Εκπαιδευτικό λογισµικό κατασκευής φασµάτων Educational SPECtrum ESPECsoftware Ως οδηγίες χρήσης του λογισµικού ESPECsoftware δίνονται εδώ οι επιλύσεις µιας σειράς παραδειγµάτων. 1) Να κατασκευαστούν τα φάσµατα απόκρισης για ποσοστά κρίσιµης απόσβεσης 1.0, 3.0 και 5.0%, για συνθετικό επιταχυνσεογράφηµα που θα ληφθεί από την ιστοσελίδα infoseismo. Το εύρος του άξονα περιόδων θα είναι από 0.sec έως 3.5sec ανά βήµα 0.01sec. Εκτελώντας το πρόγραµµα ανοίγει το κυρίως παράθυρο το οποίο και θα έχει την παρακάτω περίπου µορφή. εικόνα 1.
Στο µενού Help υπάρχει η διεύθυνση της ιστοσελίδας infoseismo οπότε και µπορούµε να µεταβούµε εκεί απ ευθείας από το πρόγραµµα. Αφού ανακτήσουµε κάποιο επιταχυνσεογράφηµα χρησιµοποιώντας το online λογισµικό της σελίδας, ζητάµε να µας το δώσει σε excel format. Μπορούµε έπειτα να το αποθηκεύσουµε σε ένα ASCII αρχείο όπως το history1.dat. Από το πλήκτρο του ESPEC Αναζήτηση (ακόµα και από το File->Open ή και τη συντόµευση Ctrl+O) µπορούµε να ανοίξουµε το αρχείο history1.dat στο σηµείο του υπολογιστή όπου κα βρίσκεται αποθηκευµένο. Η µορφή του παραθύρου του προγράµµατος θα είναι τώρα περίπου όπως παρακάτω. εικόνα 2. Η µορφή (format) του αρχείου επιταχυνσεογραφήµατος που δέχεται το ESPEC είναι όπως το format που δίνεται από το site της infoseismo, διαδοχικές δηλαδή δυάδες τιµών χωριζόµενες από το σύµβολο του ερωτηµατικού (;) η ενός «κενού». Οι τιµές αντιπροσωπεύουν αντιστοιχίες χρόνου-επιτάχυνσης εδάφους. Το παράθυρο του προγράµµατος χωρίζεται σε 4 πλαίσια των οποίων η λειτουργία περιγράφεται παρακάτω. 1. Πλαίσιο περιόδων : ηλώνουµε το φάσµα (εύρος) των περιόδων δίνοντας την αρχική περίοδο, το συνολικό αριθµό διακριτών περιόδων και το βήµα αυτών. 2. Πλαίσιο αποσβέσεων : ηλώνουµε τα ποσοστά κρίσιµης απόσβεσης για τα οποία θα κατασκευαστούν τα φάσµατα. Όµοια µε πιο πάνω δίνουµε το αρχικό ποσοστό απόσβεσης, το συνολικό αριθµό ποσοστών απόσβεσης και το βήµα. 3. Πλαίσιο γραφικής απεικόνισης : Επιλέγουµε τι θα σχεδιάζεται στο διάγραµµα του προγράµµατος, οι επιλογές είναι, η χρονοϊστορία της επιτάχυνσης ή κάποιο φάσµα (σχετικής µετακίνησης, σχετικής ψευδοταχύτητας, ολικής ψευδο-επιτάχυνσης). Για να είναι δυνατή η απεικόνιση κάποιου φάσµατος θα πρέπει σαφώς να έχει προηγηθεί κάποια ανάλυση.
4. Πλαίσιο αρχείου επιτάχυνσης : Επιλέγουµε κάποιο αποθηκευµένο αρχείο επιτάχυνσης στον υπολογιστή µας. Υπάρχει η επιλογή επίσης των µονάδων της επιτάχυνσης. Τέλος κάτω από όλα τα πλαίσια υπάρχουν τα πλήκτρα των εντολών. Ανάλυση : Κάνει την ανάλυση του προβλήµατος και τον υπολογισµό της απόκρισης. (συντόµευση F5) Αποθήκευση : Αποθηκεύει σε ένα αρχείο µε όνοµα και θέση στον υπολογιστή τα οποία τα επιλέγει ο χρηστής, τα αποτελέσµατα απόκρισης. Η µορφή των αποτελεσµάτων είναι χωρισµένα σε µπλοκ, κάθε ένα το οποίο αφορά ένα ποσοστό κρίσιµης απόσβεσης και έπειτα χωρίζεται σε γραµµές εκ των οποίων κάθε µια αποτελείται από αντιστοιχίες περιόδου, σχετικής µετακίνησης, σχετικής ψευδο-ταχύτητας και ολικής ψευδο-επιτάχυνσης. (συντόµευση Ctrl+S) Έξοδος : Τερµατίζει τη λειτουργία του προγράµµατος. Μετά την ανάλυση το παράθυρο του προγράµµατος θα είναι όπως περίπου στη παρακάτω εικόνα. εικόνα 3. Τώρα µπορούµε να επιλέξουµε και να δούµε τη µορφή των φασµάτων στη γραφική απεικόνιση για οποιαδήποτε ποσοστά απόσβεσης και για οιοδήποτε φασµατικό µέγεθος.
εικόνα 4. Παρακάτω δίνονται τα φάσµατα των σχετικών µετακινήσεων, σχετικών ψευδοταχυτήτων και ολικών ψευδο-επιταχύνσεων.
2) Να κατασκευαστούν τα φάσµατα απόκρισης για ποσοστό κρίσιµης απόσβεσης 5.0%, για επιταχυνσεογράφηµα το οποίο βρίσκεται σε αρχείο µε µορφή όπως το
tobecoverted.dat. Οι τιµές επιτάχυνσης στο παραπάνω αρχείο δίνονται ανά 0.01sec και είναι σε µονάδες m/s 2. Το εύρος του άξονα περιόδων θα είναι από 0.sec έως 3.5sec ανά βήµα 0.005sec. Πολλές καταγεγραµµένες σεισµικές δονήσεις (επιταχυνσεογραφήµατα) δίνονται σε µορφή γραµµών, όπου σε κάθε γραµµή υπάρχει ένας αριθµός διακριτών τιµών επιτάχυνσης (συνήθως έξι, οκτώ ή και άλλος πεπερασµένος αριθµός επιταχύνσεων). Υπάρχει η δυνατότητα στο πρόγραµµα της µετατροπής τέτοιων συστοιχιών δεδοµένων επιτάχυνσης (δεδοµένα που θα υπάρχουν αποθηκευµένα σε κάποιο αρχείο) σε αρχείο µε όµοιο όνοµα και στον ίδιο κατάλογο του υπολογιστή (µε τη διάφορα πως το όνοµα του θα ξεκινάει µε τα στοιχεία f_) το οποίο και θα είναι της µορφής την οποία δέχεται το πρόγραµµα ESPEC. Από το menu βρίσκουµε το Edit->Format File, και αναζητούµε το αρχείο που θα µετατρέψουµε. Όταν επιλέξουµε το αρχείο ένα πλαίσιο διαλόγου εµφανίζεται όπου και ερωτούµαστε για το χρονικό βήµα µε το οποίο δίνονται οι τιµές επιτάχυνσης (βλ. και τη παρακάτω εικόνα). εικόνα 5. Αφού δώσουµε και το χρονικό βήµα (στο παράδειγµα µας 0.01sec) θα δηµιουργηθεί το αρχείο f_tobecoverted.dat το οποίο και είναι σε µορφή την οποία µπορεί να επεξεργασθεί το ESPEC. Συµπληρώνουµε και τα υπόλοιπα πεδία κατάλληλα, όπως στην πιο κάτω εικόνα.
εικόνα 6. Το φάσµα των επιταχύνσεων όπως υπολογίστηκε δίνεται παρακάτω.
Ένα άλλο παράδειγµα δίνεται εδώ µε το αρχείο tobecoverted2.dat και µε το αντίστοιχο του που µετά τη Μερόπη έχει τη µορφή f_tobecoverted2.dat. Το προηγούµενο αρχείο περιέχει τιµές επιτάχυνσης ανά 0.02sec και σε µονάδες cm/s 2. Το φάσµα επιταχύνσεων για ζ=5% δίνεται εδώ.