ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΑΜΥΝΤΙΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΤΩΝ ΤΕΡΜΑΤΟΦΥΛΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΩΝ ΟΜΙΛΩΝ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΚΥΠΕΛΛΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ ΤΗΣ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ ΤΟΥ 2014 ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΜ:9980201000230 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΡΟΤΑΣΙΟΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 0 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 4 5 8 3 ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3.1 ΔΕΙΓΜΑ 3.2 ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ 11 12 4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 14 5 ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 18 6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 20 2

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα, καταρχήν, να ευχαριστήσω τον κ. Μιχάλη Μητροτάσιο Λέκτορα προπονησιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών στην Τµήµα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού, ο οποίος ανέλαβε την καθοδήγηση για την υλοποίηση αυτής της διπλωµατικής εργασίας. Επίσης θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες µου σε όλους τους καθηγητές που βοήθησαν και µου µετέδωσαν τις γνώσεις τους, προσεγγίζοντας ιδιαίτερα το πρακτικό κοµµάτι. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω όλα τα άτοµα τα οποία συνέβαλλαν στην ολοκλήρωση και συγγραφή αυτής της διπλωµατικής εργασίας. 3

0. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να µελετήσει και να καταγράψει την αµυντική συµπεριφορά των τερµατοφυλάκων του παγκοσµίου κυπέλλου της Βραζιλίας του 2014 κατά την φάση των οµίλων. Μέσω του προγράµµατος βίντεο-ανάλυσης longo match αναλύθηκαν συνολικά 48 αγώνες από τις 32 οµάδες που συµµετείχαν στην φάση των οµίλων. Οι παράµετροι που αναλύθηκαν είναι το είδος της επίθεσης, η ζώνη της τελικής πάσας, το είδος της τελικής ενέργειας, το µέρος του σώµατος µε το οποίο εκτελέστηκε η ενέργεια, η γωνία εκτέλεσης της επιθετικής ενέργειας, το είδος της ενέργειας του τερµατοφύλακα καθώς και η φυσική δραστηριότητα του τερµατοφύλακα. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι οι περισσότερες επιθέσεις (1073) πραγµατοποιήθηκαν σε φάση ανοιχτού παιχνιδιού (78%) και οι περισσότερες προσπάθειες για την επίτευξη τέρµατος έγιναν από τον κεντρικό άξονα (82%). Στις επιθετικές ενέργειες αυτές οι τερµατοφύλακες αντέδρασαν σε µεγάλο ποσοστό (30%), µπλοκάροντας την µπάλα στο κέντρο του τέρµατος είτε µε κίνηση προς την µπάλα, είτε από σταθερή θέση. Τα αποτελέσµατα των σουτ (904) έδειξαν ότι η κύρια ενέργεια των τερµατοφυλάκων σε µεγάλο βαθµό, είναι η εκτίναξη (45%), γεγονός που δηλώνει την δυσκολία που αντιµετώπισαν στα σουτ των επιθετικών. Από την παρούσα έρευνα προκύπτει το µέγεθος της συµβολής του τερµατοφύλακα στο αµυντικό παιχνίδι της οµάδας. Ακόµη από τα αποτελέσµατα της παρούσης µελέτης προκύπτουν συµπεράσµατα για τους προπονητές και τον τρόπο διεξαγωγής της προπονητικής διαδικασίας. Λέξεις κλειδιά: Βίντεο-ανάλυση, αµυντικές ενέργειες, τερµατοφύλακας, επίτευξη τέρµατος 4

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο θεσµός του σύγχρονου ποδοσφαίρου εκτείνεται σε περισσότερα από 100 χρόνια έχοντας ως αφετηρία το 1863 στην Αγγλία. Το άθληµα αυτό συναντάται επίσης σε παλαιότερες µορφές κατά τον 2 ο - 3 ο αιώνα στην Κίνα και στην Ιαπωνία (FIFA, χ.η.). Το ποδόσφαιρο χαρακτηρίζεται ίσως ως το δηµοφιλέστερο άθληµα µε πάνω από 250 εκατοµµύρια αθλητές σε περισσότερα από 200 κράτη. Διοικείται από τη Fédération Internationale de Football Association (FIFA) και έχει επιβληθεί ως ένα λαοφιλές άθληµα και ως ένα κοινωνικό και πολιτιστικό φαινόµενο, που συναρπάζει τα πλήθη και το καθιστά ως το κορυφαίο άθληµα στον κόσµο (Μπεκρής & Σωτηρόπουλος, 2005). Το ποδόσφαιρο, όπως και άλλα οµαδικά αθλήµατα, χρησιµοποιούν την επιστήµη για την βελτίωση και την απόδοση σε αυτό (Bangsbo, 1994). Ιστορικά αναπόσπαστο µέρος της διεξαγωγής ενός ποδοσφαιρικού αγώνα αποτελεί η θέση του τερµατοφύλακα. Είναι ο µοναδικός παίκτης όπου µπορεί να αγγίξει την µπάλα µε τα χέρια, εντός της µεγάλης περιοχής του τέρµατός του. Επίσης είναι ο µόνος που ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους συµπαίκτες του, καθώς φοράει διαφορετική φανέλα. Στα παλιά χρόνια ο τερµατοφύλακας περιοριζόταν µόνο στην απόκρουση της µπάλας και δεν είχε συµµετοχή στο παιχνίδι της υπόλοιπης οµάδας. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελούσε ότι ακόµα και τα ελεύθερα χτυπήµατα τα εκτελούσαν οι συµπαίκτες του. Ακόµα και οι προπονητές τους καθοδηγούσαν να βρίσκονται µόνο µέσα στην εστία τους. Οι πρώτες αλλαγές που έγιναν από την FIFA το 1991-92, απαγόρευσαν στον τερµατοφύλακα να πιάνει την µπάλα µε τα χέρια ύστερα από πάσα συµπαίκτη του. Επιπλέον η ίδια απαγόρευση ισχύει και για το κράτηµα της µπάλας πάνω από 6 δευτερόλεπτα. Όλα αυτά σε συνδυασµό µε την εξέλιξη της προπονητικής διαδικασίας και της συµµετοχής στον χώρο του ποδοσφαίρου ανθρώπων µε άριστες γνώσεις του αθλήµατος, βοήθησαν στην εξέλιξη του ποδοσφαίρου γενικότερα και της θέσης του τερµατοφύλακα ειδικότερα. Στη σηµερινή εποχή η συµµετοχή του τερµατοφύλακα αποτελεί απαραίτητο µέρος της αµυντικής και της επιθετικής τακτικής της οµάδας. Παρατηρείται λοιπόν ότι ο τερµατοφύλακας είναι ο αρχηγός της άµυνας και εκείνος που την κατευθύνει τη στιγµή που η οµάδα του δέχεται επίθεση. 5

Είναι αποδεδειγµένο ότι οι πληροφορίες και οι γνώσεις που παρέχονται προς τους ποδοσφαιριστές µέσα από την προπονητική διαδικασία, αυξάνουν την απόκτηση δεξιοτήτων. Εποµένως, η ανατροφοδότηση είναι ένα αποτελεσµατικό µέσο ενίσχυσης της απόδοσης στο ποδόσφαιρο (Γιαννακός & Αρµάτας, 2006). Η απόδοση στο ποδόσφαιρο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως την τεχνική, την τακτική, την φυσική, την ψυχολογική και την πνευµατική κατάσταση των αθλητών (Stolen, Chamari, Castagna & Wisloff, 2005). H επιστήµη µπορεί να συµβάλει στην βελτίωση των παραγόντων αυτών και κατ' επέκταση στην απόδοση των ποδοσφαιριστών (Bangsbo, 1994). Σηµαντικό µέρος στην τακτική του ποδοσφαίρου καταλαµβάνει ο ρόλος του τερµατοφύλακα, ο οποίος αποτελεί το κλειδί στην αµυντική λειτουργία, κατά την διάρκεια που δέχεται επίθεση η οµάδα του. Η θέση του αποτελεί το έσχατο εµπόδιο στην προσπάθεια σκοραρίσµατος από την αντίπαλη οµάδα. Ο συνδυασµός της θέσης, της καλής τοποθέτησης στην περιοχή του τέρµατός του, της παρατηρητικότητάς του και γενικά η αρµονική σύνθεση όλων αυτών, κάνει τον τερµατοφύλακα κυρίαρχο ενός επιτυχηµένου παιχνιδιού (Σωτηρόπουλος & Μπεκρής, 2012). Η απόδοσή του έχει µεγάλη σηµασία για την εξέλιξη του αγώνα και επηρεάζεται από παράγοντες όπως το σκορ, η φυσική-ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται, η συνεργασία του µε τους αµυντικούς συµπαίκτες του καθώς και το επίπεδο του αντιπάλου. Η έλλειψη τακτικής και στρατηγικής κατά τη διάρκεια των διαφόρων φάσεων, πιθανόν να καθορίζει την απόδοση µίας οµάδας και το τελικό αποτέλεσµα του αγώνα (Ali, 1988). Σκοπός της µελέτης είναι να καταγράψει µε την µέθοδο βίντεο-ανάλυσης τις αµυντικές ενέργειες των τερµατοφυλάκων στο πρόσφατο παγκόσµιο κύπελλο που πραγµατοποιήθηκε στα γήπεδα της Βραζιλίας το 2014. Η βίντεο-ανάλυση είναι ένας αντικειµενικός τρόπος επαναπληροφόρησης, όπου η παρατήρηση της ατοµικής και οµαδικής συµπεριφοράς προσδιορίζει τα σηµεία που χρειάζονται βελτίωση µέσα από την προπονητική διαδικασία (Σωτηρόπουλος & Μπεκρής, 2012). Η βασική επιλογή για τον έλεγχο επίδοσης των παικτών και τον οµάδων αποτελεί η χρήση των τεχνολογικών µέσων. (Liebermann, Katz, Hughes, Bartlett, McClement & Φράγκων, 2002). Πιο συγκεκριµένα αναλύθηκαν και αξιολογήθηκαν η φάση που βρίσκεται το παιχνίδι (άµυνα ή επίθεση), το είδος επίθεσης του αντιπάλου (κανονική ροή παιχνιδιού ή από στηµένη φάση), 6

η ζώνη της τελικής πάσας του αντιπάλου, το είδος της τελικής πάσας και του σουτ (σέντρα, σουτ, πάσα ή ατοµική ενέργεια), το είδος τελειώµατος (σουτ ή κεφαλιά), η γωνία του σουτ (αριστερά, κέντρο η δεξιά), το είδος ενέργειας του τερµατοφύλακα (µπλοκ, απόκρουση µε πόδια, γροθιές ή απλή ενέργεια) και τέλος η φυσική δραστηριότητα του τερµατοφύλακα (κίνηση, άλµα ή εκτίναξη). 7

2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Οι αµυντικές ενέργειες ενός τερµατοφύλακα αποτελούν σηµεία κλειδιά για την έκβαση ενός αγώνα καθώς αποτελεί τον φύλακα του τέρµατος και τον τελευταίο αµυντικό παίκτη. Μια οµάδα δέχεται γκολ όταν ολόκληρη η µπάλα περάσει την λευκή γραµµή του τέρµατος µε την προϋπόθεση ότι δεν έχει προηγηθεί φάουλ. (Διεθνής Συνοµοσπονδία Ποδόσφαιρου, 2013, σελ. 52). Έρευνα των John Bilton and Dr. Peter Usher (2014) έδειξε ότι σηµειώθηκαν 171 γκολ συνολικά στο παγκόσµιο πρωτάθληµα του 2014 στα γήπεδα της Βραζιλίας µε µέσο όρο 2.67 γκολ σε κάθε αγώνα. Το 80% των γκολ προήλθαν από την χρυσή ζώνη (P1) και κατά µέσο όρο η πλειονότητα των προσπαθειών για γκολ ήταν εκτός χρυσής ζώνης. Τα γκολ (130) που προήλθαν από το ύψος της µεγάλης περιοχής (εντός χρυσής ζώνης) ήταν αποτέλεσµα ανοιχτού παιχνιδιού. Από τα 130 γκολ το 47% προήλθαν από πάσες από την ζώνη τελικής πάσας 2. Τα ποσοστά αυτά είναι πολύ σηµαντικά καθώς καταδεικνύουν τον τρόπο, όπου επιτίθενται οι οµάδες, καθώς και την προσοχή που πρέπει να δοθεί από τον τερµατοφύλακα και από την άµυνα ώστε να µην δεχτούν γκολ. Έρευνα των Daniel Barreira, Júlio Garganta, João Machado, Maria Teresa Anguera το 2014 ανέλυσε 24 αγώνες µε 1619 επιθετικές προσπάθειες. Τα άµεσα µπλοκαρίσµατα αποτέλεσαν τον πιο συχνό τύπο απόκρουσης της µπάλας ως αποτέλεσµα αµυντικών ενεργειών και τάκλιν. Δεύτερο πιο συχνό είδος ήταν η χρήση της πάσας στην κεντρική ζώνη τελικής πάσας. Οι παρεµβάσεις των τερµατοφυλάκων ήταν στατιστικά πιο συχνές στην κεντρική αµυντική ζώνη, χωρίς όµως να υπάρχει στατιστική συσχέτιση µε την κατάληξη της επιθετικής συµπεριφοράς. Τα µοτίβα του επιθετικού παιχνιδιού συσχετίζονταν από το πως αποκρούστηκε η µπάλα από τον τερµατοφύλακα. Στο Παγκόσµιο Κύπελλο του 1994, που έλαβε χώρα στην Αµερική, έγινε ανάλυση και καταγραφή των αγώνων από τους, Παπαργυρίου, Ταξιλδάρη, Χριστουηλία, Καµπά & Μαυρίδη (1995). Συγκεκριµένα από τα 141 γκολ το 27% επιτεύχθηκε από στηµένες φάσεις, το 23.4% από κάθετες πάσες, 18.5% από σέντρες και 14.2% από ατοµική ενέργεια. Ένα σηµαντικό ποσοστό 17% ήταν αποτέλεσµα από λάθη αντιπάλων. Έρευνα των Pilar Sainz De Baranda Enrique Ortega & José M. Palao ανέλυσε 34 τερµατοφύλακες που συµµετείχαν σε 54 αγώνες του 2002 στο παγκόσµιο κύπελλο της Κορέας και της Ιαπωνίας µε την µέθοδο της συστηµατικής παρατήρησης. Οι µεταβλητές που 8

αναλύθηκαν συµπεριελάµβαναν τον τρόπο επίθεσης της επιτιθέµενης οµάδας, την ζώνη τελικής πάσας του επιτιθέµενου, την περιοχή εκτέλεσης του σουτ και το είδος τελειώµατος (πόδι η κεφάλι), την ζώνη παρέµβασης του τερµατοφύλακα, τις αµυντικές τεχνικές καθώς και την φυσική δραστηριότητα του τερµατοφύλακα. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι οι επιθετικές ενέργειες καθώς και οι τελικές πάσες προήλθαν σε µεγαλύτερο βαθµό από τις µακρινές ζώνες. Η επαφή µε το πόδι χρησιµοποιήθηκε πιο συχνά στο τελευταίο στάδιο της επίθεσης. Επίσης, η ανάλυση των δεδοµένων έδειξε για την γωνία του σουτ ότι οι κεντρικές ζώνες χρησιµοποιήθηκαν περισσότερο και όσον αφορά την απόσταση των σουτ παρόµοια ποσοστά είχαν οι ζώνες εκτός της περιοχής του πέναλτι και της γραµµής του τέρµατος. Τα δεδοµένα των τερµατοφυλάκων έδειξαν πως η περιοχή του πέναλτι αποτελούσε το σηµείο όπου υπήρχε η µεγαλύτερη συµµετοχή από τους ίδιους. Όσον αφορά την άµυνα παρατηρήθηκε ότι στο µεγαλύτερο ποσοστό η µπάλα αποκρούστηκε µε τα χέρια, έπειτα από έλεγχό της µε τα πόδια και τέλος µε καθάρισµα της µπάλας. Σύµφωνα µε τους Czwalina (1992), Lames (1994) και Singer & Willimczik (2002) η συστηµατική παρακολούθηση και ανάλυση αγώνα µε τη χρήση του βίντεο και του υπολογιστή αποτελεί τον πιο αντικειµενικό τρόπο µέτρησης της αγωνιστικής επίδοσης και συµπεριφοράς των οµάδων. Η σωστή αξιολόγηση που µπορεί να προσφέρει η βίντεο ανάλυση είναι απαραίτητη για την ρεαλιστική κατανόηση της απόδοσης µιας οµάδας υπό πραγµατικές συνθήκες (Hohmann & Rommel, 1994, Mitrotasios κ.ά., 2004). Στην παρούσα έρευνα έγινε προσπάθεια να αναλυθούν οι αµυντικές ενέργειες των τερµατοφυλάκων στο παγκόσµιο κύπελλο ποδοσφαίρου του 2014 που έλαβε χώρα στα γήπεδα της Βραζιλίας. Σκοπός είναι να φανεί ο ρόλος του τερµατοφύλακα στην αµυντική λειτουργία της οµάδας και στην αποφυγή επίτευξης τέρµατος από την αντίπαλη οµάδα. Στην παρούσα έρευνα προκύπτουν συµπεράσµατα που µπορούν να βοηθήσουν την προπονητική διαδικασία και τη βελτίωση τόσο των τερµατοφυλάκων όσο και γενικότερα την αµυντική λειτουργία των οµάδων. 9

3. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σκοπός της συγκεκριµένης έρευνας είναι να καταγράψει και να µελετήσει της αµυντικές συµπεριφορές των τερµατοφυλάκων του παγκοσµίου κυπέλλου της Βραζιλίας του 2014. Η συλλογή των δεδοµένων έγινε µέσω του προγράµµατος βίντεο ανάλυσης longo match, όπου εξετάστηκαν 48 αγώνες από τις 32 οµάδες που συµµετείχαν στην φάση των οµίλων. Για την ανάλυση των αγώνων χρησιµοποιήθηκαν συγκεκριµένες µεταβλητές για την άµυνα, όπως η φάση που βρίσκεται το παιχνίδι (άµυνα ή επίθεση), το είδος επίθεσης του αντιπάλου (κανονική ροή παιχνιδιού ή από στηµένη φάση), η ζώνη της τελικής πάσας του αντιπάλου, το είδος της τελικής πάσας και του σουτ (σέντρα, σουτ, πάσα ή ατοµική ενέργεια), το είδος τελειώµατος (σουτ ή κεφαλιά), η γωνία του σουτ (αριστερά, κέντρο ή δεξιά), το είδος ενέργειας του τερµατοφύλακα (µπλοκ, απόκρουση µε πόδια, γροθιές ή απλή ενέργεια) και τέλος η φυσική δραστηριότητα του τερµατοφύλακα (κίνηση, άλµα ή εκτίναξη). Η µελέτη των παραπάνω µεταβλητών θα βοηθήσει στην ανάλυση των φάσεων, ώστε να καταγραφεί η αµυντική συµπεριφορά του τερµατοφύλακα και ο τρόπος που ενεργεί κατά την διάρκεια που η οµάδα του δέχεται επίθεση. Αυτή η ανάλυση θα βοηθήσει επίσης, στην βελτίωση της προπονητικής διαδικασίας, έτσι ώστε να περιοριστούν τα λάθη στο χώρο της αµυντικής γραµµής και να µην δέχεται εύκολα γκολ η αµυνόµενη οµάδα. 3.1. ΔΕΙΓΜΑ Το δείγµα της συγκεκριµένης έρευνας αποτελείται από 48 αγώνες, 32 οµάδων της φάσης των οµίλων του παγκοσµίου κυπέλλου της Βραζιλίας του 2014. Καταγράφηκαν συνολικά 1084 φάσεις µέσω των οποίων αναλύθηκαν και παρατηρήθηκαν οι αµυντικές συµπεριφορές των τερµατοφυλάκων. Το παγκόσµιο κύπελλο επιλέχθηκε διότι θεωρείται η κορυφαία ποδοσφαιρική διοργάνωση του πλανήτη υπό την αιγίδα της Διεθνούς ποδοσφαιρικής οµοσπονδίας (FΙFΑ). Το παγκόσµιο κύπελλο καταφέρνει να προσελκύσει πλήθος θεατών, τηλεθεατών και χορηγών. Σε αυτό συµµετέχουν οι εθνικές οµάδες των χωρών µελών της οµοσπονδίας, οι οποίες προκρίθηκαν ύστερα από αγώνες κατατάξεως. Οι αγώνες καταγράφηκαν στην Ελλάδα σε ζωντανή σύνδεση από το κρατικό κανάλι της ΕΡΤ. Η συλλογή των δεδοµένων έγινε µέσω του συστήµατος βίντεο ανάλυσης Longomatch µε πηγή την ιστοσελίδα (Longomatch, χ.η.). Το Longomatch είναι ένα εργαλείο ανάλυσης αθλητικών βίντεο για προπονητές και αθλητικούς επιστήµονες µε το οποίο αναλύονται οι 10

αγώνες. Απλοποιεί την µελέτη ενός βίντεο παρέχοντας ένα σετ εργαλείων ανάλυσης, ώστε ο ερευνητής να σηµειώνει, να βλέπει και να επεξεργάζεται τις φάσεις του αγώνα. Μέσω του συγκεκριµένου προγράµµατος έγινε η ανάλυση και η καταγραφή των δεδοµένων. 3.2. ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ Πιο συγκεκριµένα οι µεταβλητές των αµυντικών ενεργειών του τερµατοφύλακα που παρατηρήθηκαν, καταγράφηκαν, αναλύθηκαν και αξιολογήθηκαν είναι: 1. Η φάση του παιχνιδιού Επίθεση Άµυνα 2. Είδος επίθεσης αντιπάλου Κανονική επίθεση Επίθεση από στηµένο 3. Ζώνη τελικής πάσας αντιπάλου 11

4. Είδος τελικής πάσας και σουτ Μεγάλη πάσα (σέντρα) Πάσα Ατοµική ενέργεια Σουτ 5. Είδος τελειώµατος Τελείωµα µε το πόδι(σουτ) Κεφαλιά 6. Γωνία του σουτ 7. Είδος ενέργειας τερµατοφύλακα Απόκρουση µε τα χέρια Απόκρουση µε τα πόδια Απόκρουση µπλοκ Καθάρισµα φάσης 8. Φυσική δραστηριότητα τερµατοφύλακα Κίνηση Άλµα Εκτίναξη 12

4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από τα αποτελέσµατα της παρούσας µελέτης διαπιστώθηκε ότι στην φάση των οµίλων του Παγκοσµίου κυπέλλου σηµειώθηκαν 1073 επιθέσεις προς τον τερµατοφύλακα και 136 γκολ συνολικά, γεγονός που αποτελεί ρεκόρ γκολ στην φάση των οµίλων. Οι περισσότερες επιθέσεις πραγµατοποιήθηκαν στο δεύτερο ηµίχρονο, όπου οι οµάδες άνοιξαν το παιχνίδι τους και άρχισαν να παίζουν πιο ψηλά µε στόχο την επίτευξη τέρµατος. Πιο αναλυτικά βλέπουµε στο Σχήµα 1, ότι µέσα στο πρώτο (Α ) ηµίχρονο δηµιουργήθηκαν 525 επιθετικές ενέργειες, σε σύγκριση µε το δεύτερο (Β ) ηµίχρονο που σηµειώθηκαν 548. 548 525 Α/ΗΜΙ B/ΗΜΙ Σχήµα1: Επιθετικές Ενέργειες στο Α και Β ηµίχρονο Το Σχήµα 2 συγκρίνει το είδος επίθεσης της εκάστοτε επιτιθέµενης οµάδας. Συγκεκριµένα φανερώνει ότι οι οµάδες δηµιούργησαν 841 επιθετικές ενέργειες βασισµένες στο ανοιχτό παιχνίδι σε αντιδιαστολή µε 232 ενέργειες από στηµένες φάσεις. 841 232 SET PLAY OPEN PLAY Σχήµα 2: Είδος επίθεσης 13

Όπως παρουσιάζεται στο Σχήµα 3, η ζώνη τελικής πάσας όπου πραγµατοποιήθηκαν οι περισσότερες πάσες για την εκδήλωση επίθεσης είναι η ζώνη 2, δηλαδή το κέντρο. Η δεύτερη επιλογή των παικτών για πάσα παρουσιάζεται στις ζώνες (13-16) που αποτελούν τις γωνίες των γωνιαίων λακτισµάτων. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι η πρόθεση των οµάδων ως προς την τακτική που ακολουθούν είναι η δηµιουργία επιθετικών ενεργειών κυρίως από το κέντρο µε πάσες. ΖΏΝΗ 17 ΖΏΝΗ 15 ΖΏΝΗ 13 ΖΏΝΗ 11 ΖΏΝΗ 9 ΖΏΝΗ 7 ΖΏΝΗ 5 ΖΏΝΗ 3 ΖΏΝΗ 1 10 21 17 27 30 30 32 66 52 62 64 70 65 43 46 375 51 Ζώνη τελικής πάσας 0 50 100 150 200 250 300 350 400 Σχήµα 3: Ζώνη τελικής πάσας Στο Σχήµα 4 απεικονίζεται το είδος της τελικής πάσας/ενέργειας πριν την εκδήλωση της επίθεσης. Από το σχήµα παρατηρείτε ότι η εκτέλεση της τελικής πάσας πραγµατοποιήθηκε κυρίως µε σέντρα, 429 φορές, σε αντίθεση µε την χρήση σουτ 103 φορές. Τέλος η χρήση χαµηλής πάσας εκτελείτε 404 φορές, αφήνοντας την χρήση ατοµικής ενέργειας σε 15. 404 429 103 15 SHOT INDACTION PASS CROSS ΕΙΔΟΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΠΑΣΑΣ Σχήµα 4: Είδος τελικής πάσας/ενέργειας 14

Παρακάτω, στο Σχήµα 5 παρατηρείται ότι η πλειονότητα των τελειωµάτων των φάσεων πραγµατοποιήθηκαν µε την επαφή του ποδιού, δηλαδή την εκτέλεση σουτ (741), σε σύγκριση µε την χρήση του κεφαλιού που έφτασε τις 163 φάσεις. 741 163 SHOT HEAD Σχήµα 5: Τελείωµα της επιθετικής ενέργειας Στο Σχήµα 6 παρατηρούµε ότι οι περισσότερες εκτελέσεις σουτ πραγµατοποιήθηκαν από την κεντρική γωνία (Γωνία 3) φτάνοντας τις 397. Ο αριθµός των σουτ µας δηλώνει ότι σε µεγάλο ποσοστό οι επιτιθέµενοι προτίµησαν να εκτελέσουν σουτ προς το τέρµα από την κεντρική γωνία παρά από πλάγιες θέσεις, όπου είναι και πιο δύσκολο να επιτευχθεί γκολ. Με βάση το Σχήµα 6, η επόµενη προτεινόµενη γωνία εκτέλεσης σουτ προς το τέρµα είναι από την Γωνία 4 µε 191 προσπάθειες και ακολουθεί η Γωνίας 2 µε 174. Οι Γωνίες 1 και 5 είναι οι λιγότερο δηµοφιλείς γωνίες εκτέλεσης σουτ µε 69 και 84 προσπάθειές αντιστοίχως. 397 174 191 69 84 SHOT ANGLE 1 SHOT ANGLE 2 SHOT ANGLE 3 SHOT ANGLE 4 SHOT ANGLE 5 ΓΩΝΙΑ ΣΟΥΤ Σχήµα 6: Γωνία εκτέλεσης σουτ 15

Όπως παρουσιάζεται στο Σχήµα 7 οι περισσότερες ενέργειες των σουτ (460) που κατέληξαν στον τερµατοφύλακα είχαν ως αποτέλεσµα την µην επαφή µε τον τερµατοφύλακα. Αυτό το γεγονός οφείλεται είτε ότι το σουτ κατέληξε άουτ, είτε ότι ο τερµατοφύλακας δέχτηκε απευθείας γκολ χωρίς να έρθει σε επαφή µε την µπάλα. Οι περισσότερες ενέργειες όπου ο τερµατοφύλακας ήρθε σε επαφή µε την µπάλα ήταν µε τη µορφή µπλοκαρίσµατος (324). Αξιοσηµείωτο είναι ότι µόνο σε 14 φάσεις παρατηρήθηκε επέµβαση µε το πόδι από τον τερµατοφύλακα. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΦ 460 324 174 14 100 Punch Block Feet Control Clearence No Contanct Σχήµα 7: Ενέργεια τερµατοφύλακα Στο τελευταίο σχήµα, Σχήµα 8, παρατηρείται η φυσική δραστηριότητα του τερµατοφύλακα σε σχέση µε το σουτ του αντιπάλου καθώς και η ενέργεια του ίδιου (βλέπε και Σχήµα 7). Γίνεται αντιληπτό, ότι στις περισσότερες εκτελέσεις του σουτ ο τερµατοφύλακας αντέδρασε µε την φυσική δραστηριότητα της εκτίναξης (485), είτε αυτή έγινε σε γωνία είτε έλαβε χώρα στην ευθεία του. Ο αριθµός αυτός δηλώνει επίσης και την δυσκολία που αντιµετώπισαν οι τερµατοφύλακες από τα σουτ των αντιπάλων. 413 485 174 MOVEMENT JUMP DIVE Physical Activity Σχήµα 8: Φυσική δραστηριότητα του τερµατοφύλακα 16

5. ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην εργασία αυτή αναλύθηκαν και καταγράφηκαν, µέσω της µεθόδου της βίντεο ανάλυσης, οι αµυντικές ενέργειες των τερµατοφυλάκων σε 48 αγώνες των 32 οµάδων που συµµετείχαν στη φάση των οµίλων του παγκοσµίου κυπέλλου της Βραζιλίας το 2014. Η ανάλυση αυτών των στατιστικών στοιχείων δείχνει την σηµασία των αµυντικών ενεργειών των τερµατοφυλάκων κατά την διάρκεια της επίθεσης της αντίπαλης οµάδας, την προσαρµογή του τρόπου συµπεριφοράς των τερµατοφυλάκων καθώς και των ενεργειών τους κατά την διάρκεια της επίθεσης, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Συγκεκριµένα παρατηρήθηκε η τάση των επιτιθέµενων οµάδων να εκφράζουν τις επιθέσεις τους µέσα από πολλές πάσες στον χώρο του κεντρικού άξονα. Αυτό φαίνεται χαρακτηριστικά στο Σχήµα 3, όπου από τη ζώνη 2 προήλθαν οι περισσότερες τελικές πάσες µε 375 καταγραφές, στο Σχήµα 4, όπου προκύπτουν 404 τελικές πάσες και τέλος στο Σχήµα 6, όπου πραγµατοποιήθηκαν 397 σουτ από την Γωνία 3. Μέσα από την ανάλυση των στατιστικών στοιχείων παρατηρήθηκε ότι 841 επιθέσεις από τις 1073 έγιναν σε ανοιχτό παιχνίδι πράγµα που σηµαίνει ότι οι οµάδες δεν στήριξαν την επιθετική τους τακτική σε στηµένες φάσεις αλλά περισσότερο σε ανοιχτό και γρήγορο παιχνίδι. Το συγκεκριµένο στοιχείο είναι θετικό και για τις αµυνόµενες οµάδες, διότι απέφυγαν το σκληρό παιχνίδι και την δηµιουργία στηµένων φάσεων. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην αµυντική τακτική των οµάδων να πιέζουν ψηλά τον αντίπαλο. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα να δηµιουργούνται µε δυσκολία στηµένες φάσεις κοντά στην αµυντική ζώνη. Τα παραπάνω οδηγούν στο συµπέρασµα ότι οι οµάδες κινούνται προς µια επιθετική τακτική γρήγορη µε πολλές πάσες και σουτ από µέση ή και µικρή απόσταση εντός της µεγάλης περιοχής. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται και από την έρευνα των John Bilton και Dr. Peter Usher (2014). Σε αυτήν την εξέλιξη των αντίπαλων επιθετικών τακτικών οι αριθµοί κατέγραψαν άριστα την προσαρµογή του παιχνιδιού των τερµατοφυλάκων. Ειδικότερα παρατηρήθηκε ότι η κύρια φυσική δραστηριότητα για την αποσόβηση του κίνδυνου είναι η εκτίναξη και η κίνηση προς την µπάλα µε 485 και 413 επεµβάσεις αντίστοιχα. Αυτό µε την σειρά του υπογραµµίζει την συχνή έξοδο των τερµατοφυλάκων από το τέρµα, µε σκοπό να µπλοκάρουν την µπάλα, γεγονός που δείχνει τη δηµιουργία πολλών και γρήγορων φάσεων µπροστά από τις εστίες. Το άθροισµα των αριθµών αυτών (485 και 413) δείχνει την εγρήγορση των τερµατοφυλάκων κατά την διάρκεια που η οµάδα τους βρισκόταν σε καταστάσεις άµυνας. 17

Επιπλέον, µέσα από το στοιχείο αυτό επισηµαίνεται η ανάγκη για πολλές επεµβάσεις σε χαµηλές τελικές ενέργειες από ότι σε ψηλές, όπως σκιαγραφείται στο Σχήµα 8, όπου κατεγράφησαν µόλις 174 άλµατα. Άλλο ένα στοιχειό που οδηγεί στο ίδιο συµπέρασµα είναι ο υψηλός αριθµός των περιπτώσεων κατά τις οποίες οι τερµατοφύλακες δεν πρόλαβαν να έρθουν σε επαφή µε την µπάλα. Αυτό οφείλεται εν µέρει στην υψηλή αστοχία των επιτιθέµενων. Μας δείχνει επίσης ότι υπήρξαν περιπτώσεις όπου οι τερµατοφύλακες είτε δεν είχαν τοποθετηθεί σωστά είτε άργησαν να αντιδράσουν. Τα δύο αυτά τελευταία στοιχεία µας δείχνουν και την ταχύτητα µε την οποία έγιναν οι φάσεις αυτές. Το γεγονός ότι οι επιθετικοί κρατούσαν χαµηλά την µπάλα σε συνδυασµό µε το υψηλό αριθµό µπλοκ και καθαρίσµατος φάσεως δείχνει ότι οι τερµατοφύλακες συµµετείχαν ενεργά στο αµυντικό παιχνίδι πραγµατοποιώντας συχνές εξόδους που είχαν ως σκοπό να σταµατήσουν µεταβιβάσεις η σουτ αναχετόντας την µπάλα. Τα αποτελέσµατα αυτά συµφωνούν µε την µελέτη των Daniel Barreira, Júlio Garganta, João Machado & Maria Teresa Anguera (2014) οι οποίοι συµπέραναν ότι η ανάκτηση της µπάλας στην περιοχή της άµυνας γίνεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τους τερµατοφύλακες. ΠΡΟΤΑΣΗ Οι προπονητές τερµατοφυλάκων θα πρέπει να αφιερώνουν ειδικά ξεχωριστό χρόνο για την βελτίωση της αµυντικής συµπεριφοράς των τερµατοφυλάκων αλλά και γενικότερα για την βελτίωση της αµυντικής λειτουργίας, µε απώτερο σκοπό να µην παραβιάζεται αυτή και να µην δέχεται γκολ. Όλες αυτές οι πτυχές θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη από τους προπονητές κατά το σχεδιασµό της προπονητικής διαδικασίας και των αγώνων. Οι προπονητές µε την σειρά τους, οφείλουν να µεταδίδουν τα δεδοµένα αυτά και τις πληροφορίες µε σαφήνεια και ακρίβεια σε όλους τους παίκτες της οµάδας. Τέλος, τα αποτελέσµατα αυτής της έρευνας θα επιτρέψουν στους προπονητές να σχεδιάσουν προπονητικές ασκήσεις και να προσαρµόσουν το στυλ παιχνιδιού των οµάδων τους ανάλογα µε τις εκάστοτε αγωνιστικές συνθήκες. 18

6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΞΕΝΗ Ali, AH. (1988). A statistical analysis of tactical movement patterns in soccer. In T. Reilly, A. Lees, K. Davis & E.J. Murphy (Eds.), Science and football I (pp. 302-308). London: E. and F.N. Spon. Bangsbo, J. (1994). The physiology of soccer: with special reference to intense intermittent exercise. Ανακτήθηκε 27/09, από https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8059610 Daniel Barreira, Júlio Garganta, João Machado, Maria Teresa Anguera,. Effects of ball recovery on top-level soccer attacking patterns of play. FIFA. (2016). Ανακτήθηκε 18/09, από http://www.fifa.com Hohmann, A., & Rommel, G. (1994). Spielbeobachtung im Fußball. In: John Bilton & Dr.Peter Usher, sport-path-world cup-technical-report-2014 Leistungssport 24, 6, S. 41-46. Liebermann, D.G., Katz, L., Hughes, M.D., Bartlett, R.M., McClements, J., Franks, I.M. (2002). Advances in the application of information technology to sport performance. Journal of Sports Sciences, 20, 755-769. Pilar Sainz De Baranda, Enrique Ortega & José M. Palao Analysis of goalkeepers defence in the World Cup in Korea and Japan in 2002. Pilar Sainz de Baranda & David Lopez-Riquelme Analysis of corner kicks in relation to match status in the 2006 World Cup. Rienzi, E., Drust, B., Reilly, T., Carter, J., & Martin, A. (1998). Investigation of anthropometric and workrate profiles of elite South American international soccer players. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 40, 162-169. Stolen, T., Chamari, K., Castagna, C., & Wisloff, U. (2005). Physiology of soccer: An update. Sports Med, 35 (6), 501-536. 19

Withers, R., Maricic, Z., Wasilewski, S., & Kelly, L. (1982). Match analysis of Australian professional soccer players. Journal of Human Movement Studies, 8, 159-176. ΕΛΛΗΝΙΚΗ Γιαννακός, Α., Αρµατάς, Β, & Χατζηµανουήλ, Δ. (2007). Καταγραφή και αξιολόγηση των επιτυχηµένων στηµένων φάσεων στο ευρωπαικό πρωτάθληµα ποδοσφαίρου στην Πορτογαλία το 2004. Αναζητήσεις στη φυσική αγωγή και τον αθλητισµό, τόµος (5)302-307. Διεθνής Συνοµοσπονδία Ποδόσφαιρου (FIFA) (2013). Κανόνες Παιχνιδιού. Μητροτάσιος, Μ., Σεντελίδης, Θ., Σωτηρόπουλος, Α. (2006): Η συστηµατική παρατήρηση και ανάλυση της επίτευξης τερµάτων στο ποδόσφαιρο ως βάση για την καθοδήγηση της προπόνησης και του αγώνα. Φυσική Αγωγή και Αθλητισµός. Μπεκρής, Ε., Λούβαρης, Ζ., Σουγλής, Σ., Χουντής, Κ., & Σιώκου, Ε. (2005). Στατιστική ανάλυση της δεξιότητας του σουτ σε αγώνες υψηλού επιπέδου. 1ο Διεθνές Επιστηµονικό Συνέδριο Ποδοσφαίρου, 8-10 Απριλίου, : Τρίκαλα. Παπαργυρίου, Α., Ταξιλδάρης, Κ., Χριστουηλίας, Ι., Καµπάς., Α., Μαυρίδης Θ.(1995). Ανάλυση των γκολ του Παγκοσµίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου ΗΠΑ 94. 3 Ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισµού, Κοµοτηνή. Άθληση και Κοινωνία,11 σελ. 199. Σωτηρόπουλος, Α. & Μπεκρής, Ε. (2012) Ποδόσφαιρο και επιστήµη, εκδόσεις: Τελέθριον. Φυσική Αγωγή και Αθλητισµός (Hellenic Journal of Physical Education). ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Τεύχος 60, Σελ.58-74. Ποδοσφαίρου. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Μπουσνάκη. 20