ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΨΝ ΦΟΛΗ ΝΟΜΙΚΨΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΨΝ & ΠΟΛΙΣΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΨΝ ΦΟΛΗ ΝΟΜΙΚΨΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΨΝ & ΠΟΛΙΣΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ ΣΜΗΜΑ: ΝΟΜΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΑΝΔΡΕΑ ΔΗΜΗΣΡΟΠΟΤΛΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΣΟ: 2012-2013, Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΟΝΟΜΑΣΕΠΨΝΤΜΟ: ΜΑΡΙΑ - ΕΤΓΕΝΙΑ ΜΑΝΑΝΑ ΑΡΙΘΜΟ ΜΗΣΡΨΟΤ: 1340201200253 ΕΡΓΑΙΑ: ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΟΤ ΔΙΚΑΙΟΤ ΘΕΜΑ: ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΗ ΚΑΙ ΕΚΠΡΟΨΠΗΗ 1

ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΨΝ Α. ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ 1. ΟΡΙΜΟ 2. ΙΣΟΡΙΚΑ ΣΟΙΦΕΙΑ 3. ΒΑΙΚΑ ΣΟΙΦΕΙΑ Β. ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ Γ. ΜΟΡΥΕ ΣΟΤ ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΣΙΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ ΚΟΙΝΟΒΟΤΛΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΚΑΙ ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΗ Δ. ΕΛΕΤΘΕΡΗ ΕΝΣΟΛΗ - ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΟ Ε. ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΗ ΚΑΙ ΕΚΠΡΟΨΠΗΗ 1. ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΗ - ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΟ 2. ΕΚΠΡΟΨΠΗΗ - ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΟ 3. ΚΟΙΝΑ ΣΟΙΦΕΙΑ - ΔΙΑΥΟΡΕ Σ. ΚΡΙΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΚΗ ΣΟΤ ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΣΙΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ 1. ΚΡΙΗ 2. ΚΡΙΣΙΚΗ - ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ ΠΕΡΙΛΗΧΗ 3 3 3 4 5 6 6 8 9 9 10 11 13 13 14 16 17 2

Α. ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ 1. ΟΡΙΜΟ Αντιπροςωπευτικό εύναι το πολιτικό ςύςτημα, ςτο οπούο η νομοθετικό εξουςύα αςκεύται από πολυμελϋσ ςυλλογικό όργανο του κρϊτουσ (Βουλό) κατ ανϊθεςη από το λαό και με περιοδικό εκλογό εκ μϋρουσ του 1. Σο αντιπροςωπευτικό ςύςτημα βαςύζεται ςτο θεςμό τησ αντιπροςώπευςησ 2. 2. ΙΣΟΡΙΚΑ ΣΟΙΦΕΙΑ Οι απαρχϋσ του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ βρύςκονται ςτη Magna Carta του 1215. Η Magna Carta αποτϋλεςε το ςημαντικότερο νομικό κεύμενο του Μεςαύωνα που ϋθετε περιοριςμούσ ςτην απόλυτη εξουςύα του μονϊρχη και περιϋλαβε εγγυόςεισ για την ελευθερύα και την περιουςύα των υπηκόων. Σο Magnum Consilium, ςυμβούλιο από ανώτατουσ ευγενεύσ και κληρικούσ που εύχε ςυςτόςει ο Βαςιλϋασ ωσ γνωμοδοτικό όργανο, επιλϋγοντασ ο ύδιοσ τα μϋλη του, και το ςυμβούλιο των εκλεγομϋνων ςυναποτϋλεςαν αρχικϊ το Commune Concilium Regni. ταδιακϊ εξελύχθηκαν (όδη από τον 14 ο αιώνα) το Mangum Concilium ςτη Βουλό των Λόρδων και το ςυμβούλιο των εκλεγομϋνων ςτη Βουλό των Κοινοτότων. Σα μϋλη τησ Βουλόσ των Λόρδων ορύζονταν από το Βαςιλϋα, ενώ η Βουλό των Κοινοτότων όταν ςώμα αντιπροςωπευτικό του λαού, καθώσ τα μϋλη τησ όταν αιρετϊ. Κατϊ τισ απαρχϋσ τησ εξϋλιξησ του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ ιδιαύτερη ςημαςύα εύχαν οι αιτόςεισ των αντιπροςώπων τησ Βουλόσ των Κοινοτότων προσ το Βαςιλϋα να νομοθετεύ για ζητόματα που ενδιϋφεραν τουσ πολύτεσ 3. Μετϊ την αμερικανικό και κυρύωσ τη γαλλικό επανϊςταςη, οι κοινωνικοοικονομικϋσ ςυνθόκεσ που ςυντελούςαν ςτην υποχώρηςη του απολυταρχιςμού και οι νϋεσ πολιτικοκοινωνικϋσ δυνϊμεισ που επιδύωκαν το ςχηματιςμό καινούριων ςυνταγματικοπολιτικών ςχημϊτων οδόγηςαν ςτη γϋννηςη τησ αντιπροςωπευτικόσ ό ϋμμεςησ Δημοκρατύασ. Η αντιπροςωπευτικό Δημοκρατύα αποτϋλεςε δημιούργημα 1 Σπυρόπουλοσ Κ. Φίλιπποσ, Ειςαγωγή ςτο Συνταγματικό Δίκαιο, Εκδόςεισ Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα - Κομοτηνή, 2006, ςελ. 37. 2 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, Εκδόςεισ Σάκκουλα, Αθήνα - Θεςςαλονίκη, 2011, ςελ. 453. 3 Σπυρόπουλοσ Κ. Φίλιπποσ, Ειςαγωγή ςτο Συνταγματικό Δίκαιο, ςελ. 37. 3

παλαιών κοινωνικοπολιτικών ανακατατϊξεων, που ςυνδϋθηκε ϊρρηκτα με το φιλελευθεριςμό και την ατομοκρατύα 4. Σο αντιπροςωπευτικό ςύςτημα, που αναπτύχθηκε ςτην Αγγλύα για λόγουσ πρακτικόσ ανϊγκησ, βρόκε τη λογικό θεμελύωςό του ςτουσ Γϊλλουσ θεωρητικούσ του 18 ου αιώνα 5. Η αντιπροςωπευτικό αρχό γεννόθηκε ωσ μορφό ςυμμετοχόσ των εκπροςώπων τησ ϊρχουςασ τϊξησ ςτην ϊςκηςη τησ φεουδαρχικόσ, αλλϊ κυρύωσ τησ μοναρχικόσ εξουςύασ. Ϊμμεςα γεννόθηκε ωσ θεςμόσ περιοριςμού των μοναρχικών εξουςιών και εντϊςςεται ςτα πρώτα ιςτορικϊ βόματα εκδημοκρατιςμού τησ εξουςύασ 6. Κατϊ το πρότυπο του γαλλικού υντϊγματοσ καθιϋρωςαν το αντιπροςωπευτικό ςύςτημα τα υντϊγματα των περιςςοτϋρων κρατών τησ Ευρώπησ, ανϊμεςα ςτα οπούα και όλα τα ελληνικϊ από το 1844 και μετϊ 7. 3. ΒΑΙΚΑ ΣΟΙΦΕΙΑ Βαςικϊ ςτοιχεύα του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ αποτελούν: η εκλογό των βουλευτών από το λαό με καθολικό ψηφοφορύα η περιοδικότητα τησ εκλογόσ. Οι βουλευτϋσ εκλϋγονται για τϋςςερα ςυναπτϊ ϋτη που αρχύζουν από την ημϋρα των γενικών εκλογών (ϊρθρο 53 παρ. 1). Η περιοδικότητα τησ εκλογόσ αντιςταθμύζει την ελεύθερη εντολό, ϋτςι ώςτε η ενδεχόμενη διαφοροπούηςη των Βουλευτών από τη βούληςη του εκλογικού ςώματοσ να υπόκειται ςτον ϋλεγχό του - η δημοςιότητα τησ λειτουργύασ του αντιπροςωπευτικού ςώματοσ, προκειμϋνου το εκλογικό ςώμα να μπορεύ να παρακολουθεύ και να ελϋγχει τουσ αντιπροςώπουσ του 8. Η δημοςιότητα μπορεύ να λειτουργόςει και ωσ μϋςο διαπαιδαγώγηςησ του λαού, γιατύ παρϋχει την εικόνα των προβλημϊτων που απαςχολούν το κρϊτοσ και του τρόπου αντιμετώπιςόσ τουσ. Παρϊλληλα, ενιςχύει το αύςθημα ευθύνησ των βουλευτών και ςυντελεύ ςτη ρύθμιςη τησ ςυμπεριφορϊσ τουσ με βϊςη τα γενικότερα ςυμφϋροντα τησ χώρασ 9. 4 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, ςελ. 451. 5 Σγουρίτςασ Γ. Χρήςτοσ, Συνταγματικόν Δίκαιον, εκδόςεισ Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 1965, ςελ. 190-191. 6 Τςάτςοσ Θ. Δημήτρησ, Συνταγματικό Δίκαιο Τόμοσ Β, εκδόςεισ Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα - Κομοτηνή, 1993, ςελ. 86. 7 Σγουρίτςασ Γ. Χρήςτοσ, Συνταγματικόν Δίκαιον, ςελ. 193. 8 Σπυρόπουλοσ Κ. Φίλιπποσ, Ειςαγωγή ςτο Συνταγματικό Δίκαιο, ςελ. 39. 9 Σγουρίτςασ Γ. Χρήςτοσ, Συνταγματικόν Δίκαιον, ςελ. 196. 4

Β. ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ Σο ύνταγμα ειςϊγει κατ αρχόν και όχι αμιγϋσ αντιπροςωπευτικό ςύςτημα, καθώσ υιοθετεύ και ςημαντικϊ ςτοιχεύα ϊμεςησ Δημοκρατύασ. υγκεκριμϋνα: α) Σο ϊρθρο 44 ειςϊγει δύο εύδη δημοψηφιςμϊτων, το ςυμβουλευτικό και το νομοθετικό. β) τοιχεύο ϊμεςησ Δημοκρατύασ αποτελεύ και η παρεμβολό του εκλογικού ςώματοσ κατϊ τη διαδικαςύα τησ αναθεώρηςησ, ςύμφωνα με το ϊρθρο 110 παρ. 3. γ) Η βαςικότερη ςχετικοπούηςη του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ από το ύνταγμα εύναι η αναγωγό του πολιτικού κόμματοσ ςε θεςμό του υντϊγματοσ (ϊρθρο 29). Ο θεςμόσ αυτόσ δημιουργεύ τισ προώποθϋςεισ ϊμεςησ ςυμμετοχόσ και μόνιμησ δρϊςησ των μελών των κομμϊτων ςτη διαμόρφωςη τησ πολιτειακόσ βούληςησ. Με τη ςυνταγματικό αναγνώριςη των πολιτικών κομμϊτων ςχετικοποιεύται η βαςικό αρχό του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ, ςύμφωνα με την οπούα το ϋργο του εκλογικού ςώματοσ ολοκληρώνεται με την επιλογό των αντιπροςώπων του και την παροχό πολιτικόσ Εντολόσ-πλαιςύου. δ) χετικοπούηςη του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ αποτελεύ και η ςυμμετοχικό αντύληψη για το λειτούργημα του πολύτη μϋςα ςτη δημοκρατικό διαδικαςύα. Σα θεμελιώδη δικαιώματα δεν διαςφαλύζουν τον πολύτη μόνο ςτην ιδιωτικό, αλλϊ και ςτη δημόςια δρϊςη του, η οπούα αφορϊ την παρϋμβαςό του ςτο κοινωνικό γύγνεςθαι. Αυτό η παρϋμβαςη τον φϋρνει ςε ςύγκρουςη τόςο με διϊφορα κϋντρα κοινωνικόσ εξουςύασ όςο και με την κρατικό εξουςύα. Σα προαναφερθϋντα ςτοιχεύα ϊμεςησ Δημοκρατύασ δεν ςυνιςτούν αντύφαςη προσ τον κατ αρχόν αντιπροςωπευτικό χαρακτόρα του πολιτεύματοσ. Ιςχύουν παρϊλληλα και ςυμπληρωματικϊ προσ τισ αρχϋσ του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ. 10 10 Τςάτςοσ Θ. Δημήτρησ Συνταγματικό Δίκαιο Τόμοσ Β, ςελ. 94-95 5

Γ. ΜΟΡΥΕ ΣΟΤ ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΣΙΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ Ανϊλογα με τον τρόπο κατϊ τον οπούο μορφοποιεύται η αρχό τησ διϊκριςησ των εξουςιών ςε νομοθετικό, εκτελεςτικό και δικαςτικό διαμορφώνεται ϋνα πολύτευμα αντιπροςωπευτικόσ μορφόσ ωσ κοινοβουλευτικό (Γαλλύα και ϊλλεσ ευρωπαώκϋσ χώρεσ) ό ωσ προεδρικό (Ηνωμϋνεσ Πολιτεύεσ τησ Αμερικόσ) 11. Κοινοβουλευτικό εύναι το κυβερνητικό ςύςτημα κατϊ το οπούο η κυβϋρνηςη εξαρτϊται από το κοινοβούλιο, δηλαδό αναδεικνύεται και διατηρεύται από την κοινοβουλευτικό πλειοψηφύα, ελεγχόμενη κατϊ τη διϊρκεια του βύου τησ από τη μειοψηφύα. Σο κοινοβουλευτικό ςύςτημα διακρύνεται από το προεδρικό, κατϊ το οπούο η κυβϋρνηςη δεν εξαρτϊται από το κοινοβούλιο, αλλϊ από τον πρόεδρο. 12 ΚΟΙΝΟΒΟΤΛΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΚΑΙ ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΗ το ςύγχρονο ςυνταγματικό κρϊτοσ η πολιτικό εξουςύα αςκεύται από τον κυρύαρχο λαό κατϊ βϊςη μϋςω αντιπροςώπων και όχι ϊμεςα. την Ελλϊδα ο κανόνασ αυτόσ υπονοεύται όδη ςτο ϊρθρο 1 του υντϊγματοσ. Αφού η δημοκρατύα εύναι κοινοβουλευτικό ςτη χώρα μασ, εύναι κατ ανϊγκη και αντιπροςωπευτικό, δεδομϋνου ότι το κοινοβούλιο όχι μόνο ψηφύζει τουσ νόμουσ, αλλϊ αναδεικνύει και την κυβϋρνηςη, κατϋχοντασ ϋτςι κεντρικό θϋςη μεταξύ των κρατικών οργϊνων. Ο λαόσ, ο οπούοσ νοεύται ωσ κοινωνικό ςύνολο hic et nunc, μπορεύ και πρϋπει να εκφραςτεύ και ςτη Βουλό, προκειμϋνου να θεμελιώνεται η «ουςιαςτικό ςχϋςη» εκλογϋα και βουλευτό, δηλαδό η ανταπόκριςη αντιλόψεων και ςυμφερόντων μεταξύ τουσ. Ωλλωςτε και η πρόβλεψη για περιοδικό ανανϋωςη του αντιπροςωπευτικού ςώματοσ ϋχει ακριβώσ την ϋννοια του ελϋγχου τησ ανταπόκριςησ των βουλευτών ςτισ προςδοκύεσ των ψηφοφόρων τουσ κατϊ τη διϊρκεια τησ θητεύασ τουσ. Ακόμη ςαφϋςτερη ϋνδειξη προσ την κατεύθυνςη τησ παραδοχόσ εκ μϋρουσ του ςυντακτικού νομοθϋτη τησ επιταγόσ για 11 Μαυριάσ Γ. Κώςτασ, Συνταγματικό Δίκαιο, Εκδόςεισ Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 2005, ςελ. 160. 12 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, ςελ. 535. 6

«ουςιαςτικό» αντιπροςώπευςη ςυνιςτϊ η αναφορϊ του ϊρθρου 41 παρ. 2 του υντϊγματοσ ςε «λαώκό εντολό» για την αντιμετώπιςη ςυγκεκριμϋνου θϋματοσ (εθνικού θϋματοσ εξαιρετικόσ ςημαςύασ) 13. Κοινοβουλευτιςμόσ και αντιπροςωπευτιςμόσ εύναι δύο διαφορετικϋσ ονομαςύεσ του ύδιου πολιτικού ςυςτόματοσ. Με τον όρο «κοινοβουλευτιςμόσ» τονύζεται το βαςικό όργανο, ενώ με τον όρο «αντιπροςωπευτιςμόσ» η βαςικό αρχό τησ ύδιασ μορφόσ πολιτικόσ κυριαρχύασ. Ο όροσ αντιπροςωπευτιςμόσ εύναι ευρύτεροσ, καθώσ αντιπροςώπευςη εύναι δυνατό και από ϊλλα όργανα, εκτόσ από το κοινοβούλιο, τα οπούα μπορεύ να ςτερούνται του ςτοιχεύου τησ εκλογόσ. Η ταυτόχρονη χρηςιμοπούηςη των δύο όρων (αντιπροςωπευτικόσ κοινοβουλευτιςμόσ) αποδύδει ςτην κυριολεξύα το πολιτικό ςύςτημα που βαςύζεται ςτισ αρχϋσ που διακηρύχτηκαν την εποχό τησ γαλλικόσ επανϊςταςησ. 14 13 Χρυςόγονοσ Χ. Κώςτασ, Συνταγματικό Δίκαιο, εκδόςεισ Σάκκουλα, Αθήνα-Θεςςαλονίκη, 2003, ςελ. 255-256. 14 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, ςελ. 536. 7

Δ. ΕΛΕΤΘΕΡΗ ΕΝΣΟΛΗ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΟ Η ελεύθερη εντολό αποτελεύ τον ακρογωνιαύο λύθο, την «καρδιϊ» του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ. Φωρύσ ελεύθερη εντολό δεν υπϊρχει κατϊ κυριολεξύα αντιπροςωπευτικό ςύςτημα 15. το ςύςτημα τησ ελεύθερησ ό αντιπροςωπευτικόσ εντολόσ καθοριςτικό καθύςταται η βούληςη των βουλευτών, η οπούα μπορεύ να εύναι διϊφορη μετϊ την ανϊδειξό τουσ από τη βούληςη των εκλογϋων τουσ και γενικότερα του λαού. Η ελεύθερη εντολό (mandat representatif) ειςόχθη το γαλλικό ύνταγμα του 1791 υπό την επύδρ5αςη τησ διδαςκαλύασ του Montesquie και του Sieyes. Οι βουλευτϋσ δεν αντιπροςώπευαν τουσ εκλογεύσ τουσ ό το λαό, αλλϊ το ϋθνοσ ωσ αφηρημϋνη και ιδανικό οντότητα. Ηταν ελεύθεροι απϋναντι ςτουσ εκλογεύσ, δηλαδό δε δεςμεύονταν από υποδεύξεισ ό εντολϋσ τουσ και επομϋνωσ δεν μπορούςαν να ανακληθούν. 16 Η υπεροχό του αντιπροςώπου του εξαςφαλύζει ελευθερύα ενϋργειασ. Ο αντιπρόςωποσ υπόκειται μόνο ςτη ςυνεύδηςό του. Γι αυτό υπϊρχει λογικό αντύφαςη ςτον όρο «ελεύθερη εντολό», εφόςον αναφϋρεται ςτο θεςμό τησ αντιπροςώπευςησ. Γιατύ η «ελεύθερη εντολό» εύναι δυνατό μόνο ςτο θεςμό τησ εκπροςώπηςησ, αφού εντολϋσ μπορεύ να δώςει μόνο ο υπερϋχων, ο ανώτεροσ. Ο αντιπρόςωποσ εύναι ελεύθεροσ να επιβϊλει τη θϋληςό του. Επομϋνωσ, ελευθερύα των αντιπροςώπων και πολιτικό ςυμμετοχό του πολύτη βρύςκονται ςε αντύθεςη, καθώσ οι αντιπρόςωποι λαμβϊνουν αδϋςμευτοι αποφϊςεισ για το λαό, με αποτϋλεςμα οι πολύτεσ να αποκλεύονται από την ϊςκηςη τησ κρατικόσ εξουςύασ. Όςο περιςςότερη ελευθερύα ϋχουν οι αντιπρόςωποι, τόςο λιγότερη δημοκρατύα ϋχουν οι πολύτεσ. 17 15 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, ςελ. 459. 16 Σπυρόπουλοσ Κ. Φίλιπποσ, Ειςαγωγή ςτο Συνταγματικό Δίκαιο, ςελ. 38. 17 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, ςελ. 459. 8

Ε. ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΗ ΚΑΙ ΕΚΠΡΟΨΠΗΗ 1. ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΗ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΟ Η αντιπροςώπευςη εύναι ο θεςμόσ ςτον οπούο βαςύζεται το αντιπροςωπευτικό ςύςτημα. Πολιτικό αντιπροςώπευςη εύναι ο θεςμόσ, κατϊ τον οπούο η θϋληςη του corpore απόντοσ αντιπροςωπευομϋνου αντικαθύςταται από τη θϋληςη του πραγματικϊ ιςχυρότερου και αξιολογικϊ ανώτερου αντιπροςώπου. Η αντιπροςώπευςη αποτελεύ πολιτικό και νομικό θεςμό. Ψσ πολιτικόσ θεςμόσ η αντιπροςώπευςη αποτελεύ το μϋςο, με το οπούο λαμβϊνονται πολιτικϋσ αποφϊςεισ. Παρϊλληλα, εύναι νομικόσ θεςμόσ, καθώσ προβλϋπεται από γραπτϋσ ςυνταγματικϋσ διατϊξεισ. την αντιπροςώπευςη διακρύνονται δύο μϋρη, ο αντιπρόςωποσ και ο αντιπροςωπευόμενοσ. Η μεταξύ τουσ ουςιαςτικό ςχϋςη βρύςκεται ςτην αντικατϊςταςη του αντιπροςωπευόμενου από τον αντιπρόςωπο. Η αντιπροςώπευςη βαςύζεται ςτην αξιολογικό και πραγματικό υπεροχό του αντιπροςώπου ςτον αντιπροςωπευόμενο. τον εννοιολογικό πυρόνα τησ αντιπροςώπευςησ ανόκει η ανεξαρτηςύα του αντιπροςώπου από τον αντιπροςωπευόμενο. Η λεγόμενη «ελεύθερη εντολό» αποτελεύ πρϊγματι την «καρδιϊ» του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ. την αντιπροςώπευςη ο αντιπροςωπευόμενοσ εύναι corpore απών, αλλϊ παραμϋνει και animo απών, αφού η θϋληςό του αντικαθύςταται από τη θϋληςη του αντιπροςώπου. Κατϊ τον C. Schmitt η αντιπροςώπευςη ςυνύςταται ςτο να καθύςταται αιςθητό ϋνα αόρατο εύναι δι ενόσ δημοςύωσ παρόντοσ εύναι. Από την ϋννοια τησ αντιπροςώπευςησ ωσ αναπαραγωγόσ του αντιπροςωπευομϋνου προκύπτει ο ϋμφυτοσ ςε αυτό δυώςμόσ, αντύθετα με την ταυτότητα, που ϋχει μονιςτικό χαρακτόρα. Ο αντύθετοσ χαρακτόρασ τησ ταυτότητασ ωσ προσ την αντιπροςώπευςη δεύχνει το αδύνατο του ςυνδυαςμού τουσ. την αντιπροςώπευςη υπερϋχει ο αντιπρόςωποσ. Η υπεροχό του αντιπροςώπου καθιςτϊ το θεςμό «αντιπροςώπευςη». Ο ιςχυρόσ αντιπροςωπεύει και ο αδύνατοσ αντιπροςωπεύεται. την αντιπροςώπευςη ο δικαιούχοσ αποξενώνεται από την ϊςκηςη των δικαιωμϊτων του. Η ουςύα του δικαιώματοσ παραμϋνει ςτο δικαιούχο, αλλϊ η 9

ϊςκηςό του ανατύθεται ς ϊλλον. Η διαλεκτικότητα τησ αντιπροςώπευςησ εύναι πλαςτό, γιατύ αντικαθιςτϊ τη θϋληςη του αντιπροςωπευόμενου με τη θϋληςη του αντιπροςώπου. Η δι αντιπροςώπου ϊςκηςη των δικαιωμϊτων εύναι ϋμμεςη. Αντιπροςωπεύω ςημαύνει παύρνω τισ πολιτικϋσ αποφϊςεισ αντύ του λαού, ερόμην του λαού. Ο λαόσ αντικαθύςταται όχι ςτην κυριότητα του δικαιώματοσ, αλλϊ ςτην ϊςκηςό του. το ουςιαςτικό περιεχόμενο τησ αντιπροςώπευςησ εμπεριϋχεται η ελευθερύα των αντιπροςώπων, ότι δηλαδό οι αντιπρόςωποι δεν αντιπροςωπεύουν μια οριςμϋνη ομϊδα εκλογϋων, αλλϊ την ολότητα. 18 2. ΕΚΠΡΟΨΠΗΗ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΟ Πολιτικό εκπροςώπηςη εύναι ο θεςμόσ κατϊ τον οπούο η θϋληςη του corpore απόντοσ, πραγματικϊ ιςχυρότερου και αξιολογικϊ ανώτερου εκπροςωπούμενου μεταφϋρεται από τον εκπρόςωπο, ϋτςι ώςτε να καθύςταται ο εκπροςωπούμενοσ animo παρών. την εκπροςώπηςη υπερϋχει ο εκπροςωπούμενοσ. Ο ιςχυρόσ δεν εκπροςωπεύ, αλλϊ εκπροςωπεύται. Η εκπροςώπηςη παρϋχει αξιολογικό προτεραιότητα ςτον εκπροςωπούμενο. Η εξουςύα εκπροςώπηςησ, η πληρεξουςιότητα, βαςύζεται ςτη βούληςη του εκπροςωπούμενου και παύει να υπϊρχει από τη ςτιγμό που θα ανακληθεύ. Με την εκπροςώπηςη ςυνδϋεται ϊμεςα η εντολό. Εφόςον ο εκπροςωπούμενοσ δώςει οδηγύεσ, εύναι υποχρεωμϋνοσ ο εκπρόςωποσ να τισ εκτελϋςει. την εκπροςώπηςη η υπεροχό του εκπροςωπουμϋνου αποκλεύει τη διϊκριςη μεταξύ ουςύασ και ϊςκηςησ του δικαιώματοσ. Ο εκπροςωπούμενοσ δεν αναθϋτει την ϊςκηςη των δικαιωμϊτων ςε ϊλλουσ, αλλϊ αςκεύ τα δικαιώματϊ του με εκπρόςωπο. Η χρηςιμοπούηςη εκπροςώπου δεν ιςοδυναμεύ με μεταβύβαςη τησ ϊςκηςησ των δικαιωμϊτων. Η μϋςω εκπροςώπου ϊςκηςη δικαιώματοσ ϋχει ϊμεςο χαρακτόρα. Πρόκειται για αυτοπρόςωπη animo ϊςκηςη των δικαιωμϊτων. Ο εκπρόςωποσ δεν εμφανύζεται «αντύ του προςώπου» αλλϊ «εκ του προςώπου» ωσ προϋκταςη του εκπροςωπουμϋνου. Η μεςολϊβηςη του εκπροςώπου δεν αντικαθιςτϊ, αλλϊ καθιςτϊ δυνατό την παρουςύα του εκπροςωπουμϋνου. Η 18 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, ςελ. 453-458 10

εκπροςώπηςη ςυνδϋεται με την ϊμεςη Δημοκρατύα και εύναι αναγκαύα ςυνϋπεια τησ αρχόσ τησ ταυτότητασ. Οι εκπροςωπούμενοι αυτοκυβερνώνται. Εκπροςωπώ ςημαύνει μεταφϋρω τη θϋληςη του λαού. 19 3. ΚΟΙΝΑ ΣΟΙΦΕΙΑ - ΔΙΑΥΟΡΕ Ανϊμεςα ςτο θεςμό τησ αντιπροςώπευςησ και τησ εκπροςώπηςησ υπϊρχουν κοινϊ ςημεύα. Και ςτισ δύο περιπτώςεισ γύνεται δυνατό η χρηςιμοπούηςη κϊποιου ϊλλου προςώπου, ώςτε να πραγματοποιεύται η ενϋργεια, εφόςον εμποδύζεται από νομικούσ ό πραγματικούσ λόγουσ η αυτοπρόςωπη εμφϊνιςη. Πϋρα από αυτόν την εξωτερικό ομοιότητα, ανϊμεςα ςτην αντιπροςώπευςη και την εκπροςώπευςη υπϊρχουν βαςικϋσ διαφορϋσ. Η αντιπροςώπευςη χαρακτηρύζεται ςυνόθωσ ωσ θεςμόσ του δημοςύου, ενώ η εκπροςώπηςη ωσ θεςμόσ του ιδιωτικού δικαύου. Η ϋννοια τησ αντιπροςώπευςησ εύναι ϋννοια επιςτημονικοπνευματικό και οι ρύζεσ τησ βρύςκονται ςτη ςφαύρα των αξιών, ενώ η εκπροςώπηςη εύναι ϋννοια τεχνικού χαρακτόρα. Η διαφορϊ εκπροςώπηςησ και αντιπροςώπευςησ δεν καλύπτεται με τη διαφορϊ ιδιωτικού και δημοςύου δικαύου. Και ςτο δημόςιο δύκαιο υπϊρχουν χαρακτηριςτικϋσ περιπτώςεισ εκπροςώπηςησ, ςτισ οπούεσ λεύπει ο αξιολογικόσ τόνοσ τησ αντιπροςώπευςησ. Και ςτισ δυο περιοχϋσ του δικαύου εύναι δυνατό η χρηςιμοπούηςη και των δύο θεςμών, αλλϊ και η διαφορϊ ανϊμεςϊ τουσ δε ςυνύςταται ςτο αξιολογικό περιεχόμενό τουσ. Η διαφορϊ ανϊμεςϊ τουσ βρύςκεται ςτη διαφορετικό ςτουσ δύο θεςμούσ υπεροχό, αξιολογικό και πραγματικό, ενόσ από τα δύο μϋρη, κατ αντύθετη φορϊ. την αντιπροςώπευςη υπερϋχει ο αντιπρόςωποσ, αντύθετα ςτην εκπροςώπηςη υπερϋχει ο εκπροςωπούμενοσ. Η διαφορϊ ανϊμεςα ςτην αντιπροςώπευςη και την εκπροςώπηςη εύναι η διαφορϊ ανϊμεςα ςτο δυνατό και τον αδύνατο, τον ικανό και τον ανύκανο. Η υπεροχό του ενόσ από τα δύο μϋρη καθορύζει τη μορφό του θεςμού. Η υπεροχό του αντιπροςώπου καθιςτϊ το θεςμό αντιπροςώπευςη. Αντύθετα, η υπεροχό του 19 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, ςελ. 487-489. 11

εκπροςωπούμενου δύνει ςτο θεςμό τη μορφό τησ εκπροςώπηςησ. Ο ιςχυρόσ αντιπροςωπεύει, αλλϊ εκπροςωπεύται. Αντύθετα, ο αδύνατοσ αντιπροςωπεύεται και ενδεχομϋνωσ εκπροςωπεύ. Η αντιπροςώπευςη δύνει την προτεραιότητα ςτουσ αντιπροςώπουσ ςε αντύθεςη με την εκπροςώπηςη που παρϋχει την αξιολογικό προτεραιότητα ςτον εκπροςωπούμενο. Αντύθετα με την αντιπροςώπευςη ςτην οπούα η ελευθερύα τησ ενϋργειασ του αντιπροςώπου αποτελεύ απαρϊβατο κανόνα, ςτην εκπροςώπηςη η «ελευθερύα ενϋργειασ» η πρωτοβουλύα του εκπροςώπου, αποτελεύ την εξαύρεςη, καθορύζεται και εξαρτϊται από την υπεροχό του εκπροςωπουμϋνου. Ενώ ο αντιπρόςωποσ δεν υπόκειται ςε εντολϋσ και υποδεύξεισ, παρϊ μόνο ςτη ςυνεύδηςό του, ο εκπρόςωποσ ενεργεύ μϋςα ςτα όρια τησ προσ εκπροςώπηςη εξουςύασ, καθόςον οι ενϋργειϋσ του εξαρτώνται από τη βούληςη του εκπροςωπουμϋνου, την οπούα εύναι υποχρεωμϋνοσ να μεταφϋρει ο εκπρόςωποσ. την αντιπροςώπευςη ο δικαιούχοσ αποξενώνεται από την ϊςκηςη των δικαιωμϊτων του, καθόςον η ϊςκηςό τουσ ανατύθεται ςε ϊλλον (αντιπρόςωπο) ςε αντύθεςη με την εκπροςώπηςη, όπου η θϋληςη του εκπροςωπουμϋνου εύναι παρούςα και υπερϋχει, αποκλεύοντασ την αποξϋνωςη του δικαιώματοσ από την ϊςκηςό του, καθόςον ο εκπροςωπούμενοσ δεν αναθϋτει την ϊςκηςη των δικαιωμϊτων του ς ϊλλουσ, αλλϊ αςκεύ τα δικαιώματϊ του δι εκπροςώπου. Η διαλεκτικότητα τησ εκπροςωπόςεωσ ϋγκειται ςτην αυτοπρόςωπη animo ϊςκηςη του δικαιώματοσ, απόντοσ corpore του εκπροςωπούμενου, εγώ η τησ αντιπροςώπευςησ ϋγκειται ςτην από τον παρόντα αντιπρόςωπο, ϊςκηςη των δικαιωμϊτων του απόντοσ αντιπροςωπευομϋνου. Η δι αντιπροςώπου ϊςκηςη των δικαιωμϊτων εύναι ϋμμεςη ςε αντύθεςη με την δι εκπροςώπου ϊςκηςη που εύναι ϊμεςη. 20 20 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ. Η δομή και η λειτουργία τησ ςφγχρονησ δημοκρατίασ, Εκδόςεισ Τςιβεριώτη, Αθήνα, 1977, ςελ. 82-91. 12

Σ. ΚΡΙΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΚΗ ΣΟΤ ΑΝΣΙΠΡΟΨΠΕΤΣΙΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ 1. ΚΡΙΗ Η αντιπροςωπευτικό δημοκρατύα παρουςιϊζει ςόμερα βαθιϊ κρύςη. Δεν πρόκειται για κρύςη τησ κοινοβουλευτικόσ δημοκρατύασ, αλλϊ για κρύςη πολιτικόσ αντιπροςώπευςησ τησ κοινωνύασ ςτο επύπεδο του κρϊτουσ. Βϊςη αυτόσ τησ κρύςησ αποτελεύ η ςυνειδητοπούηςη ότι το κοινοβούλιο δεν αντιπροςωπεύει πια, ούτε μπορεύ να αντιπροςωπεύςει και να εκφρϊςει τη θϋληςη τησ πολιτικόσ κοινότητασ. Η κρύςη αντιπροςώπευςησ εκφρϊζεται ςυνόθωσ ωσ κρύςη αξιοπιςτύασ των πολιτικών και κατ επϋκταςη τησ πολιτικόσ που εκφρϊζουν. Οι πηγϋσ τησ κρύςησ αντιπροςώπευςησ εύναι πολλϋσ. Κατ αρχϊσ, το αντιπροςωπευτικό ςύςτημα ςόμερα διαπλϊθει ϋναν πολιτικό ςυγκεντρωτιςμό και μια πολιτικό κεντρόμολη ομογενοπούηςη, που ιςοπεδώνει και εξαφανύζει τισ διαφορϋσ ταυτότητασ των επιμϋρουσ κοινωνικών μερύδων, εύτε αυτϋσ προςδιορύζονται εδαφικϊ εύτε όχι. Μια ϊλλη πηγό τησ κρύςησ αντιπροςώπευςησ εύναι η ανϊπτυξη τησ «υπερεθνικόσ» εξουςύασ και του «υπερεθνικού» δικαύου. Ϊνα ςημαντικό, δηλαδό, μϋροσ εξουςύασ που αςκούςαν τα αντιπροςωπευτικϊ όργανα και οι κυβερνόςεισ των κρατών αςκεύται ςόμερα από διεθνεύσ οργανιςμούσ που ϋχουν καταςτεύ φορεύσ υπερκρατικόσ εξουςύασ και αςκούν κυβερνητικό και νομοθετικό εξουςύα. Η μεταβολό αυτό ϋχει οδηγόςει ςε ςημαντικό ςυρρύκνωςη των ςυνταγματικών αρμοδιοτότων και εξουςιών τησ πολιτικόσ αντιπροςωπεύασ του λαού (κυβϋρνηςησ και κοινοβουλύου) και ςε μεύωςη του κύρουσ τησ. Επιπλϋον, η τεχνολογικό εξϋλιξη των μϋςων μαζικόσ ενημϋρωςησ και γενικϊ των επικοινωνιών εύχε ωσ ςυνϋπεια η όλη λειτουργύα ενημϋρωςησ και ςχηματιςμού τησ κοινόσ γνώμησ και τησ λαώκόσ θϋληςησ και διαμόρφωςησ τησ πολιτικόσ του κρϊτουσ να μετατεθεύ από την πολιτικό αντιπροςωπεύα ςτα μϋςα μαζικόσ ενημϋρωςησ. Η δύναμη επιβολόσ που αςκούν τα μϋςα μαζικόσ ενημϋρωςησ και επικοινωνύασ καθύςταται πραγματικό και ϊμεςη απειλό κατϊ τησ δημοκρατύασ και όλων των λειτουργιών τησ κοινωνύασ. Αν και η «κομματικό δημοκρατύα» ϋχει ξεπεραςτεύ, το πολιτικό κόμμα εξακολουθεύ να αποτελϋςει ςόμερα το κύριο όργανο πολιτικόσ 13

εκπροςώπηςησ του λαού και το βαςικό κϋντρο λόψησ των πολιτικών αποφϊςεων. Αυτό ϋχει ωσ αποτϋλεςμα την εξαςθϋνιςη του κοινοβουλύου και του οργϊνου τησ κυβϋρνηςησ, καθώσ και την εκμηδϋνιςη του βουλευτό ωσ «αντιπροςώπου του ϋθνουσ» και ωσ πραγματικού εκπροςώπου και υποςτηρικτό των ςυμφερόντων τησ εκλογικόσ του περιφϋρειασ και των εκλογϋων του 21. 2. ΚΡΙΣΙΚΗ-ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ Σο ερώτημα, λοιπόν, που τύθεται εύναι αν η ςύγχρονη Δημοκρατύα βαςύζεται ςτην αντιπροςώπευςη και ςτην ελεύθερη εντολό ό ςτην εκπροςώπηςη και ςτην αρχό τησ ταυτότητασ. Η αναγνώριςη από τα υντϊγματα των πολιτικών κομμϊτων εμπεριϋχει την αναγνώριςη του πλουραλιςτικού χαρακτόρα τησ ςύγχρονησ Δημοκρατύασ και κατϊ ςυνϋπεια αποτελεύ απόρριψη του αντιπροςωπευτικού ςυςτόματοσ, εφόςον ο λαόσ μόνο ωσ πολιτικό ενότητα μπορεύ να αντιπροςωπευτεύ. Σο αντιπροςωπευτικό ςύςτημα προώποθϋτει την ενότητα τησ κρατικόσ θϋληςησ και κρατικόσ απόφαςησ, αλλϊ ςτη ςύγχρονη Δημοκρατύα ο ςχηματιςμόσ τησ κρατικόσ θϋληςησ γύνεται ϋξω από τα κρατικϊ όργανα. Σο αντιπροςωπευτικό ςύςτημα προώποθϋτει την πολιτικό ενότητα, ωςτόςο ο λαόσ, ωσ πολιτικό ςύνολο, δεν ϋχει ενιαύα γενικό θϋληςη, ώςτε να μπορεύ να αντιπροςωπευτεύ. Ο λαόσ δεν αποτελεύ ενότητα που βρύςκεται ϋξω από την κρατικό περιοχό, αλλϊ μϋςα ςτο κρϊτοσ. Επιπροςθϋτωσ, η αντιπροςωπευτικό θεωρύα αποκλεύει τη ςυμμετοχό του λαού ςτην ϊςκηςη τησ εξουςύασ και οι οπαδού τησ αδυνατούν να εξηγόςουν το ρόλο που ϋχουν οι εκλογϋσ ςτη ςύγχρονη Δημοκρατύα. όμερα τα κόμματα βρύςκονται μϋςα ςτο κρϊτοσ και παύρνουν μϋροσ ςτην ϊςκηςη τησ κρατικόσ εξουςύασ. Η ενιαύα θϋληςη του κοινοβουλύου ταυτύζεται με την ενιαύα λαώκό θϋληςη. τη ςύγχρονη, όμωσ, Δημοκρατύα το κοινοβούλιο δεν αποτελεύ πολιτικό ενότητα, αλλϊ αποτελεύται από περιςςότερεσ τησ μιασ κοινοβουλευτικϋσ ομϊδεσ. Η αντιπροςωπευτικό θεωρύα βαςύζεται ςτο παλαιό δόγμα τησ ελεύθερησ εντολόσ. Οι βουλευτϋσ εύναι αντιπρόςωποι του λαού και 21 Καςιμάτησ Ι. Γεώργιοσ, Μελζτεσ Ι 1975-1995: Δημοκρατία, Εκδόςεισ Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα - Κομοτηνή, 1996, ςελ. 336-341. 14

όχι εκπρόςωποι των κομμϊτων. Σϋλοσ, η αντιπροςωπευτικό αρχό ϋρχεται, ςτη ςύγχρονη εποχό, ςε ϊμεςη ςύγκρουςη με την αρχό τησ λαώκόσ κυριαρχύασ. Επομϋνωσ, ςτη ςύγχρονη Δημοκρατύα και ςτο μϋτρο που κατϊ τη λειτουργύα τησ διαμορφώνεται λαώκό εντολό και οι προερχόμενεσ από αυτό δεςμεύςεισ, ο λαόσ δεν αντιπροςωπεύεται, αλλϊ εκπροςωπεύται. την κομματικό Δημοκρατύα, ςτο μϋτρο κατϊ το οπούο εφαρμόζεται η αρχό τησ ταυτότητασ, δεν εφαρμόζεται η ελεύθερη εντολό και οι αντιπρόςωποι λειτουργούν ωσ εκπρόςωποι. 22 22 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρζασ, Σφςτημα Συνταγματικοφ Δικαίου, ςελ. 463-465, 489. 15

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρϋασ, ύςτημα υνταγματικού Δικαύου, Εκδόςεισ ϊκκουλα, Αθόνα-Θεςςαλονύκη, 2011 Δημητρόπουλοσ Γ. Ανδρϋασ, Η δομό και η λειτουργύα τησ ςύγχρονησ δημοκρατύασ, Εκδόςεισ Σςιβεριώτη, Αθόνα, 1977 Καςιμϊτησ Ι. Γεώργιοσ, Μελϋτεσ Ι 1975-1995: Δημοκρατύα, Εκδόςεισ Αντ. Ν. ϊκκουλα, Αθόνα-Κομοτηνό, 1996 Μαυριϊσ Γ. Κώςτασ, υνταγματικό Δύκαιο, Εκδόςεισ Αντ. Ν. ϊκκουλα, Αθόνα-Κομοτηνό, 2005 γουρύτςασ Γ. Φρόςτοσ, υνταγματικόν Δύκαιον, Εκδόςεισ Αντ. Ν. ϊκκουλα, Αθόνα, 1965 πυρόπουλοσ Κ. Υύλιπποσ, Ειςαγωγό ςτο υνταγματικό Δύκαιο, Εκδόςεισ Αντ. Ν. ϊκκουλα, Αθόνα-Κομοτηνό, 2006 Σςϊτςοσ Θ. Δημότρησ, υνταγματικό Δύκαιο Σόμοσ Β, Εκδόςεισ Αντ. Ν. ϊκκουλα, Αθόνα- Κομοτηνό, 1993 Φρυςόγονοσ Φ. Κώςτασ, υνταγματικό Δύκαιο, Εκδόςεισ ϊκκουλα,, Αθόνα-Θεςςαλονύκη, 2003 16

ΠΕΡΙΛΗΧΗ Σο αντιπροςωπευτικό ςύςτημα βαςύζεται ςτο θεςμό τησ αντιπροςώπευςησ. Η αντιπροςώπευςη ςημαύνει πωσ ο αντιπρόςωποσ δηλώνει τη δικό του θϋληςη και αποφαςύζει αντύ του λαού. Ο αντιπρόςωποσ δεν υπακούει ςτισ εντολϋσ του λαου, αλλϊ μόνο ςτη ςυνεύδηςό του. Αντύθετα ςτην εκπροςώπηςη ο λαοσ υπερϋχει και ο εκπρόςωποσ απλώσ μεταφϋρει τη θϋληςό του. Η αντιπροςώπευςη ϋχει ϋμμεςο χαρακτόρα, ενώ η εκπροςώπηςη ϊμεςο. υμπεραςματικϊ, πρόκειται για δυο αντύθετεσ ϋννοιεσ. τη ςύγχρονη Δημοκρατύα ο λαόσ δεν αντιπροςωπεύεται, αλλϊ εκπροςωπεύται. SUMMARY The representative system is based on the institution of representation. The representation means that the representative states his own desire and desides for the people. The representative does not obey the orders of the people, but only his own consciousness. On the other hand, at the embodiment, people are superior and the back bencher just transfers the desire people have. The representation is indirect, while the embodiment is direct. Consecutive, this is about two opposite concepts. In modern democracy people are not represented but embodied. 17