ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 1. Θα αναφερθώ, στο πως μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του περιβαλλοντικού

ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 1 Δ. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ο.Κ.Θ. ΣΕ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΟΔΙΚΟΥΣ ΑΞΟΝΕΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Εντεταλμένος Επίκουρος Καθηγητής Πολυτεχνική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Θα αναφερθώ, στο πως μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του περιβαλλοντικού θορύβου με ή χωρίς μέτρα, σε αυτοκινητοδρόμους αλλά και σε αστικά κέντρα τόσο από τον οδικό θόρυβο όσο και από το θόρυβο των μέσων σταθερής τροχιάς. Έτσι, εν τάχει, θα προσπαθήσω να σας δώσω μερικά στοιχεία από τα έργα τα οποία βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη, σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση θορύβου, με πρώτο έργο την Αττική Οδό, δεύτερο το Παρατηρητήριο θορύβου στην πόλη της Βέροιας, τρίτο στο σύστημα στο οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί για την παρακολούθηση αερόφερτου και εδαφόφερτου θορύβου στο τραμ της Αθήνας. Τέλος, μερικά παραδείγματα από τρεις πόλεις, που ούτως ή άλλως ο κ. Ψύχας ανέφερε και οι οποίες έχουν αρχίσει να κάνουν τα πρώτα βήματα στην κατεύθυνση της οικοδόμησης, των περίφημων noise action plans, των σχεδίων καταπολέμησης θορύβου, με την οικονομική και επιστημονική υποστήριξη του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Την Αττική οδό τη γνωρίζουμε όλοι, τη χρησιμοποιούμε ήδη σε πλήρη εξέλιξη εδώ και ένα χρόνο, περίπου, αρκεί να πω, πέρα από τα κλασικά χαρακτηριστικά στοιχεία ότι πρόκειται για το μοναδικό οδικό σύστημα της χώρας, το οποίο έχει πλήρη έλεγχο τόσο σε επίπεδο περιβαλλοντικού θορύβου όσο και ατμοσφαιρικής ρύπανσης με οκτώ (8) μόνιμους σταθμούς και κινητούς σταθμούς, σε 200 γεωγραφικές θέσεις. Τι εννοώ κινητές γεωγραφικές θέσεις; 200 θέσεις εκατέρωθεν του δρόμου, όπου γίνονται μετρήσεις 24ωρες, σε ετήσια βάση με κινητούς σταθμούς, ουσιαστικά με αυτοκινούμενους σταθμούς. Τι ακριβώς έγινε στην Αττική οδό; Στην Αττική οδό έγινε ένα πλήρες μοντέλο πρόβλεψης οδικού κυκλοφοριακού θορύβου, βάσει του οποίου επιλέχθηκαν οι λύσεις εφαρμογής των αντιθορυβικών πετασμάτων - σε επίπεδο εφαρμογής περίπου 70.000 τ.μ. - και

ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 2 η συνεχής παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας, η οποία μας έδωσε μία εξαιρετικά καλή συσχέτιση, μία συσχέτιση της τάξεως, του μάλλον, περισσότερο από 90% μεταξύ των προβλεπομένων εκτιμήσεων και της πραγματικής καταγραφής του θορύβου. Μιλάμε για ένα σύστημα, το οποίο έχει τη δυνατότητα όχι να καταγράφει μόνο το θόρυβο βάσει της ισχύουσας ελληνικής νομοθεσίας, η οποία άλλωστε βρίσκεται ήδη σε μία περίοδο τροποποίησης και βελτιστοποίησης αλλά είναι πλήρες προσαρμοσμένο και στην καταγραφή των νέων Ευρωπαϊκών δεικτών, που από φέτος θα μπουν καλά στη ζωή μας, μιας και μέχρι το τέλος του χρόνου θα πρέπει να ενσωματωθούν και στην ελληνική νομοθεσία. Το σύστημα ουσιαστικά, αφορά οκτώ (8) μόνιμους σταθμούς, μόνιμης καταγραφής, 24ωρης, για 12 μήνες, επί Χ χρόνια, τουλάχιστον 20, όσο είναι και η ζωή τουλάχιστον της παραχώρησης και οι οποίοι, ουσιαστικά, αποτελούν και τα λεγόμενα reference points, κοινώς τα σημεία εξάρτησης για το κινητό σύστημα των 200 24ωρων μετρήσεων. Οι σταθμοί, βρίσκονται τοποθετημένοι σε καίρια σημεία, όπου ουσιαστικά έχουμε και τις πιο πυκνές αστικές αναπτύξεις εκατέρωθεν του οδικού συστήματος, έχοντας λάβει υπόψη τις αναμενόμενες επεκτάσεις των γενικών πολεοδομικών σχεδίων που ουσιαστικά μετρούν, καταγράφουν, το θόρυβο στην πηγή, δηλαδή ουσιαστικά στο άκρο του οδοστρώματος, σε αντίθεση με το δίκτυο των 200 κινητών μετρήσεων, οι οποίες καταγράφουν πλέον το θόρυβο σε απόσταση, τουλάχιστονδύο (2) μέτρων από την πρόσοψη των κτιρίων, σύμφωνα και με την ισχύουσα ελληνική νομοθεσία αλλά και με τις προδιαγραφές της νέας ευρωπαϊκής ντιρεκτίβας. Εδώ παρουσιάζονται οι αυτοκινούμενοι σταθμοί, οι οποίοι μετακινούνται στις επιλεγμένες γεωγραφικές θέσεις κυρίως στα δύο, ας πούμε, κεντρικά τρίμηνα του έτους, δηλαδή, από το Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο, για προφανείς λόγους ελέγχου προβλημάτων από καιρικές συνθήκες, βροχές, ανέμους κ.λπ., καλύπτουν ουσιαστικά την περίοδο άνοιξης και καλοκαιριού, όπου και η όχληση, όπως γνωρίζουμε λόγω και των κλιματολογικών συνθηκών της χώρα μας, είναι και πλέον αυξημένη. Το σύστημα των 200 αυτών μετρήσεων, μέχρι στιγμής έχει αποδειχθεί εξαιρετικά επιτυχές, με την έννοια ότι κάθε τρίμηνο εκδίδεται και μία πλήρης έκθεση, η οποία τυγ-

ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 3 χάνει έγκρισης από τις αρμόδιες υπηρεσίες του περιβάλλοντος και έτσι, αυτή τη στιγμή, υπάρχει ένα πλήρες διαχρονικό αρχείο εξέλιξης θορύβου, από την περίοδο των πρώτων ημερών λειτουργίας του έργου και προ της εφαρμογής των αντιθορυβικών πετασμάτων, μέχρι και τώρα όπου, πλέον, το ολόκληρο σύστημα έχει αποδοθεί στην κυκλοφορία, μαζί με το σύνολο των προβλεπόμενων περιβαλλοντικών αντιρρυπαντικών μέτρων, κοινώς των αντιθορυβικών πετασμάτων. Η δυνατότητα αυτού του συστήματος είναι ότι με τη συνεχή καταγραφή δίνει πλέον και νέες θέσεις, που είναι «ύποπτες» για ανάγκη ακουστικής προστασίας, όπως ιδιαίτερα σε περιοχές, όπου τα πολεοδομικά σχέδια δεν παύουν να πιέζουν ασφυκτικά στα πλαίσια της επέκτασης τους, τις περιοχές οι οποίες βρίσκονται εκατέρωθεν του οδικού άξονα δημιουργώντας, δυστυχώς (αναμένονται αυτά στα επόμενα χρόνια) νέα προβλήματα θορύβου, εκτός από ορισμένες περιοχές, οι οποίες όπου ήδη μία πολύ, πρωτοποριακή, θα έλεγα για την Ελλάδα, πολεοδομική νομοθεσία έδωσε, δίνει, αν θέλετε μία λύση, προβλέποντας για πρώτη φορά, ειδικές υποχρεωτικές οδηγίες κατασκευής κατοικιών και αποστάσεων, πρασιάς από το άκρο του οικοπέδου, με στόχο τη μείωση της στάθμης θορύβου στην πρόσοψη. Πως παρουσιάζονται αυτά τα αποτελέσματα; Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται σε δύο μορφές, αριστερά ο μόνιμος σταθμός, ο οποίος έχει και την πλήρη, αν θέλετε, παρουσίαση σε επίπεδο 24ωρου και σε ετήσια βάση της διακύμανσης, ενώ δεξιά η παρουσίαση της κάθε 24ωρης μέτρησης ενός κινητού σταθμού, στην οποία παρουσιάζονται όλοι οι δείκτες του προηγούμενου έτους σε σχέση με το τρέχον, ώστε να δίνονται ακριβώς όλες οι εκτιμήσεις βελτίωσης, ή ενδεχομένως και διαφοροποίησης προς το χειρότερο, λόγω αύξησης κυκλοφορίας, ή αύξησης ταχύτητας σε ορισμένα σημεία. Τα μέτρα, κλασικά πλέον, τα έχετε όλοι δει οδηγώντας στην Αττική οδό, είναι αποτέλεσμα μίας μεγάλης προσπάθειας σε συνεργασία τόσο και με το Τμήμα Θορύβου του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., όσο και με την Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., ώστε οι κατασκευές αυτές να φύγουν από την έννοια του «φράγματος», την έννοια του προβλήματος, αν θέλετε, οπτικής όχλησης, που πολλές φορές είναι συνδεδεμένο με παλαιότερες κατασκευές πετασμάτων, οι οποίες ήταν τελείως αδιαφανείς.

ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 4 Υπάρχουν πολλά παραδείγματα στην Ευρώπη, που έχουν δημιουργήσει, αν θέλετε προβλήματα «αποκλεισμού» στους παρόδιους, είναι ωραίο να μειώνουμε το θόρυβο, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούμε να «φυλακίζουμε» τους ανθρώπους, επειδή ακριβώς ένας δρόμος κάνει θόρυβο. Η επιλογή εδώ άρχισε με μία σχετικά ελαφρά μικτή κατασκευή, όπου μικρά τμήματα, ουσιαστικά οπλισμένου σκυροδέματος, παρεμβάλλονται με τα διαφανή τμήματα. Αυτό, σιγά σιγά περιορίστηκε και αυτή τη στιγμή έχουμε το συντριπτικό τμήμα των 75.000 τ.μ. να είναι πλέον υψηλής ποιότητος αντιθορυβικά διαφανή πετάσματα από υλικά PMMA, υλικά δηλαδή, τα οποία αντέχουν και στο χρόνο και στον κιτρινισμό δηλαδή, ελαχιστοποιώντας το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουν συνήθως αυτά τα ακριλικά φύλλα, να μην κιτρινίζουν ιδιαίτερα σε συνθήκες χωρών με υψηλή ηλιακή ακτινοβολία. Έτσι μέχρι στιγμής, στα τέσσερα χρόνια, έχουμε μία πολύ καλή συμπεριφορά και νομίζουμε ότι έχουμε αρκετά καλά λύσει το θέμα της παροχής ενός μέτρου μείωσης του θορύβου, χωρίς να δημιουργούμε δευτερεύοντα προβλήματα αισθητικής. Πολλές πόλεις στην Ελλάδα, έχουν αρχίσει να ευαισθητοποιούνται στο θέμα του θορύβου, πρώτη απ αυτές, εδώ και δύο χρόνια, χάρις στην υποστήριξη του 3 ου ΚΠΣ και του Υπουργείου Περιβάλλοντος, η Βέροια, η οποία - μετά από την Αθήνα, όπου το 1990 έγινε η πρώτη προσπάθεια με σωστούς παρακολούθησης θορύβου, αστικού θορύβου - είναι η πρώτη ουσιαστικά πόλη, και μάλιστα επαρχιακή πόλη, μικρού- θα έλεγα -πληθυσμού σε σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, η οποία ίδρυσε το περίφημο Παρατηρητήριο θορύβου, το οποίο ουσιαστικά περιλαμβάνει πέντε (5) μόνιμους (αλλά και ταυτόχρονα κινητούς, έχουν δηλαδή τη δυνατότητα μεταφοράς και σε άλλα σημεία) σταθμών θορύβου, οι οποίοι καταγράφουν σε ημερήσια βάση, 24 ώρες το 24ωρο, τον περιβαλλοντικό θόρυβο στην πόλη, σε διάφορες θέσεις της πόλης με σκοπό, ακριβώς, την παροχή αξιόπιστων δεδομένων, δεδομένων για τη λήψη μέτρων για τη μείωση του περιβαλλοντικού θορύβου μέσα στην πόλη. Παράλληλα μ αυτό, ένα κινητό πάλι σύστημα καταγραφής θορύβου σάρωσε όλη την πόλη σε 120 διαφορετικές θέσεις, δημιουργώντας ένα νέο χάρτη θορύβου, ο οποίος ουσιαστικά αποτέλεσε, αν θέλετε, και την επικαιροποίηση του παλαιότερου, στα πλαίσια του

ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 5 προγράμματος του 1990, που παρουσίασε ο συνάδελφος ο κ. Ψύχας στην αρχή. Η ευελιξία αυτού του συστήματος επιτρέπει τη μεταφορά των σταθμών αυτών σε όλα πρακτικά τα σημεία της πόλης. Πρόκειται για συστήματα τα οποία είναι παντός καιρού, δεν έχουν δηλαδή κανένα πρόβλημα λειτουργίας σε συνθήκες καιρικές, άσχημες. Το πρόγραμμα βρίσκεται, ήδη στο 2 ο χρόνο λειτουργίας του, είναι ένα 18μηνο πλήρες, το οποίο είναι η περίοδος, αν θέλετε, ελέγχου του συστήματος και της εξαγωγής των αποτελεσμάτων και μέσα στα πλαίσια αναμένεται και η τελική έκθεση σχετικά με τα μέτρα και τη διακύμανση του θορύβου, σε επίπεδο πια πόλης. Το τραμ, το οποίο προηγουμένως ανέλυσε σε ότι αφορά τα προβλήματα από αερόφερτο και εδαφόφερτο θόρυβο, ο συνάδελφος Δρ.Vanhonacker, πρόκειται σ έναν περίπου μήνα, από τώρα, να αποτελέσει το πρώτο σύστημα παρακολούθησης Θ&Δ σε σύστημα σταθερής τροχιάς στην Ευρώπη, το οποίο θα έχει «on line» μόνιμο σύστημα παρακολούθησης θορύβων και δονήσεων 24ωρου διάρκειας, 7 ημέρες την εβδομάδα, 365 μέρες το χρόνο. Πρόκειται για ένα σύστημα, το οποίο σκοπό έχει να παρακολουθεί την κίνηση των συρμών σε 24ωρο επίπεδο, σε τρεις (3) εξαιρετικά ευαίσθητες θέσεις στο σύνολο του δικτύου, πρόκειται δηλαδή, για τις θέσεις τις οποίες είχε αποφασισθεί, να υλοποηθούν ειδικές αντιθορυβικές λύσεις με την εφαρμογή πλωτών δαπέδων, ενώ, παράλληλα εξασφαλίζουν και την απόδοση του χώρου στους πεζούς, ιδρύοντας αν θέλετε χώρους όπου το Ι.Χ. δεν μπορεί να κυκλοφορήσει. Αντιλαμβάνεστε ότι έχουν μία έμμεση επίπτωση στην αντιμετώπιση του γενικότερου περιβαλλοντικού θορύβου, πράγμα το οποίο μας αναγκάζει να παρακολουθήσουμε ακόμη περισσότερο το θόρυβο της κίνησης των συρμών, που πλέον αρχίζει και γίνεται το βασικότερο χαρακτηριστικό του αστικού ακουστικού περιβάλλοντος σ αυτές τις περιοχές. Πρόκειται για την περιοχή της Παναγίτσας στη Γλυφάδα, την περιοχή της οδού Γουβέλη και Κοσομούλη στο κέντρο της Αθήνας, στα όρια μεταξύ Νέου Κόσμου και Αθηνών. Το σύστημα αυτό, θα έχει τη δυνατότητα, όπου πρόκειται να εγκατασταθεί, να μετράει ταυτόχρονα, σε δύο κανάλια, αφ ενός μεν τον αερόφερτο θόρυβο,, αφ ετέρου δε την επιτάχυνση και τη ταχύτητα δόνησης, ώστε να ελέγχεται συνεχώς η αποτελεσματικότητα

ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 6 του συστήματος. Ένα πολύ σοβαρό σημείο, το οποίο ανέφερε ο συνάδελφος Dr.Vanhonacker, είναι ακριβώς αυτό. Οτιδήποτε σύστημα και να φτιάξουμε είναι ευαίσθητο στο χρόνο, είναι κάτι το οποίο πρέπει να παρακολουθείται, διότι είναι προφανές ότι η πάροδος του χρόνου με τη συνεχή χρήση, ιδιαίτερα στα συστήματα σταθερής τροχιάς, δημιουργούν ένα επίπεδο, αποσύνθεσης, μείωσης αποτελεσματικότητας. Γι αυτό ακριβώς το λόγο, τα τρία επίπεδα της συνεχούς επιτυχούς λειτουργίας ενός τέτοιου συστήματος είναι: - το σύστημα αυτό να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό, με μεγάλο περιθώριο, ανεκτικότητας ώστε πιθανή μείωση της αποτελεσματικότητάς του σε καμία περίπτωση να μην ξεπεράσει τα απαιτούμενα όρια, - η συνεχής παρακολούθηση τέτοιων συστημάτων, ώστε μέσα στο χρόνο να έχει γίνει αντιληπτή εγκαίρως πιθανή μείωση της αποτελεσματικότητας και - η αποτελεσματικότητα του συστήματος συντήρησης, το οποίο θα πρέπει να επέμβει όταν πρέπει, έχοντας βέβαια τα απαραίτητα δεδομένα, για την επιλογή της αναμενόμενης επανορθωτικής κίνησης. Αυτό, το γνωρίζουμε όλοι μας, καλύπτεται και είναι πλέον υποχρεωτικό, είναι ένας από τους βασικότερους υποχρεωτικούς περιβαλλοντικούς όρους, και εμπεριέχεται σε κάθε περιβαλλοντική αδειοδότηση κάθε τέτοιου έργου. Εν τάχει τέλος, στο πρόγραμμα 3 αντιπροσωπευτικών πόλεων, οι οποίες ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του ΥΠΕΧΩΔΕ για δημιουργία χαρτών θορύβου, συστημάτων παρακολούθησης, αλλά και προγραμμάτων για την προστασία του περιβαλλοντικού αστικού, του ακουστικού, αν θέλετε, περιβάλλοντος, μία είναι η πόλη των Ιωαννίνων, με πρόγραμμα σε εξέλιξη εκτέλεσης 15 24ωρων μετρήσεων και 150 δειγματοληπτικών ακουστικών μετρήσεων στο σύνολο της πόλης. Στη συνέχεια η πόλη του Ρεθύμνου, η οποία ήδη ολοκλήρωσε και τη τελική της φάση και αναμένεται να προχωρήσει πλέον σε υλοποίηση μέτρων, όπου περί τις 7 θέσεις 24ωρων μετρήσεων και 86 διαφορετικές θέσεις δειγματοληπτικών μετρήσεων εφαρμόσθηκαν το περασμένο καλοκαίρι.

ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 7 Τέλος, το Παλαιό Ψυχικό, το οποίο επίσης χάρις στην υποστήριξη του ΥΠΕΧΩΔΕ μπόρεσε και προχώρησε σ ένα πρόγραμμα, το οποίο περιελάμβανε 135 νέες θέσεις ακουστικών καταγραφών και 7 24ωρες θέσεις μετρήσεων, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση νέων επικαιροποιημένων χαρτών παρακολούθησης περιβαλλοντικού θορύβου, με στόχο τη διαμόρφωση των κατάλληλων μέτρων για τη διατήρηση, ή αν θέλετε την, θα μπορούσαμε να πούμε, αναβάθμιση του ακουστικού περιβάλλοντος στο σύνολο του κάθε Δήμου.

ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 8