ΑΡΘΡΟΠΟΓΑ Οη θπξίαξρνη ηεο Γεο ίλνο Γθηώθαο Παλεπηζηήκην Παηξώλ Σκήκα Βηνινγίαο Σνκέαο Βηνινγίαο Εώωλ Πάηξα 2015
πζηήλνληαο ηα Αξζξόπνδα Πνηα είλαη ηα Αξζξόπνδα θαη γηαηί καο ελδηαθέξνπλ;
Δίλαη γύξω καο...
Κάπνηνη αξηζκνί Αλά πάζα ζηηγκή δνπλ ζηε Γε 1,000,000,000,000,000,000 έληνκα. Γειαδή ζηνλ θαζέλα καο αλαινγνύλ 160 εθαηνκκύξηα έληνκα! ηνλ πιαλήηε καο δνπλ 1,000,000,000,000,000 κπξκήγθηα. Σν έλα πίζσ από ην άιιν ζα θύθισλαλ ηε Γε 125000 θνξέο. Σα Κσπήπνδα (κηθξά Καξθηλνεηδή) είλαη ηα πην άθζνλα δώα ζηνπο σθεαλνύο. Αζξνηζηηθά, ζε βάξνο μεπεξλνύλ όιεο ηηο θάιαηλεο.
Δλδηαίηεκα θαη θαηαλνκή Καηά ηελ εμέιημή ηνπο ηα Αξζξόπνδα επνίθηζαλ λέεο γεωγξαθηθέο πεξηνρέο θαη ελδηαηηήκαηα. Ζ άπηεξε κύγα είλαη από ηα πνιύ ιίγα ελδεκηθά δώα ηεο Αληαξθηηθήο, θαη κε κήθνο 1 εθαηνζηό είλαη θαη ην κεγαιύηεξν! Σν θαξθηλνεηδέο Gammarus wilkitzkii δεη θάησ από ην ζηξώκα ηνπ Αξθηηθνύ πάγνπ ηξεθόκελν κε άιια θαξθηλνεηδή. Τπάξρνπλ θαβνύξηα πνπ δνπλ πεξίπνπ 2 ρηιηόκεηξα θάησ από ηελ επηθάλεηα ησλ σθεαλώλ ζην αληίμνν πεξηβάιινλ ησλ πδξνζεξκηθώλ αλαβιύζεσλ. Ενπλ ζε απόιπην ζθνηάδη θαη αληέρνπλ έληνλε πίεζε, αθξαίεο ζεξκνθξαζίεο, θαη θαπζηηθέο ρεκηθέο νπζίεο. Ζ αιηηθή αξάρλε δεη ζε πςόκεηξν 7000 κέηξσλ ζην όξνο Μαθάινπ (αλαηνιηθά ηνπ Έβεξεζη). Ζ Scolopendra gigantea, ην κεγαιύηεξν κπξηάπνδν ζηε Γε, δεη ζηνλ Ακαδόλην. Φηάλεη ζε κήθνο ηα 30 cm θαη θπλεγά κηθξά ζειαζηηθά, ζαύξεο θαη ακθίβηα. Σα κπξκήγθηα Melophorus ζηε έξεκν ηεο Απζηξαιίαο αληέρνπλ ζεξκνθξαζίεο πάλσ από 60 C.
Αξζξόπνδα: κηα ηζηνξία επηηπρίαο Όπωο θαη λα ηα δείηε ηα Αξζξόπνδα είλαη πεηπρεκέλα: 2 εθαηνκκύξηα έσο 100 εθαηνκκύξηα; είδε Τπάξρνπλ εδώ θαη 500 εθαηνκκύξηα ρξόληα θαη ζπλερίδνπλ λα εμειίζζνληαη. Δκθαλίδνπλ ηεξάζηηνπο πιεζπζκνύο. Δκθαλίδνπλ κεγάιε πνηθηιία κνξθώλ θαη κεγέζνπο. Έρνπλ θαηαιάβεη κεγάιε πνηθηιία νηθνινγηθώλ ζώθσλ. Αιιά ηη έθαλε ηα Αξζξόπνδα ηόζν πεηπρεκέλα;
Ση είλαη έλα Αξζξόπνδν; Βαζηθέο εξσηήζεηο: Ση είλαη έλα αξζξόπνδν; Γηαηί όια ηα αξζξόπνδα έρνπλ θάπνηα ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά;
Σα πέληε θιαδηά ηνπ δέληξνπ ηωλ Αξζξνπόδωλ Σα ζύγρξνλα αξζξόπνδα πεξηιακβάλνπλ ηα Έληνκα, ηα Υειεθεξαηωηά (π.ρ. Αξάρλεο, θνξπηνί), ηα Μπξηάπνδα (π.ρ. ζαξαληαπνδαξνύζεο), ηα Καξθηλνεηδή (π.ρ. γαξίδεο, θαβνύξηα). Όια ηα αξζξόπνδα είλαη απόγνλνη ελόο κνλαδηθνύ θνηλνύ πξνγόλνπ. Κάζε είδνο πνπ θαηάγεηαη από απηόλ ηνλ πξόγνλν είλαη αξζξόπνδν θαη θάζε είδνο πνπ δελ θαηάγεηαη από απηόλ δελ είλαη αξζξόπνδν.
Κιεξνλνκνύκελα ραξαθηεξηζηηθά Σα πεξηζζόηεξα Αξζξόπνδα εκθαλίδνπλ ηα εμήο 5 ραξαθηεξηζηηθά: Ακθίπιεπξε ζπκκεηξία Μεηακέξεηα θιεξόο εμσζθειεηόο Αξζξσηά πόδηα Πνιιά δεύγε εμαξηεκάησλ
Ακθίπιεπξε ζπκκεηξία Σν δεμί κηζό θάζε αξζξόπνδνπ είλαη ελαληηόκνξθν είδσιν ηνπ αξηζηεξνύ κηζνύ
Μεηακέξεηα Όπωο ηα βαγόληα ηνπ ηξέλνπ ε θάπνην ζηάδην ηεο δσήο ηνπο όια ηα αξζξόπνδα έρνπλ ζώκα εζσηεξηθά ή εμσηεξηθά κεηακεξηθό. Σα κεηακεξή ζπρλά νκαδνπνηνύληαη ζε κεγαιύηεξεο ιεηηνπξγηθέο νκάδεο (ηάγκαηα), όπσο ε θνηιηά ή ν θεθαινζώξαθαο. Απηό ιέγεηαη ηαγκάηωζε ε θάζε κεηακεξέο επαλαιακβάλεηαη ε ίδηα νκάδα δνκώλ (π.ρ. δεύγε πνδηώλ, αλαπλεπζηηθά όξγαλα, λεύξα), ζπρλά κε πνηθηιόηεηα θαηά κήθνο ηνπ ζώκαηνο.
θιεξόο εμωζθειεηόο Σα ζώκαηα ησλ αξζξνπόδσλ δελ ζηεξίδνληαη από εζσηεξηθά νζηά, αιιά από από ζθιεξνπνηεκέλν εμωζθειεηό από ρηηίλε (ε νπνία παξάγεηαη θαη από κε αξζξόπνδα). Ο εμσζθειεηόο ησλ αξζξνπόδσλ είλαη ζαλ κηα εθαξκνζηή παλνπιία. Παξάγεηαη από ην «δέξκα» θαη θαηόπηλ ζθιεξαίλεη. Ο εμσζθειεηόο πξνζηαηεύεη θαη εκπνδίδεη ηελ απώιεηα λεξνύ. Καζώο ηα αξζξόπνδα κεγαιώλνπλ πξέπεη λα απνβάιινπλ ηνλ εμσζθειεηό θαη λα παξάγνπλ έλα λέν κεγαιύηεξν.
Αξζξωηά πόδηα Πώο ιπγίδεη έλαο ζθιεξόο εμωζθειεηόο; θιεξόο εμσζθειεηόο: πξόβιεκα επιπγηζίαο. Πώο έλα δών κε άθακπην ζώκα θνπλά ηα πόδηα ηνπ; Δμειηθηηθή ιύζε: αξζξώζεηο. Όια ηα Αξζξόπνδα έρνπλ αξζξσηά πόδηα. ην κεγαιύηεξν ηκήκα ηνπ πνδηνύ ν εμσζθειεηόο είλαη ζθιεξόο, αιιά ζηηο αξζξώζεηο είλαη καιαθόηεξνο θαη εύθακπηνο, επηηξέπνληαο ηελ θίλεζε. Σν κέινο ειέγρεηαη κέζσ ζπζπώκελσλ γξακκσηώλ κπώλ πνπ ζπλδένληαη κε ηνλ εμσζθειεηό θαη ζηηο δύν πιεπξέο ηεο άξζξσζεο.
Πνιιά δεύγε εμαξηεκάηωλ Σν πξνγνληθό Αξζξόπνδν είρε πνιιά κεηακεξή κε έλα δεύγνο εμαξηεκάησλ ζε θάζε κεηακεξέο. Όια ηα αξζξόπνδα θιεξνλόκεζαλ ηα πνιιαπιά εμαξηήκαηα από απηόλ ηνλ πξόγνλν. Ωζηόζν ζε θάπνηα Αξζξόπνδα κεξηθά εμαξηήκαηα ράζεθαλ θαζώο εμειίρζεθαλ ζην λα είλαη όιν θαη πην κηθξά. ε θάπνηα άιια εμειίρζεθαλ ζε λέα ζρήκαηα θαη εηδηθεύηεθαλ ζε δηαθνξεηηθέο ιεηηνπξγίεο.
Δμέιημε ηωλ Αξζξνπόδωλ Σν πξνγνληθό «ζσκαηηθό ζρέδην» ησλ Αξζξνπόδσλ απνηεινύληαλ από παλνκνηόηππα κεηακεξή κε παλνκνηόηππα εμαξηήκαηα, όπσο απηά ηα δώα ηνπ Κακβξίνπ. Σα Ολπρνθόξα θαη ηα Βξαδύπνξα είλαη νη θνληηλόηεξνη ζύγρξνλνη ζπγγελείο ησλ αξζξνπόδσλ.
Δμέιημε ηωλ Αξζξνπόδωλ Ωζηόζν, δύν θύξηεο εμειηθηηθέο ηάζεηο ζπλέβεζαλ ζηα αξζξόπνδα: ηαγκάηωζε (ζπγρώλεπζε ησλ κεηακεξώλ ζηα δηαθνξεηηθά κέξε ηνπ ζώκαηνο) εμεηδίθεπζε ησλ εμαξηεκάησλ ζηα δηαθνξεηηθά κέξε ηνπ ζώκαηνο.
Δμέιημε ηωλ Αξζξνπόδωλ Σν δεύηεξν ζθαξίθεκα δείρλεη έλα αξζξόπνδν (π.ρ. Έληνκν) κε ηξία ηάγκαηα: θεθάιη, ζώξαθα θαη θνηιηά. Σα εμαξηήκαηα ζην θεθάιη εμεηδηθεύηεθαλ γηα ηελ αίζζεζε (όπσο νη θεξαίεο) ή γηα ην ρεηξηζκό ηεο ηξνθήο. Σα κεηακεξή ηνπ θεθαιηνύ ζπγρσλεύηεθαλ θαη ζπκπηέζηεθαλ. Σα κεηακεξή ηνπ ζώξαθα κεγεζύλζεθαλ θαη ρξεζηκεύνπλ σο ππνκόριην γηα ηελ θίλεζε ησλ επηκεθπζκέλσλ πνδηώλ. Ζ θνηιηά θηινμελεί εζσηεξηθά όξγαλα θαη ζπρλά ηα εμαξηήκαηα ηεο θνηιηάο έρνπλ πεξηνξηζηεί. Σα πξόηππα ηαγκάησζεο θαη νη ηύπνη ησλ εμαξηεκάησλ (θπξίσο ηνπ θεθαιηνύ) ρξεζηκεύνπλ επίζεο θαη γηα ηε δηάθξηζε ησλ θύξησλ νκάδσλ ησλ αξζξνπόδσλ.
Παξάγνληεο επηηπρίαο... Δμσζθειεηόο κε πνηθίιεο δπλαηόηεηεο Μεηακέξεηα θαη εμαξηήκαηα γηα απνδνηηθόηεξε κεηαθίλεζε Γηνρέηεπζε αέξα θαηεπζείαλ ζηα θύηηαξα Πνιύ αλεπηπγκέλα αηζζεηήξηα όξγαλα ύλζεηα πξόηππα ζπκπεξηθνξάο Πεξηνξηζκέλνο ελδνεηδηθόο αληαγσληζκόο κέζσ ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο κεηακόξθσζεο
Δμειηθηηθνί πεξηνξηζκνί Γηαηί ηα ρεξζαία αξζξόπνδα είλαη κηθξά;
Δμειηθηηθνί πεξηνξηζκνί νη Νόκνη ηεο θπζηθήο θαη ηεο θιεξνλνκηθόηεηαο Δμειηθηηθνί πεξηνξηζκνί γηα ην κέγεζνο ησλ ρεξζαίσλ αξζξνπόδσλ: Έθδπζε Βάξνο εμωζθειεηνύ Παξνρή νμπγόλνπ
Σα βαζηθά ηεο έθδπζεο 1. Σν αξζξόπνδν κεγαιώλεη εληόο ηνπ εμσζθειεηνύ. 2. Όηαλ ν εμσζθειεηόο γίλεηαη πνιύ «ζθηρηόο» ην δών αξρίδεη ηε δηαδηθαζία έθδπζεο: θνπζθώλεη θαη δηαξξεγλύεη ηνλ εμσζθειεηό. 3. Ο λένο εμσζθειεηόο είλαη αθόκε καιαθόο: έηζη ην αξζξόπνδν βγαίλεη από ηνλ παιηό εμσζθειεηό πξνζεθηηθά γηα λα κελ ηξαπκαηίζεη ην αθόκε επάισην ζώκα ηνπ. 4. Καηόπηλ ην αξζξόπνδν παξακέλεη (αθόκε θαη γηα κέξεο) ρσξίο πξνζηαζία κέρξη λα ζθιεξύλεη ε λέα ηνπ παλνπιία.
πλέπεηεο ηεο έθδπζεο Πιενλεθηήκαηα: Ο εμσζθειεηόο ησλ αξζξνπόδσλ παξέρεη πξνζηαζία θαη ηε βάζε γηα ηελ αλάπηπμε ησλ αξζξσηώλ εμαξηεκάησλ. Μεηνλεθηήκαηα: Δίλαη ζθιεξόο, κε κε δσληαλό εμσηεξηθό ζηξώκα θαη δελ έρεη ζπλερή αύμεζε. πλέπεηα: Σα αξζξόπνδα πξέπεη λα απνβάιινπλ ηνλ παιηό εμσζθειεηό ώζηε λα κεγαιώζνπλ. Έλα κεγάιν δών κε καιαθό εμσζθειεηό είλαη πην επάισην θαη πην εύθνιν λα παξακνξθσζεί
Πεξηνξίδνληαο ηνπο θηλδύλνπο θαηά ηελ έθδπζε Αλαζηνιή αλάπηπμεο: Μεηά από έλα ζεκείν ηνπ θύθινπ δσήο ηνπο ηα πεξηζζόηεξα έληνκα ζηακαηνύλ λα κεγαιώλνπλ θαη ζηακαηνύλ ηελ έθδπζε. Π.ρ. Οη πεηαινύδεο αθνύ αλαπηύμνπλ θηεξά ζηακαηνύλ λα κεγαιώλνπλ. Σκεκαηηθή έθδπζε: Σα ηζόπνδα εθδύνπλ πξώηα ην πίζσ ηκήκα ηνπ εμσζθειεηνύ ηνπο θαη θαηόπηλ ην εκπξόζζην. Έηζη κόλν ην κηζό δών είλαη επάισην. Αιιαγή ζπκπεξηθνξάο: Σα ζηνκαηόπνδα (θαξθηλνεηδή) θξύβνληαη ζε ζρηζκέο θαη αλαπηύζζνπλ παξαπιαλεηηθή ζπκπεξηθνξά (επηζεηηθή θαη εξεηζηηθή ζπκπεξηθνξά εάλ πξνθιεζνύλ)
Βάξνο ηνπ εμωζθειεηνύ Ση ζα ζπλέβαηλε εάλ έλα κπξκήγθη ήηαλ 4 θνξέο κεγαιύηεξν;
ωιήλεο θαη θύβνη Σα πόδηα ησλ αξζξνπόδσλ είλαη ζαλ ζσιήλεο Ωζηόζν, πόζν βάξνο κπνξνύλ λα αληέμνπλ; Γηπιαζηάδνληαο ηηο δηαζηάζεηο ελόο θύβνπ νθηαπιαζηάδεηαη ην βάξνο ηνπ!
Extra Large ζεκαίλεη Extra Heavy θαη ζίγνπξα όρη Extra Good Μεγάιν Μέγεζνο ζεκαίλεη Μεγάιν βάξνο Δίλαη ιύζε ηα πην ηζρπξά πόδηα; Όρη: πην βαξηά πόδηα ζεκαίλεη πην πνιύ ελέξγεηα γηα λα θηλεζνύλ ηα αξζξόπνδα Δπνκέλωο, γηα ηα ρεξζαία Αξζξόπνδα ε θπζηθή ηνπ εμσζθειεηνύ βάδεη πεξηνξηζκνύο ζην κέγεζόο ηνπο.
Πεξηνξηζκνί θαη Αλαπλνή Πώο αλαπλένπλ ηα αξζξόπνδα; δύν κνληέια: Βξάγρηα ζηα πδξόβηα θαη Βηβιηνπλεύκνλεο ζηα αξαρλίδηα Σν λεξό/νμπγόλν πεξλά από ηα βξάγρηα/βηβιηνπλεύκνλεο θαη δηαρέεηαη ζην αίκα. Σν αίκα κεηαθέξεη ην νμπγόλν ζην ζώκα. Σξαρείεο ζηα έληνκα Οη ηξαρείεο θαη ηα ηξαρεηόιηα επηηξέπνπλ ηελ θπθινθνξία ηνπ αέξα ζην ζώκα. Σν νμπγόλν δηαρέεηαη ζηνπο ηζηνύο θνληά ζηα θύηηαξα.
Αλαπλνή θαη κέγεζνο Όζν κεγαιύηεξν είλαη ην έληνκν ηόζν πην καθξηέο πξέπεη λα είλαη νη ηξαρείεο. Τπάξρεη πεξηνξηζκόο ζην κήθνο ησλ ηξαρεηώλ. Όζν πην πνιύ ηαμηδεύεη ην νμπγόλν κε ηε δηάρπζε ηόζν πην αξγά κεηαθέξεηαη. Ζ δηάρπζε είλαη απνηειεζκαηηθή ζηα κηθξά έληνκα αιιά όρη ζηα κεγάια. ε κεγάια έληνκα ε παξνρή νμπγόλνπ ζα γηλόηαλ κε κηθξόηεξν ξπζκό από όηη νη ελεξγεηαθέο ηνπο αλάγθεο. Ζ εμέιημε ηνπ αλαπλεπζηηθνύ ζπζηήκαηνο πνπ θιεξνλόκεζαλ ηα έληνκα πεξηνξίδεηαη από ηε θπζηθή ηεο δηάρπζεο. Σα κεγάια έληνκα δελ ζα ήηαλ πεηπρεκέλα.
Πεξηνξηζκνί, δπλαηόηεηεο θαη εμέιημε Ζ εμέιημε είλαη δηεξγαζία ρσξίο θαηεύζπλζε Τπάξρνπλ πεξηνξηζκνί από ηε θπζηθή, ηε γελεηηθή θαη ην πεξηβάιινλ Οη κεραληζκνί ηεο εμέιημεο δνπιεύνπλ κόλν κε όηη ήδε ππάξρεη. Οπνηαδήπνηε κειινληηθή εμέιημε εμαξηάηαη από ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ θιεξνλνκήζεθαλ από ηνπο πξνγόλνπο
Πώο είλαη ηα αξζξόπνδα; Σξηπινβιαζηηθά, ακθίπιεπξα, πξσηνζηόκηα θιεξόο εμσζθειεηόο Δηδίθεπζε εμαξηεκάησλ Αξζξσηά εμαξηήκαηα Πεξηνξηζκέλν θνίισκα Αηκόθνηιν πνπ ιεηηνπξγεί σο αλνηθηό θπθινθνξηθό ζύζηεκα Όξγαλα απέθθξηζεο θαη αληαιιαγήο αεξίσλ Αηζζεηήξηα όξγαλα πνπ βγαίλνπλ έμσ από ην επηδεξκίδην Αλάπηπμε κέζσ έθδπζεο
Πώο ζηεξίδνληαη θαη θηλνύληαη ηα Υηηηλώδεο Δπηδεξκίδην: εθθξίλεηαη από ηελ επηδεξκίδα Κήξνη, ιηπνπξσηεΐλεο, πξσηείλεο θιεξνπνίεζε αξζξόπνδα;
Πώο ζηεξίδνληαη θαη θηλνύληαη ηα αξζξόπνδα; Κάζε κεηακεξέο πεξηβάιιεηαη από 4 πιάθεο (ζθιεξίηεο): 1 ξαρηαίν ηεξγίηε, 1 θνηιηαθό ζηεξλίηε θαη 2 πιάγηνπο πιεπξίηεο. Πξόζθπζε δεζκώλ κπώλ. Αξζξσηά εμαξηήκαηα κε εμσηεξηθνύο ή εζσηεξηθνύο κύεο
Πώο ζηεξίδνληαη θαη θηλνύληαη ηα Δμαξηήκαηα κνλνζθειή ή δηζθειή αξζξόπνδα; Γηαθνξνπνίεζε γηα δηαθνξεηηθέο ιεηηνπξγίεο
Πώο ζηεξίδνληαη θαη θηλνύληαη ηα Οη αξζξώζεηο έρνπλ ιεπηή εύθακπηε κεκβξάλε. αξζξόπνδα; Αληαγσληζηηθνί κύεο: θακπηήξεο θαη εθηαηήξεο. Αξζξώζεηο ζε έλα επίπεδν ή ζθαηξηθή άξζξσζε. Δμσζθειεηόο κε θνλδύινπο πνπ δξνπλ σο κνρινί.
Πώο ζηεξίδνληαη θαη θηλνύληαη ηα αξζξόπνδα; Βάδηζε: πγρξνληζκέλε θίλεζε ησλ κνλνζθειώλ εμαξηεκάησλ ζε έλα επίπεδν Γηπιόπνδα (Μπξηάπνδα): 2 δεύγε πνδηώλ ζε θάζε κεηακεξέο. Αξγή αιιά ηζρπξή Υεηιόπνδα (Μπξηάπνδα): 1 δεύγνο πνδηώλ ζε θάζε κεηακεξέο. Γξήγνξε αιιά όρη ηζρπξή
Πώο ζηεξίδνληαη θαη θηλνύληαη ηα αξζξόπνδα; Κνιύκβεζε: Με θπιινπόδηα
Πώο ζηεξίδνληαη θαη θηλνύληαη ηα Πηήζε: Άκεζνη ή έκκεζνη κύεο αξζξόπνδα; Ζκίπηεξα: Έκκεζνη κύεο πηήζεο. ηεξλνθνηιηαθνί θαη δηακήθεηο κύεο Δύθακπηνο ζώξαθαο
Πώο αληηιακβάλνληαη ηα Ραρηαίνο «εγθέθαινο»: 2-3 γάγγιηα κε εηδηθέο ιεηηνπξγίεο. Κνηιηαθό λεπξηθό ζρνηλί κε γάγγιηα. Σα αηζζεηήξηα όξγαλα πξνεθβάιινπλ από ην επηδεξκίδην. ρηζκέο ζην επηδεξκίδην. Μεκβξαλώδε ηύκπαλα. Υεκεην-ππνδνρείο κε ιεπηό επηδεξκίδην. αξζξόπνδα;
Όξαζε: Απιά κάηηα. Μάηηα κε ζύλζεηνπο θαθνύο. ύλζεηα κάηηα απνηεινύκελα από νκαηίδηα (έληνκα) Πώο αληηιακβάλνληαη ηα αξζξόπνδα;
Πώο κεγαιώλνπλ ηα αξζξόπνδα; Αύμεζε ηζηώλ ρσξίο αύμεζε ηνπ εμσηεξηθνύ κεγέζνπο Έθδπζε: πξνέθδπζε έθδπζε -κεηαέθδπζε
Πώο κεγαιώλνπλ ηα αξζξόπνδα; Πόηε γίλεηαη ε έθδπζε; Καζόιε ηε δσή: θαξθηλνεηδή. Πεξηνδηθά κέρξη θάπνην ζπγθεθξηκέλν κέγεζνο: θσπήπνδα. Καηά ηε κεηακόξθσζε: έληνκα Ζκηκεηάβνια έληνκα: ηα λενγέλλεηα κνηάδνπλ κε ηα ελήιηθα. Οη λύκθεο ζηαδηαθά απνθηνύλ ηελ ελήιηθε κνξθή. Οινκεηάβνια έληνκα: ηα κηθξά πνιύ δηαθνξεηηθά από ηα ελήιηθα. Μεηακόξθσζε από λύκθε ζε ελήιηθν.
Πώο ηξέθνληαη ηα αξζξόπνδα; Πιήξεο πεπηηθό ζύζηεκα κε ηκεκαηηθή εμεηδίθεπζε. Πξν-: ιήςε ηξνθήο, κεηαθνξά, απνζήθεπζε, κεραληθή πέςε (γλάζνη, θάξπγγαο, πξόινβνο). Μέζν-: εμσθπηηαξηθή πέςε, απνξξόθεζε ζξεπηηθώλ. Οπίζζην-: έθθξηζε άπεπηνπ πιηθνύ, επαλαπνξξόθεζε λεξνύ.
Πώο δηαηεξνύλ ηελ νκνηόζηαζε ηα Κπθινθνξηθό θαη αλαπλνή αξζξόπνδα; Αλνηθηό αηκόθνηιν σο απνηέιεζκα ηνπ ζθιεξνύ εμσζθειεηνύ θαη ηεο απνπζίαο εζσηεξηθήο δηακεξηζκαηνπνίεζεο. Ραρηαία κπώδεο θαξδηά θαζώο νη θηλήζεηο ηνπ ζώκαηνο δελ κπνξνύλ λα κεηαθέξνπλ αίκα. Αηκνιέκθνο (ακνηβαδνθύηαξα, πιάζκα, ρξσζηηθέο) δελ κεηαθέξεη νμπγόλν.
Πώο δηαηεξνύλ ηελ νκνηόζηαζε ηα Οη αλαπλεπζηηθέο δνκέο εμαξηώληαη θαη από ην ελδηαίηεκα Βξάγρηα ζηα πδξόβηα Βηβιηνπλεύκνλεο ζηα αξαρλίδηα Σξαρείεο ζηα έληνκα + Αλαπλνή από ηελ επηθάλεηα αξζξόπνδα;
Πώο δηαηεξνύλ ηελ νκνηόζηαζε ηα Οζκνξύζκηζε θαη απέθθξηζε Απαηηείηαη θιεηζηή θαηαζθεπή ιόγσ ηνπ κεγάινπ αηκόθνηινπ. Ζ πξόζιεςε πιηθώλ εμαξηάηαη από ην ξπζκό δηήζεζεο θαη ηελ ελεξγεηηθή πξόζιεςε. Δπαλαρξεζηκνπνίεζε αιάησλ θαη ζξεπηηθώλ. αξζξόπνδα; Δηδηθέο δνκέο: Κεξαηϊθνί θαη γλαζηθνί αδέλεο ζηα θαξθηλνεηδή: παξάγνπλ ακκσλία καδί κε νπξία θαη νπξηθό νμύ. Μαιπηγγηαλά ζωιελάξηα ζηα αξαρλίδηα θαη ζηα έληνκα: ηπθινί ζσιήλεο πνπ εθηείλνληαη ζην αηκόθνηιν θαη εθθξίλνπλ ζην πεπηηθό. Παξάγνπλ νπξηθό νμύ.
Πώο αλαπαξάγνληαη ηα αξζξόπνδα; Σα πεξηζζόηεξα είλαη γνλνρωξηζηηθά κε ηππηθή ζύδεπμε θαη εζσηεξηθή γνληκνπνίεζε. Χνηόθα ή δωνηόθα ύλζεηε αλάπηπμε (ζπλδπαζκνί δσνηνθίαο θαη πξνλπκθηθώλ ζηαδίσλ). Κεληξνιεθηζηθά απγά αιιά πνηθίιε πνζόηεηα ιεθίζνπ θαη ηύπνο γαζηξηδίσζεο. Παξαζηηηθνί θύθινη δσήο
Πώο αλαπαξάγνληαη ηα αξζξόπνδα;
Σν δέληξν ηωλ Αξζξνπόδωλ
Σν δέληξν ηωλ Αξζξνπόδωλ Οη θπινγελεηηθέο ζρέζεηο κεηαμύ ησλ νκάδσλ ησλ Αξζξνπόδσλ είλαη αληηθείκελν δηακάρεο. Μεξηθνί ζπλδένπλ ηα Καξθηλνεηδή κε ηα Υειεθεξαηωηά, ελ κέξεη γηαηί θαη νη δύν νκάδεο έρνπλ δηζθειή εμαξηήκαηα. Σα Μπξηάπνδα θαη ηα Δμάπνδα ζπλδένληαη ζε κηα νκάδα πνπ νλνκάδεηαη Μνλνζθειή, γηαηί έρνπλ κνλνζθειή εμαξηήκαηα θαη παξόκνηα θεθαιηθά εμαξηήκαηα. Πην ζύγρξνλεο κνξηαθέο θπινγελέζεηο ζπλδένπλ ηα Καξθηλνεηδή κε ηα Δμάπνδα (Έληνκα), θαη θαηόπηλ ηα Μπξηάπνδα θαη ηα Υειεθεξαησηά.
Σν δέληξν ηωλ Αξζξνπόδωλ
Βαζηθά δηαγλωζηηθά ραξαθηεξηζηηθά Κεθαλικά εξαπηήμαηα Χηληκεπαιωηά Καπκινοειδή Μυπιάποδα Εξάποδα Χειεθεξαίεο 1 δεύγνο θεξαηώλ Πνδνπξνζαθηξίδεο Γλάζνη 2 δεύγε θεξαηώλ Γλάζνη 1 δεύγνο θεξαηώλ Γλάζνη Τάγμαηα Κεθαινζώξαθαο Κνηιηά Πνηθίιεη Κεθάιη, Θώξαθαο θαη θνηιηά, αιιά όρη πνιύ δηαθνξνπνηεκέλα Σαθώο δηαθνξνπνηεκέλνη: Κεθάιη, ζώξαθαο, θνηιηά Εξαπηήμαηα Μνλνζθειή (δηζθειή πξωηνγελώο) Δηζθειή Μνλνζθειή Μνλνζθειή Άλλα χαπακηηπιζηικά Ομείδην ηνπ αζβεζηίνπ ζηνλ εμωζθειεηό Φηεξά ζηα πεξηζζόηεξα έληνκα
Τπόθπιν: Σξηινβίηεο Βαζηθνί δηαγλωζηηθνί ραξαθηήξεο: Σν ζώκα απνηειείηαη από ην θεθάιη, ην ζώξαθα, θαη ην ππγίδην. Σν ζώκα δηαηξείηαη ζε ηξεηο ινβνύο. Έλα δεύγνο θεξαηώλ Οη Σξηινβίηεο εμαθαλίζηεθαλ πξηλ 245 εθαηνκκύξηα ρξόληα αιιά ππάξρνπλ άθζνλα απνιηζώκαηά ηνπο.
Σξηινβίηεο Δμαθαληζκέλνη αιιά όρη απνηπρεκέλνη Οη Σξηινβίηεο εμαθαλίζηεθαλ (όπσο θαη ην 95% ησλ ζαιάζζησλ εηδώλ) θαηά ηε καδηθή εμαθάληζε θαηά ην ηέινο ηνπ Πεξκίνπ, αιιά απηό δελ ζεκαίλεη όηη ήηαλ κηα εμειηθηηθή απνηπρία. Αληηζέησο, επηβίσζαλ γηα πεξηζζόηεξα από 250 εθαηνκκύξηα ρξόληα θαη θπξηαξρνύζαλ ζηα νηθνζπζηήκαηα ηνπ ζαιάζζηνπ ππζκέλα.
Τπόθπιν: Υειεθεξαηωηά Βαζηθνί δηαγλωζηηθνί ραξαθηήξεο: ώκα πνπ δηαηξείηαη ζε θεθαινζώξαθα θαη θνηιία Όρη θεξαίεο Όρη γλάζνη Έμη δεύγε εμαξηεκάηωλ: ρειεθεξαίεο θαη πνδνπξνζαθηξίδεο (ζηνλ πξόζζην θεθαινζώξαθα), θαη 4 δεύγε βαδηζηηθώλ πνδηώλ (ζηα Ππθλνγνλίδηα θαη ηα Αξαρλίδηα) ή 1 δεύγνο ρειεθεξαηώλ θαη 5 δεύγε πνδηώλ (Μεξόζηνκα)
Υειεθεξαηωηά Οκνηαμίεο: Μεξόζηνκα (+Δπξππηεξίδηα, Ξηθνζνπξίδηα) Ππθλνγνλίδηα (ζαιάζζηεο αξάρλεο) Αξαρλίδηα (αξάρλεο, ζθνξπηνί, ςεπδνζθνξπηνί, αθάξεα, θαιάγγηα)
Ξηθνζνπξίδηα (Μεξόζηνκα, Υειεθεξαηωηά) Εσληαλά απνιηζώκαηα Θαιάζζηνη νξγαληζκνί Κεθαινζώξαθαο: 5 δεύγε βαδηζηηθώλ πνδηώλ + 1 δεύγνο ρειεθεξαηώλ Κνηιηά: 6 δεύγε πιαηηώλ, ιεπηώλ εμαξηεκάησλ Θπξεόο (ρσξίο κεηακέξεηα) θαη ηέιζνλ Μάηηα: 2 ζύλζεηα + 2 απιά Αλαπλνή: Βηβιηνβξάγρηα Ενπλ ζε αβαζείο ζαιάζζηεο πεξηνρέο ηνπ Αηιαληηθνύ θαη ηνπ Δηξεληθνύ Σξέθνληαη κε δαθηπιηνζθώιεθεο, θύθε θαη καιάθηα
Δπξππηεξίδηα (Μεξόζηνκα, Υειεθεξαηωηά) Γηγάληηνη ζαιάζζηνη ζθνξπηνί (3 κέηξα!) Έρνπλ εμαθαληζηεί Κεθάιη: 6 ζπληεγκέλα κεηακεξή, 6 δεύγε εμαξηεκάησλ, απιά θαη ζύλζεηα κάηηα Κνηιηά: 12 κεηακεξή θαη νμύιεθην ηέιζνλ
Ππθλνγνλίδηα (Υειεθεξαηωηά) Θαιάζζηεο αξάρλεο Μηθξά, ιεπηά ζώκαηα κε καθξηά πόδηα 4 δεύγε ιεπηώλ θαη καθξηώλ βαδηζηηθώλ πνδηώλ Μνλαδηθό ραξαθηεξηζηηθό (ζε θάπνηεο νκάδεο): δηπιαζηαζκόο κεηακεξώλ 5 ή 6 δεύγε πνδηώλ αληί γηα 4 Υειεθεξαίεο θαη πνδνπξνζαθηξίδεο (ζπρλά) Πξνβνζθίδα (απνκπδνύλ) Υσξίο όξγαλα αλαπλνήο Αξζεληθά κε σνθόξα Εώα ζαιάζζηα. Ενπλ ζε κηθξά κέρξη κεγάια βάζε (3.600 m). Πξνηηκνύλ ηα θξύα λεξά Σξέθνληαη κε ζπόγγνπο θαη θληδόδσα
Αξαρλίδηα (Υειεθεξαηωηά) Γύν ηάγκαηα: Κεθαινζώξαθαο θαη θνηιηά 4 δεύγε πνδηώλ 1 δεύγνο πνδνπξνζαθηξίδεο 1 δεύγνο ρειεθεξαίεο Οπηζζόζσκα ρσξίο εμαξηήκαηα Βξάγρηα, βηβιηνπλεύκνλεο, ηξαρείεο Κπξίσο δσνηόθα Πξώηα ρεξζαία αξζξόπνδα Πάλσ από 70000 είδε Θεξεπηέο
Φεπδνζθνξπηνί θνξπηνί Αθάξεα Αξάρλεο Φαιάγγηα
Αξάρλεο (Αξαρλίδηα, Υειεθεξαηωηά) Σν πξόζσκα θαη ην νπηζζόζσκα ζπλδένληαη κε ζηελό πνδίζθν Οπηζζόζσκα ρσξίο εκθαλή κεηακέξεηα Tν ζώκα θαιύπηεηαη κε ηξίρεο Υειεθεξαίεο κε γακςό λύρη Αξάρληεο ζειέο ζην πίζσ κέξνο ηεο θνηιηάο αξθνθάγνη ζεξεπηέο
Αξάρλε πνδνπξνζαθηξίδα Υειεθεξαία Κεθαινζώξαθαο ηελή κέζε Κνηιηά
Αξάρλε Κνηιηά Κεθαινζώξαθαο Υειεθεξαία Πνδνπξνζαθηξίδα
Κεθαινζώξαθαο ή πξόζωκα Κνηιηά ή νπηζζόζωκα Δμαξηήκαηα
Υειεθεξαίεο Πνδνπξνζαθηξίδα Πόδη Αξζεληθή πνδνπξνζαθηξίδα
Αξάρλεο Ενπλ ζηε ρέξζν ζε όινπο ζρεδόλ ηνπο βηνηόπνπο Δίλαη δώα ζαξθνθάγα. πιιακβάλνπλ κηθξά έληνκα, είηε παγηδεύνληάο ηα ζηνλ ηζηό ηνπο, είηε κε άικαηα θαη ηα απνκπδνύλ ηνπο πεξηζζόηεξνπο βηνηόπνπο ν αξηζκόο ησλ εηδώλ θαη ησλ αηόκσλ είλαη πνιύ κεγάινο έρνπλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθό ξόιν ζηελ νηθνινγία Δθθξίλνπλ δειεηήξην κε ην νπνίν ζθνηώλνπλ ηα ζύκαηά ηνπο. Σν δειεηήξην απηό ζπάληα είλαη ζαλαηεθόξν θαη γηα ηνλ άλζξσπν. ηελ Διιάδα δελ έρνπκε επηθίλδπλεο γηα ηνλ άλζξσπν αξάρλεο.
Αξάρλεο
Σαξαληνύια
Καζηαλόο Δξεκίηεο Μαύξε Υήξα κε ζήθε απγώλ
θνξπηνί (Αξαρλίδηα, Υειεθεξαηωηά) Ο θεθαινζώξαθαο είλαη εληαίνο Οη ρειεθεξαίεο είλαη κηθξέο, ηξηκεξείο Οη πνδνπξνζαθηξίδεο θαηαιήγνπλ ζε ιαβίδα Ζ θνηιηά απνηειείηαη από 12 κεηακεξή. Σα πξώηα 6 έρνπλ ηελ ίδηα δηάκεηξν κε ηνλ ζώξαθα θαη ηα ππόινηπα είλαη ιεπηά, επηκήθε θαη θαηαιήγνπλ ζε θεληξί κε δειεηήξην Δίλαη δώα γνλνρσξηζηηθά
Αλαηνκία θνξπηνύ
Υειεθεξαία Μάηηα Πνδνπξνζαθηξίδα
θνξπηνί Εώα ρεξζαία Ενπλ ζε πγξνύο ή μεξνύο βηνηόπνπο ζε εύθξαηεο θαη ηξνπηθέο πεξηνρέο Δίλαη λπθηόβηα πλαληώληαη θάησ από πέηξεο ή κέζα ζε μεξά θύιια. Δίλαη ζαξθνθάγα ηελ Διιάδα ππάξρνπλ ιίγα είδε πνπ εμαπιώλνληαη ζε όιε ηε ρώξα Σα είδε απηά έρνπλ δειεηήξην πνπ πξνθαιεί δπλαηό πόλν ζηνλ άλζξσπν, όρη όκσο ζάλαην
Φεπδνζθνξπηνί (Αξαρλίδηα, Υειεθεξαηωηά) Έρνπλ ρειεθεξαίεο κηθξέο, απνηεινύκελεο από δύν άξζξα Οη πνδνπξνζαθηξίδεο είλαη θαιά αλαπηπγκέλεο θαη θαηαιήγνπλ ζε ιαβίδα Σα κάηηα είλαη 2 ή 4 Ζ θνηιηά είλαη εληαία θαη δελ θαηαιήγεη ζε θεληξί Δίλαη δώα γνλνρσξηζηηθά Έρνπλ κηθξό κέγεζνο, κέρξη 8 mm Ενπλ ζε όινπο ζρεδόλ ηνπο ρεξζαίνπο βηόηνπνπο, αλάκεζα ζε μεξά θύιια, θάησ από πέηξεο θαη ζε θνξκνύο δέλδξσλ Δίλαη δώα ζαξθνθάγα ηελ Διιάδα ππάξρνπλ δηαθνξνπνηεκέλα πνιιά είδε.
Φαιάγγηα (Αξαρλίδηα, Υειεθεξαηωηά) Ο θεθαινζώξαθαο είλαη εληαίνο κε ηελ θνηιηά, δεκηνπξγώληαο έλα σνεηδέο ζώκα Οη ρειεθεξαίεο απνηεινύληαη από 3 άξζξα Έρνπλ ζηελ πιεηνςεθία ηνπο πνιύ καθξηά θαη ιεπηά πόδηα Γελ ζρεκαηίδνπλ ηζηό Εώα ρεξζαία ζε αγξνύο, δάζε, ζπίηηα Δίλαη ζαξθνθάγα Απνθεύγνπλ ην θσο
Φαιάγγηα Κεθαινζώξαθαο Κνηιηά
Γαιεώδε (Αξαρλίδηα, Υειεθεξαηωηά) Ζ κόλε ηάμε ησλ αξαρληδίσλ πνπ έρεη θεθαινζώξαθα κε θαλεξά κεηακεξή Οη ρειεθεξαίεο είλαη πνιύ αλαπηπγκέλεο, απνηεινύληαη από δύν άξζξα θαη θαηαιήγνπλ ζε δαγθάλεο Οη πνδνπξνζαθηξίδεο κνηάδνπλ κε ηα πόδηα Γνλνρσξηζηηθά Ενπλ ζε ζεξκέο πεξηνρέο κέζα ζε ηξύπεο 3-4 cm ή θάησ από πέηξεο Δίλαη δώα ζαξθνθάγα, αθίλδπλα γηα ηνλ άλζξσπν ηελ Διιάδα ππάξρνπλ ζε μεξέο πεξηνρέο αιιά όρη ζε ππθλνύο πιεζπζκνύο
Αθάξεα (Αξαρλίδηα, Υειεθεξαηωηά) Έρνπλ κηθξνζθνπηθό ή κηθξό κέγεζνο Σν ζώκα ηνπο είλαη ζπκπαγέο, σνεηδέο. Γελ θαίλνληαη ηα κεηακεξή, νύηε ζηνλ θεθαινζώξαθα, νύηε ζηελ θνηιηά πλήζσο νη πνδνπξνζαθηξίδεο ππνπιάζζνληαη Δίλαη ηα κόλα Αξαρλίδηα πνπ έρνπλ πξνλπκθηθά ζηάδηα
Αθάξεα Πνδνπξνζαθηξίδεο & ρειεθεξαίεο θεθαινζώξαθαο θνηιηά
Αθάξεα Δμαπιώλνληαη ζε όινπο ηνπο ρεξζαίνπο βηόηνπνπο αθόκα θαη ζηα γιπθά λεξά Δίλαη ζπλήζσο εμσπαξάζηηα θπηώλ θαη δώσλ ή είλαη ζαπξνθάγα ή πακθάγα Ζ κεγάιε ππθλόηεηα ησλ πιεζπζκώλ ηνπο ηα θάλεη ζεκαληηθή νηθνινγηθή νκάδα, θαη πεγή ηξνθήο γηα άιια κεγαιύηεξα αζπόλδπια
Τπόθπιν Καξθηλνεηδή Βαζηθνί δηαγλωζηηθνί ραξαθηήξεο: Σν ζώκα δηαηξείηαη ζε θεθαινζώξαθα θαη θνηιηά Γύν δεύγε θεξαηώλ θαη 3 δεύγε ζηνκαηηθώλ εμαξηεκάησλ
Τπόθπιν Μπξηάπνδα Οκνηαμίεο: Γηπιόπνδα Υεηιόπνδα Παπξόπνδα ύκθπια
Μπξηάπνδα Βαζηθνί δηαγλσζηηθνί ραξαθηήξεο: ώκα πνπ απνηειείηαη από θεθάιη θαη καθξύ, επαλαιακβαλόκελν θνξκό Έλα δεύγνο θεξαηώλ (ν αξηζκόο ησλ άιισλ θεθαιηθώλ εμαξηεκάησλ πνηθίιεη) Πνιιά (αιιά όρη 10000!) εμαξηήκαηα ζηνλ θνξκό
Οκνηαμία Υεηιόπνδα Οκνηαμία Γηπιόπνδα Οκνηαμία ύκθπια Οκνηαμία Παπξόπνδα Μπξηάπνδα
Μπξηάπνδα [έλα δεύγνο θεξαηώλ, θεθάιη & θνξκόο, θνξκόο κε πνιιά δεύγε πνδηώλ] Γηπιόπνδα Γύν δεύγε πνδηώλ αλά νξαηό κεηακεξέο, πξνζαξηεκέλα θάηω από ην ζώκα Υεηιόπνδα ύκθπια Εεύγνο γλάζωλ θάηω από ην θεθάιη, έλα δεύγνο πνδηώλ αλά νξαηό κεηακεξέο πξνζαξηεκέλα ζην πιάη ηνπ ζώκαηνο. Όρη γλάζνη, όρη κάηηα, πόδηα πξνζαξηεκέλα ζην πιάη ηνπ ζώκαηνο.
Απιό κεηακεξέο Γηπινκεηακεξέο
Υεηιόπνδα (Μπξηάπνδα) Έρνπλ ζώκα επίκεθεο, πηεζκέλν λσηνθνηιηαθά κε επδηάθξηηα κεηακεξή (από 15 κέρξη 181) Μήθνο: 3mm-27cm Κεθαιή: 1 δεπγάξη θεξαίεο, 1 δεπγάξη ζηαγόλεο θαη 2 δεύγε ζηνκαηηθώλ εμαξηεκάησλ ε θάζε κεηακεξέο ππάξρεη 1 δεπγάξη πόδηα. Σν πξώην δεπγάξη πίζσ από ην θεθάιη έρεη ηξνπνπνηεζεί ζε ζθιεξά, νμύιεθηα εμαξηήκαηα κε δειεηήξην Δίλαη δώα γνλνρσξηζηηθά. Ζ έμνδνο ηνπ γελλεηηθνύ ζπζηήκαηνο ζε αληίζεζε κε ηα άιια Μπξηάπνδα, βξίζθεηαη ζηα ηειεπηαία κεηακεξή ηνπ ζώκαηνο Ζ αλαπλνή γίλεηαη κε ηξαρείεο. Ζ αλάπηπμε είλαη άκεζε Γλσζηέο κνξθέο: θνιόπελδξα, αξαληαπνδαξνύζα.
Κεραία Οφθαλμοί 1ο μώτο 2ο μώτο 2η κάτω γμάθος 1η κάτω γμάθος Γμαθοπόδιο 1ο πόδι 2ο πόδι
Υεηιόπνδα Σππηθά ρεξζαία δώα, θπξίσο λπρηόβηα πλήζσο ηα ζπλαληάκε θάησ από πέηξεο κέζα ζηε ζηξσκλή, ζε θνξκνύο ή αθόκα θαη κέζα ζηα ζπίηηα Σξέθνληαη θπξίσο κε έληνκα, ζθνπιήθηα, αξάρλεο, αθόκα θαη ζθνξπηνύο. Μεγάιεο ζθνιόπελδξεο ηξέθνληαη θαη κε ζαύξεο θαη κηθξά πνπιηά
θνινπελδξόκνξθν Γεωθηιόκνξθν θνπηηγεξόκνξθν Ληζνβηόκνξθν
Γηπιόπνδα (Μπξηάπνδα) ώκα επίκεθεο, ζπλήζσο θπιηλδξηθό Μήθνο: 3mm κέρξη 10 cm Κεθαιή: 1 δεπγάξη θνληέο θεξαίεο πνπ απνηεινύληαη από 7 ηκήκαηα, ζηαγόλεο θαη ζηνκαηηθά εμαξηήκαηα Σα 4 κεηακεξή κεηά ην θεθάιη απνηεινύλ ην ζώξαθα πνπ είλαη εθνδηαζκέλνο κε 3 δεπγάξηα πόδηα Ζ θνηιηά απνηειείηαη από 9-100 κεηακεξή εθνδηαζκέλα κε 2 δεπγάξηα πόδηα ην θάζε έλα (=Γηπιόπνδα) Ζ έμνδνο ηνπ γελλεηηθνύ ζπζηήκαηνο βξίζθεηαη κπξνζηά ζην 3ν κεηακεξέο ηνπ ζώξαθα Αλαπλένπλ κε ηξαρείεο Ζ αλάπηπμε είλαη άκεζε.
Γηπιόπνδα Σππηθά ρεξζαία δώα, θπξίσο λπρηόβηα πλαληώληαη ζε κέξε πνπ ππάξρεη πγξαζία θαη ζεπόκελε θπηηθή νπζία, θάησ από πέηξεο, ζηε ζηξσκλή, ζε θνξκνύο δέλδξσλ Σξέθνληαη απνθιεηζηηθά κε μεξή θπηηθή νπζία Δίλαη δώα βξαδπθίλεηα. Γηα λα απνκαθξύλνπλ πηζαλνύο ερζξνύο εθθξίλνπλ δηάθνξεο νπζίεο.
Γηπιόπνδα Οθζαικνί 2ν κεηακεξέο 1ν μεταμερές Κεξαία Άλω γλάζνο Βάζε γλάζνπ 1ν πόδη
Πνιπμελίδηα Υνξδεπκαηίδηα Πνιπδεζκίδηα Οληζθόκνξθα Ηνπιίδηα
Παπξόπνδα θαη ύκθπια Σα Παπξόπνδα έρνπλ κήθνο κέρξη 2 mm Έρνπλ κάηηα Σν ζώκα ηνπο ξαρηαία θαιύπηεηαη από 6 πιάθεο Έρνπλ 9 δεπγάξηα πόδηα Σξέθνληαη κε λεθξή θπηηθή νπζία. (Μπξηάπνδα) Σα ύκθπια έρνπλ άζπξν ρξώκα, κήθνο κέρξη 6mm Γελ έρνπλ κάηηα Σα ώξηκα άηνκα έρνπλ 12 δεπγάξηα πόδηα Σξέθνληαη θαη απηά κε λεθξή θπηηθή νπζία.
Έληνκα Βαζηθνί δηαγλσζηηθνί ραξαθηήξεο: ώκα πνπ δηαηξείηαη ζε θεθάιη, ζώξαθα θαη θνηιηά Έλα δεύγνο θεξαηώλ Σξία δεύγε ζηνκαηηθώλ εμαξηεκάησλ Σξία δεύγε πνδηώλ ζην ζώξαθα πρλά έλα ή δύν δεύγε θηεξώλ