ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0213 «Χιονοδρομία ΙΙΙ» 7η Διάλεξη: «Μηχανισμοί ελάφρυνσης και γωνίες σώματος κατά την στροφή» Up & Down Un-weighting techniques Δρ. Κουθούρης Χαρίλαος, Επίκουρος Καθηγητής
Σε αυτή την θεματική ενότητα οι φοιτητές θα ενημερωθούν για : Για την γωνία του επάνω μέρους του σώματος του χιονοδρόμου πριν & μετά την στροφή σε σχέση πάντα με την ΓΚ Για την διαφορά της κίνησης του ροτέϊσιον και του καουντερ ροτέϊσιον Για τους μηχανισμούς ελάφρυνσης των σκι πριν την έναρξη και για την διευκόλυνση των στροφών
ΗΔΥΝΑΜΗΔΚΙΝΚΑΙΗΓΩΝΙΑ ΘΕΣΗΣ (δ) ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Όπως είναι ήδη γνωστό η Δ κιν. = Β ημ. α ημ. φ, καθώς και ότι στην αρχή της στροφής έχει μικρές τιμές, στη μέση λαμβάνει τις μεγαλύτερες τιμές για να ξαναπάρει στο τέλος της στροφής μικρές τιμές. Αυτό σημαίνει ότι προσδίδει μια επιτάχυνση στην αρχή ενώ από τη μέση και μετά πέφτει προς τα εμπρός λόγω της επιβράδυνσης. Πώς πρέπει να ενεργήσει όμως το σώμα για την αντιμετώπιση αυτής της αυξομείωσης και τη διατήρηση της κινητικής του κατάστασης;
Αυτό επιτυγχάνεται με μια κλίση του σώματος προς τα εμπρός στο πρώτο μέρος της στροφής και μια κλίση του σώματος προς τα πίσω κατά το τελείωμα της. Η γωνία που σχηματίζει το σώμα με την κάθετο, ονομάζεται γωνία δ ή γωνία θέσης του σώματος. Η τιμή της είναι ανάλογη τηςκλίσηςτουεδάφους, σε μεγάλες κλίσεις παίρνει τιμές μέχρι 8-9 μοίρες κι αντίστοιχες σε μικρότερες κλίσεις. Επίσης η γωνία δ εξαρτάται από το μήκος της ακτίνας στρέψης.
ΚλίσειςτουσώματοςτουσκιερΠΡΙΝ& ΜΕΤΑ την γραμμή κατηφόρας
ΤΡΟΠΟΙ ΣΤΡΕΨΗΣ ΤΡΟΠΟΙ ΕΛΑΦΡΥΝΣΗΣ ΤΩΝ ΣΚΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ Κατά τη κατάβαση μιας πίστας, αμέσως μετά την πλαγιοδρόμηση και πριν το οδήγημα της στροφής, παρεμβάλλεται η φάση έναρξης της στροφής, κατά την οποία τα σκι στρέφονται προς την καινούρια κατεύθυνση επιθυμητή απότοχιονοδρόμοκατεύθυνση. Αυτό είναι ένα από τα πιο σύνθετα και πολυσυζητημένα θέματατηςτεχνικήςτουσκι. Το πρόβλημα επικεντρώνεται στο πως τα σκι θα στραφούν από την μέχρι εκείνη αρχική τους θέση στη νέα κατεύθυνση, που επιθυμεί ο χιονοδρόμος να ακολουθήσει. Οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί αυτό εξαρτώνται από τις συνθήκες του χιονιού, τηνταχύτηταμετηνοποίακινείταιο χιονοδρόμος, την κλίση της πίστας, την ακτίνα της στροφής και τον τύπο της στροφής.
Οι πέντε διαφορετικοί τρόποι στρέψης των σκι που εφαρμόζονται, για την έναρξη της στροφής 1α. Με ανασήκωμα ή αποκόλληση τωνσκιαπότοχιόνι Ο απλούστερος τρόπος αλλαγής κατεύθυνσης, είναι το σήκωμα του ενός σκι ή και των δυο ταυτόχρονα (με πήδημα) απότοχιόνι, η στρέψη τους στον αέρα και η επανατοποθέτησή τους στη πίστα. Η απαιτούμενη δύναμη δίδεται απλά από τους μυς των κάτω άκρων και η κίνηση μπορεί να γίνει είτε σε στάση (για παράδειγμα στροφή άστρο), είτε σε κίνηση (για παράδειγμα βηματιστές στροφές). Επίσης, η παράλληλη στροφή με αποκόλληση της ουράς και των δυο σκι μπορεί να πει κανείς ότι ανήκει σε αυτή την κατηγορία.
1β. Με μεταφορά του βάρους του σώματος εμπρός ή πίσω ενώ ο χιονοδρόμος βρίσκεται σε θέση πλαγιοδρόμησης. Όταν ο χιονοδρόμος βρίσκεται σε θέση πλαγιοδρόμησης, είτεσεστάσηείτεσεκίνηση, μπορεί απελευθερώνοντας τις πάνω γωνίες των σκι και κάνοντας τα επίπεδα με την πλαγιά, να τα στρέψει ρίχνοντας απλά το βάρος μπροστά ή πίσω. Γέρνοντας εμπρός μετακινείται το κέντρο βάρους του σώματος πι κοντά στις μύτες των σκι και αυτά στρέφονται προς την γραμμή της κατηφόρας. Το αντίθετο συμβαίνει αν ο χιονοδρόμος ρίξει το βάρος του σώματος προς τα πίσω, ώστε το κέντρο βάρους του σώματος να είναι πιο κοντά στις ουρές των σκι. Τότε τα σκι θα στραφούν προς το βουνό. Η όλη τεχνική της έναρξης της στροφής, στηρίζεται στο ζεύγος δυνάμεων κι έχει εφαρμογή στην διαγώνια πλαγιολίσθηση.
1γ. Με δυναμική μετατόπιση η προ στρέψη του ενός σκι Στα πρώτα στάδια εκμάθησης της χιονοδρομίας, οι περισσότερες στροφές σε κίνηση, αρχίζουν οι αρχάριοι με δυναμική μετατόπιση η προ στρέψη του ενός σκι και στη συνέχεια εφαρμογή αντίθετης πίεσης επάνω του, ώστε να στρίψει. Το σκι το οποίο προτείνεται προς τα έξω, αποκτώντας γωνιώδη θέση σε σχέση με το άλλο, γίνεται το σκι οδήγησης. Όπως θα αναφερθεί και στη συνέχεια, το μετατοπιζόμενο σκι στρέφεται λόγω της εφαρμογής αντίθετης πίεσης επάνω του, ώστε να δημιουργηθεί κεντρομόλος δύναμη.
1δ. Με περιστροφική κίνηση του σώματος (ROTATION) Στις παράλληλες στροφές δεν παρατηρείται καμία προ στρέψη των σκι καθώς η μεταξύ τους σχέση παραμένει σταθερή καθ όλη τη διάρκεια της στροφής. Δυο ενέργειες πρέπει να γίνουν από τον χιονοδρόμο: *Πρώτον, να αλλάζει το γώνιασμα των σκι εφαρμόζοντας την πίεση στις εσωτερικές κόψεις τους και ρίχνοντας το βάρος του σώματος προς τα εμπρός. *Δεύτερον, να συνεχίσει ο χιονοδρόμος τη στρέψη των σκι προς τη νέα κατεύθυνση. Η στρέψη αυτή γίνεται με μια περιστροφική κίνηση ολόκληρου του σώματος προς τη νέα πορεία που θέλει να ακολουθήσει. Δηλαδή από τους αστραγάλους, τα γόνατα, τους γοφούς, τους ώμους, με σκοπό τη μεταφορά αυτής της δύναμης στρέψης και στα σκι. Καθώς όμως έχει γίνει πλέον η έναρξη της στροφής, η περιστροφική κίνηση συνεχίζεται μόνο από το ύψος το γονάτων και κάτω, ενώ γοφοί και πάνω σώμα αρχίζουν μια αντίστροφη πλέον στρέψη. Ολόκληρη η παραπάνω κίνηση συνοδεύεται, όπως θα φανεί και παρακάτω με τον τρόπο ελάφρυνσης προς τα επάνω.
1ε. Με αντίθετη περιστροφή του σώματος (COUNTER ROTATION) Σε αυτή τη κατηγορία, πρωταρχικό ρόλο για την έναρξη της στροφής, έχει η μυϊκή δύναμη του χιονοδρόμου. Οπωσδήποτε κι εδώ τα γόνατα και οι αστράγαλοι στρέφονται προς την επιθυμητή πορεία για να μεταβιβάσουν την δύναμη στρέψης στα σκι, αλλά ταυτόχρονα οι γοφοί και το επάνω μέρος του σώματος προς την αντίθετη διεύθυνση, δημιουργώντας την αντίθετη περιστροφή. Σημειώνεται, με λίγα λόγια, ένα βίδωμα του σώματος, που βασίζεται στο νόμο δράσης κι αντίδρασης. Καθώς το κάτω μέρος του σώματος κινείται προς την κατεύθυνση της στροφής, το πάνων μέρος παραμένει είτε σε στάση, είτε κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η όλη κίνηση συνοδεύεται από τον μηχανισμό ελάφρυνσης προς τα κάτω, που θα παρουσιαστεί στη συνέχεια.
Οι τρεις τρόποι (μηχανισμοί) ελάφρυνσης των σκι, που επικουρικά βοηθούν για την επιτυχή αλλαγή πορείας του χιονοδρόμου. Ελάφρυνση είναι η αλλαγή της πίεσης μεταξύ σκι και χιονιού. Οι παράλληλες στροφές κατά τη φάση της έναρξης, βοηθούνται ή ακόμη κι εξαρτώνται από την ελάφρυνση. Ο χιονοδρόμος με όλο το βάρος του σώματος επάνω στα σκι, είναι πολύ δύσκολο να τα στρέψει, ενώ αν η πίεση ελαττωθεί, η αλλαγή του γωνιάσματος των σκι γίνεται πολύ πιο εύκολα. Μπορεί να μιλήσει κάποιος για δυο τύπους ελάφρυνσης: Ενεργητική ελάφρυνση Παθητική ελάφρυνση
2α.α. Με προς τα πάνω ελάφρυνση (ΜΙΚΡΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ - ΜΙΚΡΟΣ) Αυτό ο τύπος ελάφρυνσης έχει δυο φάσεις: τη φάση της προετοιμασίας και τη φάση της φάση της έναρξης. Κατά τη προετοιμασία, ο χιονοδρόμος λυγίζει τα γόνατά του, συσπειρώνεται, γίνεται ΜΙΚΡΟΣ όπως χρησιμοποιείται στη γλώσσα τη χιονοδρομίας. Στην έναρξη, τεντώνει πολύ γρήγορα εκρηκτικά τα γόνατά του και το σώμα του προς τα επάνω, ώστε μερικά δέκατα του δευτερολέπτου τα σκι του απελευθερώνονται από το βάρος του, γίνεται ΜΕΓΑΛΟΣ. Κατά τη στιγμή αυτή και πριν αρχίσει να κατεβαίνει ξανά αλλάζει το γώνιασμα των σι και τα οδηγεί προς τη καινούρια κατεύθυνση τους.
2.α.β. Με προς τα κάτω ελάφρυνση (ΜΕΓΑΛΟΣ - ΜΙΚΡΟΣ) Το ίδιο αποτέλεσμα της διαφοράς πίεσης μεταξύ σκι και χιονιού μπορεί να επιτευχθεί με ένα δυναμικό ξαφνικό τράβηγμα του σώματος μας προς τα κάτω. Αυτό συμβαίνει γιατί εξαιτίας της αδράνειας, ταυτόχρονα με τη βύθιση του κορμού προς τα κάτω, τα πόδια και κατ επέκταση τα σκι, έλκονται προς τα επάνω. Η ελάφρυνση σε αυτή τη περίπτωση είναι πολύ μικρότερης διάρκειας. Διαρκεί μόνον τη στιγμή που το σώμα κατεβαίνει κι έτσι πρέπει να γίνει σωστή επιλογή του κατάλληλου μέρους της πίστας για την επιτυχή στρέψη των σκι.
2β. Παθητική ελάφρυνση Κατά τη παθητική ελάφρυνση, η μείωση της πίεσης μεταξύ σκι και χιονιού γίνεται λόγω της ιδιομορφίας της πίστας. Δηλαδή εννοείται σ περιπτώσεις παρουσίας λοφίσκων, ή απότομης αλλαγή κλίσης της πίστας (φρύδι), που προκαλούν την απελευθέρωση του μεγαλύτερου μέρους της κάτω επιφάνειας των σκι από το χιόνι.
Αποτέλεσμα είναι, καθώς ακουμπάει μόνο το μέρος των σκι που είναι κάτω από τις μπότες, η αντίσταση για την στρέψη τους να μειώνεται στο ελάχιστο. Χαρακτηριστική είναι η θέση του σώματος με το λύγισμα των γονάτων και γενικά ολόκληρου του κορμού. (τεχνική μπαμπς ή AVALEMENT).
Σχετική βιβλιογραφία Mittermaier R., Neureuther C. (1986). Skiing. GmbH, Germany. Samuel J. (1982). Ski Sunday. British Braodcasting Corporation, England. FIRST AID by JOHNSON & JOHNSON WILDERNESS MEDICINE by Wm. Forgey, MD GUIDE TO WILDERNESS MEDICINE by Eric A Weiss
Θέματα προς συζήτηση Συζητήστε για την καταλληλότητα των μηχανισμών ελάφρυνσης ανάλογα με τις παρουσιαζόμενες συνθήκες στην πίστα. Δηλαδή ποιότητα χιονιού, μορφολογία της πίστας, κλίση της πίστας κλπ Σε στροφές με μικρής ακτίνας στροφές ποιοςμηχανισμόςελάφρυνσηςείναιο καταλληλότερος;
Επίλογος Ίσως το άλφα και το ωμέγα της τεχνικής των στροφών σχετίζεται με την επιλογή του καταλληλότερου μηχανισμού ελάφρυνσης. Σε κάποιους χιονοδρόμους η επιλογή γίνεται ασυνείδητα ενώ σε άλλους μάλλον τους αρχάριους είναι απαραίτητο να διδαχθεί. Σεκάθεόμωςπερίπτωσηηδιδασκαλίαήη πρόσθεση του στοιχείου της ελάφρυνσης είναι απαραίτητο να γίνεται ακόμη από την τεχνική της στροφής με λάμδα Λ