1 Τίτλος: Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΑΣ Σενάριο (με τη χρήση ΤΠΕ) για ένα μάθημα Β τάξης δημοτικού, Μελέτης Περιβάλλοντος, βασισμένο στην ενότητα του Βιβλίου με τίτλο «Η Διατροφή μας» (σελ. 136). Κώστας Κύρος
2 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΩΝ Ανοίξτε το πρόγραμμα Revelation Natural Art και εντοπίστε το αρχείο omada_1. στην ομάδα τροφών «ΚΡΕΑΣ και ΨΑΡΙ». Διαλέξτε και τροφές που δεν έχουν μόνο κρέας ή ψάρι αλλά που τα περιέχουν (πχ. χάμπουργκερ κλπ.). Τροφές με «ΚΡΕΑΣ και ΨΑΡΙ» Κατόπιν εντοπίστε το αρχείο omada_2. στην ομάδα τροφών «ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ και ΟΣΠΡΙΑ» (πχ. ζυμαρικά, ψωμί κλπ.). «ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ και ΟΣΠΡΙΑ» Κατόπιν εντοπίστε το αρχείο omada_3. στην ομάδα τροφών «ΛΑΧΑΝΙΚΑ και ΦΡΟΥΤΑ».
ΛΑΧΑΝΙΚΑ και ΦΡΟΥΤΑ 3 Κατόπιν εντοπίστε το αρχείο omada_4. στην ομάδα τροφών «ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ». ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ Κατόπιν εντοπίστε το αρχείο omada_5. Συζητήστε για τα λίπη στην τάξη. Μιλήστε για το λάδι και τα διάφορα είδη του. Ποιες τροφές ανήκουν σε αυτή την ομάδα; στην ομάδα τροφών «ΛΙΠΗ». ΛΙΠΗ
4 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 ΤΑ ΓΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΦΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Πόσες φορές τρώμε την ημέρα; Συμπλήρωσε τον πίνακα με τα ονόματα των γευμάτων που συνηθίζουμε και τις ώρες που αντιστοιχούν: ΓΕΥΜΑ ΩΡΑ Πρωινό 10.00 Μεσημεριανό 18.00 Βραδινό Καταναλώνουμε τις ίδιες τροφές κάθε μέρα; Φτιάξε ένα πρόγραμμα διατροφής για μια εβδομάδα (Δευτέρα ως Κυριακή) με στάμπες από το R.N.A. Η κάθε μέρα σου να έχει ξεχωριστά φαγητά αλλά και κάποιες τροφές να επαναλαμβάνονται (πχ. γάλα) αν είναι ανάγκη να καταναλώνονται κάθε μέρα. Να περιέχει όλα τα γεύματα (πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό, βραδινό). Μπορείς να χρησιμοποιήσεις τα έτοιμα αρχεία (monday.rna, tuesday.rna, wednesday.rna, thursday.rna, saturday.rna, sunday.rna) και να βάλεις στάμπες με τις τροφές που επιλέγεις σε κάθε γεύμα της ημέρας. Εκτυπώστε το πρόγραμμά σας και συζητήστε στην τάξη για τις επιλογές σας.
5 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Επισκεφτείτε τη σελίδα http://www.coolfoodplanet.org/gr/kidz/quiz1.htm για να κάνετε ένα διατροφικό τεστ για παιδιά (βρίσκεται αποθηκευμένη στα «Αγαπημένα» του Η/Υ με το όνομα «Τεστ»). Δείτε επίσης και τα υπόλοιπα θέματα της σελίδας: http://www.coolfoodplanet.org/gr/kidz/index.htm (βρίσκεται αποθηκευμένη στα «Αγαπημένα» του Η/Υ με το όνομα «Πληροφορίες για τη διατροφή») σχετικά με τη διατροφή και το παιδί και συζητήστε σχετικά στην τάξη.
6 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Μελέτη Περιβάλλοντος Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών: Πιθανές λανθασμένες αντιλήψεις των μαθητών για την αξία ορισμένων τροφών που ανατρέπονται με το μάθημα. Σκοπός και στόχοι: Να γνωρίσουν οι μαθητές τις κατηγορίες τροφίμων και να μπορούν να επιλέγουν τις καταλληλότερες για την υγεία τους τροφές. Ειδικότερα: Ως προς το γνωστικό αντικείμενο: Να ξεχωρίζουν τις βασικές κατηγορίες τροφίμων, να επιλέγουν τα καταλληλότερα τρόφιμα ανά γεύμα και ανά ημέρα της εβδομάδας και να αποκτήσουν σωστές διατροφικές συνήθειες. Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ: Να χρησιμοποιήσουν το Revelation Natural Art και τον Φυλλομετρητή ως γνωστικά εργαλεία για την οικοδόμηση και την ανακάλυψη νέων γνώσεων (Διαδίκτυο) με ευχάριστο τρόπο. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία: Να εργαστούν οι μαθητές σε ομάδες, να αναγνωρίσουν τη συμβολή της ομαδικής εργασίας στην παραγωγή έργου και να αναδειχθεί η δυναμική του διαλόγου. Κατηγορία λογισμικού συνδυασμός κατηγοριών λογισμικού: Το λογισμικό Revelation Natural Art είναι ένα ανοιχτού τύπου λογισμικό που ευνοεί την ανάπτυξη δημιουργικότητας επικοινωνίας και έκφρασης μεταξύ των μαθητών. Χρησιμοποιώντας τις στάμπες και τα άλλα εργαλεία του προγράμματος οι μαθητές οικοδομούν νέες γνώσεις και αναπτύσσουν τη δημιουργικότητά τους. Ο Φυλλομετρητής είναι ένα «εργαλείο» που μας δίνει τη δυνατότητα αναζήτησης και πρόσβασης της πληροφορίας στο διαδίκτυο. Οι μαθητές χρησιμοποιούν ένα Φυλλομετρητή για να έχουν πρόσβαση σε μια συγκεκριμένη πύλη. Μέσα από τις υπερμεσικές εφαρμογές της πύλης (coolfoodplanet- Μη κερδοσκοπικός Ευρωπαϊκός
7 οργανισμός σχετικά με τη διατροφή - European Food Information Council) οι μαθητές ασκούνται και εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους για τη διατροφή. Διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες. Οργάνωση τάξης & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή: Η δραστηριότητα πραγματοποιείται στο εργαστήριο. Οι μαθητές είναι χωρισμένοι σε ομάδες των 2-3 ατόμων και ο κάθε μαθητής έχει συγκεκριμένο ρόλο στην ομάδα όπως πχ. συντονιστής, γραμματέας, σύμβουλος, κλπ. Οι ρόλοι εναλλάσσονται για να μπορέσουν όλοι οι μαθητές να χρησιμοποιήσουν τους ΗΥ. Σε κάθε Η/Υ του εργαστηρίου είναι εγκατεστημένο το Revelation Natural Art. Απαιτείται η ύπαρξης σύνδεσης στο διαδίκτυο (κατά προτίμηση ADSL) και ο απαραίτητος Φυλλομετρητής (Mozilla, Internet Explorer, κλπ). Να υπάρχει επίσης δυνατότητα εκτύπωσης. Ο εκπ/κός πρέπει να φτιάξει τα αρχεία που θα χρησιμοποιήσουν οι μαθητές μέσα από το πρόγραμμα. Αυτά τα αρχεία τα αντιγράφει σε όλους τους υπολογιστές του εργαστηρίου σε ένα φάκελο για να μπορούν να τα βρίσκουν εύκολα τα παιδιά μέσα από το πρόγραμμα Revelation Natural Art και πρόκειται για απλές κενές σελίδες με ένα τίτλο (γραμμένο από τον Εκπ/κο-εναλλακτικά θα μπορούσαν να τον γράψουν και οι ίδιοι οι μαθητές) ανάλογα με την ομάδα τροφίμων που επεξεργάζονται πχ το αρχείο omada_1.rna αναφέρεται στην ομάδα τροφίμων «ΚΡΕΑΣ και ΨΑΡΙ». Σε αυτή τη συγκεκριμένη σελίδα καλούνται οι μαθητές να βάλουν τις ανάλογες στάμπες για να δημιουργήσουν την ανάλογη διατροφική ομάδα. Αντιστοίχως υπάρχουν και τα υπόλοιπα 4 αρχεία με ονόματα omada_2.rna, omada_3.rna, omada_4.rna, omada_5.rna. Ακόμα ο εκπ/κος κατασκευάζει 7 αρχεία με τα ονόματα των ημερών της εβδομάδας χωρισμένα σε περιοχές ανάλογα με τα ημερήσια γεύματα (πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό και βραδινό). Για να χωρίσει τη σελίδα σε αυτές τις περιοχές χρησιμοποιεί τα πινέλα του προγράμματος και γράφει τις ετικέτες των γευμάτων με το εργαλείο κειμένου (ΠΡΩΙΝΟ, ΔΕΚΑΤΙΑΝΟ, κλπ). Έτσι για κάθε μέρα τις εβδομάδας θα μπορούν οι μαθητές να βάζουν στάμπες με φαγητά ανά γεύμα φτιάχνοντας ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα διατροφής. Και αυτά τα αρχεία τα αντιγράφει σε όλους τους υπολογιστές του εργαστηρίου στον ίδιο φάκελο για να μπορούν να τα βρίσκουν εύκολα τα παιδιά μέσα από το πρόγραμμα Revelation Natural Art
8 Κατόπι θα πρέπει να προσθέσει στα «Αγαπημένα» όλων των Φυλλομετρητών του εργαστηρίου τις σελίδες που αναφέρονται στο Φύλλο Εργασίας 3 (με τα ονόματα «Τεστ» και «Πληροφορίες για τη διατροφή») για να μην πληκτρολογούν τα παιδιά μεγάλες διευθύνσεις και αργούν. Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου: Πρόκειται για μια εργασία που βασίζεται σε ομάδες (ομαδοσυνεργατική). Τα παιδιά συζητούν και αποφασίζουν από κοινού για τον τρόπο που θα απαντήσουν στις ερωτήσεις. Μέσα από τη χρήση των ΤΠΕ (ως γνωστικά εργαλεία) τα παιδιά ανακαλύπτουν τις κυριότερες ομάδες τροφίμων «παίζοντας» με τις στάμπες και τα πινέλα του προγράμματος Revelation Natural Art. Κατασκευάζουν το Εβδομαδιαίο Πρόγραμμα Διατροφής τους. Προβληματίζονται για τις διατροφικές τους συνήθειες και πιθανόν τις αναθεωρούν. Μέσα από την επίσκεψη σε επιλεγμένους δικτυακούς τόπους ασκούνται και εμπεδώνουν τις γνώσεις τους. Πληροφορούνται και ενημερώνονται για τον τρόπο διατροφής που πρέπει να ακολουθούν στο σχολείο και στο σπίτι τους και μαθαίνουν να αποφεύγουν τις τροφές που είναι επικίνδυνες για την υγεία τους. Όλα αυτά μέσα από υπερμεσικές εφαρμογές με παιγνιώδη μορφή που προσφέρουν χαρά και ευχαρίστηση στα παιδιά. Τα παιδιά (θεωρούμε ότι) είναι εξοικειωμένα με το λογισμικό Revelation Natural Art (αν χρειαστεί αφιερώνεται μια επιπλέον ώρα πριν τη δραστηριότητα για το σκοπό αυτό). 1 η Ώρα: Μοιράζεται το Φύλλο Εργασίας 1 Καλούνται οι μαθητές να τοποθετήσουν στάμπες με διάφορες τροφές (κρέας, γάλα, ψάρι κλπ) σε κενές σελίδες ώστε να φτιάξουν ομάδες τροφών από τα ίδια υλικά-στοιχεία. Κατηγοριοποιούν έτσι τα διάφορα αντικείμενα (στάμπες με εικόνες τροφών) σε κύριες τροφικές ομάδες (σύμφωνα με το Βιβλίο Μελέτης Περιβάλλοντος της Β τάξης Δημοτικού). Συζητούν ανά ομάδες για τις τροφές που πρέπει να συμπεριλάβουν σε κάθε σελίδα ώστε να ανήκουν στην Ομάδα που αναφέρεται στην κορυφή της σελίδας. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνουν να διακρίνουν τις κυριότερες τροφές σε πέντε βασικές κατηγορίες (κρέας και ψαρί, δημητριακά και όσπρια, λαχανικά και φρούτα, γαλακτοκομικά, λίπη) Μόλις συμπληρώσουν οι ομάδες το πρώτο από τα πέντε αρχεία, που τους υποδεικνύονται από το Φύλλο Εργασίας 1, ακολουθεί συζήτηση στην τάξη για της επιλογές τις κάθε ομάδας. Αφού γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις και διορθώσεις από τον εκπ/κο (αν χρειαστεί τα παιδιά σβήνουν τις λάθος στάμπες από το αρχείο τους χρησιμοποιώντας τα
9 εργαλεία του προγράμματος) αποθηκεύουν και εκτυπώνουν το αρχείο (και το έντυπο το τοποθετούν στον προσωπικό τους Φάκελο). Ακολουθείται η ίδια διαδικασία και για τα υπόλοιπα 4 αρχεία με τις υπόλοιπες ομάδες τροφών. 2 η Ώρα: Μοιράζεται το Φύλλο Εργασίας 2 Καλούνται οι μαθητές να συμπληρώσουν τα ονόματα και τις ώρες των κυριότερων γευμάτων της ημέρας. Ακολουθεί συζήτηση για την ποσότητα και το είδος της τροφής που πρέπει να καταναλώνουμε ανά γεύμα. Τίθεται, με τη μορφή προβλήματος προς επίλυση, η ανάγκη ύπαρξης ενός εβδομαδιαίου προγραμματισμού διατροφής μιας οικογένειας. Ποιες τροφές είναι απαραίτητες και ποιες λιγότερο; Ποιες πρέπει να υπάρχουν κάθε μέρα; Τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες αποφασίζουν από κοινού και φτιάχνουν ένα πρόγραμμα συμπληρώνοντας τα αρχεία monday.rna, tuesday.rna, wednesday.rna, thursday.rna, saturday.rna, sunday.rna με τις στάμπες του RNA από τις κατηγορίες Φαγητά και Φαγητά2. Γίνεται έτσι κατανοητό ότι όλες οι τροφές είναι απαραίτητες και χρειάζονται για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού. Φαίνονται καλύτερα και οι τροφές που πρέπει να αποφεύγουμε, αφού δεν περιλαμβάνονται στον εβδομαδιαίο προγραμματισμό. Κατόπιν εκτυπώνουν τα αρχεία με τις ημέρες της εβδομάδας και το τοποθετούν στον ατομικό τους Φάκελο. 3 η Ώρα: Μοιράζεται το Φύλλο Εργασίας 3 Τα παιδιά καλούνται να συμπληρώσουν ένα on-line τεστ για τον τρόπο που τρέφονται (είδος τροφής, ποσότητα, κλπ) που σε κάθε απάντηση που δίνει ο μαθητής παίρνει και τους ανάλογους πόντους. Οι απαντήσεις είναι ανάλογες της αξίας των τροφών και αμοίβονται περισσότερο οι «σωστές» διατροφικές επιλογές. Σκοπός είναι, εκτός από την αξιολόγηση, και η εμπέδοση των όσων έχουν ειπωθεί στα προηγούμενα μαθήματα. Στον ιστότοπο υπάρχει και η δυνατότητα επέκτασης της δραστηριότητας με άλλες αξιόλογες δραστηριότητες (υπερμεσικές) που ευχαριστούν τα παιδιά και επεκτείνουν τις γνώσεις τους στο θέμα ευχάριστα (ασφαλή τρόφιμα, το φαγητό έξω από το σπίτι, κλπ).