Εισαγωγή Το κυματοειδές χαρτόνι ως υλικό έχει ποικίλες εφαρμογές στον κλάδο της συσκευασίας και της μεταφοράς των τροφίμων. Τα κύρια προτερήματά του είναι το χαμηλό κόστος, η διαθεσιμότητά του, η εύκολη διαμόρφωση και ο κύκλος ζωής του, λόγω της αποικοδόμησης του χαρτιού. Οι ιδιότητες του κυματοειδούς χαρτονιού, ως υλικού συσκευασίας, μπορούν να μεταβληθούν ανάλογα µε τη διεργασία παραγωγής του καθώς και με την προσθήκη χημικών ουσιών βελτίωσης στην κατασκευή του φύλλου. Φορέας ελέγχου - ΕΦΕΤ Ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων είναι το όργανο που διενεργεί τους τακτικούς και τους μετά από καταγγελία ή αίτημα φορέα, ελέγχους σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων. Οι έλεγχοι αυτοί αφορούν τις επιχειρήσεις τροφίμων που εμπλέκονται στην παρασκευή, μεταποίηση, παραγωγή, συσκευασία, αποθήκευση, μεταφορά, διανομή και προσφορά προς πώληση ή διάθεση στον καταναλωτή, στα τρόφιμα που παράγονται, διακινούνται ή εισάγονται στη χώρα μας ή εξάγονται από αυτή. Σκοπός των ελέγχων αυτών είναι να ελεγχθεί η συμμόρφωση προς τη εθνική και κοινοτική νομοθεσία και κανονισμούς και να διασφαλιστεί η προστασία της υγείας και των οικονομικών συμφερόντων των καταναλωτών.
Υλικά σε επαφή με τρόφιμα Κυματοειδής συσκευασία Η γενική κατεύθυνση για τα υλικά συσκευασίας, μεταφοράς και αποθήκευσης των τροφίμων εστιάζει στο ότι το υλικό δεν πρέπει: να θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία να επιφέρει απαράδεκτη μεταβολή στη σύσταση των τροφίμων ή αλλοίωση των οργανοληπτικών τους χαρακτηριστικών. Πιο συγκεκριμένα οι επιχειρήσεις παραγωγής και μεταποίησης κυματοειδούς χαρτονιού εντάσσονται στην κατηγορία των επιχειρήσεων χαμηλής επικινδυνότητας για την ασφάλεια των τροφίμων και οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν είναι οι εξής: Φυσικοί κίνδυνοι: μεταφορά ξένου σώματος από το χαρτί και την παραγωγική του διαδικασία στο τρόφιμο. Χημικοί κίνδυνοι: προέρχονται από την πιθανή χρήση μη εγκεκριμένων α και β υλών (χαρτί, χρώματα, κόλλες, βερνίκια κ.α.) Οι χάρτινες συσκευασίες των τροφίμων διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Α. Συσκευασία λιανικής πώλησης που έρχεται σε απ ευθείας επαφή με το τρόφιμο και αποτελεί την πρωτογενή συσκευασία. (π.χ. κουτί για πίτσα) Β. Συσκευασία για μεταφορά και διανομή των προϊόντων η οποία έρχεται σε άμεση επαφή με μονάδες συσκευασμένων προϊόντων και αποτελεί τη δευτερογενή συσκευασία. (π.χ. χαρτοκιβώτιο με συσκευασμένους χυμούς)
Συνεπώς και οι δύο κατηγορίες συσκευασίας επιβάλλεται να µη μεταφέρουν στα τρόφιμα συστατικά τους σε µη αποδεκτή ποσότητα αλλά ούτε να προκαλούν οποιασδήποτε φύσης αλλοίωση (υφή, οσμή, κ.α.). Η μεταφορά οποιουδήποτε συστατικού προς το τρόφιμο ονομάζεται μετανάστευση (migration) και εξαρτάται τόσο από τη φύση του υλικού συσκευασίας όσο και από τη κατηγορία του τροφίμου. Ο ΕΦΕΤ για τις ανάγκες της δειγματοληψίας και της ανάλυσης επικινδυνότητας των υλικών συσκευασίας διαχωρίζει τα τρόφιμα σε πέντε βασικές κατηγορίες: Υδατικά τρόφιμα (υδατικά τρόφιμα με ph > 4,5) Όξινα τρόφιμα (υδατικά τρόφιμα με ph < 4,5) Αλκοολούχα τρόφιμα Λιπαρά τρόφιμα Ξηρά τρόφιμα Είναι προφανές ότι στην πλειοψηφία των κατηγοριών τροφίμου, το κυματοειδές χαρτόνι παίζει το ρόλο της δευτερογενούς συσκευασίας καθώς το τρόφιμο προστατεύεται πρωτοβάθμια σε μεγάλο βαθμό από πιθανή μετανάστευση ή αλλοίωσή του μέσω της πλαστικής, αλουμινένιας, χάρτινης ή συνδυασμό των παραπάνω, συσκευασίας. Ο κίνδυνος μετανάστευσης στην περίπτωση αυτή είναι μικρός αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί καθώς δεν είναι δεδομένη η μη μετανάστευση χημικών ουσιών από το χαρτόνι στο ίδιο το τρόφιμο. Από την άλλη οι ολοένα αυξανόμενες χρήσεις του κυματοειδούς χαρτονιού στη συσκευασία των προϊόντων αλυσίδων γρήγορης εστίασης (π.χ. πίτσα, χάμπουργκερ κ.α.) αλλά και της πλειοψηφίας των οπωροκηπευτικών προϊόντων, το φέρνουν σε άμεση επαφή με τα παραπάνω κι επιβάλλει την υιοθέτηση αυστηρών προδιαγραφών και πρακτικών σε όλη την παραγωγική διαδικασία.
Η ΒΙΟΚΥΤ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ ΑΕΒΕ Η εταιρία στα πλαίσια της Πολιτικής Ποιότητας που δεσμεύει Διοίκηση και εργαζόμενους, τηρεί, εφαρμόζει και ανανεώνει διαρκώς ένα Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας και Περιβάλλοντος σύμφωνα με τις απαιτήσεις των διεθνών προτύπων ISO 9001:2008 και 14001:2004 αντίστοιχα. Εκτός αυτού, η εταιρία, στο πλαίσιο της εφαρμογής των βασικών αρχών για την ασφάλεια των τροφίμων, συμμορφώνεται με την εθνική κι ευρωπαϊκή νομοθεσία και κανονισμούς με μία σειρά προληπτικών αλλά κι επεμβατικών ενεργειών καθ όλη την παραγωγική διαδικασία: Συνεργασία με προμηθευτές α υλών των οποίων τα προϊόντα είναι εγκεκριμένα για την συσκευασία τροφίμων. Ειδικότερα για περιπτώσεις κυματοειδούς προϊόντος για πρωτογενή συσκευασία, απαιτείται πιστοποίηση καταλληλότητας για απευθείας επαφή με τρόφιμο. Τα πιστοποιητικά αυτά των προμηθευτών αναφέρουν σαφώς την κατηγορία ή τις κατηγορίες τροφίμου για την οποία είναι κατάλληλο για επαφή το προϊόν τους. Απαραίτητη είναι επίσης η αναφορά της πρότυπης μεθοδολογίας βάσει της οποίας έχουν γίνει οι δοκιμές από ανεξάρτητους φορείς πιστοποίησης για λογαριασμό του προμηθευτή καθώς και η χρονική διάρκεια ισχύος του πιστοποιητικού. Υιοθέτηση των αρχών για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας Διαδικασίες ιχνηλάτησης των προϊόντων Διαρκής έλεγχος και διορθωτικές ενέργειες σε περιπτώσεις αποκλίσεων Εκτός αυτού τα τελευταία χρόνια η ολοένα αυξανόμενη χρήση του ανακυκλωμένου χαρτιού στα υλικά συσκευασίας, έχει οδηγήσει την εταιρία στη συστηματική αξιολόγηση των προμηθευτών χάρτου αλλά και των προϊόντων της, μέσω συνεργασίας της με διαπιστευμένους φορείς που πραγματοποιούν όλες τις απαραίτητες χημικές αναλύσεις όπως είναι οι συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, αλλεργιογόνων, φωτοεκκινητών, φθαλικών εστέρων, πενταχλωροφαινόλης, διοξινών (PCDD/PCDF/PCB) κ.α. αλλά και τους ελέγχους μεταφοράς οσμής ή γεύσης προκειμένου να αποκλεισθούν οι κίνδυνοι από ρυπαντές προηγούμενης χρήσης του ανακυκλωμένου χαρτιού. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η αποτελεσματική εφαρμογή από την εταιρία όλων των ασφαλιστικών δικλείδων για την προστασία του τελικού καταναλωτή.
Παράρτημα οδηγός νομοθεσίας Όπου υπάρχει νομοθεσία για επαφή με τρόφιμα, για ένα υλικό συσκευασίας ή για ένα συστατικό του, η συμμόρφωση ακολουθεί κατά προτίμηση την ακόλουθη σειρά: Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για επαφή με τρόφιμα (Ευρωπαϊκές Οδηγίες 1935/2004, 2023/2006) και αντίστοιχη εθνική νομοθεσία (Κώδικας Τροφίμων και Ποτών -Άρθρα 9,21,24- που έχει προκύψει ως εφαρμογή της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας) Όπου η Ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι ατελής, εθνική νομοθεσία των κρατών μελών της ΕΕ. Με ποια εθνική νομοθεσία πρέπει να υπάρξει συμμόρφωση, εξετάζεται κατά περίπτωση λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω: Το κράτος μέλος, έδρα του μεταποιητή Το κράτος μέλος όπου το προϊόν συσκευάζεται Το κράτος μέλος που πωλείται Καταλληλότητα της υπάρχουσας νομοθεσίας Την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης Όπου η ευρωπαϊκή νομοθεσία και η νομοθεσία των κρατών μελών είναι ατελής, μπορεί να γίνει αναφορά στις παρακάτω οδηγίες ή συστάσεις για λόγους συμμόρφωσης: Γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής επιστημονικής επιτροπής για τα τρόφιμα SCF και της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων ESFA Εθνικές γνωμοδοτήσεις (Recommendations BfR XXXVI) Εθνικές Νομοθεσίες εκτός ΕΕ (FDA (176.170, 176.180), Ελβετική Νομοθεσία) Ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σχετικές και κατά το δυνατόν επίσημα αναγνωρισμένες βιομηχανικές πρακτικές και πρότυπα, που έχουν εκδοθεί από ευρωπαϊκές ενώσεις, όπως οι ΟΒΠ και οι λίστες απαγόρευσης των CEPE/EuPIA, ο οδηγός της EuPIA για μελάνια που εφαρμόζονται στην πλευρά που δεν έρχεται σε επαφή με το τρόφιμο, και οι ΟΒΠ της EAA για κράματα αλουμινίου που προορίζονται για άμεση επαφή με τα τρόφιμα.
Πηγές 1. Συσκευασία Τρόφιμων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Χημικών Μηχανικών Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Τροφίμων, 2009 2. Υλικά και αντικείμενα σε επαφή με τρόφιμα εξελίξεις στη νομοθεσία, Γενικό Χημείο του Κράτους, Δρ. Ευγενία Λαμπή 3. Ασφάλεια υλικών σε επαφή με τρόφιμα Γενικό Χημείο του Κράτους 4. Οδηγός Ορθής Πρακτικής για την παραγωγή εύκαμπτων υλικών συσκευασίας ΕΦΕΤ 5. Διαδικτυακή πύλη www.efet.gr