Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση Αικατερίνη Αυγεροπούλου, Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Ιατρείο Πνευμονικής Υπέρτασης Καρδιολογικού Τμήματος, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές, τόσο ανατομικές όσο και λειτουργικές, μεταξύ της πνευμονικής και συστηματικής κυκλοφορίας: 1. Το αρτηριακό σύστημα αποτελείται από ένα μεγάλο κεντρικό αγγείο (αορτή) με διάφορους περιφερικούς κλάδους, ενώ το πνευμονικό δίκτυο αποτελείται από βραχέα αγγεία που το καθένα διακλαδίζεται σε τρία μικρότερα θυγατρικά κατά μέσο όρο 2. Το ερέθισμα της υποξαιμίας στην συστηματική κυκλοφορία προκαλεί αγγειοδιαστολή, ενώ στην πνευμονική αγγειοσύσπαση. 3. Η δεξιά κοιλία είναι λεπτοτοιχωματική κοιλότητα, γιατί συνδέεται με κυκλοφορία χαμηλών αντιστάσεων, σε αντίθεση με την συστηματική. JACC 2 0 1 7 (69)2: 2 3 6 4 3
ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Στην σπάνια αυτή νόσο η παθολογική διεργασία αφορά την αναδιαμόρφωση των μικρών αρτηριολίων και φλεβιδίων, με πάχυνση, θρόμβωση και νεοαγγειογένεση (plexiform lesions). Η αναδιαμόρφωση αυτή προκαλεί την αύξηση των πνευμονικών αντιστάσεων, που εκφράζονται με την εξίσωση PVR= (mean PAP PAWP)/CO. Το αγγειακό φορτίο της δεξιάς κοιλίας καθορίζεται από τις πνευμονικές αντιστάσεις, που είναι το σταθερό φορτίο και την ευενδοτότητα της πνευμονικής αρτηρίας, που είναι το παλμικό φορτίο. Η τελευταία υπολογίζεται με την εξίσωση: Stroke volume/pulse pressure. J Am Coll Cardiol Img 2012;5:378 87.
ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Η ενδοτικότητα της πνευμονικής έχει σημασία στα αρχικά στάδια της νόσου, ενώ σε προχωρημένη πνευμονική υπέρταση και υψηλή PVR, η συμμετοχή της στον υπολογισμό του μεταφορτίου είναι μικρότερη. JACC 2 0 1 7 (69)2: 2 3 6 4 3
ΔΕΞΙΑ ΚΟΙΛΙΟΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΣΥΖΕΥΞΗ Σύζευξη είναι η ικανότητα της δεξιάς κοιλίας να ανταποκρίνεται επαρκώς στο πνευμονικό αγγειακό μεταφόρτιο και ορίζεται από τον λόγο της ελαστότητας (Ees) προς το αγγειακό φορτίο (Ea). Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες ο λόγος αυτός είναι 1-2. Το αγγειακό φορτίο υπολογίζεται από το γινόμενο PVR Χ HR.
ΔΕΞΙΑ ΚΟΙΛΙΟΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΣΥΖΕΥΞΗ Η ελαστότητα θεωρείται ο καλύτερος δείκτης συσπαστικότητας και είναι ανεξάρτητη των συνθηκών φόρτισης, περιγράφεται δε από την κλίση της τελοσυστολικής πίεσης προς τον τελοσυστολικό όγκο. Η ελαστότητα υπολογίζεται αιμοδυναμικά από πολλαπλούς βρόχους πίεσηςόγκου με διαδοχική μεταβολή του προφόρτιου και αντιπροσωπεύει την εφαπτομένη όλων των τελοσυστολικών πιέσεων. Εναλλακτικά, υπάρχει και η μέθοδος του ενός καρδιακού κύκλου που βασίζεται στην αναγωγή της μετρούμενης πίεσης σε μια θεωρητική πίεση ισοογκωτικής συστολής (συστολή έναντι μηδενικού μεταφορτίου). Και ενώ η πρώτη μέθοδος δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε ασθενείς με πνευμονική υπέρταση, η δεύτερη δεν έχει επιβεβαιωθεί σε ασθενείς με προχωρημένη ΠΑΥ.
ΔΕΞΙΑ ΚΟΙΛΙΟΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΣΥΖΕΥΞΗ Στα αρχικά στάδια της ΠΑΥ η συσπαστικότητα της δεξιάς κοιλίας αυξάνεται έως πέντε φορές προκειμένου να ανταποκριθεί στο αγγειακό φορτίο (αντιρροπούμενη κοιλιοαρτηριακή σύζευξη). Η αύξηση της συσταλτικότητας επιτυγχάνεται τόσο με την αύξηση του πάχους των τοιχωμάτων, όσο και με την αλλαγή της ευαισθησίας του μυοινιδίου στο ασβέστιο (αύξηση της φωσφορυλίωσης της τιτίνης). Με την πρόοδο της νόσου αναστέλλεται η αντιρροπιστική υπερτροφία και ο μόνος μηχανισμός για να διατηρηθεί ο όγκος παλμού είναι η διάταση της κοιλότητας και η αύξηση της καρδιακής συχνότητας, παράμετροι που ωστόσο αυξάνουν περαιτέρω το αγγειακό μεταφόρτιο (Ea) και οδηγούν σε ρήξη αντιρρόπησης.
ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ Vonk Noordegraaf, A. et al. J Am Coll Cardiol. 2017;69(2):236 43.
ΔΕΞΙΑ ΚΟΙΛΙΟΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΣΥΖΕΥΞΗ Όταν διατείνεται η δεξιά κοιλία το ΜΚΔ μετατοπίζεται προς τα αριστερά. Η κοιλία παρατείνει την εξώθηση της και πέραν της συγκλείσεως της πνευμονικής βαλβίδας, καθιστώντας μέρος της συστολής μη αποδοτικό. Η προς τα αριστερά μετατόπιση του ΜΚΔ παρακωλύει την πλήρωση της αριστεράς κοιλίας συμβάλλοντας στην μειωμένη συστηματική παροχή στα τελικά στάδια της νόσου. Σε κλινική μελέτη ασθενών με ΠΑΥ σταδίου ΙΙ-ΙΙΙ χρησιμοποιώντας δεδομένα από δεξιό καθετηριασμό, υπολογίζοντας όγκους και ροές από μαγνητική τομογραφία καθώς και κατανάλωση οξυγόνου και αιμάτωση μυοκαρδίου από PET με σεσημασμένο ύδωρ, οξυγόνο και άνθρακα διαπιστώθηκε ότι μεταξύ NYHA II-III η καρδιακή παροχή ήταν ελαττωμένη στο NYHA III και ενώ η αιματική ροή του μυοκαρδίου της δεξιάς κοιλίας και η πρόσληψη οξυγόνου δεν διέφεραν σημαντικά, η κατανάλωση ήταν σημαντικά αυξημένη, με αποτέλεσμα την ελαττωμένη μηχανική απόδοση του μυοκαρδίου, η οποία περιγράφεται από την εξίσωση Mechanical efficiency= Power/[MVO2 X RVmass X 0,34] X 100%, όπου Power=HR X meanpap X SV X 0,22 X10-6 MVO2=Extraction of O2 X Myocardial blood flow X Ca02.
Circ Heart Fail. 2011;4:700-706.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η κοιλιοαρτηριακή σύζευξη είναι ένα σύμπλοκο φαινόμενο που υπολογίζεται σήμερα χρησιμοποιώντας αιμοδυναμικά και αναίμακτα δεδομένα που προέρχονται από τον δεξιό καθετηριασμό, το MRI και το PET scan. Οι ασθενείς με πνευμονική υπέρταση έχουν υψηλή θνητότητα, παρά την σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση λόγω της κάμψεως της δεξιάς κοιλίας. Προσπάθεια όσων ασχολούνται με την νόσο είναι να την εντοπίζουν σε πρώιμα στάδια και με την σύγχρονη πολλαπλή αγωγή, από το ολιγοσυμπτωματικό στάδιο να ελαττώνουν το αγγειακό φορτίο και να διατηρούν έτσι την κοιλιοαρτηριακή σύζευξη επί μακρόν.
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ