ISSN 1790-6628 ΤΕΥΧΟΣ 48ο, ΕΤΟΣ 11ο IOYΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2017 ς ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΠΕΡΙΟ ΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ 8 ο Κλινικό Φροντιστήριο Βασικές Γνώσεις Παχυσαρκίας και η Σύγχρονη Αντιµετώπισή της Ξενοδοχείο Limeni Λιµένι Αρεόπολης Οίτυλο Λακωνίας 29-30 Σεπτεµβρίου 2017 ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Triaena Tours & Congress A.E. Λεωφ. Μεσογείων 15, 115 26 Αθήνα Τηλ. 210 7499318/300 Fax 210 7705752 Email: gkateriniou@triaenatours.gr www.triaenacongress.gr
ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 2 Ποια γλυκαντική ύλη να προτιμήσω; Δρ. Αιμιλία Παπακωνσταντίνου Διαιτολόγος Διατροφολόγος, Λέκτορας Διατροφής και Μεταβολισμού, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η τάση που διακατέχει το σύγχρονο άνθρωπο να προτιμά γλυκές γεύσεις βρίσκεται στα γονίδιά του και συνεπώς δεν μπορεί να αλλάξει, άλλοι ισχυρίζονται ότι η γλυκιά γεύση είναι άκρως σημαντική για βρέφη και παιδιά, αλλά όχι για έφηβους και ενήλικες, ενώ κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι η τάση αυτή είναι επίκτητη και συνεπώς μπορεί εύκολα να διαμορφωθεί. Κανείς πάντως δε μπορεί να αμφισβητήσει την ευχαρίστηση που προκαλεί μια γλυκιά γεύση σε όλα τα άτομα οποιασδήποτε ηλικίας. Οι προτιμήσεις για γεύση και οι αποστροφές αναπτύσσονται μετά τη βρεφική ηλικία μέσα από τις εμπειρίες μας και επηρεάζονται από τις συνήθειές, τα πιστεύω και τις απαιτήσεις μας. Η χρήση των φυσικής προέλευσης και τεχνητών γλυκαντικών υλών προσφέρει τη γλυκιά γεύση χωρίς «ενοχές» γιατί περιέχουν ελάχιστες έως καθόλου θερμίδες και δεν επηρεάζουν το σάκχαρο ή την ινσουλίνη στο αίμα μας. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτές οι ύλες έχουν πολύ ισχυρότερη γλυκαντική ισχύ από τη ζάχαρη, προσφέροντας κατά αυτόν τον τρόπο ένα σημαντικό πλεονέκτημα τόσο στις βιομηχανίες τροφίμων και φαρμάκων όσο και στους καταναλωτές. Κάθε γλυκαντική ύλη έχει τα δικά της μοναδικά γευστικά και τεχνικά χαρακτηριστικά και οφέλη. Παρόλο που δεν έχουν «μαγικές» ιδιότητες, εντούτοις εάν αντικαταστήσουμε τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη με τρόφιμα που περιέχουν γλυκαντικές ύλες μπορούμε να μην έχουμε αυξομειώσεις στο σάκχαρό μας, να μειώσουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε και να χάσουμε βάρος εφόσον δεν υπερβαίνουμε τις ποσότητες που μας αντιστοιχού Οι γλυκαντικές ύλες έχουν περάσει από εκτενείς ελέγχους για την ασφάλεια της χρήσης τους από τους καταναλωτές όλων των ηλικιών
3 ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ενώ έχουν μελετηθεί για περισσότερα από 20 χρόνια προτού πάρουν έγκριση για χρήση. Οι αρμόδιοι φορείς και αρχές συνεχίζουν τους ελέγχους τους ανά τακτά χρονικά διαστήματα και έχουν επιβεβαιώσει επανειλημμένα την ασφάλεια χρήσης των γλυκαντικών υλών που χρησιμοποιούνται από τους καταναλωτές συχνότερα: τη σουκραλόζη, ασπαρτάμη, σακχαρίνη, και τις γλυκαντικές ύλες από το φυτό στέβια που για λόγους συντομίας αποκαλούμε απλά στέβια. Σουκραλόζη Η σουκραλόζη είναι η μόνη γλυκαντική ύλη μηδενικών θερμίδων που προέρχεται από τη ζάχαρη και η γεύση της είναι ίδια με αυτή της ζάχαρης. Παρόλο όμως που προέρχεται από τη ζάχαρη, δεν αναγνωρίζεται από τον οργανισμό μας ως υδατάνθρακας, δε μεταβολίζεται στο σώμα, και επομένως δε συνεισφέρει θερμίδες στη δίαιτα. Η μεγαλύτερη ποσότητα της σουκραλόζης δεν απορροφάται, και απεκκρίνεται αμετάβλητη με τα ούρα ή/και τα κόπρανα. Είναι 600 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Το πλεονέκτημα της σουκραλόζης για τη βιομηχανία τροφίμων και τους καταναλωτές είναι η σταθερότητά της. Διατηρεί τη γλυκύτητά της σε ένα ευρύ φάσμα θερμοκρασιών και συνθηκών αποθήκευσης και σε υγρή μορφή για μακρύ χρονικό διάστημα. Η σταθερότητα της σουκραλόζης επιτρέπει τη χρήση της σε μια ευρεία ποικιλία τροφίμων και ροφημάτων όπως επιτραπέζια γλυκαντικά, αρτοσκευάσματα, γλυκά, γαλακτοκομικά προϊόντα, αναψυκτικά, επεξεργασμένα προϊόντα φρούτων π.χ. χυμοί, μαρμελάδες, πίτες γεμιστές με φρούτα, τσίχλες. Επιπλέον δεν προκαλείται χημική αλληλεπίδραση με αρώματα ή άλλα θρεπτικά συστατικά. Για αυτό το λόγο, η βιομηχανία τροφίμων μπορεί να χρησιμοποιήσει τη σουκραλόζη για τη δημιουργία διαφορετικών κατηγοριών τροφίμων και ροφημάτων όπως γλυκά, κομπόστα, χυμούς φρούτων, αναψυκτικά, τρόφιμα που χρειάζονται ψήσιμο στο φούρνο, σάλτσες, και σιρόπι. Η σουκραλόζη μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί στο σπίτι για το μαγείρεμα και ψήσιμο τροφίμων σε αντικατάσταση της ζάχαρης όπως επίσης και σε ροφήματα (καφέ, τσάι). Ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη μπορεί να αντικατασταθεί με ένα κουταλάκι του γλυκού σουκραλόζη σε σκόνη ή ½ έως 1 κουφετάκι. Ασπαρτάμη Η ασπαρτάμη, είναι μια ολιγοθερμιδική γλυκαντική ύλη 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και επομένως απαιτείται ελάχιστη ποσότητα για να αποδώσει τη γλυκύτητα της ζάχαρης. Η ασπαρτάμη αποτελείται από δύο αμινοξέα, το ασπαρτικό οξύ και τη φαινυλαλανίνη, τα οποία υπάρχουν σε πολλά συνήθη τρόφιμα όπως το κρέας, το ψάρι, το τυρί, τα αυγά και το γάλα. Τα αμινοξέα αυτά απορροφώνται από τον οργανισμό με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως όταν προέρχονται από τρόφιμα που καταναλώνουμε καθημερινά. Η ασπαρτάμη για πάνω από 20 έτη επιτρέπεται σε περισσότερες από 100 χώρες και χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 9.000 προϊόντα (μη αλκοολούχα ποτά, επιδόρπια, γλυκά, γαλακτοκομικά προϊόντα, τσίχλες, προϊόντα για τον έλεγχο του σωματικού βάρους, επιτραπέζια γλυκαντικά, αναψυκτικά με ανθρακικό και χωρίς, χυμούς φρούτων, τσίχλες, γαλακτοκομικά προϊόντα, γλυκά, κρέμες, μαρμελάδες, ζελέ φρούτων, δημητριακά πρωινού, κ.α.). Η ασπαρτάμη έχει πάρει έγκριση για χρήση σε όλα τα τρόφιμα και ροφήματα. Η ασπαρτάμη έχει μια καθαρή γεύση όμοια με τη ζάχαρη που βελτιώνει τα αρώματα των φρούτων και των εσπεριδοειδών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια στο μαγείρεμα αλλά θα μειωθεί μέρος της γλυκύτητάς της στις υψηλές θερμοκρασίες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για να διατηρηθεί λοιπόν η γλυκύτητά της στο ακέραιο καλό είναι η ασπαρτάμη να προστίθεται προς το τέλος του μαγειρέματος, ψησίματος ή βράσης. Ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη μπορεί να αντικατασταθεί με λίγο παραπάνω από ¼ κουταλάκι του γλυκού ασπαρτάμη σε σκόνη ή 1 κουφετάκι. Σακχαρίνη Η σακχαρίνη έχει μια γεύση 300 έως 500 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Επομένως απαιτείται ελάχιστη ποσότητα σακχαρίνης για να προσδώσει τη γλυκύτητα της ζάχαρης. Περιέχει μηδενικές θερμίδες και δεν επηρεάζει το σάκχαρο στο αίμα μας. Απορροφάται σχεδόν ολοκληρωτικά αλλά απεκκρίνεται χωρίς καμία μεταβολή στα ούρα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μαγείρεμα και ψήσιμο καθώς είναι πολύ σταθερή. Η σακχαρίνη έχει χρησιμοποιηθεί ως γλυκαντική ύλη σε τρόφιμα και ροφήματα από το έτος 1900 αλλά πήρε την οριστική έγκριση για χρήση το 1970. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιτραπέζιο γλυκαντικό, σε αναψυκτικά με ανθρακικό και χωρίς, σε χυμούς φρούτων, σε τσίχλες, γαλακτοκομικά, γλυκά, μαρμελάδες, κρέμες και ζελέ φρούτων. Ωστόσο, η σακχαρίνη έχει μια πολύ ιδιαίτερη επίγευση όταν χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες και για αυτό το λόγο δεν την προτιμούν συχνά οι καταναλωτές για παρασκευή φαγητών και γλυκών. Ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη μπορεί να αντικατασταθεί με 2 κουταλάκια του γλυκού σακχαρίνη σε σκόνη ή ½ φακελάκι. Γλυκοζίτες στεβιόλης ή γλυκαντικό από το φυτό Στέβια Το γλυκαντικό από το φυτό στέβια είναι μια ολιγοθερμιδική γλυκαντική ύλη 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Από ό,τι δείχνουν οι μελέτες με πειραματόζωα, η στέβια μεταβολίζεται στο έντερο και στη συνέχεια στο ήπαρ ενώ κάποια ποσότητα απεκκρίνεται αμετάβλητη. Τα φύλα του φυτού στέβια, φυτό της Νότιας Αμερικής, έχουν χρησιμοποιηθεί για αιώνες στην Παραγουάη για να δώσουν γλυκιά γεύση σε πικρά ροφήματα και για να φτιάξουν αφεψήματα. Η στέβια είναι πολύ γλυκιά στη γεύση και λειτουργεί συνεργιστικά με άλλες γλυκαντικές ύλες. Η στέβια έχει μια όμοια με τη μέντα, πικρή επίγευση η οποία μειώνεται όσο αυξάνεται η καθαρότητα του
ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 4 εκχυλίσματος. Το γλυκαντικό από το φυτό στέβια εγκρίθηκε για γενική χρήση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2011 σε τρόφιμα και ροφήματα με εξαίρεση το κρέας και τα πουλερικά. Η στέβια χρησιμοποιείται σε πολλά προϊόντα, όπως παγωτό, ψωμί και αναψυκτικά στην Ασία και Νότια Αμερική. Στην Αμερική, το γλυκαντικό από το φυτό στέβια καταναλώνεται κυρίως από επιτραπέζια γλυκαντικά και από ροφήματα μειωμένων θερμίδων. Στην Ιαπωνία χρησιμοποιείται μόνη της ή με άλλες γλυκαντικές ύλες σε ροφήματα, πίκλες, παστά θαλασσινά, ενισχυτικά γεύσης, γλυκά και τσίχλες. Η στέβια έχει πολύ καλή σταθερότητα στη θερμοκρασία. Στο εργαστήριο η στέβια έχει βρεθεί να αντέχει θερμοκρασίες έως και 200 βαθμούς κελσίου κατά το ψήσιμο στο φούρνο. Η στέβια είναι πιο σταθερή σε όξινα ροφήματα από άλλες γλυκαντικές ύλες που χρησιμοποιούνται ευρέως. Η στέβια είναι διαθέσιμη σε υγρή μορφή και σε σκόνη. Ένα φλιτζάνι ζάχαρη είναι ίδιας γλυκύτητας με 1 κουταλάκι του γλυκού υγρή στέβια ή 1/3 έως ½ κουταλάκι του γλυκού στέβια σε σκόνη. Ωστόσο, επειδή η στέβια δεν έχει τις ίδιες ιδιότητες με τη ζάχαρη, κάποιος όγκος θα πρέπει να προστεθεί στη στέβια για να αποκτήσει τις ιδιότητες της ζάχαρης. Για παράδειγμα, η στέβια από μόνη της δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μαλακώσει ένα κέικ, να καραμελώσει, να ενισχύσει το χρυσαφένιο χρώμα που δημιουργείται με το ψήσιμο, να φουσκώσει, να φτιαχτεί μαρέγκα, ή να βοηθήσει με τη ζύμωση της μαγιάς. Για να δοθεί όγκος στη στέβια θα χρειαστεί να αντικατασταθεί ένα φλιτζάνι ζάχαρη με 1/3 φλιτζάνι άλλης ογκοτικής ύλης π.χ. γιαούρτι, συμπυκνωμένος χυμός μήλου, χυμός φρούτων, πουρέ φρούτων, ασπράδια αυγών, ή νερό. Εάν όμως η συνταγή περιέχει όξινα συστατικά όπως λεμόνι θα πρέπει να προστεθεί λίγο παραπάνω στέβια αλλά πάντα με προσοχή να μην υπερβαίνεται η ποσότητα κατά ½ κουταλάκι του γλυκού ώστε να μην αλλοιωθεί η γεύση. Συμπερασματικά, όλες οι γλυκαντικές ύλες είναι ασφαλείς για χρήση, δεν επηρεάζουν το σάκχαρο ή την ινσουλίνη του αίματος μας, δεν περιέχουν θερμίδες και άρα δε βλάπτουν το σωματικό μας βάρος ενώ αντιθέτως μπορούν και να βοηθήσουν με την απώλεια βάρους εάν χρησιμοποιηθούν σωστά, και δίνουν την ευκαιρία της γλυκιάς γεύσης χωρίς σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία. Η κάθε μια έχει ιδιαίτερες και μοναδικές ιδιότητες καθώς και χαρακτηριστικά γεύσης και επίγευσης. Στο ποια θα επιλέξει ο καταναλωτής εξαρτάται από το που θα τις χρησιμοποιήσει (π.χ. ρόφημα ή φαγητό, ζεστά ή κρύα) και με ποιον τρόπο θα επεξεργαστεί τα τρόφιμα που θα καταναλώσει. βιβλιογραφία 1.http://www.sweeteners.org/ 2. Miller PE, Perez V. Low-calorie sweeteners and body weight and composition: a meta-analysis of randomized controlled trials and prospective cohort studies. Am J Clin Nutr 2014; 100: 765-77. 3. Rogers PJ, Hogenkamp PS, de Graaf C, et al. Does low-energy sweetener consumption affect energy intake and body weight? A systematic review, including meta-analyses, of the evidence from human and animal studies. Int J Obes (Lond) 2016; 40: 381-94. Τελικά μήπως το διαιτητικό λίπος μπορεί να γίνει το φάρμακο του καρδιαγγειακού μας συστήματος? Αλλά ποιο λίπος? Διαιτητικό λίπος και Καρδιαγγειακή νόσος: Πρόσφατη έκδοση Προεδρικής συμβουλευτικής από την Αμερικανική Καρδιολογική εταιρεία. Η καρδιαγγειακή νόσος (ΚΑΝ) είναι η βασική αιτία θανάτου παγκοσμίως, και ευθύνεται για 17,3 εκατομμύρια θανάτους το χρόνο. Η προληπτική θεραπεία παρά το γεγονός ότι μειώνει την επίπτωση κατά ένα μικρό ποσοστό μπορεί να μειώσει ουσιαστικά, σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, τον αριθμό των ατόμων που αναπτύσσουν την ΚΑΝ και τα κόστη που απορρέουν από αυτή. Αυτή η συμβουλευτική δήλωση από την αμερικανική καρδιολογική εταιρεία πάνω στο διαιτητικό λίπος και την επίδρασή του στην ανάπτυξη της ΚΑΝ, συγκεντρώνει και αναλύει τα επιστημονικά δεδομένα και τις πρόσφατες μελέτες, πάνω στην επίδραση του κορεσμένου λίπους αλλά και της αντικατάστασής του από άλλες μορφές λιπαρών ή υδατανθράκων στην ΚΑΝ. Χαρακτηρίστηκε Προεδρική Συμβουλευτική Δήλωση γιατί ο πρόεδρος της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας θεώρησε καθοριστικής σημασίας το θέμα και του απέδωσε ιδιαίτερη προσοχή. Τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες (RCTs), στις οποίες μειώθηκε η πρόσληψη κορεσμένου λίπους από τη διατροφή και αντικαταστάθηκε από πολυακόρεστα φυτικά λιπάρά, έδειξαν μείωση της ΚΑΝ κατά 30%, ανάλογη με αυτή που επιτυγχάνεται με τη θεραπεία με στατίνες. Προοπτικές μελέτες παρατήρησης σε αρκετούς πληθυσμούς έδειξαν πως μείωση στην πρόσληψη κορεσμένου λίπους σε συνδυασμό με αύξηση στην πρόσληψη πολυακόρεστων και μονοακόρεστων λιπαρών, σχετίζεται με μειωμένη εμφάνιση ΚΑΝ αλλά και άλλων αιτιών θανάτου και ολικής θνησιμότητας από κάθε αίτιο. Αντιθέτως, αντικατάσταση του κορεσμένου λίπους με επεξεργασμένους ευαπορρόφητους υδατάνθρακες και απλά σάκχαρα δε βελτίωσε την επίπτωση ΚΑΝ ούτε σε μελέτες παρατήρησης πληθυσμών ούτε σε τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες. Αντικατάσταση του κορεσμένου λίπους με μη-κορεσμένα λιπαρά μείωσε την LDLχοληστερόλη, βασικό παράγοντα για αθηρωματική νόσο, εύρημα που συνδέει βιολογικό δείκτη με την επίπτωση της ΚΑΝ σε πληθυσμούς και κλινικές μελέτες. Οι καλοί φυσικοί δυσαπορρόφητοι υδατάνθρακες, που προέρχονται από φρούτα, λαχανικά, και ολικής άλεσης δημητριακά φαίνεται να εξασκούν επίσης προστατευτική επίδραση όταν αντικαθιστούν τα κορεσμένα λίπη. Η Αμερικανική Καρδιολογική εταιρεία, λαμβάνοντας
5 ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Βιβλιογραφική ενημέρωση υπόψιν τα επιστημονικά δεδομένα, τα οποία πληρούν τα κριτήρια αιτιολογικής συσχέτισης, συμπεραίνει πως η μείωση του κορεσμένου λίπους στη δίαιτα και η αντικατάστασή του με ακόρεστα και κυρίως πολυακόρεστα λιπαρά, θα μειώσει την επίπτωση της ΚΑΝ. Η προτεινόμενη αυτή μετάβαση από τα κορεσμένα στα ακόρεστα λιπαρά της διατροφής θα πρέπει να εντάσσεται σε ένα συνολικά υγιεινό πλάνο διατροφικής παρέμβασης, όπως η δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) ή η Μεσογειακή δίαιτα, όπως τονίζεται από τις υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας/ Καρδιολογικού Κολλεγίου του 2013 αλλά και τις πρόσφατες Διαιτητικές οδηγίες για τον Αμερικανικό πληθυσμό για το 2015 με 2020. Η πρόσφατη αυτή δήλωση έρχεται να αντικρούσει διάφορες δοξασίες που συχνά τελευταία κυκλοφορούν στα μέσα ενημέρωσης/ δικτύωσης και βασίζονται σε μικρές μελέτες που αθωώνουν τα κορεσμένα λιπαρά και συστήνουν την κατανάλωση βουτύρου ή άλλων γαλακτοκομικών προϊόντων με πλήρη λιπαρά ως υγιεινά. Μία άλλη μόδα είναι το λάδι καρύδας το οποίο όμως επίσης είναι κορεσμένο λίπος και ανεβάζει τα επίπεδα LDL-χοληστερόλης στο αίμα. Το τελικό μήνυμα είναι πως τα πολυακόρεστα λιπαρά είναι αυτά που ΠΡΕΠΕΙ να καταναλώνουμε. Τα βρίσκουμε στα φυτικά λιπαρά από λάδι σόγιας, φυστικέλαιο, καλαμποκέλαιο, ή τα ιχθυέλαια, κλπ. Τα μονοακόρεστα, που βρίσκουμε κυρίως στο ηλιέλαιο, ελαιόλαδο, αβοκάντο, είναι επίσης υγιεινά αλλά όχι όσο τα πολυακόρεστα. Επιπλέον, δεν οφελεί να τρώμε λιγότερο κορεσμένο λίπος αν είναι να το αντικαθιστούμε με απλούς υδατάνθρακες, όπως λευκό ψωμί, απλά σάκχαρα, και επεξεργασμένους υδατάνθρακες. Dietary Fats and Cardiovascular Disease: A Presidential Advisory From the American Heart Association. Circulation. 2017 Jun 15 [Epub ahead of print] Η μεγάλη περίμετρος μέσης αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου. Το υπερβάλλον σωματικό βάρος, ειδικά γύρω από τη μέση, φαίνεται να είναι εξίσου σημαντικό με το δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) ως προς την ανάπτυξη αρκετών καρκίνων που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Αυτό το εύρημα προέκυψε από πρόσφατη μετα-ανάλυση που υπογραμμίζει τη σημασία του τρόπου ζωής για την ανάπτυξη νεοπλασιών. Αναλύθηκαν δεδομένα από 43,000 άτομα που αποκάλυψαν ότι ενώ το αυξημένο ΒΜΙ αυξάνει την επίπτωση των εξαρτωμένων από την παχυσαρκία καρκίνων κατά ένα ποσοστό 11%, αντίστοιχες αυξήσεις στην περίμετρο μέσης και στο waist-to-hip ratio (WHR) αύξησαν τον ανωτέρω κίνδυνο κατά 13% και 15%, αντίστοιχα. Η μελέτη δημοσιεύτηκε 23 Μαίου στο British Journal of Cancer από ερευνητές του, Section of Nutrition and Metabolism, International Agency for Research on Cancer, Lyon, France. Οι συγγραφείς σχολιάζουν πως η συσσώρευση λίπους γύρω από τη μέση μπορεί να αυξάνει την επίπτωση ορισμένων καρκίνων, αλλά αυτό το εύρημα χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Το σχήμα του σώματος και η κατανομή του λιπώδους ιστού φαίνεται να παίζουν σημαντικότερο ρόλο από το ΒΜΙ μεμονωμένα ειδικά στην πρόβλεψη του μετεμμηνοπαυσιακού καρκίνου του μαστού καθώς και του εντερικού καρκίνου. Τα δεδομένα της μελέτης προέκυψαν από harmonized individual-participant data που συλλέχθηκαν από τη Δανία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ολλανδία, την Β. Ιρλανδία, τη Νορβηγία και την Ισπανία. Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν 54-67 ετών και ο επιπολασμός της παχυσαρκίας ήταν 11-42%. Σε μια διάμεση χρονική περίοδο παρακολούθησης 12 ετών, προέκυψαν 1656 περιπτώσεις σχετιζόμενων με την παχυσαρκία καρκίνων, όπως μετεμμηνοπαυσιακά νεοπλάσματα μαστού, ορθοκολικός καρκίνος, κατώτερου οισοφάγου, γαστροοισοφαγικής συμβολής, ήπατος, χοληδόχου κύστης, παγκρέατος, ενδομητρίου και ωοθηκών, και νεφρού. Επιπλέον, η σχέση ήταν δοσοεξαρτώμενη μεταξύ όλων των δεικτών λιπώδους μάζας και καρκίνου. Συγκεκριμένα για τον ορθοκολικό καρκίνο, το ΒΜΙ αύξησε την επίπτωσή του κατά 16%, η περίμετρος μέσης κατά 21%, η περίμετρος των γοφών κατά 15% και το waist-to hip ratio 20%. Οταν οι ερευνητές χώρισαν τους συμμετέχοντες ανάλογα με το ιστορικό ορμονικής θεραπείας, βρήκαν πως οι γυναίκες που δεν είχαν ποτέ λάβει ορμονική θεραπεία είχαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για μετεμμηνοπαυσιακό καρκίνο μαστού 20% για κάθε δείκτη παχυσαρκίας. Συμπερασματικά, υπογραμμίζεται η σημασία της αποφυγής υπερβάλουσας λιπώδους μάζας για την πρόληψη του καρκίνου ανεξάρτητα από ηλικία και φύλο. Br J Cancer. 2017;116:1486-1497. Η Novo Nordisk παραθέτει πολλά υποσχόμενα πρόσφατα δεδομένα από μελέτη Φάσης 2 με τη χορήγηση Semaglutide για την παχυσαρκία. Κοπενχάγη (Reuters) - Η Δανέζικη φαρμακευτική εταιρεία Novo Nordisk δήλωσε πως μελέτη φάσης 2 μπορεί να δώσει σημαντική ελπίδα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας με τη χρήση ενός νεας γενιάς εβδομαδιαίου GLP-1 αναλόγου, τη semaglutide, που προκάλεσε απώλεια βάρους μέχρι και κατά 13.8% του συνολικού βάρους σε άτομα με σοβαρές συν-νοσηρότητες σε σχέση με το 2.3% που επετεύχθη με δίατα, άσκηση και placebo. Η κλινική μελέτη κράτησε ένα χρόνο και συμπεριέλαβε 957 άτομα, δείχνοντας απώλεια βάρους μέχρι 17.8 κιλά μετά από 52 εβδομάδες θεραπεία, ξεκινώντας από ένα μέσο βάρος 111 κιλών και δείκτη μάζας σώματος 39. Τα δεδομένα αυτά καθιστούν τη semaglutide δυνητική θεραπεία για την παχυσαρκία. Το φάρμακο στην παρούσα φάση δοκιμάζεται και για τους 2 τύπους διαβήτη, ενώ αναμένεται να μειώσει το βάρος περισσότερο από 5-10% που μειώνει η liraglutide 3.0 mg (Saxenda), το άλλο GLP-1 ανάλογο που έχει εγκριθεί για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Reuters Health Information 2017 Novo Nordisk Reports Promising Phase 2 Data With Semaglutide for Obesity -Jun 23, 2017. Γενετική μελέτη ισχυροποιεί την αιτιολογική συσχέτιση μεγάλου Δείκτη μάζας σώματος και καρδιακής νόσου. Καταρρίπτεται το παράδοξο της παχυσαρκίας? Μια νέα μελέτη που ανέλυσε γενετικές μεταλλάξεις που προδιαθέτουν σε αυξημένο δείκτη μάζας σώματος (BMI) παρέχει ισχυρές αποδείξεις για την αιτιολογική συσχέτιση αυτού με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, την υπέρταση και τη στεφανιαία νόσο. Πρακτικά τα δεδομένα δείχνουν πως αν κάποιος γεννηθεί με γονίδια που αυξάνουν το ΒΜΙ είναι εξ ορισμού σε αυξημένο κίνδυνο για τις παραπάνω καρδιομεταβολικές διαταραχές. Τα δεδομένα υποδηλώνουν την αιτιολογική συσχέτιση του ΒΜΙ με τα παραπάνω και όχι μόνο ως προδιαθεσικού παράγοντα. Ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των μέχρι τώρα δεδομένων καταδεικνύουν πως το να είναι κανείς υπέρβαρος είναι κακό, υπήρξαν και κάποιες μελέτες παρατήρησης που υποστήριζαν το αντίθετο. Αυτό έγινε γνωστό ως το παράδοξο της παχυσαρκίας (the obesity paradox). Αυτό προκάλεσε μια σχετική σύγχυση στο κοινό αφού δόθηκε και αρκετή προβολή από τα μέσα ενημέρωσης. Τα τελευταία δεδομένα συνεπώς χρησιμοποιώντας γενετικές μελέτες και όχι επιδημιολογικές ή παρατήρησης, διευκρινίζουν το θέμα. Το αυξημένο ΒΜΙ πράγματι προκαλεί ισχαιμική καρδιοπάθεια και απομυθοποιεί το obesity paradox». Η παρούσα μελέτη χρησιμοποίησε τυχαιοποίηση κατά Mendel (Mendelian randomization), που συχνά αναφέρεται ως η τυχαιοποιημένη μελέτη της φύσης» που επικεντρώνεται σε ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις για τις οποίες είναι δεδομένη η συσχέτιση με τη συγκεκριμένη μεταβλητή σε αυτή την περίπτωση το BMI και τη συσχέτισή τους με συγκεκριμένη έκβαση-- σε αυτή την περίπτωση το διαβήτη, την υπέρταση και τη στεφανιαία νόσο. Οι ερευνητές ανέλυσαν γενετικές, ιατρικές και κοινωνικο-δημογραφικές πληροφορίες από 120,000 άτομα που περιλαμβάνονταν στη UK Biobank. Υπολογίστηκε ένα σκορ πολυγονιδιακού κινδύνου που περιελάμβανε 93 πολυμορφισμούς απλών νουκλεοτιδίων που σχετίζονται με το BMI, όπως προκύπτει από προηγούμενες μελέτες συσχέτισης ολόκληρου του γονιδιώματος (genome wide association studies-gwas). Χρησιμοποιώντας τα γενετικά δεδομένα, φάνηκε πως για κάθε 4.8 μονάδες αύξησης του BMI υπήρχε 35% αύξηση του κινδύνου για ισχαιμική καρδιοπάθεια (odds ratio [OR] 1.35; 95% CI 1.09 1.69), 64% αυξημένος κίνδυνος υπέρτασης (OR 1.64; 95% CI 1.48 1.83), και 153% αύξησης κινδύνου για διαβήτη τύπου 2 (OR 2.53; 95% CI 2.0 43.13). Δεν βρέθηκε συσχέτιση με τον καρδιακό ρυθμό ή το αγγειακό εγκεφαλικό. Οι συσχετισμοί ήταν ανεξάρτητοι από τη λήψη αλκοόλ, το κάπνισμα, την ηλικία, το φύλο, και την αντιυπερτασική αγωγή. Αυτή είναι η πέμπτη στη σειρά γενετική μελέτη που δείχνει ανάλογα αποτελέσματα, συνεπώς δεν μπορούν πλέον να αμφισβητηθούν. Η σχέση του διαβήτη με το ΒΜΙ είναι πλέον αποδεδειγμένη. Αλλά η σχέση του με τη στεφανιαία νόσο δεν ήταν τόσο ξεκάθαρη μέχρι τώρα στις μελέτες παρατήρησης, γιατί η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να προκαλέσει απώλεια βάρους, γεγονός που δυσκολεύει την εξαγωγή συμπερασμάτων. Τα τελευταία αποτελέσματα ξεκαθαρίζουν πως το χαμηλότερο ΒΜΙ είναι καλύτερο για την καρδιακή νόσο. July 5, 2017, JAMA Cardiology.
ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 6 τα Νέα ΤΗΣ ΕΙΕΠ 2η ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΙΕΠ ΣΤΗΝ ΠΡΕΒΕΖΑ Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η 2η κατά σειρά Μετεκπαιδευτική Συνάντηση της ΕΙΕΠ στην Πρέβεζα, στις 29 Ιουνίου έως την 30 Ιουνίου 2017, στο ξενοδοχείο Margarona. Στη συνάντηση αυτή ο μαχόμενος γιατρός της πρωτοβάθμιας αλλά και της δευτεροβάθμιας υγείας ενημερώθηκε πλήρως για τις σύγχρονες απόψεις διάγνωσης και αντιμετώπισης της παχυσαρκίας και των συνεπακόλουθων επιπλοκών της. Ευχαριστούμε όλους όσους μας τίμησαν με την παρουσία τους, καθώς και τους προσκεκλημένους ομιλητές και προέδρους που με το κύρος και τον επαγγελματισμό τους κάλυψαν θέματα ερευνητικά και κλινικά προσεγγίζοντας σφαιρικά το πρόβλημα της παχυσαρκίας.
7 ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 8 8ο Κλινικό Φροντιστήριο ΕΙΕΠ 8 ο Κλινικό Φροντιστήριο Βασικές Γνώσεις Παχυσαρκίας και η Σύγχρονη Αντιµετώπισή της ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Triaena Tours & Congress A.E. Λεωφ. Μεσογείων 15, 115 26 Αθήνα Τηλ. 210 7499318/300 Fax 210 7705752 Email: gkateriniou@triaenatours.gr www.triaenacongress.gr Ξενοδοχείο Limeni Λιµένι Αρεόπολης Οίτυλο Λακωνίας 29-30 Σεπτεµβρίου 2017 Μετά από 6 χρόνια σας καλωσορίζουμε και φέτος στο 8ο Κλινικό Φροντιστήριο της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας που έχει σαν στόχο την εκπαίδευση των ιατρών μελών της εταιρείας σε θέματα που αφορούν στις σύγχρονες εξελίξεις στον τομέα της παχυσαρκίας και των επιπλοκών της. Το Φροντιστήριο θα λάβει χώρα στο Οίτυλο Μεσσηνίας, 29-30 Σεπτεμβρίου 2017. Το 8ο Κλινικό Φροντιστήριο με τίτλο «Βασικές Γνώσεις Παχυσαρκίας και η Σύγχρονη Αντιμετώπισή της» έχει σαν απώτερο στόχο την εμπεριστατωμένη ενημέρωση των ιατρών πάνω στο φλέγον πρόβλημα της παχυσαρκίας και την σύγχρονη και αποτελεσματική αντιμετώπισή της. Οι εκπαιδευτές, διακεκριμένοι επιστήμονες με ειδίκευση στην παχυσαρκία, θα μεταλαμπαδεύσουν στους συμμετέχοντες την γνώση και την πολύτιμη εμπειρία τους. Περισσότερες πληροφορίες, καθώς και το επιστημονικό πρόγραμμα του Φροντιστηρίου θα ανακοινωθούν σύντομα στην ιστοσελίδα μας, www. eiep.gr 12ο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο Παχυσαρκίας Η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας έχει ξεκινήσει πυρετωδώς τη διοργάνωση του 12ου Πανελλήνιου Ιατρικού Συνεδρίου Παχυσαρκίας που θα πραγματοποιηθεί από 1 έως τις 3 Μαρτίου 2018 στο ξενοδοχείο Royal Olympic, στην Αθήνα. Ένα πολυδιάστατο συνέδριο με καλεσμένους ομιλητές εξέχουσες προσωπικότητες στον τομέα της παχυσαρκίας, όπου θα συζητηθούν οι πολλές και ποικίλες επιπλοκές που προκαλεί το αυξημένο σωματικό βάρος, η παιδική παχυσαρκία, διατροφικές προσεγγίσεις, μεταβολική χειρουργική και άλλα άκρως ενδιαφέροντα θέματα. Αναλυτικές πληροφορίες, καθώς και το προκαταρκτικό πρόγραμμα θα ανακοινωθούν μέσω τις ιστοσελίδας μας, www.eiep.gr ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 2nd International Conference on Obesity and Chronic Diseases (ICOCD-2017) San Francisco, CA, USA 6-8 July 2017 12th World Congress on Obesity, Bariatric & Metabolic Surgery Toronto, Canada 23-24 August 2017 EASD 53rd Annual Meeting Lisbon, Portugal 11-15 September 2017
9 ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ10 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Πρόεδρος: Λεωνίδας Λαναράς Αντιπρόεδρος: Βάϊα Λαμπαδιάρη Γεν. Γραμματέας: Ευθύμιος Καπάνταης Ταμίας: Γεώργιος Βαλσαμάκης Μέλη: Γεώργιος Γεωργαντόπουλος Θωμάς Μακρής Αιμιλία Παπακωνσταντίνου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Περιοδική 3μηνιαία επιστημονική έκδοση της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας Λεωφ. Κηφισίας 46, 115 26 Αθήνα Τηλ.: 210 698.5987-8, Fax: 210 698.5986 Website: www.eiep.gr, E-mail: info@eiep.gr Υπεύθυνοι Έκδοσης: Βάια Λαμπαδιάρη Δημήτρης Παπάζογλου