ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Τα πρώτα αποτελέσµατα της έρευνας αξιολόγησης υπηρεσιών και δικτύου του ΟΑΣΘ την οποία διεξάγει το Ινστιτούτο Μεταφορών για λογαριασµό του Συµβουλίου Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΣΑΣΘ), παρουσιάσθηκαν κατά τη σηµερινή συνεδρίαση του Συµβουλίου. Η έρευνα, η οποία εντάσσεται στις προβλεπόµενες στον Συγκοινωνιακό Χάρτη, δράσεις διεξάγεται µε βάση διεθνή πρότυπα. Σκοπός της είναι η πλήρης αποτύπωση των σηµερινών δυνατοτήτων αλλά και των αδυναµιών οι οποίες εντοπίζονται στο σύστηµα των αστικών συγκοινωνιών της Θεσσαλονίκης, ώστε να υπάρξει βελτίωση τόσο ως προς τις παρεχόµενες υπηρεσίες από τον ΟΑΣΘ, όσο και ως προς τη βέλτιστη δυνατή λειτουργία του δικτύου, στο σύνολο των λεωφορειογραµµών. Από τα πρώτα ευρήµατα της έρευνας η οποία ξεκίνησε τον περασµένο Μάιο και θα ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο του 2006, συµπεραίνεται πως τα 2/3 του δικτύου του ΟΑΣΘ εµφανίζεται να λειτουργεί από καλά έως ικανοποιητικά. Αντίθετα η κατάσταση στο υπόλοιπο 1/3 του δικτύου θα µπορούσε να χαρακτηριστεί από µέτρια έως κακή, επιδεχόµενη πολλές βελτιώσεις. Μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης της υφιστάµενης λειτουργίας του δικτύου του ΟΑΣΘ, υπουργείο Μεταφορών και ΣΑΣΘ θα προχωρήσουν στη διαµόρφωση προτάσεων προς τον ΟΑΣΘ. Αυτές θα αφορούν τον καθορισµό κατώτερων επιπέδων ποιότητας παρεχόµενης εξυπηρέτησης, µία κατά κάποιον τρόπο «πρωτοτυποποίηση» των υπηρεσιών του ΟΑΣΘ. Οι προτάσεις αυτές θα αποτελέσουν και τη βάση της µελλοντικής επαναδιαπραγµάτευσης της σύµβασης του ηµοσίου µε τον ΟΑΣΘ. Για την αποτίµηση της λειτουργίας του δικτύου του ΟΑΣΘ ως βασικοί δείκτες αξιολόγησης χρησιµοποιούνται η αξιοπιστία των δροµολογίων, η τήρηση της ακρίβειας όσον αφορά την εκτέλεσή τους, ο χρόνος διαδροµής των δροµολογίων, η αναµονή των επιβατών στις στάσεις, η πληρότητα των δροµολογίων, η καθαριότητα των λεωφορείων, η λειτουργία των ακυρωτικών µηχανηµάτων µέσα στα λεωφορεία και τέλος η αποδοτικότητα των λεωφορειολωρίδων. Με βάση τις έως τώρα µετρήσεις η διαµορφωθείσα εικόνα ανά δείκτη αξιολόγησης καθώς και τα πρώτα συµπεράσµατα έχουν ως εξής:
1. ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΡΟΜΟΛΟΓΙΩΝ (σε δείγµα 52 γραµµών) Το µέσο ποσοστό εκτελεσµένων δροµολογίων ανά γραµµή ανέρχεται σε 95,4%. Καλές γραµµές (ποσοστό αξιοπιστίας από 100% έως και 105%) είναι οι: 9, 14, 19, 33, 37, 40, 55, 56, 64, 67, 69, 72, 76, 78, 84, 85, 88, 89Α. Ικανοποιητικές γραµµές (ποσοστό αξιοπιστίας από 95% έως 100%) οι: 3, 6, 8, 10, 11, 24, 27, 29, 32, 35, 54, 87. Μέτριες γραµµές (ποσοστό αξιοπιστίας από 90% έως 95%) οι: 2, 5, 17, 21, 23, 31, 34, 38, 52, 82, 83, 86. Χειρότερες γραµµές (ποσοστό αξιοπιστίας µικρότερο από 90%) οι: 1, 12, 51, 80, 81, 89Β. Παρατήρηση: Η εκτέλεση πρόσθετων δροµολογίων (ποσοστό αξιοπιστίας άνω του 100%) ενισχύει την προσφορά του συγκοινωνιακού έργου σε περιπτώσεις αυξηµένης ζήτησης, αλλά ταυτόχρονα σηµαίνει ότι ο χρονοπρογραµµατισµός επιδέχεται βελτιώσεων. Αυτό σηµαίνει πως είτε οι πραγµατικοί χρόνοι διαδροµής είναι µικρότεροι από τους προγραµµατισµένους είτε ο σχεδιασµός δεν έχει πραγµατοποιηθεί έτσι ώστε να καλύπτει τη ζήτηση (πιθανώς λόγω έλλειψης δεδοµένων). Σχόλιο: Η αξιοπιστία µπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητική καθώς στο σύνολο του δικτύου δεν χάνονται πολλά δροµολόγια. Περίπου τα 2/3 των γραµµών έχουν ποσοστό αξιοπιστίας άνω του 95%. Υπάρχουν όµως συγκεκριµένες γραµµές µε σηµαντικές απώλειες (χάνονται περισσότερα από το 5% των δροµολογίων) και επιβαρύνουν αρνητικά τη συνολική εικόνα λειτουργίας του δικτύου. Οι µικρότερες απώλειες σε δροµολόγια παρατηρούνται στον σταθµό µετεπιβίβασης του ΙΚΕΑ όπου υλοποιείται το 99,8% των προγραµµατισµένων δροµολογίων. Οι µεγαλύτερες απώλειες δροµολογίων (υλοποιείται το 88,2% των δροµολογίων) παρατηρούνται στον ενιαίο τερµατικό σταθµό ΚΤΕΛ «Μακεδονία» λόγω της αλλαγής των οδικών προσβάσεων. Η διάνοιξη της οδικής πρόσβασης για τα λεωφορεία από την οδό ενδροποτάµου αποτελεί άµεση αναγκαιότητα. 2. ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΡΟΜΟΛΟΓΙΩΝ (σε δείγµα 52 γραµµών) Οι γραµµές κατατάσσονται σε 6 επίπεδα εξυπηρέτησης (A,B,C,D,Ε,F) σε σχέση µε την ακρίβεια τήρησης χρονοπρογραµµατισµού. Επίπεδο Α σηµαίνει αναχώρηση οχηµάτων από την αφετηρία σύµφωνα µε τον χρονοπρογραµµατισµό. Επίπεδο Β σηµαίνει αναχώρηση οχηµάτων από την αφετηρία µε µικρές αποκλίσεις από τις προγραµµατισµένες συχνότητες. Επίπεδο C σηµαίνει αναχώρηση οχηµάτων από την αφετηρία µε µεγάλες αποκλίσεις. Επίπεδο D σηµαίνει ακανόνιστες αναχωρήσεις, µερική εµφάνιση του φαινοµένου "οχήµατα κατά οµάδες".
Επίπεδο Ε σηµαίνει ακανόνιστες αναχωρήσεις, συχνή εµφάνιση του φαινοµένου "οχήµατα κατά οµάδες". Επίπεδο F σηµαίνει όλα τα οχήµατα αναχωρούν κατά οµάδες. Οι γραµµές µε επίπεδο εξυπηρέτησης C (αναχώρηση οχηµάτων από την αφετηρία µε µεγάλες αποκλίσεις) είναι οι: 2, 10, 11, 17, 19, 3, 51, 52, 35, 5, 6, 27, 31. Οι γραµµές µε επίπεδο εξυπηρέτησης D (ακανόνιστες αναχωρήσεις) είναι οι: 1, 14, 29, 34. Οι γραµµές µε επίπεδο εξυπηρέτησης Ε (συχνή εµφάνιση του φαινοµένου "οχήµατα κατά οµάδες") είναι οι: 21, 32. Σχόλιο: Στις περιόδους αιχµής το 63,5% των γραµµών παρέχουν επίπεδο εξυπηρέτησης Α ή Β. Το υπόλοιπο 36,5% χαρακτηρίζεται από επίπεδο εξυπηρέτησης µέτριο έως κακό (δηλαδή C, D, E). εν υπάρχουν γραµµές µε επίπεδο εξυπηρέτησης πολύ κακό (F). Ως κατώτερο όριο αποδεκτής αξιοπιστίας θα πρέπει να καθοριστεί το Β. Με ενδιαφέρον αναµένεται η αποτίµηση και η πληροφόρηση µε βάση τη λειτουργία του συστήµατος της τηλεµατικής παρακολούθησης του στόλου του ΟΑΣΘ ώστε να διερευνηθούν οι λόγοι των αποκλίσεων. 3. ΑΝΑΜΟΝΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ (σε δείγµα 25 γραµµών) Ο µέσος πραγµατικός χρόνος αναµονής στις στάσεις είναι 5,7 λεπτά ενώ ο µέσος προγραµµατισµένος χρόνος είναι 6,8 λεπτά. Στο 48% των δροµολογίων που ελέγχθηκαν σε 27 στάσεις, η πραγµατική συχνότητα διέλευσης ήταν µεγαλύτερη από την προγραµµατισµένη. ηλαδή, µία στις δύο φορές ο επιβάτης που προσεγγίζει µια στάση, περιµένει περισσότερο χρόνο από τη συχνότητα δροµολόγησης της γραµµής όπως ανακοινώνεται από τον ΟΑΣΘ. Αξίζει όµως να σηµειωθεί ότι, η αύξηση στο χρόνο αναµονής δεν είναι ιδιαίτερα σηµαντική και κυµαίνεται από 1 έως 5 λεπτά. Ειδικά για τον δείκτη αυτόν, οι µετρήσεις θα πρέπει να επιβεβαιωθούν µε τις έρευνες των µηνών Ιουνίου και Οκτωβρίου για εξαγωγή ασφαλέστερων συµπερασµάτων. Σηµειώνεται επίσης πως το µέγεθος του δείγµατος των στάσεων είναι µικρό σχετικά µε το σύνολο των στάσεων του δικτύου του ΟΑΣΘ (περίπου 2.000 στάσεις). 4. ΧΡΟΝΟΣ ΙΑ ΡΟΜΗΣ ΡΟΜΟΛΟΓΙΩΝ Στο σύνολο, σχεδόν, του δείγµατος παρατηρήθηκε µείωση του χρόνου διαδροµής σε σχέση µε τον αρχικώς προγραµµατισµένο κατά 5,6 λεπτά (σταθµισµένος µέσος όρος µε βάση τα οχηµατοχιλιόµετρα κάθε γραµµής). Συγκεκριµένα, το 80% των δροµολογίων του δείγµατος εκτελέσθηκε σε χρόνο µικρότερο από τον προγραµµατισµένο. Στο 60% των δροµολογίων η µείωση του χρόνου διαδροµής ήταν έως και 10 λεπτά. Στο 20% των δροµολογίων η µείωση ήταν από 10 έως και 25 λεπτά. Μόνο σε ελάχιστες γραµµές (20%) παρατηρήθηκε αύξηση του χρόνου διαδροµής.
Σχόλιο: Για την πλειονότητα των γραµµών, ο χρονοπρογραµµατισµός του ΟΑΣΘ είναι χαλαρότερος και χρειάζεται απλώς πιθανή µικρή αναθεώρηση µε στόχο να προσαρµοστεί καλύτερα στις υπάρχουσες κυκλοφοριακές συνθήκες. Η βελτιστοποίηση του χρονοπρογραµµατισµού θα οδηγήσει σε καλύτερη διαχείριση οχηµάτων και προσωπικού και σε αύξηση του αριθµού των δροµολογίων σε ορισµένες γραµµές. 5. ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ (σε δείγµα 25 γραµµών) Η πληρότητα µετρήθηκε σε όλα τα τµήµατα διαδροµής των δροµολογίων µεταξύ των στάσεων των 25 γραµµών. Ως µέγιστη πληρότητα ορίζεται ο µέγιστος αριθµός επιβατών που µετακινήθηκαν στο τµήµα µε τη µεγαλύτερη συµφόρηση. Ως µέση πληρότητα ορίζεται ο µέσος αριθµός επιβατών που µετακινήθηκαν καθ όλο το µήκος της γραµµής. Στην πλειονότητα των γραµµών (στα 2/3), η µέγιστη πληρότητα κυµαίνεται από 50% έως 80% σε περιόδους αιχµής. Οι γραµµές στις οποίες παρουσιάζονται φαινόµενα υψηλής πλήρωσης και κορεσµού (>50%) είναι οι ακόλουθες: Γραµµή 2 3 5 6 8 10 14 17 23 28 29 32 34 54 56 Πληρότητα% 57 80 56 68 53 68 51 53 50 51 53 77 72 51 53 Η µέση πληρότητα των γραµµών κυµαίνεται από 10% έως 36%. Οι περιαστικές γραµµές εµφανίζουν τα χαµηλότερα ποσοστά µέσης πληρότητας: Γραµµή 72 81 83 87 Πληρότητα% 10 16 17 15 Σχόλιο: Είναι αναγκαία η ενίσχυση των κορεσµένων γραµµών στις ώρες αιχµής µε επιπλέον δροµολόγια. Τα ανωτέρω αποτελέσµατα αιτιολογούν απόλυτα την απόφαση του υπουργού Μεταφορών για αύξηση του στόλου µε την προµήθεια 70 νέων λεωφορείων. Ο αριθµός αυτός ίσως είναι µάλιστα οριακός για να καλύψει τη διπλή ανάγκη για δηµιουργία νέων και την ενίσχυση υφιστάµενων γραµµών. Αξίζει να σηµειωθεί ότι, η επίσηµη χωρητικότητα των οχηµάτων του ΟΑΣΘ έχει υπολογιστεί µε βάση την πυκνότητα 7-8 επιβατών ανά m 2 (όπως ορίζεται από την ελληνική νοµοθεσία). Το ευρωπαϊκό πρότυπο είναι 4 επιβάτες ανά m 2. Κατά συνέπεια, οι υπολογισµένες πληρότητες είναι στην πραγµατικότητα πολύ µεγαλύτερες. Ενδιαφέρον συµπέρασµα είναι επίσης ότι η µέγιστη πληρότητα των γραµµών της επέκτασης της αστικής ζώνης του ΟΑΣΘ (2003) δεν ξεπερνά ποτέ το 40%. Τα λεωφορεία µεταφέρουν συχνά λίγους επιβάτες, ιδίως σε περιόδους µη αιχµής. Στις περιοχές αυτές η προσφορά του συγκοινωνιακού έργου υπερβαίνει τη ζήτηση σε µετακινήσεις. 6. ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Η κατάσταση των οχηµάτων ως προς την καθαριότητα αξιολογείται τόσο από τους επιβάτες όσο και από ανεξάρτητους παρατηρητές. Το επίπεδο
καθαριότητας θεωρείται µέτριο έως ικανοποιητικό από τους επιβάτες καθώς σε κλίµακα από το 1 (πολύ κακή) έως το 5 (Άριστη), οι επιβάτες επιλέγουν κατά µέσο όρο το 3 (µέτρια). Η βαθµολόγηση του ανεξάρτητου παρατηρητή είναι 3,5 (µέτρια προς καλή). Οι επιβάτες είναι λίγο πιο αυστηροί στην αξιολόγηση της καθαριότητας απ ότι οι ερευνητές. Σχόλιο: Το επίπεδο καθαριότητας των οχηµάτων επιδέχεται βελτίωσης. Γενικά, το δάπεδο και το εξωτερικό των οχηµάτων βρίσκονται σε σχετικά χειρότερη κατάσταση από τα καθίσµατα και τις χειρολαβές. 7. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΚΥΡΩΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ Το 83% των µηχανηµάτων έκδοσης εισιτηρίων εντός των λεωφορείων λειτουργούν σύµφωνα µε τις προδιαγραφές. Μόνον το 3% των µηχανηµάτων δεν λειτουργούσαν. Το µήνα Μάιο το 14% των µηχανηµάτων παρουσίασαν προβλήµατα εκτύπωσης (έλλειψη µελάνης) ή λανθασµένης χρονοµέτρησης (απόκλιση από 3 έως 8 λεπτά). Σχόλιο: Η επισκευή των προβληµατικών και η συντήρηση των λειτουργικών µηχανηµάτων και του εξοπλισµού του ΟΑΣΘ είναι απαραίτητη και επείγουσα για την εφαρµογή και τον έλεγχο της νέας τιµολογιακής πολιτικής (από 1 ης Σεπτεµβρίου). 8. «ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΛΕΩΦΟΡΕΙΟΛΩΡΙ ΩΝ Για το σύνολο του δείγµατος, η µέση ταχύτητα κίνησης των λεωφορείων κατά µήκος των λεωφορειολωρίδων τον Μάιο 2005 βρέθηκε να είναι 14,2 km/h. Η µεγαλύτερη ταχύτητα 23,2 km/h έχει παρατηρηθεί στην οδό Τσιµισκή. Οι υπόλοιπες λεωφορειολωρίδες κινούνται περίπου στα ίδια χαµηλά επίπεδα. Αξιοσηµείωτο ότι οι µετρήσεις στη λεωφορειολωρίδα της οδού Μητροπόλεως έδωσαν τη δεύτερη µεγαλύτερη ταχύτητα 16 km/h (!) -πιθανότατα λόγω κάποιων µέτρων αυξηµένης αστυνόµευσης στο συγκεκριµένο διάστηµα. Σε µία τυπική εργάσιµη ηµέρα του Μαΐου πραγµατοποιήθηκαν περίπου 7.000 παραβάσεις στο συνολικό µήκος των 10.000 µέτρων των λωρίδων. Σαράντα (40) οχήµατα την ώρα κατά µέσο όρο παραβιάζουν τις λωρίδες. Το 46% των παραβιάσεων πραγµατοποιούνται από Ι.Χ. οχήµατα και το 39% από TAΞΙ. Λεωφορειολωρίδα Μέση ταχύτητα (Χλµ/ώρα) Β. Όλγας 12,6 Εγνατία (από Καµάρα προς Ν.Σ.Σ.) 11,7 Εγνατία (από Ν.Σ.Σ. προς Καµάρα) 13,4
Μητροπόλεως 16 Τσιµισκή 23,2 Κατηγορία οχηµάτων Πλήθος ηµερήσιων παραβιάσεων Ποσοστό Ι.Χ. 3.169 46,1% Ταξί 2.666 38,7% Λοιπά (τουριστικά, σχολικά) 744 10,8% Φορτηγά 235 3,4% Κρατικά οχήµατα 69 1% Σύνολο 6.883 100% Σχόλιο: Οι αναφερόµενες ταχύτητες είναι υπό επιβεβαίωση µε τις έρευνες Ιουνίου και Οκτωβρίου 2005. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ταχύτητες εµφανίζονται υψηλότερες στις ώρες αιχµής. Ίσως αυτό να οφείλεται στην εντονότερη αστυνόµευση σε αυτές τις περιόδους. ΠΡΩΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύµφωνα µε τα πρώτα αποτελέσµατα της έρευνας (στο διάστηµα του Μαΐου 2005), µπορούν ήδη να διατυπωθούν τα ακόλουθα πρώτα έγκυρα συµπεράσµατα. Σύµφωνα µε αυτά είναι: Απαραίτητη η βελτίωση του χρονοπρογραµµατισµού του ΟΑΣΘ. Αναγκαία η αναδιάρθρωση του δικτύου του ΟΑΣΘ έπειτα από νέα αποτίµηση σύγχρονης και πλήρους έρευνας προέλευσης-προορισµού µετακινήσεων σε όλο το Πολεοδοµικό Συγκρότηµα και στη ζώνη της επέκτασης. Επιβεβληµένη η ενίσχυση γραµµών για την αντιµετώπιση των φαινοµένων κορεσµού, τα οποία είναι ιδιαίτερα δυσάρεστα στο επιβατικό κοινό. Αποδεδειγµένη η µη τήρηση των νόµων στη χρήση των λεωφορειολωρίδων από Ι.Χ. και ΤΑΞΙ. Χρήσιµη η πρωτοτυποποίηση των παρεχόµενων υπηρεσιών, µε στόχο τη βελτίωση της ποιότητας. Αξιοποιήσιµα για το ηµόσιο τα αποτελέσµατα της έρευνας του ΙΜΕΤ στο πλαίσιο των συζητήσεων για την υπογραφή της νέας σύµβασης µε τον ΟΑΣΘ. Θεσσαλονίκη: 23 Αυγούστου 2005