ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 28 Μαΐου 2009 (03.06) (OR. en) 10012/09 Διοργανικός φάκελος : 2008/0263 (COD) TRANS 206 TECOM 113 IND 63 CODEC 734 ΕΚΘΕΣΗ της : Προεδρίας προς : την ΕΜΑ / το Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ. : 8441/09 TRANS 140 TECOM 71 IND 38 CODEC 509 αριθ. πρότ. Επιτρ. : 17564/08 TRANS 493 TECOM 238 IND 38 CODEC 509 Θέμα : Προετοιμασία της συνόδου του Συμβουλίου (Μεταφορές, Τηλεπικοινωνίες και Ενέργεια) στις 11 και 12 Ιουνίου 2009 Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση του πλαισίου για την εξάπλωση των Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών στον τομέα των οδικών μεταφορών και για τις διεπαφές με άλλους τρόπους μεταφοράς - Έκθεση προόδου Πρόταση της Επιτροπής 1. Στις 16 Δεκεμβρίου 2008, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για την επιτάχυνση της εξάπλωσης των ITS 1 στην ΕΕ και σχετικό σχέδιο δράσης. 1 Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών 10012/09 ΣΠΚ/φβ/ΠΧΚ 1
2. Γενικός στόχος της παρούσας πρότασης είναι η δημιουργία των συνθηκών και ιδίως η θέσπιση των απαραίτητων μηχανισμών για την εξάπλωση των υπηρεσιών και εφαρμογών ITS στον τομέα των οδικών μεταφορών και για τις διεπαφές τους με άλλους τρόπους μεταφοράς, ώστε τα ITS να συμβάλουν, στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους, στις διάφορες πολιτικές της ΕΕ. Για το σκοπό αυτό, η πρόταση προβλέπει την εφαρμογή της διαδικασίας επιτροπολογίας (κανονιστική διαδικασία με έλεγχο) για τη θέσπιση κοινών και νομικά δεσμευτικών προδιαγραφών που θα καθορίζουν λεπτομερείς διατάξεις και διαδικασίες για την ανάπτυξη των ITS σε όλη την ΕΕ. Εργασίες στα πλαίσια των οργάνων του Συμβουλίου 3. H Ομάδα «Θέματα συνδυασμένων μεταφορών και δίκτυα» άρχισε τις συζητήσεις για την παρούσα οδηγία και το συνοδευτικό σχέδιο δράσης υπό την τσέχικη Προεδρία στα μέσα Ιανουαρίου 2009 και αρκετές από τις συνεδριάσεις της ήταν αφιερωμένες σε αυτό το ζήτημα. Λόγω της πολυπλοκότητας και των εκτεταμένων επιπτώσεων του ζητήματος και με σκοπό την καλύτερη διάρθρωση της συζήτησης, η Προεδρία υπέβαλε στις αντιπροσωπίες ερωτηματολόγιο. Στο ερωτηματολόγιο αυτό τα κράτη μέλη καλούνταν να διευκρινίσουν τις θέσεις τους για τις δράσεις που προτείνει η Επιτροπή και συγκεκριμένα όσον αφορά τη σκοπιμότητα της προτεινόμενης νομοθετικής δράσης. 4. Οι απαντήσεις των αντιπροσωπιών στο ανωτέρω ερωτηματολόγιο χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για τα συμπεράσματα του Συμβουλίου 2 για το σχέδιο δράσης που εγκρίθηκαν στις 30 Μαρτίου 2009 καθώς και για την παροχή κατευθύνσεων και την επίτευξη προόδου κατά την εξέταση της οδηγίας. 5. Ως συνέχεια των συμπερασμάτων του Συμβουλίου, η Προεδρία συγκάλεσε ειδική συνεδρίαση στις 23 Απριλίου 2009 με τη συμμετοχή εθνικών αντιπροσώπων και εμπειρογνωμόνων ITS. Η συνεδρίαση αυτή επέτρεψε περαιτέρω ανάλυση όσον αφορά τις προτεινόμενες δράσεις ITS σε ενωσιακό επίπεδο. 2 έγγρ. 8005/09 TRANS 121 TECOM 58 IND 29 10012/09 ΣΠΚ/φβ/ΠΧΚ 2
6. Η άτυπη σύνοδος των υπουργών μεταφορών της ΕΕ στο Litomerice, στη Τσεχική Δημοκρατία, στις 29 Απριλίου 2009 3, ήταν αφιερωμένη στην εξάπλωση των ITS και συνέβαλε στην διευκρίνιση και ανάπτυξη των θέσεων των κρατών μελών για το εν λόγω ζήτημα. Εκκρεμή ζητήματα 7. Η πλειοψηφία των αντιπροσωπιών συμμερίζεται το γενικό στόχο της παρούσας πρότασης για την επιτάχυνση και το συντονισμό της εξάπλωσης και της χρήσης Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών στον τομέα των οδικών μεταφορών και για τις διεπαφές με άλλους τρόπους μεταφοράς. Παρόλο που συμφωνούν για το στόχο, τα κράτη μέλη εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με: α) την αρμοδιότητα για τους διάφορους προτεινόμενους τομείς προτεραιότητας, δηλ. Κοινότητα ή κράτη μέλη, β) το πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας επιτροπολογίας και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από αυτή, γ) τις προτεραιότητες των διάφορων προβλεπόμενων δράσεων, δ) τις επιπτώσεις του σχεδίου οδηγίας για τα ήδη υφιστάμενα ITS και τις εθνικές πολιτικές, ε) τις οικονομικές και διοικητικές επιπτώσεις για τα κράτη μέλη. 8. Ορισμένες αντιπροσωπίες θα μπορούσαν κατ αρχήν να συμφωνήσουν με την προσέγγιση της Επιτροπής, να εφαρμόζεται δηλαδή η διαδικασία επιτροπολογίας για τη θέσπιση προδιαγραφών και διαδικασιών με στόχο τον συντονισμό και την επιτάχυνση της χρήσης ITS σε όλη την ΕΕ. Οι αντιπροσωπίες αυτές πάντως εξέφρασαν την επιθυμία να διευκρινιστούν σαφώς οι τομείς για τους οποίους θα εφαρμόζεται η διαδικασία επιτροπολογίας. 3 έγγρ. 8177/09 TRANS 130 10012/09 ΣΠΚ/φβ/ΠΧΚ 3
9. Εν γένει, τα κράτη μέλη τάσσονται υπέρ της θέσπισης κοινών κανόνων και προτύπων που θα εγγυώνται καλύτερα τη διαλειτουργικότητα και συμβατότητα των ITS στην ΕΕ και συνεπώς αναγνωρίζουν την ανάγκη ανάληψης συγκεκριμένης κοινοτικής δράσης. Εντούτοις, τα κράτη μέλη εκφράζουν διαφορετικές απόψεις ως προς τον πλέον πρόσφορο τρόπο και τα μέσα για την εξάπλωση των ITS στο σύνολο της ΕΕ. Μία ομάδα κρατών μελών γενικά εκφράζει αμφιβολίες για το αν πρέπει να θεσπιστεί συνολικό κοινοτικό νομικό πλαίσιο για τις εφαρμογές ITS. Άλλη ομάδα προτιμά να λαμβάνεται απόφαση κατά περίπτωση για το ποια προσέγγιση - νομοθετική ή μη νομοθετική - θα πρέπει να ακολουθείται. Αυτά τα κράτη μέλη υπογραμμίζουν ότι οποιαδήποτε απόφαση για το παρόν ζήτημα θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις αρχές της επικουρικότητας, της αναλογικότητας και της σχέσης κόστουςαποτελεσματικότητας. 10. Η τελευταία ομάδα πιστεύει ότι το πλαίσιο που προτείνει η Επιτροπή βασίζεται υπερβολικά στη διαδικασία επιτροπολογίας (κανονιστική διαδικασία με έλεγχο) και συνεπώς δεν είναι κατάλληλο για όλες τις προβλεπόμενες δράσεις. Το ζήτημα της αρμοδιότητας, είτε κοινοτικής, είτε των κρατών μελών, είτε του ιδιωτικού τομέα, θα πρέπει να αξιολογείται για κάθε δράση χωριστά πριν από τη λήψη απόφασης. Τα περισσότερα από αυτά τα κράτη μέλη πιστεύουν επίσης ότι ορισμένες από τις προτεινόμενες υποχρεώσεις που προκύπτουν από την εξάπλωση ITS είναι ασυμβίβαστες, είτε επειδή εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Κοινότητας είτε επειδή βασίζονται κατά μεγάλο βαθμό στις δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα. Οι αντιπροσωπίες αυτές ζητούν να συμπεριληφθεί ρητά η αρχή ότι για τα υφιστάμενα ITS στα κράτη μέλη η εφαρμογή της οδηγίας δεν θα είναι υποχρεωτική. 11. Ορισμένες αντιπροσωπίες ζητούν επιπλέον διευκρίνιση του άρθρου 5 της πρότασης της Επιτροπής, και ιδίως του χαρακτήρα και της χρήσης εθνικής διαδικασίας έγκρισης τύπου και της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης. 12. Η πλειονότητα των κρατών μελών τονίζει τη ανάγκη λεπτομερούς ανάλυσης κόστουςαποτελεσματικότητας για τις επιπτώσεις της εξάπλωσης ITS δυνάμει της οδηγίας ITS, η οποία θα αναφέρει σαφώς τις οικονομικές και διοικητικές δαπάνες των κρατών μελών. Απαντώντας, η Επιτροπή δηλώνει την προθυμία της και την πρόθεσή της να προβεί σε αξιολόγηση επιπτώσεων για τα προτεινόμενα μέτρα στα οποία θα εφαρμόζεται η διαδικασία επιτροπολογίας. 10012/09 ΣΠΚ/φβ/ΠΧΚ 4
13. Εν όψει των ανωτέρω θέσεων των κρατών μελών, η Προεδρία υπέβαλε στις αντιπροσωπίες αναθεωρημένο σχέδιο οδηγίας 4 λαμβάνοντας υπόψη τις κύριες ανησυχίες των αντιπροσωπιών. Το αναθεωρημένο κείμενο λαμβάνει υπόψη κυρίως το αίτημα πολλών αντιπροσωπιών να προσδιοριστούν και να οριστούν σαφώς οι τομείς στους οποίους θα εφαρμόζεται διαδικασία επιτροπολογίας. Για το σκοπό αυτό, η Προεδρία προτείνει να συγκεντρωθούν οι τομείς προτεραιότητας για τη χρήση και εξάπλωση ITS σε νέο αυτόνομο άρθρο (άρθρο 1α) το οποίο δεν θα πρέπει να τροποποιείται με επιτροπολογία. Τα άρθρα για το πεδίο εφαρμογής και το αντικείμενο (άρθρο 1), τους ορισμούς (άρθρο 2), τις υποχρεώσεις των κρατών μελών για την εξάπλωση των ITS (άρθρο 3) και τις προδιαγραφές (άρθρο 4) προσδιορίζονται περαιτέρω. Επιπλέον, η Προεδρία προτείνει άρθρο για «μη δεσμευτικά μέτρα» (νέο άρθρο 4α), κατόπιν αιτήματος πολλών αντιπροσωπιών να προβλεφθούν και μη νομοθετικά μέσα, π.χ. εθελοντικές συμφωνίες που θα διευκολύνουν την συνεργασία των κρατών μελών σε τομείς προτεραιότητας των ITS. Τέλος, το κείμενο έχει εξορθολογιστεί λαμβάνοντας υπόψη τις απαντήσεις των κρατών μελών στο ερωτηματολόγιο καθώς και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου που εγκρίθηκαν στις 30 Μαρτίου 2009. Το αναθεωρημένο σχέδιο οδηγίας συζητήθηκε από την Ομάδα στις 14 Μαΐου 2009 και η πλειοψηφία των αντιπροσωπιών πιστεύει ότι αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Εντούτοις, ορισμένες αντιπροσωπίες τονίζουν ότι ορισμένα σημαντικά ζητήματα χρήζουν περαιτέρω διευκρινίσεων. 14. Η Επιτροπή εκφράζει σαφή προτίμηση για τη νομοθετική της πρόταση. Τάσσεται υπέρ προσέγγισης σύμφωνα με την οποία η απόφαση για τη σύσταση επιτροπής επιτροπολογίας θα λαμβάνεται μέσω της διαδικασίας συναπόφασης, ενώ η απόφαση για τον ορισμό των προδιαγραφών για τις επιλεγμένες δράσεις ITS θα ανήκει στην ανωτέρω επιτροπή. Η Επιτροπή θεωρεί πολύ σημαντικό να δοθεί ευρεία και συνολική εντολή στην επιτροπή ώστε να μπορέσουν όσο το δυνατό περισσότερες δράσεις ITS να αποφασίζονται και να συντονίζονται σε κοινοτικό επίπεδο. 4 έγγρ. 8441/09 TRANS 140 TECOM 71 IND 38 10012/09 ΣΠΚ/φβ/ΠΧΚ 5
Εργασίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 15. Στις 22 Απριλίου 2009, η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε ακολουθώντας ευρέως την πρόταση της Επιτροπής. Εντούτοις, το ΕΚ πρότεινε να τροποποιηθεί συγκεκριμένα η πρόταση ως εξής: - οι αρχές που παρατίθενται στο Παράρτημα Ι να γίνουν υποχρεωτικές για τα κράτη μέλη, όταν εγκρίνουν τα μέτρα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους, - να κληθεί η Επιτροπή να ορίσει τις προδιαγραφές για την υποχρεωτική εξάπλωση και χρήση ενός ελάχιστου επιπέδου εφαρμογών και υπηρεσιών ITS (ιδίως π.χ. για το ecall, ή για δωρεάν ελάχιστες καθολικές υπηρεσίες πληροφόρησης για την κυκλοφορία), βάσει της διαδικασίας επιτροπολογίας, - να διενεργηθεί αξιολόγηση των επιπτώσεων πριν από την έγκριση των προδιαγραφών, - να βελτιωθεί η συμβατότητα μεταξύ συστημάτων ITS διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την «συμβατότητα προς τα πίσω» με προηγούμενες εφαρμογές και συστήματα, - να αυξηθεί η εστίαση σε ευάλωτους χρήστες των οδών (πεζοί, ποδηλάτες, μοτοσικλετιστές, ανάπηροι, και άτομα μειωμένης κινητικότητας), - να διασφαλιστεί ο σεβασμός της προστασίας των δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής : η συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων θα πρέπει να διενεργείται σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, - να διευκρινιστούν ζητήματα ευθύνης με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων και φορέων. Συμπεράσματα 16. Η Προεδρία καλεί την ΕΜΑ / το Συμβούλιο να εξετάσουν την παρούσα έκθεση προόδου και να σημειώσουν την πρόθεση των προπαρασκευαστικών οργάνων του Συμβουλίου να συνεχίσουν τις εργασίες για την ανωτέρω πρόταση της Επιτροπής με σκοπό την επίτευξη σημαντικών αποτελεσμάτων για το παρόν ζήτημα μέχρι το τέλος του 2009. 10012/09 ΣΠΚ/φβ/ΠΧΚ 6