κάνουν για να βελτιωθούν αναγνωρίζεται από τον καθηγητή.

Αντίληψη διαφοροποίησης συμπεριφοράς Αρνητική συμπεριφορά καθηγητή προς αγόρια, Επικέντρωσηκαθηγητήστημάθησητων αγοριών Ενθάρρυνση καθηγητή προς τα αγόρια Παρακίνηση αγοριών Αυτονομία αγοριών Προσαρμογή του μαθήματος μόνο για τα αγόρια

Papaioannou: RQES 1998; JSEP 1995 Η αντίληψη κλίματος παρακίνησης που δινόταν έμφαση στη δουλειά είχε αρνητική σχέση με αντίληψη διαφοροποίηση; συμπεριφορών προς αγόρια και κορίτσια. Η αντίληψη κλίματος παρακίνησης που δινόταν έμφαση στη δουλειά είχε αρνητική σχέση με την αντίληψη ότι ευνοούνται οι ικανότεροι μαθητές.

Papaioannou (1995) Όσο περισσότερο οι μαθητές και μαθήτριες θεωρούσαν ότι ο καθηγητής φυσικής αγωγής έδινε έμφαση στον ανταγωνισμό και στην σύγκριση των μαθητών (έμφαση στο εγώ των μαθητών), τόσο περισσότερο πίστευαν ότι συμπεριφερόταν διαφορετικά προς μαθητές υψηλών και χαμηλών ικανοτήτων ευνοώντας τους μαθητές με υψηλές αθλητικές ικανότητες.

Στην τελευταία μας έρευνα οι μαθητές και μαθήτριες δήλωσαν ότι οι καθηγητές που δίνουν έμφαση στην πρόοδο όλων των παιδιών (προσανατολισμός στη δουλειά) είναι εκείνοι που ευνοούν τους μαθητές χαμηλών ικανοτήτων (Papaioannou, Nikolopoulos & Bagiatis, 1998).

Στο σχεδιασμό της διδασκαλίας, επικεντρώσου στη διδασκαλία της διδακτικής ύλης στο τμήμα ή στην ομάδα μαθητών σαν σύνολο παρά να φοβάσαι για ατομικές διαφορές.

Διατήρησε τις προσδοκίες σου για κάθε μαθητή ζωντανές παρατηρώντας από κοντά την πρόοδό του. Δώσε έμφαση στην τωρινή του απόδοση και όχι στο ιστορικό του.

Βάλε στόχους για την τάξη και για τα άτομα με βάση τα ελάχιστα αποδεκτά στάνταρτ κι όχι τα μέγιστα.

Όταν εξατομικεύεις τη διδασκαλία και δίνεις ανατροφοδότηση στους μαθητές για την απόδοσή τους, επέμενε στησυνεχήπρόοδο σχετικά με την προηγούμενη προσωπική απόδοση του καθένα παρά νατους συγκρίνεις

Όταν ασχολείσαι με την απόδοση των μαθητών μη κάνεις εκτιμήσεις που δηλώνουν επιτυχία ή αποτυχία. Η απόδοσή τους πρέπει να χρησιμεύει σαν διάγνωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας (π.χ. για το ότι δε βελτιώθηκε αισθητά φταιει ότι δεν ασκείται σωστά ή ότι δεν αφιέρωσε τον κατάλληλο χρόνο για άσκηση;). Τα σχόλιά σου πρέπει να τους δείχνουν πόσο βελτιώθηκαν και πού πρέπει να φτάσουν

Όταν οι μαθητές δεν έχουν κατανοήσει μια εξήγηση ή την εκτέλεση μιας άσκησης σκέψου σχετικά με τη διάγνωση της μαθησιακής δυσκολίας και στη συνέχεια τεμάχισε την άσκηση ή επανέλαβε τη διδασκαλία αλλά με διαφορετικό τρόπο. Μην επαναλάβεις την ίδια διδασκαλία (με τον ίδιο τρόπο) και μη τα παρατήσεις λόγω απογοήτευσης.

Γενικά, να σκέφτεσαι για το πώς να διατηρείς το ενδιαφέρον και την προσοχή των μαθητών και πώς να τους ενθαρρύνεις γιαναπετύχουνόσοτοδυνατό περισσότερα. και όχι πώς να τους προστατεύσεις από αποτυχία ή δυσχέρεια.

Ο καθορισμός προσωπικών στόχων βελτίωσης για όλους τους μαθητές και η προσπάθεια για την επίτευξή τους είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός θετικού κλίματος για παιδιά χαμηλής απόδοσης ή χαμηλών προσδοκιών.

Οι καθηγητές φυσικής αγωγής πρέπει πάντα να πιστεύουν ότι όλοι μα όλοι οι μαθητές μπορούν να βελτιωθούν και πάντα να επικεντρώνονται στον τρόπο με τον οποίο μπορούν να επαληθεύσουν αυτό τους το πιστεύω. Ακόμη κι όταν δεν καταφέρνουν να δουν να εκπληρώνεται η θετική τους προσδοκία, σημαίνει ότι κάτι πήγε λάθος στη διαδικασία και δεν ήταν λάθος το πιστεύω τους. Καλύτερα να αναρωτηθούν ποιο πράγμα πιθανά να πήγε λάθος ώστε να το αποφύγουν στο μέλλον, παρά να αμφισβητήσουν την ορθότητα του πιστεύω τους.