«Άρτος και Ευρωπαϊκή Ένωση» Εκπαιδευτικός: Βαμβουνάκη Άρτεμις (ΠΕ 70) Επιβλέπων επιμορφωτής: Μανωλάκης Κωνσταντίνος Σχολείο Διεξαγωγής: Εκπαιδευτήρια Μαυροματάκη-Μητέρα Χανιά, Μάιος 2017
Εισαγωγή Η παρούσα δράση σχεδιάστηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Teachers for Europe, που σκοπό έχει να εντάξει την ευρωπαϊκή διάσταση στη σχολική πραγματικότητα. Το σχολείο οφείλει να προετοιμάζει τους μαθητές για την ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία. Η σημερινή ελληνική κοινωνία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια και τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ό,τι αυτή η αλληλεπίδραση συνεπάγεται σε επίπεδο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, αμφίδρομα. Οι μαθητές ακούν καθημερινά διάφορες έννοιες σχετικές με την Ε.Ε. (στο σπίτι, στην τηλεόραση, στις συζητήσεις ενηλίκων) αδυνατώντας πολλές φορές να καταλάβουν τη σημασία τους. Αυτό το κενό έχει σκοπό να καλύψει η παρούσα δράση. Η έννοια της Ε.Ε. μπορεί να αρχίσει να γίνεται κατανοητή στα παιδιά, ξεκινώντας από τις μικρότερες ηλικίες και κτίζοντας κάθε χρόνο στην προηγούμενη γνώση τη νέα, εμπλουτίζοντάς την παράλληλα. Το πρόγραμμα «Άρτος και Ε.Ε.» εφαρμόστηκε στην Β δημοτικού των εκπαιδευτηρίων Μαυροματάκη-Μητέρα. Το θέμα επιλέχθηκε με σκοπό να αξιοποιήσει το ενδιαφέρον και να διευρύνει τις γνώσεις των μαθητών αναφορικά με το ψωμί, καθώς από την αρχή της σχολικής χρονιάς «τρέχει» σε όλες τις τάξεις του σχολείου μας project σχετικό με τον «κύκλο του ψωμιού». Έτσι, πέρα από τις γενικές γνώσεις γύρω από την έννοια της Ε.Ε., αποφασίσαμε να γνωρίσουμε το παραδοσιακό ψωμί κάθε κράτουςμέλους της Ε.Ε. και να γευτούμε κάποια από αυτά. Οι αρχικές μας δράσεις εστίασαν στην επανάληψη βασικών εννοιών και γνώσεων σχετικά με την Ε.Ε., αξιοποιώντας σχετικό εκπαιδευτικό και εποπτικό υλικό (ενημερωτικά βιβλιαράκια, φυλλάδια και cd, χάρτη, σημαιούλες της Ε.Ε.). Επισκεφτήκαμε τη γνωστή μας πλέον ιστοσελίδα www.europa.eu και παίξαμε στη γωνιά του παιδιού. Αφού ολοκληρώσαμε το θεωρητικό κομμάτι, αποφασίσαμε το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε και ξεκινήσαμε την αναζήτηση πληροφοριών, σχετικά με τα ψωμιά άλλων χωρών. Ρωτήσαμε γονείς, φίλους και συμμαθητές που προέρχονται από άλλες χώρες, αναζητήσαμε εικόνες και συνταγές. Παρακολουθήσαμε σχετική παρουσίαση που συγκέντρωνε τις πληροφορίες για το παραδοσιακό ψωμί καθενός από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και φτιάξαμε κι εμείς το δικό μας! 2
Σκοπός-Στόχοι Σκοπός: Σκοπός της δράσης είναι: Να διευρύνουν οι μαθητές τις γνώσεις τους σχετικά με την έννοια και τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και να γνωρίσουν παραδοσιακά ευρωπαϊκά ψωμιά. Επιμέρους στόχοι: Γνωστικοί: Κατανόηση της έννοιας της Ε.Ε. Γνωριμία με τις χώρες της Ε.Ε. Γνωριμία με τα σύμβολα της Ε.Ε. Αναφορά στους θεσμούς και τα όργανα της Ε.Ε. Κατανόηση του «κύκλου» του ψωμιού. Γνωριμία με το παραδοσιακό ψωμί κάθε χώρας της Ε.Ε. και σύγκρισή τους. Εύρεση και εκτέλεση συνταγών διαφόρων ψωμιών της Ε.Ε. Κοινωνικο-συναισθηματικοί: Ανάπτυξη συνεργατικότητας και δημιουργικότητας. Ανάπτυξη κριτικής σκέψης. Εξοικείωση με τις ΤΠΕ μέσω αναζήτησης πληροφοριών για τις χώρες της Ε.Ε. και αξιοποίηση του ιστότοπου της Ε.Ε. Κατανόηση και σεβασμός της διαφορετικότητας και της ανάγκης συμβίωσης και συνεργασίας των κρατών-μελών και των πολιτών τους. Αξιοποίηση του πολιτισμικού κεφαλαίου μαθητών που κατάγονται από χώρες της Ε.Ε. 3
Περιγραφή δραστηριοτήτων Η κατάκτηση των στόχων επιτεύχθηκε μέσω δραστηριοτήτων σχεδιασμένων σύμφωνα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών και ακολουθώντας τις αρχές της μαθητοκεντρικής διδασκαλίας. Δόθηκε έμφαση στην συνεργατική και στη βιωματική μάθηση. Στις περισσότερες δραστηριότητες εντάχθηκαν οι νέες τεχνολογίες, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα της χρήσης των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη. Κάποιες από τις δράσεις έγιναν σε συνεργασία με άλλες τάξεις του σχολείου, που επίσης ασχολήθηκαν με παρόμοιο αντικείμενο. Συγκεκριμένα, οι δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν είναι οι εξής: Δραστηριότητα 1 η : Διεύρυνση των γνώσεων αναφορικά με την Ε.Ε. μέσω σχετικής παρουσίασης power point. Η συγκεκριμένη τάξη συμμετέχει από την περασμένη χρονιά στο πρόγραμμα Teachers4Europe, οπότε κατέχει τις βασικές γνώσεις σχετικά με την έννοια της Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη. Η πρώτη δραστηριότητα στόχευε, λοιπόν, στην υπενθύμιση της έννοιας και των κρατών-μελών της Ε.Ε. και στην παρουσίαση των βασικών συμβόλων της. Για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα δημιουργήθηκε μία παρουσίαση με τις απαραίτητες πληροφορίες. Σε αυτό το σημείο γίνεται επίσης, αναφορά στην έννοια των θεσμών της Ε.Ε. και συσχετισμός τους με την ομαλή συνεργασία των χωρών και την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων, χωρίς ιδιαίτερη εμβάθυνση λόγω της μικρής ηλικίας των παιδιών και της δυσκολίας των συγκεκριμένων εννοιών. 4
Δραστηριότητα 2 η : Παιχνίδια στη γωνιά του παιδιού europa.eu/kids-corner. Η δεύτερη δραστηριότητα στόχευε στην (αυτό)αξιολόγηση και εφαρμογή των γενικών γνώσεων, που παρουσιάστηκαν στην προηγούμενη δραστηριότητα, με ευχάριστο τρόπο μέσω παιχνιδιών στο europa.eu/kids-corner. Δραστηριότητα 3 η : Φιλαναγνωσία-«Το πιο γλυκό ψωμί». Στο πλαίσιο της Ημέρας Παιδικού Βιβλίου και της συνεργασίας μας με άλλο σχολείο των Χανίων (Δημοτικό Σχολείο Κανδάνου), οι Α, Β, Γ και Στ τάξη του σχολείου μας οργάνωσαν ημέρα φιλαναγνωσίας βασισμένη στο λαϊκό παραμύθι «Το πιο γλυκό ψωμί», με πολλές δραστηριότητες, μέσω των οποίων γνωρίσαμε τον κύκλο του ψωμιού και την αξία του να δημιουργείς και να εργάζεσαι ο ίδιος, για να μπορείς να απολαύσεις τα «αποτελέσματα» των κόπων σου. 5
Δραστηριότητα 4 η : Παρουσίαση των παραδοσιακών ψωμιών κάθε κράτους-μέλους της Ε.Ε. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα έγινε σε συνεργασία με την Α τάξη του σχολείου μας. Η γνωριμία με το ψωμί κάθε χώρας έγινε με τη χρήση παρουσίασης που επιμελήθηκαν οι εκπαιδευτικοί και συνοδεύτηκε με τη δοκιμή κάποιων ευρωπαϊκών ψωμιών. Αξιοποιήθηκαν επίσης οι εμπειρίες των παιδιών που προέρχονται ή έχουν ζήσει σε άλλες χώρες της Ε.Ε.. Επίσης, εντοπίσαμε ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στα είδη ψωμιών των χωρών και τη διατροφική τους αξία και τις συνδέσαμε με τη γεωγραφική θέση των χωρών αυτών. 6
Δραστηριότητα 4 η : Αναζήτηση και εκτέλεση συνταγών. Οι μαθητές της Α και της Β τάξης αναζήτησαν συνταγές ψωμιών των κρατών μελών της επιλογής τους. Από αυτές επέλεξε τελικά μία συνταγή η Α και μία η Β και τις αντάλλαξαν με σκοπό να τις εκτελέσουν και να τις δοκιμάσουν όλοι μαζί. Δραστηριότητα 5 η : Ελληνικό προζυμένιο ψωμί. Αφού δοκιμάσαμε διάφορα είδη ευρωπαϊκών ψωμιών κατά την παρουσίαση (μπαγκέτα, μπριός, πρέτζελ, χωριάτικο) και την εκτέλεση των ευρωπαϊκών συνταγών (φοκάτσια), αποφασίσαμε να εκτελέσουμε και μία υγιεινή ελληνική συνταγή προζυμένιου ψωμιού με τρία είδη αλευριού. Στην εκτέλεση μας βοήθησε ο κύριος Γιάννης. Με τη συνταγή, το προζύμι του και τις γνώσεις του καταφέραμε να φτιάξουμε και να γευτούμε το δικό μας «πιο γλυκό ψωμί»! 7
Δραστηριότητα 6 η : Δημιουργία κινούμενου σχεδίου. Αφού γνωρίσαμε τον κύκλο του ψωμιού, τα διάφορα είδη ψωμιών και τον τρόπο εκτέλεσης συνταγών, προς το τέλος της δράσης μία μαθήτρια πρότεινε να αξιοποιήσουμε ένα -σχετικό με το θέμα μας- παιχνίδι της lego με κάποιον τρόπο. Σκεφτήκαμε, λοιπόν να ξεκινήσουμε τη δημιουργία ενός κινούμενου σχεδίου με θέμα τη δημιουργία ψωμιού. Η δραστηριότητα αυτή, δεν ήταν προγραμματισμένη και βρίσκεται ακόμα σε στάδιο εξέλιξης, αλλά η αξιοποίηση του τυχαίου και η ανταπόκριση στα ενδιαφέροντα των παιδιών οδηγούν στα πιο δημιουργικά μονοπάτια, ακόμα κι αν βγαίνουν εκτός των χρονικών ορίων! Έτσι και μετά το πέρας της παρούσας εργασίας, το ταξίδι της φετινής μας δράσης θα συνεχιστεί με την ολοκλήρωση αυτής (και ποιος ξέρει ποιας άλλης) δράσης! 8
Αξιολόγηση Η αξιολόγηση αφορά το βαθμό επίτευξης των αρχικών στόχων και ικανοποίησης των προσδοκιών και των αναγκών των μαθητών. Το πρόγραμμα ακολουθήθηκε με ελαστικότητα και με τις απαιτούμενες τροποποιήσεις των στόχων και των δραστηριοτήτων, όπου χρειάστηκε, λαμβάνοντας υπόψιν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Οι στόχοι της δράσης επιτεύχθηκαν. Οι μαθητές κατανόησαν την έννοια της Ε.Ε., γνώρισαν τα σύμβολα, τις χώρες της και τα παραδοσιακά ψωμιά τους με βιωματικό τρόπο. Συμμετείχαν με ενδιαφέρον και ενθουσιασμό σε κάθε νέα πληροφορία σχετικά με τα διαφορετικά είδη ψωμιού ανά χώρα και ανυπομονούσαν για τις βιωματικές - γευστικές δραστηριότητες που συνόδευσαν το πρόγραμμά μας. Έτσι, το «ταξίδι» μας στην Ε.Ε. ήταν και αυτή τη χρονιά απολαυστικό και συνεχίζεται! 9