Μακροοικονομική Ενότητα 8: Πληθωρισμός Σόρμας Αστέριος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τις βασικές εννοιολογικές προσεγγίσεις του πληθωρισμού. 4
Περιεχόμενα ενότητας Πληθωρισμός. Κατηγορίες πληθωρισμού. Αίτια του πληθωρισμού. Πληθωρισμός κόστους και ζήτησης. Επιδράσεις του πληθωρισμού. 5
Πληθωρισμός (1) Πληθωρισμός υπάρχει σε μια οικονομία όταν το γενικό επίπεδο τιμών παρουσιάζει μια συνεχή άνοδο, που ισοδυναμεί με συνεχή μείωση της αγοραστικής δύναμης του χρήματος. Η μέτρηση γίνεται με τον δείκτη τιμών καταναλωτή που προκύπτει από τη στάθμιση των τιμών διάφορων τιμών και υπηρεσιών που υπάρχουν στο καλάθι της νοικοκυράς. Ρυθμός πληθωρισμού (στο έτος α )= επίπεδο τιμών (έτους α) επίπεδο τιμών (έτους α-1)/ επίπεδο τιμών (έτους α-1). 6
Κατηγορίες πληθωρισμού (1) 1. Χαμηλός: αργός ρυθμός, σταθερός, προβλέψιμος, μονοψήφιος, συνήθως κάτω του 4 5%. Δημιουργεί προσδοκίες κέρδους. 2. Καλπάζων: 1970 1980 Αργεντινή Βραζιλία 50 700%. Αν εδραιωθεί προκύπτουν δυσλειτουργίες στην οικονομία. 3. Υπερπληθωρισμός: το χρήμα παύει να επιτελεί τις λειτουργίες του και κερδίζει έδαφος ο αντιπραγματισμός. Γερμανία (1920 23), Ελλάδα, Ουγγαρία, Κίνα (β Παγκόσμιος Πόλεμος, Βολιβία (1985). 7
Κατηγορίες πληθωρισμού (2) 4. Αφανής: υπάρχουν πληθωριστικές πιέσεις αλλά εξουδετερώνονται με την παρέμβαση του κράτους. 5. Προσδοκώμενος Μη-Προσδοκώμενος. 6. Αναμενόμενος: ενσωματώνεται στους θεσμούς της οικονομίας. 8
Αίτια του πληθωρισμού Πληθωρισμός Ζήτησης: όταν TD (Total Demand)> TS (Total Supply) συνέπεια η αύξηση τιμών. Παράγοντες: Αύξηση των δημόσιων δαπανών και μείωση των φόρων, ή αύξηση της προσφοράς του χρήματος. Επικρατούν αισιόδοξες προσδοκίες. Αύξηση εισαγωγών και μείωση των εξαγωγών. Συνθήκες ανάπτυξης στον υπόλοιπο κόσμο. 9
Πληθωρισμός ζήτησης 10
Πληθωρισμός κόστους 11
Πληθωρισμός (2) Ο πληθωρισμός κόστους μπορεί να προκύπτει: Αύξηση καυσίμων και εισαγωγών. Μείωση παραγωγικότητας. Αύξηση ονομαστικών μισθών. Εμφανίζεται συνήθως σε περιόδους υποτονικής οικονομικής δραστηριότητας και οφείλεται στην αύξηση του κόστους παραγωγής και κυρίως στις ατέλειες της αγοράς αγαθών με την ύπαρξη μονοπωλίων και ολιγοπωλίων καθώς και στην ύπαρξη ισχυρών εργατικών συνδικάτων. 12
Πληθωρισμός (3) Ο συνδυασμός πληθωρισμού και πτωτικής συνολικής παραγωγής (στο διάγραμμα του πληθωρισμού κόστους, η πορεία από το Γ στο Β) έχει μια ιδιαίτερη ονομασία: στασιμοπληθωρισμός, προερχόμενη από την «στασιμότητα και πληθωρισμός». Δυσάρεστο φαινόμενο για μια οικονομία, η πτώση της συνολικής παραγωγής οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας και οι άνθρωποι αισθάνονται ότι η αγοραστική τους δύναμη συνθλίβεται από τις αυξανόμενες τιμές. 13
Επιδράσεις του πληθωρισμού (1) Διανομή εισοδήματος. Μείωση του πραγματικού εισοδήματος των ατόμων που έχουν σταθερό ονομαστικό εισόδημα ή που αυξάνεται αλλά σε ρυθμό μικρότερο της αύξησης του πληθωρισμού. Αύξηση του πραγματικού εισοδήματος των ατόμων που το χρηματικό τους εισόδημα αυξάνεται ταχύτερα από το ρυθμό του πληθωρισμού. 14
Επιδράσεις του πληθωρισμού (2) Κατανομή των παραγωγικών πόρων της οικονομίας. Εμπορικό ισοζύγιο και γενικότερα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Οικονομική ανάπτυξη μεγέθυνση. 15
Αντιμετώπιση Πληθωρισμού Ζήτησης Μείωση δημόσιων δαπανών. Αύξηση φορολογικών συντελεστών. Μείωση προσφοράς χρήματος και αύξηση επιτοκίων. Υπάρχει όμως ο κίνδυνος εκδήλωσης στασιμοπληθωρισμού και άρα ανάγκη συνδυαστικών μέτρων που να αντιμάχονται τις δυνάμεις της ύφεσης, του πληθωρισμού και της αύξησης της ανεργίας. 16
Αντιμετώπιση Πληθωρισμού Κόστους Εξάλειψη μονοπωλίων, ολιγοπωλίων και εργατικών συνδικάτων. Βελτίωση παραγωγικότητας. Διευκόλυνση κινητικότητας παραγωγικών συντελεστών. Ορθολογική οργάνωση παραγωγής και logistics. Μείωση φορολογικής επιβάρυνσης κόστους εργασίας και τιμολόγησης αγαθών. Διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία και εξυγίανση δημόσιου τομέα. Ενθάρρυνση διεθνούς ανταγωνισμού. Μείωση ελλειμμάτων προϋπολογισμού. 17
Πληθωρισμός σχηματικά 18
Βιβλιογραφία μαθήματος (1) Baumol, W. & Blinder, A. (2012). Μακροικονομική: Αρχές και πολιτική. Εκδόσεις Π. & Χ. Πασχαλίδη, Αθήνα. Kenes, J. M. (1936). The general theory of employment, interest and money. Macmillan Palgrave Publishing, UK. Krugman, P. & Wells, R. (2011). Μακροοικονομική. Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη. Βαρουφάκης, Γ. (2007). Πολιτική οικονομία. Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. Κιόχος, Π. & Παπανικολάου, Γ. (2008). Σύγχρονη μακροοικονομική. Εκδόσεις Σύγχρονη εκδοτική, Αθήνα. 19
Βιβλιογραφία μαθήματος (2) Μανωλόπουλος, Ι. (2009). Μακροοικονομική. Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη. Πουρναράκης, Ε. (2004). Εισαγωγή στην οικονομική. Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα. Σαραντίδης, Σ. (2002). Σύγχρονη μακροοικονομική ανάλυση. Εκδόσεις Μπένου, Αθήνα. Σιδηρόπουλος, Μ. (2011). Μακροοικονομική ανάλυση. Εκδόσεις Ζυγός, Θεσσαλονίκη. 20