ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Μυκητολογικζσ αςθζνειεσ δενδρωδϊν και αμπζλου Ενότητα 7. Φόμα-Φιαλόφορα ελιάσ Αναςταςία Λαγοπόδθ Επίκ. Κακθγιτρια Φυτοπακολογίασ, Α.Π.Θ.
Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτϊσ. 2
Χρηματοδότηςη Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθ αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
Φόμα τησ ελιάσ Τα ςυμπτϊματα τθσ αςκζνειασ μοιάηουν πολφ με τθσ Βερτιςιλλίωςθσ. Σε αντίκεςθ με τθν Βερτιςιλλίωςθ τα δζντρα παραμζνουν παραγωγικά για πολλά χρόνια και μποροφν να εξυγιανκοφν με ζνα καλό κλάδεμα. Η βιολογία και θ επιδθμιολογία του πακογόνου ζχουν κοινά ςτοιχεία με εκείνου τθσ Κορυφοξιρασ των εςπεριδοειδϊν. 4
Συμπτϊματα Αποφφλλωςη και ξήρανςη κλαδίςκων ελιάσ. Γενικά ςυμπτϊματα εδαφογενϊν αςκενειϊν. Επίςθσ μοιάηει και με αςκζνειεσ του τφπου νεκροφ βραχίονα (βλ. παρακάτω Σιψεισ Ξφλου-Ευτυπίωςθ). Φωτογραυία: Αρτείο Εργαστηρίοσ.
Συμπτϊματα Αποφφλλωςη και ξήρανςη κλαδίςκων ελιάσ. Φυλλόπτωςθ, ξιρανςθ βλαςτϊν και κλάδων κυμίηουν τυπικά ςυμπτϊματα αδρομφκωςθσ. Τα ξερά φφλλα μζνουν για πολφ καιρό πάνω ςτα ξερά κλαδιά. Φωτογραυία: Βάϊος Πολσμέροσ 6
Συμπτϊματα Επιφανειακζσ κθλίδεσ ι λωρίδεσ ακανόνιςτου ςχιματοσ με ςαφι όρια ςτα μιςόξερα κλαδιά. Ο φλοιόσ επιφανειακά παίρνει ζνα κεραμιδί χρϊμα. Φωτογραφίεσ: Αναςταςία Λαγοπόδθ και Άννα Γκιοφρα
Ειδικά και παθογνωμονικά ςυμπτϊματα Σκοτεινοκαςτανόσ μεταχρωματιςμόσ του κεντρικοφ κυλίνδρου ςε αρκετό βάκοσ και μικοσ κάτω από τισ κθλίδεσ με μορφι ραβδϊςεων ςε επιμικεισ τομζσ. Φωτογραφίεσ: Αναςταςία Λαγοπόδθ και Άννα Γκιοφρα
Είναι ςήψη ξφλου Σε εγκάρςια τομι καςτανζσ κθλίδεσ ςτον κεντρικό κφλινδρο ςε ακανόνιςτο ςχιμα. http://www.padil.gov.au/pests-anddiseases/pest/main/136626/4569
Είναι και αδρομφκωςη Ανεφρεςθ μυκθλίου ςτισ αγγειϊδεισ δεςμίδεσ και ςχθματιςμόσ τυλϊςεων.
Παθογόνο αίτιο Κλάςθ: Ατελείσ Μφκθτεσ. Τάξθ: Sphaeropsidales. Είδοσ: Phoma incompta.
Εξζλιξη αςθζνειασ - επιδημιολογία Διατιρθςθ με πυκνίδια ςε ξερά κλαδιά. Είςοδοσ από πλθγζσ (ουλζσ των φφλλων αςκζνειεσ Κυκλοκόνιο). Εγκατάςταςθ ςτα αγγεία και ακτινωτι εξάπλωςθ από αγγείο ςε αγγείο. Απελευκζρωςθ πυκνιδιοςπορίων με νερό. Επιδθμιολογία παρόμοια με τθσ Κορυφοξιρασ.
Βιοχημική φφςη τησ αςθζνειασ Ο μφκθτασ παράγει τοξικι ουςία που προκαλεί ςυμπτϊματα μαραςμοφ ςε κλαδιά ελιάσ (δεν ζχει ταυτοποιθκεί).
Καταπολζμηςη Αφαίρεςθ, ςυλλογι από το ζδαφοσ και καταςτροφι με φωτιά των προςβεβλθμζνων κλάδων από Μάιο ωσ Οκτϊβριο. Καταπολζμθςθ Κυκλοκονίου. Αντικατάςταςθ ευπακϊν ποικιλιϊν με ανκεκτικζσ.
Φιαλοφόρα τησ ελιάσ Στθν ποικιλία Μεγαρίτικθ κυρίωσ και ςποραδικά ςε Κορωνζικθ και Καλαμϊν. Σε δζντρα προςβεβλθμζνα από Φλοιοφάγο και Φλοιοτρίβθ.
Συμπτϊματα Βυκιςμζνεσ, επιμικεισ, καςτανζσ ι αργυροκαςτανζσ κθλίδεσ, ςε ςχζςθ με τισ ςτοζσ των εντόμων αλλά με επζκταςθ οριςμζνων εκατοςτϊν μακρφτερα από τθ ςτοά. Φωτογραυίες: Κώστας Θανασοσλόποσλος
Συμπτϊματα Καςτανόσ μεταχρωματιςμόσ των αγγείων αρκετά εκατοςτά μακριά από το τζλοσ τθσ ςτοάσ. Φωτογραυία: Κώστας Θανασοσλόποσλος
Παθογόνο αίτιο Κλάςθ: Ατελείσ Μφκθτεσ. Τάξθ: Monilliales. Είδοσ: Phialophora parasitica
Εξζλιξη αςθζνειασ - επιδημιολογία Άμεςθ ςχζςθ με τουσ ςκολφτεσ. Είςοδοσ του μφκθτα από τισ ςτοζσ. Απομόνωςθ του μφκθτα από τισ ςτοζσ αλλά και από το ςϊμα των εντόμων. Ο μφκθτασ επιτείνει τισ ηθμιζσ από τουσ ςκολφτεσ προκαλϊντασ ξθράνςεισ χοντρϊν κλάδων εκεί όπου οι ςκολφτεσ δεν δθμιουργοφν πρόβλθμα.
Καταπολζμηςη Αφαίρεςθ και καταςτροφι με φωτιά των προςβεβλθμζνων κλάδων. Καταπολζμθςθ ςκολυτϊν.
http://hyg.ipm.illinois.edu Ολλανδική Αςθζνεια τησ Φτελιάσ (Dutch Elm Disease) Συμπτϊματα αδρομφκωςησ ςε φτελιά. Παθογόνο αίτιο: Ophiostoma ulmi syn. Ceratocystis ulmi και Ophiostoma novo ulmi http://www.forestryimages.org/browse/subinfo.cfm?sub=643
Ολλανδική Αςθζνεια τησ Φτελιάσ (Dutch Elm Disease) Μεταφζρεται με τθ βοικεια ξυλοφάγων εντόμων. Πρωτοεμφανίςτθκε ςτθν Ευρϊπθ το 1910 και μελετικθκε εκτενϊσ από Ολλανδζσ ερευνιτριεσ. Μζςα ςτα επόμενα 30 χρόνια εξαφάνιςε το 40% των φτελιϊν ςε πολλζσ Ευρωπαϊκζσ χϊρεσ. Στο τζλοσ τθσ δεκαετίασ του 60 ζνα δεφτερο δριμφτερο ξζςπαςμα τθσ αςκζνειασ προκλικθκε από νεοεμφανιηόμενο ςυγγενζσ πακογόνο. Είναι μία από τισ 3 υπάρχουςεσ πανδθμίεσ φυτϊν μαηί με τον καρκίνο του κυπαριςςιοφ και το ζλκοσ τθσ καςτανιάσ. 22
http://www.padil.gov.au Ολλανδική Αςθζνεια τησ Φτελιάσ (Dutch Elm Disease) Μεταχρωματιςμοί ςτα αγγεία κλαδιϊν φτελιάσ. www.issg.org
Ολλανδική Αςθζνεια τησ Φτελιάσ (Dutch Elm Disease) Τρφπεσ και ςτοζσ των ςκολυτϊν που μεταφζρουν το παθογόνο. www.tcf-fca.ca article.wn.com
Σημείωμα Αναφοράσ Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Λαγοπόδθ Αναςταςία «Μυκθτολογικζσ αςκζνειεσ δενδρωδϊν και αμπζλου. Φόμα-Φιαλόφορα ελιάσ». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2014. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs265/. 25
Σημείωμα Αδειοδότηςησ Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 26
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Τζλοσ ενότητασ Επεξεργαςία: Φλϊροσ Γεϊργιοσ Θεςςαλονίκθ, Μάιοσ 2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Σημειϊματα
Σημείωμα Ιςτορικοφ Εκδόςεων Ζργου Το παρόν ζργο αποτελεί τθν ζκδοςθ 1.00. 29
Διατήρηςη Σημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 30