ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... iii ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ...v ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... vii KEΦAΛAIO I EIΣAΓΩΓH 1. Η οικονομική ως επιστήμη μελέτης οικονομικών φαινομένων...1 2. Μικροοικονομικά και μακροοικονομικά φαινόμενα...2 3. Ορισμός, αντικείμενο και χρησιμότητα της μακροοικονομικής ανάλυσης...2 4. Εξέλιξη της μακροοικονομικής ανάλυσης...4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ...5 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ...5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ...5 KEΦAΛAIO II MEΘOΔOΛΟΓΙΑ MAKPOOIKONOMIKHΣ ANAΛYΣHΣ Α. ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ...7 1. Γενικές μέθοδοι...7 2. Μαθηματική μέθοδος...8 3. Στατιστική μέθοδος...9 4. Μακροοικονομικά υποδείγματα...9 5. Οικονομετρική μέθοδος... 10 6. Μαθηματικός προγραμματισμός... 10 7. Υποδείγματα εισροών-εκροών... 10 Β. ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ... 11 1. Υπόθεση, νόμος, θεωρία... 11 2. Πρότυπο, υπόδειγμα... 11 3. Έρευνα, εφεύρεση, καινοτομία... 11 4. Τεχνολογία, τεχνική... 11 5. Οικονομικό κύκλωμα... 11 6. Έννοια της ισορροπίας... 12 7. Έννοια αποθέματος και ροής... 12 8. Στατική, δυναμική και συγκριτική ανάλυση... 13 9. Συναλλαγή... 13 10. Συναλλασσόμενοι... 13 11. Τομείς οικονομικής δραστηριότητας... 14 12. Mακροαγορές... 14 13. Λοιπές έννοιες χρήσιμες στη Μακροοικονομική Ανάλυση... 14 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 15 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 15 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 16 KEΦAΛAIO III ΒΑΣΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ A. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ... 17 1. Παραγωγή... 17 vii
2. Διανομή... 23 3. Δαπάνη... 27 4. Ανταλλαγή... 28 5. Υπολογισμός των κυριότερων μακρομεγεθών σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό σύστημα λογαριασμών.... 30 B. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ... 32 1. Σχέσεις μεταξύ μονάδων, τομέων και λειτουργιών της οικονομίας... 32 2. Σχέσεις μακρομεγεθών... 33 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 35 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 36 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 36 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 37 ΑΣΚΗΣΕΙΣ... 38 KEΦAΛAIO IV ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 1. Παράγοντες συνολικής προσφοράς... 42 2. Παράγοντες συνολικής ζήτησης... 49 3. Παράγοντες προσφοράς και ζήτησης (αλληλεξάρτηση)... 51 4. Συνθήκες ισορροπίας και προσδιορισμός εισοδήματος κατά την κλασική θεωρία... 55 5. Συνθήκες ισορροπίας και προσδιορισμός εισοδήματος κατά την θεωρία του Keynes... 56 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 59 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 60 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 60 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 60 KEΦAΛAIO V ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ 1. Κατανάλωση και είδη αυτής... 63 2. Η συνάρτηση της κατανάλωσης... 64 3. Εισόδημα και κατανάλωση... 65 4. Αποταμίευση... 69 5. Συνάρτηση αποταμίευσης... 70 6. Σχέσεις κατανάλωσης και αποταμίευσης... 71 7. Πολλαπλασιαστής δαπάνης... 72 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 79 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 80 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 80 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 81 ΑΣΚΗΣΕΙΣ... 82 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI EΠENΔYΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ 1. Έννοια και διάκριση... 85 2. Συνάρτηση επένδυσης... 87 3. Αποδοτικότητα των επενδύσεων... 87 4. Προσδιοριστικοί παράγοντες αποδοτικότητας των επενδύσεων... 89 viii
5. Επιτόκιο... 94 6. Μέγεθος εισοδήματος, αποταμίευση και επένδυση... 96 7. Μεταβολή εισοδήματος. Η αρχή της επιτάχυνσης... 98 8. Σύνοψη προσδιοριστικών παραγόντων ιδιωτικής επένδυσης... 100 9. Προσδιοριστικοί παράγοντες δημόσιων επενδύσεων... 101 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 101 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 102 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 102 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 102 ΑΣΚΗΣΕΙΣ... 104 KEΦAΛAIO VII TO XPHMA ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1. Το χρήμα... 107 2. Οι λειτουργίες του χρήματος... 109 3. Το νομισματικό σύστημα... 109 4. Το νομισματικό σύστημα της Ελλάδας.... 110 5. Το Ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα, η ΟΝΕ και το Ευρώ... 111 6. Ο ρόλος των τραπεζών... 116 7. Τραπεζικό σύστημα και προσφορά χρήματος... 118 8. Zήτηση χρήματος... 122 9. Θεωρίες χρήματος... 127 10. Προσδιορισμός εισοδήματος και επιτοκίου ισορροπίας... 134 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 135 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 136 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 136 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 136 ΑΣΚΗΣΕΙΣ... 137 KEΦAΛAIO VIII ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑ 1. Πληθωρισμός... 139 2. Ανεργία... 142 3. Συνέπειες πληθωρισμού... 145 4. Πληθωρισμός ζήτησης... 148 5. Πληθωρισμός προσφοράς... 150 6. Σύγχρονες απόψεις περί πληθωρισμού... 153 7. Πληθωρισμός και ανεργία... 154 8. Έλεγχος πληθωρισμού... 160 9. Μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας... 162 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 162 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 163 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 163 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 164 ΑΣΚΗΣΕΙΣ... 164 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IX ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ 1. Έννοια και είδη οικονομικών διακυμάνσεων... 168 ix
2. Οικονομικοί ή επιχειρηματικοί κύκλοι... 169 3. Ανάλυση ενός οικονομικού κύκλου... 170 4. Τα αίτια των οικονομικών διακυμάνσεων... 172 5. Αλληλεπίδραση πολλαπλασιαστή - επιταχυντή... 173 6. Περιορισμοί της οικονομίας και της πολιτικής... 176 7. Επιπτώσεις των οικονομικών διακυμάνσεων στη οικονομική δραστηριότητα... 177 8. Έλεγχος οικονομικών διακυμάνσεων... 178 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 180 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 181 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 181 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 181 ΑΣΚΗΣΕΙΣ... 182 KEΦAΛAIO Χ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ, ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΥΗΜΕΡΙΑ 1. Έννοια, σημασία και μέτρηση οικονομικής μεγέθυνσης... 184 2. Προσδιοριστικοί παράγοντες οικονομικής μεγέθυνσης... 186 3. Υποδείγματα οικονομικής μεγέθυνσης... 193 4. Έννοια και θεωρίες οικονομικής ανάπτυξης... 198 5. Προσδιοριστικοί παράγοντες οικονομικής ανάπτυξης.... 203 6. Περιορισμοί οικονομικής μεγέθυνσης και ανάπτυξης... 203 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 206 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 207 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 207 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 208 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 1. Δημοσιονομικός τομέας, δημόσιος τομέας, κρατικός τομέας, κράτος.... 211 2. Ο ρόλος και το μέγεθος του δημοσιονομικού τομέα... 212 3. Δημόσια και ιδιωτικά αγαθά... 214 4. Εξωτερικές οικονομίες... 217 5. Ο δημοσιονομικός τομέας στην εθνική οικονομία... 220 6. Δημοσιονομικές δαπάνες... 221 7. Δημοσιονομικά έσοδα... 223 8. Κρατικός προϋπολογισμός... 227 9. Δημοσιονομικό έλλειμμα, Δημόσιο χρέος, δημόσιος δανεισμός, ιδιωτικοποιήσεις... 230 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 231 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 232 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 232 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 233 ΚΕΦΑΛΑΙΟ XII ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 1. Η έννοια της μακροοικονομικής πολιτικής... 235 2. Οι στόχοι της μακροοικονομικής πολιτικής... 236 3. Τα μέσα της μακροικονομικής πολιτικής... 238 x
4. Αλληλεξάρτηση στόχων και μέσων... 239 5. Οικονομική ανάλυση ορισμένων μέτρων... 241 6. Τα στάδια της οικονομικής πολιτικής... 244 7. Μακροοικονομικός προγραμματισμός... 245 8. Προγραμματισμός για οικονομική ανάπτυξη... 245 9. Ο Προγραμματισμός για ανάπτυξη μετά το έτος 2000... 247 10. Ποσοτικές μέθοδοι προγραμματισμού οικονομικής ανάπτυξης... 247 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 248 ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ... 248 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ... 248 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ... 249 BIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 251 ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΒΙΒΛΙΟΥ... 255 xi