Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων Ενότητα 5: Ειδικά ζητήματα Δ. Δαμίγος Μ. Μενεγάκη
Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.
Κόστος εξοπλισμού 3 Στο κόστος αυτό του εξοπλισμού περιλαμβάνεται (α) το κόστος ιδιοκτησίας του μηχανήματος (ownership cost) και (β) το λειτουργικό κόστος (operating cost). Η διάκριση αυτή είναι απαραίτητη δεδομένων των εναλλακτικών επιλογών που μπορούν να εξεταστούν κατά την αξιολόγηση του επενδυτικού σχεδίου (π.χ. αγορά νέου ή μεταχειρισμένου εξοπλισμού, μίσθωση του μηχανήματος, ανάθεση σε υπεργολάβο, κ.λπ.).
Κόστος ιδιοκτησίας εξοπλισμού 4 Μέθοδος Ισοδύναμου Κόστους Δανεισμού Το κόστος του ιδιόκτητου εξοπλισμού μπορεί να υπολογιστεί με την παραδοχή ότι εκμισθώνεται. Στην περίπτωση αυτή με τη βοήθεια του συντελεστή ανάκτησης κεφαλαίου (ΣΑΚ) υπολογίζεται το κόστος σε ετήσια βάση ως αποπληρωμή ενός δανείου ίσου προς το κόστος αγοράς.
Παράδειγμα 5 Μέθοδος Ισοδύναμου Κόστους Δανεισμού Ένας φορτωτής αγοράστηκε 1.000.000 Euro, λειτουργεί 4.000 ώρες λειτουργίας ανά έτος και έχει αναμενόμενη διάρκεια ζωής 20.000 ώρες. Ποιο είναι το ωριαίο κόστος ιδιοκτησίας, εάν το κόστος κεφαλαίου είναι 8%?
Παράδειγμα 6 Ο φορτωτής έχει διάρκεια ζωής: 20.000 ώρες/4.000 ώρες ανά έτος = 5 έτη. Με τη βοήθεια της εξίσωσης (5) για επιτόκιο 8% και ν = 5 έτη, υπολογίζεται ο ΣΑΚ ως εξής: ΣΑΚ = [0,08 * (1+0,08) 5 ] / [(1+0,08) 5 1] = 0,2505. Επομένως, η ετήσια δόση αποπληρωμής του «δανείου» είναι: Ετήσια δόση = 0,2505 * 1.000.000 = 250.500 Euro Άρα, το ωριαίο κόστος ιδιοκτησίας είναι: Ωριαίο κόστος = 250.500 / 4.000 = 62,63 Euro
Κόστος ιδιοκτησίας εξοπλισμού 7 Μέθοδος Μέσης Απόσβεσης Το κόστος απόσβεσης υπολογίζεται από το άθροισμα δύο διακριτών παραγόντων: - ο πρώτος αφορά στην παλαίωση του μηχανήματος - ο δεύτερος αφορά στο κόστος του κεφαλαίου που επένδυσε η εταιρεία για τον εξοπλισμό.
Κόστος ιδιοκτησίας εξοπλισμού 8 Μέθοδος Μέσης Απόσβεσης Το κόστος που σχετίζεται με την παλαίωση του εξοπλισμού υπολογίζεται με γραμμική απόσβεση: Κόστος απόσβεσης = Κόστος αγοράς / διάρκεια ζωής του μηχανήματος (σε ώρες)
Κόστος ιδιοκτησίας εξοπλισμού 9 Μέθοδος Μέσης Απόσβεσης Το κόστος που σχετίζεται με τη δέσμευση του κεφαλαίου υπολογίζεται με την ακόλουθη εξίσωση: Κόστος επένδυσης = Μέση ετήσια απόσβεση x ε / ετήσιες ώρες λειτουργίας όπου: μέση ετήσια απόσβεση = Κόστος αγοράς x [(ν+1)/2ν] ν = διάρκεια ζωή του μηχανήματος σε έτη ε = κόστος κεφαλαίου
Παράδειγμα 10 Ένας φορτωτής αγοράστηκε 1.000.000 Euro, λειτουργεί 4.000 ώρες λειτουργίας ανά έτος και έχει αναμενόμενη διάρκεια ζωής 20.000 ώρες. Ποιο είναι το ωριαίο κόστος ιδιοκτησίας, εάν το κόστος κεφαλαίου είναι 8%?
Παράδειγμα 11 Κόστος απόσβεσης = 1.000.000/20.000 = 50,00 Euro/ώρα Κόστος επένδυσης = 1.000.000 * [(5+1)/2*5)] * 0,08 / 4.000 = 12 Euro/ώρα Επομένως, το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας είναι: 50 + 12 = 62,00 Euro/ώρα
Προεξοφλημένο μέσο κόστος 12 Η μέθοδος αυτή είναι η πιο ακριβής δεδομένου ότι λαμβάνει υπόψη πέραν του επιτοκίου προεξόφλησης και το συντελεστή φορολόγησης της επιχείρησης. Για τον υπολογισμό του ωριαίου κόστους λειτουργίας καταστρώνεται πίνακας ταμειακών ροών για την αναμενόμενη διάρκεια ζωής του μηχανήματος, θεωρώντας ως «προϊόν» τις ώρες λειτουργίας. Στην περίπτωση αυτή αναζητείται το «έσοδο» (ωριαίο κόστος λειτουργίας) εκείνο, το οποίο μηδενίζει την παρούσα αξία των ταμειακών ροών. Στην πράξη ο υπολογισμός του «εσόδου» επιτυγχάνεται με τη βοήθεια λογιστικών φύλλων.
Παράδειγμα 13 Επένδυση 1.000.000 0 1 2 3 4 5 Παραγωγή (Ώρ. λειτ) 4.000 4.000 4.000 4.000 4.000 Τιμή πώλησης (Ωριαίο κόστος λειτουργίας) 69,41 69,41 69,41 69,41 69,41 Έσοδα (Euro) 277.625 277.625 277.625 277.625 277.625 Αποσβέσεις (Euro) 200.000 200.000 200.000 200.000 200.000 Φορολογ. εισόδημα 77.625 77.625 77.625 77.625 77.625 Φόροι (Euro) (35%) 27.169 27.169 27.169 27.169 27.169 Ταμειακή Ροή -1.000.000 250.456 250.456 250.456 250.456 250.456 Συντ.προεξόφ (ε=8%). 1,000 0,926 0,857 0,794 0,735 0,681 Π.Α. Ταμειακής Ροής -1.000.000 231.904 214.726 198.820 184.093 170.456 Αναζητούμε ωριαίο κόστος τέτοιο ώστε ΚΠΑ = 0
Διάρκεια ζωής μηχανήματος 14 Η διάρκεια ζωής ενός μηχανήματος μπορεί να διακριθεί στη: Λογιστική: η χρονική περίοδος που προσδιορίζεται από το συντελεστή απόσβεσης του μηχανήματος Ωφέλιμη: η χρονική περίοδος κατά την οποία το μηχάνημα βρίσκεται στην παραγωγική διαδικασία. Συχνά η ωφέλιμη διάρκεια ζωής δεν είναι εκ των προτέρων γνωστή. Μπορεί να είναι πολύ μεγάλη (π.χ. μέσω διαρκών επισκευών) ή να τερματιστεί ξαφνικά λόγω ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων Οικονομική: η χρονική περίοδος που ελαχιστοποιεί το ετήσιο ομοιόμορφο ισοδύναμο κόστος ιδιοκτησίας και λειτουργίας του μηχανήματος
Παράδειγμα 15 Έστω ότι ένα μηχάνημα αγοράζεται καινούργιο στην τιμή των 50.000 ευρώ. Το μηχάνημα αυτό εκτιμάται ότι θα μείνει στην παραγωγική διαδικασία για 10 χρόνια. Ο συντελεστής απόσβεσης του μηχανήματος είναι 20%. Η εκτιμώμενη αξία του στην αγορά, καθώς και το κόστος λειτουργίας παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα. Εάν το κόστος κεφαλαίου είναι 10%, ποια είναι η λογιστική, η ωφέλιμη και η οικονομική διάρκεια ζωής του μηχανήματος; Ετήσια λειτουργικά Αξία αγοράς έξοδα 0 50.000 1 37.500 5.000 2 30.000 7.000 3 25.000 10.000 4 15.000 18.000 5 10.000 23.000
Παράδειγμα 16 Η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του μηχανήματος είναι η εκτιμώμενη διάρκεια παραμονής του στην παραγωγική διαδικασία, δηλ. 10 έτη. Η λογιστική διάρκεια ζωής του μηχανήματος προσδιορίζεται από το συντ. απόσβεσης, ο οποίος είναι 20%. Συνεπώς, η λογιστική διάρκεια ζωής είναι 5 έτη. Η οικονομική διάρκεια ζωής του μηχανήματος προσδιορίζεται από το ελάχιστο ετήσιο ισοδύναμο κόστος.
Παράδειγμα 17 Η οικονομική διάρκεια ζωής του μηχανήματος, με βάση τα στοιχεία του παρακάτω πίνακα, είναι 3 έτη. Κόστος επενδ. κεφαλαίου Ετήσια λειτουργικά έξοδα Αξία Απώλεια Συνολικό Π.Α. Π.Α. Ετήσιο Ισοδύναμο αγοράς αξίας κόστος (έτους) επένδυσης εξόδων Κόστος 0 50.000 1 37.500 12.500 5.000 5.000 22.500 15.909 4.545-22.500 2 30.000 7.500 3.750 7.000 18.250 25.207 5.785-20.476 3 25.000 5.000 3.000 10.000 18.000 31.217 7.513-19.728 4 15.000 10.000 2.500 18.000 30.500 39.755 12.294-22.049 5 10.000 5.000 1.500 23.000 29.500 43.791 14.281-23.270
Αντικατάσταση εξοπλισμού 18 Η αντικατάσταση του υφιστάμενου εξοπλισμού μπορεί να είναι αποτέλεσμα: Φυσικής φθοράς του μηχανήματος λόγω χρήσης Τεχνολογικής απαξίωσης του μηχανήματος Μεταβολής των αναγκών στην παραγωγική διαδικασία Χρηματοοικονομικών παραγόντων (π.χ. πώληση εξοπλισμού και αγορά νέου με leasing για φορολογικούς ή άλλους λόγους)
Αντικατάσταση εξοπλισμού 19 Κατά την αξιολόγηση της αντικατάστασης ή μη του υφιστάμενου εξοπλισμού πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι: Η έμφαση είναι στο παρόν και το μέλλον. Λάθη του παρελθόντος (π.χ. λανθασμένη επιλογή εξοπλισμού) δεν πρέπει να υπεισέρχονται στη διαδικασία. Μη ανακτήσιμες δαπάνες (sunk costs) δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, εκτός και αν επιδρούν στα οικονομικά αποτελέσματα μέσω της φορολογίας. Η αξία του υφιστάμενου εξοπλισμού πρέπει να είναι η τρέχουσα στην αγορά και όχι η λογιστική. Εφόσον η πώληση του υφιστάμενου εξοπλισμού επιδρά σε φορολογικά ζητήματα (π.χ. απώλεια λόγω αναπόσβεστης αξίας) πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
Αντικατάσταση εξοπλισμού 20 Η αξιολόγηση της απόφασης μπορεί να γίνει: Με βάση το ετήσιο ισοδύναμο κόστος του υφιστάμενου και του νέου εξοπλισμού. Στην περίπτωση αυτή, ο υφιστάμενος εξοπλισμός διατηρείται για όσα χρόνια το ετήσιο ισοδύναμο κόστος του είναι χαμηλότερο από αυτό του νέου εξοπλισμού. Με βάση την Παρούσα Αξία του συνολικού κόστος για τον υφιστάμενο και το νέο εξοπλισμό. Στην περίπτωση αυτή επιλέγεται η λύση που δίνει τη μικρότερη Π.Α. του συνολικού κόστους.
Παράδειγμα 21 Με βάση το Ετήσιο Ισοδύναμο Κόστος Σύμφωνα με τα δεδομένα του παραπάνω πίνακα, και όπως φαίνεται και από το σχήμα, ο υφιστάμενος εξοπλισμός πρέπει να διατηρηθεί για 2 έτη. Από το 3 ο έτος και μετά θα αυξάνεται η διαφορά στο κόστος παλαιού-νέου εξοπλισμού και η αντικατάσταση θα καθίσταται πιο επιτακτική. Υφιστάμενος εξοπλισμός Νέος εξοπλισμός 1 7.500 8.300 2 8.000 8.300 3 8.500 8.300 4 9.000 8.300 5 10.000 8.300
Παράδειγμα 22 Με βάση την Παρούσα Αξία του Συνολικού Κόστους Έστω ότι η αξία πώλησης του υφιστάμενο μηχανήματος στην αγορά είναι 50.000 ευρώ και τα ετήσια κόστη συντήρησης και λειτουργίας είναι 40.000 ευρώ. Μετά από 5 έτη που αναμένεται να λειτουργήσει ακόμη το μηχάνημα, αξία πώλησής του θα είναι μηδενική. Ένα νέο μηχάνημα κοστίζει 100.000 ευρώ και τα ετήσια κόστη συντήρησης και λειτουργίας είναι 30.000 ευρώ. Μετά από 5 έτη, αξία πώλησής του θα είναι 40.000 ευρώ. Αν το κόστος κεφαλαίων της επιχείρησης είναι 10%, πρέπει να αντικατασταθεί ή όχι το υφιστάμενο μηχάνημα;
Παράδειγμα 23 Με βάση την Παρούσα Αξία του Συνολικού Κόστους Με βάση τα αποτελέσματα της ανάλυσης, το μηχάνημα πρέπει να αντικατασταθεί. Υφιστάμενο μηχάνημα Νέο μηχάνημα Παρούσα αξία Παρούσα αξία 0-50.000-50.000 0-100.000-100.000 1-40.000-36.364 1-30.000-27.273 2-40.000-33.058 2-30.000-24.793 3-40.000-30.053 3-30.000-22.539 4-40.000-27.321 4-30.000-20.490 5-40.000-24.837 5 10.000 6.209 Αθροιστική Π.Α. -201.631 Αθροιστική Π.Α. -188.887
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.