ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 3 η Άσκηση - Εισαγωγή Ακριβή Λέκα Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Δρ. Ε.Μ.Π., Μέλος Ε.Δ.Ι.Π. Ε.Μ.Π. ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στρατηγέα Αναστασία Αναπλ. Καθηγ. Ε.Μ.Π.
ΑΔΕΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς. 2
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Αυξανόμενος όγκος παραγόμενων αποβλήτων (αστικοποίηση, εκβιομηχάνιση) ΛΟΓΩ Αύξησης ρυθμού ανάπτυξης Αλλαγής καταναλωτικών προτύπων ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 3
ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Μεγαλύτερη παραγωγή στις ανεπτυγμένες χώρες Αντιστάθμιση με τις εξελιγμένες τεχνολογίες διαχείρισης και τη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του πληθυσμού 4
ΑΠΟΒΛΗΤΑ: Κάθε ουσία ή αντικείμενο το ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ οποίο απορρίπτεται (Παρ. 3, Ν.4042/2012) ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Μείωση αποβλήτων στην πηγή τους (reduce) Επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων (reuse) Ανακύκλωση (recycle) Ανάκτηση ενέργειας από ακατέργαστα υλικά Διαχείριση αποβλήτων Διάθεση υπολειμμάτων 5
ΠΗΓΕΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Οικιακά απορρίμματα, στάχτες, κατάλοιπα γυαλιών, φύλλα, χαρτιά κ.ά. Απόβλητα από βιομηχανικές και εμπορικές εγκαταστάσεις, γραφεία, αυλές και κήπους Κοπριές, αφυδατωμένη ιλύς, προϊόντα από καθαρισμούς δημόσιων οδών, πάρκων, κ.ά. Προϊόντα καθαρισμού και κατάλοιπα χώρων εκθέσεων, αγορών, κ.λπ. Απόβλητα από σχολεία, νοσοκομεία, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, δημόσια κτίρια Ογκώδη αντικείμενα εγκαταλελειμμένα σε δημόσιους χώρους 6
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ OIKIAKΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ 1. Χαρτί χαρτόνι 2. Μέταλλα 3. Γυαλί 4. Πλαστικά 5. Ύφασμα, ξύλο, δέρμα, λάστιχο 6. Αδρανή 7. Ζυμώσιμα 8. Υπόλοιπα Πηγή: Διαχείριση και Ενεργειακή Αξιοποίηση Απορριμμάτων, Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών, ΤΕΙ Χαλκίδας,Μάϊος 2004 7
ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ Πηγή: Διαχείριση και Ενεργειακή Αξιοποίηση Απορριμμάτων, Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών, ΤΕΙ Χαλκίδας,Μάϊος 2004 8
ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ (μέσες τιμές) 9
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΑΦΗ ΚΑΥΣΗ στραγγίσματα στα υπόγεια νερά διάχυση στον αέρα τοξικών ουσιών τοξικά υπολείμματα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 10
Reduce, Reuse, Recycle - 3Rs ΜΕΙΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Μείωση αποβλήτων (πρόληψη) Επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων (μείωση όγκου αποβλήτων) Ανακύκλωση - κομποστοποίηση όσο περισσότερων αποβλήτων γίνεται (περαιτέρω αξιοποίηση αποβλήτων) ΚΑΥΣΗ ή επεξεργασία αποβλήτων που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν ή να κομποστοποιηθούν ΤΑΦΗ υπολειμμάτων σε υψηλού τεχνικού επιπέδου χώρους υγειονομικής ταφής 11
ΚΑΥΣΗ Βασική μέθοδος επεξεργασίας αποβλήτων στις Ευρωπαϊκές Χώρες ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ Πηγή: Διαχείριση και Ενεργειακή Αξιοποίηση Απορριμμάτων, Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών, ΤΕΙ Χαλκίδας,Μάϊος 2004 12
ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗΣ ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ 13
Μέθοδος της ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ελεγχόμενης και οργανωμένης διάθεσης αποβλήτων στο έδαφος σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ) 14
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΡΗΣΗ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΧΥΤΑ Χώροι Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων Τα απόβλητα τοποθετούνται σε στρώσεις, συμπιέζονται και καλύπτονται με κατάλληλο αδρανές υλικό σε καθημερινή βάση Χρόνος ζωής περίπου 30 χρόνια Όταν ο χώρος διάθεσης φθάσει στην τελική του χωρητικότητα, τοποθετείται τελική στρώση αδρανούς υλικού και στρώμα χώματος κατάλληλο για δενδροφύτευση αποκατάσταση τοπίου 15
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΠΙΟΥ Χωματουργικές εργασίες διαμόρφωσης και εξομάλυνσης αναγλύφου Κατασκευή έργων τελικής κάλυψης Έργα διαχείρισης ομβρίων Έργα μεταφροντίδας αποκατεστημένου χώρου Έργα πρασίνου, δενδροφυτεύσεις Λοιπά έργα (περίφραξη, πύλη εισόδου, κ.λπ.) 16
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΧΥΤΑ - ΚΟΣΣΟΒΟ μετά τη λειτουργία... κατά τη λειτουργία... 17
ΧΥΤΑ ΧΑΔΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗ Χώρος Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων Ελεγχόμενη και οργανωμένη διάθεση κανόνες προστασίας περιβάλλοντος Δεν πληρούν κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος αέριοι ρύποι - ρύπανση υδροφορέων 18
ΟΙ ΧΑΔΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ 2012 Πηγή: ΥΠΕΚΑ, 2012 19
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΧΥΤΑ Κατάλληλοι για ένα ευρύ φάσμα αποβλήτων Σχετικά χαμηλό κόστος Διαθεσιμότητα χώρων σε πολλές περιοχές Παραγωγή βιοαερίου (ΑΠΕ) Παραγωγή θερμότητας ή ηλεκτρικής ενέργειας Δυνατότητα ανάπλασης μετά το κλείσιμο του ΧΥΤΑ 20
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΧΥΤΑ Μετά το κλείσιμο του ΧΥΤΑ, η γη μπορεί να είναι ακατάλληλη για κάποιες χρήσεις, λόγω ρύπανσης Υπάρχει πάντα ένας μικρός κίνδυνος ρύπανσης από τη λειτουργία των ΧΥΤΑ Το βιοαέριο, αν δεν τεθεί υπό έλεγχο, μπορεί να είναι επικίνδυνο (πυρκαγιά, έκρηξη, κ.ά.) Η ανάκτηση ενέργειας από ΧΥΤΑ δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτική Όχληση λόγω θορύβου, οσμών, διέλευσης οχημάτων και αισθητικής υποβάθμισης 21
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ... περιβαλλοντικά αποδεκτή μέθοδος διάθεσης ΑΝΑΓΚΗ περιβαλλοντικής αποκατάστασης μετά το πέρας της λειτουργίας του ΧΥΤΑ 22
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΕΥΡΕΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΗ ΜΕ ΤΑΣΕΙΣ ΜΕΙΩΣΗΣ Ποσότητες αποβλήτων που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ kg/άτομο/έτος 23
ΧΩΡΟΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ - ΧΥΤΥ ΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣ ΧΥΤΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Στηρίζεται στην ανακύκλωση και τη δραστική μείωση των αποβλήτων που καταλήγουν σε ταφή ΤΑΦΗ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ 24
Χώρες που απαγορεύουν (ή προτίθενται να απαγορεύσουν) την ταφή βιοαποικοδομήσιμων αποβλήτων στην Ευρώπη Στροφή προς ΧΥΤΥ ΠΗΓΗ: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, 2002 25
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 26
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Οδηγία 1975/442/ΕΟΚ για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων Οδηγία 2000/76/ΕΚ, για την αποτέφρωση αποβλήτων Οδηγία 1999/31/ΕΚ για την υγειονομική ταφή αποβλήτων Οδηγία 2008/98/ΕΚ για το πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων 27
ΟΔΗΓΙΑ 75/442/ΕΟΚ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Τα κράτη-μέλη οφείλουν να απαγορεύουν την εγκατάλειψη, την απόρριψη και την ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων (ΧΑΔΑ) Οφείλουν να προάγουν την πρόληψη της δημιουργίας, την ανακύκλωση και τη μεταποίηση των αποβλήτων, προκειμένου αυτά να επαναχρησιμοποιηθούν Reduce, Reuse, Recycle 3Rs 28
ΟΔΗΓΙΑ 2000/76/ΕΚ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΚΟΠΟΣ... πρόληψη ή περιορισμός αρνητικών επιδράσεων καύσης αποβλήτων στο περιβάλλον Ρύπανση μέσω εκπομπών σε: ατμοσφαιρικό αέρα έδαφος επιφανειακά και υπόγεια ύδατα Επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου 29
ΟΔΗΓΙΑ 1999/31/ΕΚ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟΧΟΣ: καθορισμός μέτρων, διαδικασιών και κατευθύνσεων για πρόληψη ή μείωση αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, από υγειονομική ταφή αποβλήτων Ρύπανση: επιφανειακών και υπογείων υδάτων εδάφους ατμόσφαιρας Επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου καθ' όλο τον κύκλο ζωής του χώρου υγειονομικής ταφής 30
ΟΔΗΓΙΑ 2008/99/ΕΚ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟΧΟΣ: ΠΡΟΛΗΨΗ Πηγή: Υπ. Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Ο ρυπαίνων πληρώνει Επέκταση υπευθυνότητας ρυπαίνοντος ΑΠΟΒΛΗΤΑ - ΣΤΟΧΟΙ 2020 Επαναχρησιμοποίηση Ανακύκλωση 31
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ενσωμάτωση στην ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ των Οδηγιών που εκδίδει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο 32
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Διαχείριση, Επεξεργασία, Διάθεση Στερεών Αποβλήτων ΚΥΑ 49541/1424/86 (ΦΕΚ 444/Β/1986): διαχείριση στερεών αποβλήτων - εναρμόνιση με Οδηγία 1975/442/ΕΟΚ ΚΥΑ 82805/2224 (ΦΕΚ 699/Β/1993): μέτρα-όροι για περιορισμό ατμοσφαιρικής ρύπανσης από εγκαταστάσεις καύσης αστικών αποβλήτων ΚΥΑ 69728/824/96 (ΦΕΚ 358/Β/1996): μέτρα διαχείρισης στερεών αποβλήτων ΚΥΑ 113944/97 (ΦΕΚ 1016/Β/1997): εθνικός σχεδιασμός διαχείρισης στερεών αποβλήτων ΚΥΑ 114218/97 (ΦΕΚ 1016/Β/1997): κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών-γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων 33
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Διαχείριση, Επεξεργασία, Διάθεση Στερεών Αποβλήτων ΚΥΑ 114218/97 (ΦΕΚ 1016/Β/1997): κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 B): μέτρα - όροι για την υγειονομική ταφή αποβλήτων - εναρμόνιση με Οδηγία 1999/31/ΕΚ ΚΥΑ 22912/1117/2005 (ΦΕΚ 759 B): μέτρα - όροι για πρόληψη και περιορισμό ρύπανσης περιβάλλοντος από την αποτέφρωση αποβλήτων - εναρμόνιση με Οδηγία 2000/76/ΕΚ Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/13-2-2012): κατάρτιση πλαισίου παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων - εναρμόνιση με Οδηγία 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα 34
ΚΥΑ 69728/824/96 Γενικές κατευθύνσεις πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο (Γενικό Πλαίσιο Στόχοι - Μέθοδοι Διαχείρισης) Όροι καταλληλότητας και ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ για την ΕΠΙΛΟΓΗ χώρων διάθεσης / αξιοποίησης στερεών αποβλήτων Ενιαίες διαδικασίες - όροι για το σχεδιασμό διαχείρισης στερεών αποβλήτων (Φορείς διαχείρισης, υποχρεώσεις - δικαιώματα, αναφορά στην επιλογή μεθόδου, επιπτώσεις, προς μελέτη στοιχεία, κ.λπ.) 35
ΚΥΑ 114218/97 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ χώρων διάθεσης (έργα διαχείρισης ομβρίων, συστήματα μόνωσης πυθμένα, διαχείριση στραγγισμάτων και βιοαερίου, κ.λπ.) εξοπλισμού προσωρινής αποθήκευσης και συλλογής αποβλήτων (τυποποίηση κάδων, συχνότητα πλύσης κάδων, συχνότητα δρομολογίων, κ.λπ.) μονάδων ανάκτησης ή κομποστοποίησης (εξοπλισμός, διαδικασίες) 36
N.2012 ΦΕΚ24/Α/13-02-2012 Ορισμός και ιεράρχιση εργασιών διαχείρισης αποβλήτων, όπως πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση ενέργειας και διάθεση αποβλήτων Κατευθύνσεις πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων) Διαδικασία έκδοσης αδειών για τη διάθεση αποβλήτων (Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, Άδεια Λειτουργίας) Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων (Φορέας διαχείρισης, υποχρεώσεις- δικαιώματα) 37
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Σχεδιασμός διαχείρισης αποβλήτων σε επίπεδο περιφέρειας Υπό λειτουργία ΧΑΔΑ:69 Πληθυσμός που ΔΕΝ εξυπηρετείται από ΧΥΤΑ: 45% (οικιακά απορρίμματα) ΧΑΔΑ που έχουν παύσει τη λειτουργία τους, δεν έχουν αποκατασταθεί - 202 προς αποκατάσταση έως το 2015 - Περιβαλλοντικές οχλήσεις Υπό λειτουργία ΧΥΤΑ: μη ορθός τρόπος λειτουργίας, απουσία ελέγχου - παρακολούθησης Ανύπαρκτη ενεργειακή αξιοποίηση ΠΗΓΕΣ Ημερίδα Τεχνολογίες Διαχείρισης Στερών Αποβλήτων, 2004 και ΥΠΕΚΑ - 2014 38
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΧΥΤΑ Καταγραφή ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ Συγκρότηση από το Νομάρχη γνωμοδοτικής επιτροπής Σύνταξη μελέτης προέγκρισης χωροθέτησης Εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) με τις προτεινόμενες εναλλακτικές θέσεις Απόφαση έγκρισης μελέτης περιβαλλοντικών όρων Εκπόνηση τεχνικής μελέτης κατασκευής Κατασκευή - άδεια λειτουργίας ΧΥΤΑ 39
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΧΥΤΑ / ΜΠΕ Ονομασία και είδος έργου Περίληψη ΜΠΕ (..., ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ) Γεωγραφική θέση προτεινόμενου έργου Υφιστάμενη κατάσταση φυσικού περιβάλλοντος Υφιστάμενη κατάσταση ανθρωπογενούς περιβάλλοντος Περιγραφή έργου (..., Εναλλακτικές Θέσεις Χωροθέτησης - Συγκριτική αξιολόγηση) Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων Μέτρα αντιμετώπισης περιβαλλοντικών επιπτώσεων Κοινωνικές επιπτώσεις - Συνολικές ωφέλειες έργου 40
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΧΥΤΑ / ΜΠΕ Με την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ορίζονται τουλάχιστον: Τύποι και ποσότητες αποβλήτων Τεχνικές απαιτήσεις για τις προτεινόμενες εργασίες Μέτρα Ασφαλείας και Προφύλαξης Προτεινόμενη μέθοδος για κάθε τύπο εργασίας Εργασίες Παρακολούθησης και Ελέγχου Αναγκαία μέτρα κατά το κλείσιμο και την παύση λειτουργίας μιας εγκατάστασης 41
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ΕΜΠ» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους 42