«Κρίσιμα σημεία και προϋποθέσεις Για την ανάπτυξη των εξαγωγών του Κλάδου των Τροφίμων και των Ποτών» Ρούλα Παππά Θεσσαλονίκη 3.3.2017
Ενας δυναμικός κλάδος με μελλοντική προοπτική Παρά τις αντίξοες πολιτικο - κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες εξακολουθεί να είναι ένας πολύ εξωστρεφής και δυναμικός κλάδος με θεμελιώδη ρόλο στην οικονομία της χώρας μας, όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων - Ποτών (ΣΕΒΤ). Η δραστηριοποίηση εκτός συνόρων αποτελεί δυνατό χαρτί στη βιωσιμότητα των εταιριών του κλάδου Η Βιομηχανία Τροφίμων και Ποτών είναι η πρώτη εξαγωγική δύναμη της χώρας (χωρίς τα πετρελαιοειδή), με αυξανόμενες τάσεις. 2
1.000.000.000 ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΟΤΩΝ 2012-2016 ΑΝΑ ΚΛΑΔΟ (σε αξία εκατομ. ευρώ) 900.000.000 800.000.000 700.000.000 600.000.000 500.000.000 400.000.000 300.000.000 200.000.000 100.000.000 0 3 2012 2013 2014 2015 2016
4 Ελληνικές εξαγωγές τροφίμων-ποτών, ανά κλάδο, σε αξία (ευρώ (πηγή : IEEΣ ΣΕΒΕ) 2012 2013 2014 2015 2016 Μερίδι ο 2016 Τρόφιμα-Ποτά 4,156,643,177 4,368,835,293 4,234,831,947 4,781,493,763 5,082,388,133 100.0% 6 Παρασκευάσματα λαχανικών και φρούτων 882,216,889 882,629,658 892,640,797 942,818,786 944,150,178 18.6% 0 Καρποί και φρούτα νωπά 771,218,090 843,589,604 839,325,837 815,663,760 895,991,670 17.6% 9 Λίπη και έλαια 433,199,040 612,289,148 351,034,629 755,249,645 704,628,938 13.9% -6 Ψάρια και μαλακόστρακα, μαλάκια 601,676,152 553,164,396 564,928,857 591,443,806 650,036,574 12.8% 9 Γαλακτοκομικά 360,676,691 417,613,446 478,231,272 556,679,036 574,751,600 11.3% 3 Διάφορα παρασκευάσματα διατροφής 153,808,293 173,253,820 183,069,206 207,601,439 245,326,357 4.8% 18 Ποτά, αλκοολούχα υγρά και ξύδι 222,348,210 212,876,995 218,261,214 231,433,637 225,778,396 4.4% -2 Παρασκευάσματα με βάση τα δημητριακά 152,492,314 151,898,734 163,281,286 189,611,682 218,391,929 4.3% 15 Δημητριακά 180,002,708 118,589,354 178,772,304 111,724,703 201,661,208 4.0% 80 Λαχανικά 154,932,622 174,973,743 157,747,384 150,354,235 164,380,644 3.2% 9 Ζάχαρα και Ζαχαρώδη παρασκευάσματα 109,682,937 85,964,738 62,329,156 61,856,300 74,038,598 1.5% 19 Κρέατα 49,592,383 51,079,150 57,970,936 55,969,004 63,439,173 1.2% 13 Κακάο και παρασκευάσματα αυτού 23,611,157 25,272,810 26,054,488 34,119,824 35,181,765 0.7% 3 Παρασκευάσματα κρεάτων και ψαριών 27,666,875 30,619,074 28,894,462 27,667,438 32,423,095 0.6% 17 ΕΤ 15/
ΜΕΡΙΔΙΟ ΧΩΡΩΝ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ 2016 FRANCE; 3,8% SPAIN; 3,6% ROMANIA; 4,0% RUSSIA ; 0,3% ITALY; 19,3% NETHERLANDS; 4,0% CYPRUS; 5,0% UNITED STATES; 5,8% GERMANY ; 14,1% BULGARIA; 4,8% UNITED KINGDOM; 6,9% 5
ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΟΤΩΝ 2012-2016 (σε αξία εκατομ. ευρώ) 1.200 1.000 800 600 400 200 0 6
Ελληνικές εξαγωγές τροφίμων-ποτών, ανά χώρα top 20, σε αξία (ευρώ) 2012 2013 2014 2015 2016 Μερίδι ο 16 ΕΤ 15/1 WORLD 4,156,643,177 4,368,835,293 4,234,831,947 4,781,493,763 5,082,388,133 100.0% 6. ITALY 712,320,357 796,706,505 681,376,547 1,004,697,324 980,804,414 19.3% -2. GERMANY 610,692,650 682,883,348 690,064,773 680,374,754 718,821,884 14.1% 5. UNITED KINGDOM 253,972,175 271,385,384 291,874,271 327,219,059 348,867,881 6.9% 6. BULGARIA 270,969,757 281,607,858 254,205,206 248,170,593 245,517,004 4.8% -1. UNITED STATES 174,913,521 198,621,934 211,070,484 279,446,005 296,162,152 5.8% 6. CYPRUS 211,098,406 203,534,082 217,306,729 233,642,607 254,789,718 5.0% 9. NETHERLANDS 160,780,330 147,857,642 150,873,670 176,412,959 204,000,197 4.0% 15. FRANCE 151,826,779 145,758,058 149,531,448 152,370,181 192,942,566 3.8% 26. SPAIN 128,935,211 177,229,011 130,510,208 165,126,665 185,323,077 3.6% 12. ROMANIA 129,223,104 137,964,211 139,272,371 165,423,364 202,236,940 4.0% 22. RUSSIA 175,847,866 161,219,681 107,810,776 19,663,380 15,476,448 0.3% -21. POLAND 86,764,789 94,020,921 89,688,425 88,328,226 108,518,143 2.1% 22. SWEDEN 65,212,432 70,852,338 73,629,852 76,690,783 74,844,941 1.5% -2. AUSTRIA 52,895,289 56,089,228 54,820,246 67,438,984 80,989,611 1.6% 20. ALBANIA 59,505,530 59,110,071 60,295,667 59,459,006 64,144,736 1.3% 7. AUSTRALIA 57,987,647 54,382,108 55,596,945 63,880,278 69,489,312 1.4% 8. BELGIUM (and LUXBG -> 1998) 47,678,163 50,524,999 51,572,045 57,956,654 63,918,860 1.3% 10. CANADA 46,349,556 48,437,550 52,836,414 58,566,986 63,861,862 1.3% 9. 7 CZECH 53,855,783 43,282,508 41,074,214 44,801,793 58,282,872 1.1% 30.
RUSSIAN FEDERATIO N (RUSSIA) 175,847,866 161,219,681 107,810,776 19,663,380 15,476,448 0.3% -21.3% - 45.5% POLAND 86,764,789 94,020,921 89,688,425 88,328,226 108,518,143 2.1% 22.9% 5.8% SWEDEN 65,212,432 70,852,338 73,629,852 76,690,783 74,844,941 1.5% -2.4% 3.5% AUSTRIA 52,895,289 56,089,228 54,820,246 67,438,984 80,989,611 1.6% 20.1% 11.2% CANADA 46,349,556 48,437,550 52,836,414 58,566,986 63,861,862 1.3% 9.0% 8.3% - UKRAINE 51,171,622 30,638,384 22,182,456 13,828,983 18,267,721 0.4% 32.1% 22.7% JAPAN 21,231,162 21,682,857 14,664,856 16,189,812 18,398,983 0.4% 13.6% -3.5% CHINA (PEOPLE'S REPUBLIC OF) 15,925,290 14,728,498 13,648,305 22,874,957 13,561,891 0.3% -40.7% -3.9% 8
Ελληνικές εξαγωγές τροφίμων-ποτών, συνολικά, σε αξία (ευρώ) (πηγή : IEEΣ ΣΕΒΕ 2012 2013 2014 2015 2016 Μερίδιο ΕΤ 16 15/16 ΜΕΤ 12/16 Εξαγωγές 4,156,643,177 4,368,835,293 4,234,831,947 4,781,493,763 5,082,388,133 100.0% 6.3% 5.2% Εισαγωγές 5,240,698,054 5,268,954,559 5,269,351,416 5,187,326,834 5,457,024,544 100.0% 5.2% 1.0% Εμπορικό ισοζύγιο τροφίμων-ποτών -1,084,054,877-900,119,266-1,034,519,469-405,833,071-374,636,411 9
Πόσο ικανοποιημένοι είμαστε ; Εχουμε αναδείξει ικανοποιητικά τα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα στους ξένους πελάτες; Εχουμε πετύχει ικανοποιητική τοποθέτηση; Διαθέτουμε επώνυμα τα προϊόντα μας; Πουλάμε σε ικανοποιητικές τιμές, που αφήνουν το περιθώριο να ζήσει μελλοντικά ο πρωτογενής τομέας και η μεταποίηση; Έχουμε αποκτήσει ικανοποιητική πρόσβαση στα κυρίαρχα κανάλια διανομής στις ξένες χώρες; Ιδιαίτερα στο οργανωμένο λιανεμπόριο; 10
Εκμεταλλευόμαστε τις ευκαιρίες σε αναπτυσσόμενες αγορές (στις χώρες της Ασίας, της Β Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής) η συνωστιζόμαστε στις ethnic (niche), ώριμες αγορές της Ευρώπης ; Προσαρμοζόμαστε με ευελιξία στις απαιτήσεις ξένων αγορών; Εχουμε εξειδικευμένα στελέχη με ικανότητες διαπολιτισμικής επικοινωνίας να χειρίζονται ικανοποιητικά τους διεθνείς κανόνες και τα εργαλεία του εξαγωγικού μάρκετινγκ ; Διασφαλίζουμε τις απαιτήσεις μας από διεθνείς πελάτες; Πώς θα αποφεύγουμε τα λάθη, και την απώλεια χρόνου και χρήματος στη διεθνή αγορά; 11
Τι χρειαζόμαστε για να πάμε ακόμη καλύτερα Ξεκάθαρο όραμα και στόχους Έρευνα αγοράς, τμηματοποίηση και στόχευση στα πιο αποδοτικά τμήματα της διεθνούς αγοράς Εξαγωγικό σχέδιο με μεσο - μακροπρόθεσμο ορίζοντα και όχι αποσπασματικές και ασύνδετες ενέργειες Ενεργητική πώληση και όχι να περιμένουμε τους ξένους πελάτες κυρίως στις Εκθέσεις και επιχειρηματικές αποστολές Οργάνωση των εξαγωγικών υποδομών στην επιχείρηση και συστηματοποίηση της εξαγωγικής δραστηριότητας. 12
Η Αγορά μας δείχνει το δρόμο Παρακολουθούμε τις τάσεις στις ξένες αγορές στόχους μας Στις Αναπτυγμένες αγορές σημασία έχουν : H Υγεία Βιολογικά προϊόντα Χωρίς συντηρητικά, πρόσθετα ή χρωστικές ουσίες Χωρίς λακτόζη, Μειωμένα ή χωρίς λιπαρά Με λιγότερο ή χωρίς καθόλου αλάτι, χωρίς ζάχαρη Ολικής άλεσης, χωρίς γλουτένη Yγιειενά σνακ χωρίς κορεσμένα λιπαρά Για χορτοφάγους 13
H Eυχαρίστηση (Ποικιλία, Εξωτικισμός, Διασκέδαση) H Καινοτομία, μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα H Υψηλή Προστιθέμενη αξία Η Αυθεντικότητα των συνταγών Η Προέλευση (Π.Ο.Π, Π.Γ.Ε. κ.λπ) Η αναπτυσσόμενη ζήτηση για προϊόντα μεσογειακής διατροφής Η Ευκολία. Προϊόντα που να καταναλώνονται τόσο από ενήλικες, όσο και από παιδιά. Αφορά κυρίως στη χρήση και στις μορφές συσκευασίας (Εξοικονόμηση χρόνου, ευκολία στη μεταχείριση) Οn the go προϊόντα που υπακούουν στον σύγχρονο τρόπο ζωής. Τοπικά προϊόντα 14
Στον Αγροτοδιατροφικό τομέα ιδιαίτερα κρίσιμα : Τα Συστήματα Πιστοποίησης σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα Τα εξελιγμένα συστήματα Ιχνηλασιμότητας Η μείωση των καταλοίπων Η αύξηση του βαθμού τυποποίησης Συσκευασμένα αγροτοδιατροφικά προϊόντα με ταυτότητα Η ευκολία στη μεταφορά και στη χρήση που αυξάνει την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στο ράφι με αποτέλεσμα να μειώνονται τα απόβλητα. 15
16 Νέες αγορές >> Timing is everything Εκμεταλλευόμαστε έγκαιρα τις προκλήσεις των νέων ραγδαία αναπτυσσόμενων αγορών, όπου είναι αυξανόμενα : H δυτικοποίηση Ο μιμητισμός Η προτίμηση στα ξένα, εισαγόμενα προϊόντα Value for money προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας Τα δίκτυα διαδικτυακού ηλεκτρονικού εμπορίου, ηλεκτρονικών καταστημάτων και πλατφορμών e- shops (π.χ Κίνα). Ερευνούμε, ενημερωνόμαστε, εντοπίζουμε τα κανάλια διανομής, κινούμαστε γρήγορα ;
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ FRUIT LOGISTICA Βραβείο σε ολλανδική εταιρεία για ένα χαρακτηριστικό, που εμποδίζει την οξείδωση στα φρεσκοκομμένα μαρούλια. Το προϊόν μένει φρέσκο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και φαίνεται πιο ελκυστικό. Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής συμβάλλει στη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων. Υπάρχει επανάληψη των αγορών και αύξηση των πωλήσεων. 17
Τα κρίσιμα σημεία της εξαγώγιμης συσκευασίας Συσκευασίες ελκυστικές, άμεσα διακριτές στο ράφι Καινοτόμες συσκευασίες Με χρήση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον Χρηστικές συσκευασίες μεταφοράς και αποθήκευσης Που αυξάνουν το χρόνο ζωής των προϊόντων Αυστηρών ποιοτικών προδιαγραφών Που συνδυάζουν καινοτομία, χρηστικότητα και λειτουργικότητα Που φέρουν πληροφορίες που αφορούν στο χρήση, στα διατροφικά, συνταγές κ.λπ. (που μπορούν δηλαδή να πουλήσουν το προϊόν) 18
ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ 2016 / INNOVATION AWARDS WINNERS 2016 Γαλλικό γάλα για την πρακτική του συσκευασία οικολογικού σχεδιασμού. Σε ανακυκλώσιμο εύκαμπτο σάκο, ο οποίος απαιτεί λίγο νερό για την κατασκευή του. 19
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟ ΠΡΟΪΌΝ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΦΩΝΕΙ ΜΕ ΤΙς ΣΥΝΘΗΚΕς, ΤΟΥς ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥς ΚΑΙ ΤΙς ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙς ΤΗς ΞΈΝΗς ΑΓΟΡΆς ΣΕ : ΠΟΙΟΤΗΤΑ, ΓΕΥΣΗ ΥΛΙΚΟ, ΣΧΗΜΑ, ΜΕΓΕΘΟς, ΧΡΩΜΑ ΕΛΚΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, DESIGN, ΣΤΥΛ, ΕΙΚΟΝΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ, ΕΓΓΥΗΣΕΙς, ΕΠΙΣΤΡΟΦΈς ΕΙΔΙΚΈς ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙς ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΣΕΙς (HALAL, KOSHER Κ.ΛΠ) ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΜΕΣΗ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΙς ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕς ΡΥΘΜΙΣΕΙς ΤΗς ΞΕΝΗς ΧΩΡΑς.
ΣΥΝΈΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΜΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉΣ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ, ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΣΗ, ΜΗ ΑΝΑΓΡΑΦΉ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΏΝ ΕΝΔΕΙΞΕΩΝ = ΣΟΒΑΡΈς ΠΟΙΝΕς ΚΑΙ ΠΡΌΣΤΙΜΑ, ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΑΓΑΘΩΝ, ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉ Ή ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΣΤΗ ΧΩΡΑ, ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΣΤΑ ΣΗΜΕΊΑ ΕΙΣΟΔΟΥ, ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉ Ή ΕΠΙΣΤΡΟΦΉ ΤΟΥς. Ο ΕΞΑΓΩΓΕΑς ΕΠΩΜΙΖΕΤΑΙ ΟΛΟ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΌ ΚΌΣΤΟς. ΓΙ ΑΥΤΟ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΣΤΕ, ΑΞΙΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΙΣΑΓΩΓΕΑ-ΔΙΑΝΟΜΈΑ Ή ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Ο.Ε.Υ. ΣΤΕΛΝΟΥΜΕ ΤΙς ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΕς ΕΤΙΚΕΤΕς ΣΤΟΝ ΕΙΣΑΓΩΓΕΑ ΓΙΑ ΤΕΛΙΚΉ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗς ΠΑΡΑΓΩΓΗς
Τo θεμελιώδες ζήτημα της ανάπτυξης του δικτύου Διαφορά δικτύων διανομής από αγορά σε αγορά Διαφορετικές συνθήκες επικρατούν στις αναπτυγμένες, στις ραγδαία αναπτυσσόμενες και στις ειδικές αγορές Χρειάζονται κριτήρια για την επιλογή μεσαζόντων Σημαντικά ζητήματα η απόσταση από την αγορά, οι πόροι του εξαγωγέα και οι οργανωτικές και επιχειρησιακές δυνατότητες Όσο πιο κοντά πηγαίνει η επιχείρηση στον καταναλωτή, τόσο μεγαλύτερη οργάνωση χρειάζεται. Eρώτημα: σε ποια αγορά στοχεύουμε και από ποια κανάλια διανομής εξυπηρετείται? 22
Το μέλλον των παγκόσμιων δικτύων διανομής Το κινητό τηλέφωνο εξελίσσεται δυναμικά στον έξυπνο «ψηφιακό» πωλητή. Θα αποτελεί μελλοντικά το πιο σημαντικό κανάλι και για το οργανωμένο λιανεμπόριο, το οποίο θα το χρησιμοποιεί για να κατευθύνει τους πελάτες του ακομη και τη στιγμή που αγοράζει και μέσα στο κατάστημα και καταγράφοντας τη συμπεριφορά του καταναλωτή θα του προσφέρει εξατομικευμένες υπηρεσίες. Ο τζίρος του e-commerce αναμένεται στα $2,5 τρις το 2018 θα αντιστοιχεί σε 8,8% του συνολικού τζίρου του λιανεμπορίου. Πρωταγωνιστούν Κίνα και ΗΠΑ, μαζί έχουν το 55% των παγκόσμιων e - πωλήσεων. Η Μεγάλη Βρετανία τρίτη. Η Ιαπωνία τέταρτη και ακολουθούν η Γερμανία, η Γαλλία, η Νότιος Κορέα, ο Καναδάς, η Ρωσία και η Βραζιλία (Έρευνα του e - Marketer) 23
Ο κολοσσός ηλεκτρονικού εμπορίου JD.com σε συνεργασία με την επαρχία Σαανσί της ΒΔ Κίνας θα δημιουργήσει το πρώτο παγκοσμίως δίκτυο διανομής με τηλεκατευθυνόμενες ιπτάμενες συσκευές (drone). (http://www.real.gr/) Θα δημιουργηθεί αεροπορική βάση για μεγάλες και μεσαίου μεγέθους ιπτάμενες συσκευές που θα μπορούν να διανείμουν πολλούς τόνους εμπορευμάτων σε ακτίνα άνω των 300 χιλιομέτρων δίκτυο το 2020, θα δημιουργήσει πάνω από 10.000 θέσεις εργασίας και θα προσελκύσει επιχειρήσεις με συνολικό τζίρο άνω των 100 δισ. Γιουάν. Είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν και οι άλλες, Amazon και η DHL που 24
Προώθηση Πωλήσεων. Ο μεγάλος ασθενής Οι MμΕ δεν αντέχουν τα κόστη που έχουν εκτοξευθεί ακόμη και στις αναπτυσσόμενες αγορές. Οι μεγάλες εξαγωγικές επιχειρησεις με όγκους Private Label για αλυσίδες δεν κάνουν διαφήμιση,. O κλαδικές προβολές με την αξιοποίηση προγραμμάτων της Ε.Ε. δεν είναι αρκετές Απαιτείται : Μεγαλύτερη συνέργια μεταξύ επιχειρήσεων, φορέων και οργανισμών. Δημοσιότητα και στοχευόμενη προβολή Αξιοποίηση προγραμμάτων της Ε.Ε., ελληνικών εβδομάδων σε αλυσίδες Αναβάθμιση των εργαλείων προώθησης από τις επιχειρήσεις Αξιοποίηση των δυνατοτήτων του διαδικτύου και social 25
Ανθρώπινες δεξιότητες. Το κλειδί των εξαγωγών To αντικείμενο των εξαγωγών απαιτεί εξειδίκευση. ελλείψεις σε στελέχη. Οι ΜμΕ έχουν Η σημερινή συγκυρία, αλλά και ραγδαίες εξελίξεις στην παγκόσμια πραγματικότητα απαιτούν : 1. Ενίσχυση των ευκαιριών επιμόρφωσης και την καθιέρωση κουλτούρας δια βίου μάθησης σε θέματα εξωστρέφειας στα στελέχη των επιχειρήσεων, αλλά και στους επιχειρηματίες. 2. Επιλογή ομάδας στελεχών που θα αγκαλιάσει και θα οδηγήσει την ανάπτυξη των εξαγωγών της επιχείρησης 3. Ομαδική δουλειά και συμμετοχή στο σχεδιασμό 4. Αλλαγή συνείδησης με εστίαση στην αποδοτικότητα 26
Εταιρική Κοινωνική ευθύνη Αποτελεί πλέον απαίτηση των αλυσίδων λιανεμπορίου τροφίμων και πολλών εισαγωγέων στις ώριμες αγορές. Η επιχείρηση πρέπει να αποδείξει ότι παράγει με σεβασμό στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Η Ε.Κ.Ε περιλαμβάνει θέματα ασφάλειας τροφίμων, κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα (Τήρηση περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Λήψη μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ) Αξιοποιποιούνται νέες ευκαιρίες με την προώθηση «πράσινων» προϊόντων. 27
Συνοψίζοντας τα κρίσιμα σημεία Υιοθέτούμε όραμα που θα εκφράζει και θα παρακινεί το στελεχιακό δυναμικό Επενδύουμε σε καινοτόμα, διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα και υψηλής προστιθέμενης αξίας που θα ανταποκρίνονται στις τάσεις της διεθνούς αγοράς Αξιοποιούμε τις νέες τεχνολογίες με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας, μείωση δαπανών, τη βελτίωση των κερδών και της παρουσίας μας στην αγορά. Αναζητούμε οικονομικές και τεχνολογικές κοινοπραξίες και συνέργιες. Διασυνδεόμαστε με διεθνή δίκτυα 28
Εστιάζουμε, στοχεύουμε και κάνουμε ενεργητικές πωλήσεις Πραγματοποιούμε στροφή στο οργανωμένο λιανεμπόριο Εκμεταλλευόμαστε τις ευκαιρίες σε νέες αναπτυσσόμενες αγορές Αξιοποιούμε τα διαδικτυακά κανάλια διανομής Συστηματικά προβάλουμε και προωθούμε μέσω διαδικτύου Αξιοποιούμε στο έπακρο τα social media. Επαγγελματισμός και Αξιοπιστία Τηρούμε τους συμφωνηθέντες χρόνους παράδοσης (lead times) Κάνουμε συνεχή επιμόρφωση και εξειδίκευση του στελεχιακου δυναμικού των εξαγωγών 29