ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΣΑ ΑΠΟΚΡΤΦΑ ΕΤΑΓΓΕΛΙΑ Ενότητα 12: Νεότερεσ Ανακαλφψεισ Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτϊσ. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Νεότερες Ανακαλύψεις
ΝΕΟΣΕΡΕ ΑΝΑΚΑΛΤΧΕΙ
Η ΑΠΟΚΑΛΤΧΗ ΣΨΝ ΜΑΓΨΝ
ΕΙΑΓΨΓΙΚΑ Ψευδεπύγραφο κεύμενο το οπούο περιϋχει την προςωπικό μαρτυρύα των Μϊγων τησ ιςτορύασ τησ γϋννηςησ ςτο κατϊ Ματθαύον. Εύναι το εκτενϋςτερο κεύμενο ςχετικϊ με αυτϊ τα πρόςωπα. Περιϋχει οριςμϋνεσ ερμηνεύεσ για τουσ Μϊγουσ που δεν τισ ςυναντούμε αλλού: εύναι 12 ςτον αριθμό, κατοικούν ςε μύα φανταςτικό χώρα ςτην Ανατολό που λϋγεται Shir, το αςτϋρι τησ γϋννηςησ εύναι ο Ιηςούσ. 7
XΕΙΡΟΓΡΑΥΗ ΠΑΡΑΔΟΗ Ένα μόνο ςυριακό χειρόγραφο (8 οσ αι., Βιβλιοθόκη Βατικανού, Bibl. Apostol. Syr. 162). Σο χειρόγραφο περιϋχει το Χρονικό του Zuqnin ό του Ψευδο- Διονυςύου του Tell-Mahre ςυμπύλημα διαφόρων ανεξϊρτητων κειμϋνων (π.χ. ϋνα μύθο για τον Μ. Αλϋξανδρο, την ιςτορύα των 7 νϋων τησ Εφϋςου). Πρώτη ϋκδοςη του χειρογρϊφου από τον Otto Tullberg ςτα 1851 επανϋκδοςη ςτα 1927. Ο Brent Landau εξϋδωςε το τμόμα τησ Αποκϊλυψησ των Μϊγων. Μύα λατινικό περύληψη ςτο Opus Imperfectum in Matthaeum (PG 56, 637-38). 8
ΣΟΠΟ ΦΡΟΝΟ- ΔΙΑΔΟΗ Χρόνοσ ςυγγραφόσ του Corpus imperfectum 5 οσ αι. από αρειανό θεολόγο τησ Κωνςταντινούπολησ -> όδη υπόρχε μύα ελληνικό εκδοχό του απόκρυφου. Εύναι επύςησ πιθανό να γρϊφτηκε εξ αρχόσ ςτα ςυριακϊ (λογοπαύγνια με βϊςη τη ςυριακό, ο ρόλοσ του Ιούδα Θωμϊ) -> η ςυριακό εκδοχό πρϋπει να υπόρχε όδη από τον 4 ο αι. Ίςωσ ωςτόςο να εύναι αρχαιότερο: Η ιςτορύα του Ιούδα Θωμϊ εύναι μεταγενϋςτερη προςθόκη (λεξιλόγιο, ιδϋεσ, προςπϊθεια ϋνταξησ των Μϊγων ςτον υπόλοιπο χριςτιανιςμό). υγγϋνεια με λειτουργικϋσ μορφϋσ που απαντούν ςτισ Πράξεισ Θωμά ςε μύα εποχό που υπϊρχει ρευςτότητα των παραδόςεων -> πιθανόν ο 3 οσ αι. Η ύδια η αποκϊλυψη - τ. 2 ου αρχ. 3 ου αι. (παρόμοιεσ ιδϋεσ όπωσ και ςε ϊλλα κεύμενα τησ εποχόσ πολύμορφοσ Χριςτόσ). Σόποσ: Έδεςςα υρύασ. 9
ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ Ειςαγωγό (1). Οι Μϊγοι: τα ονόματα κι η καταγωγό τουσ (2). Σα μυςτόρια των Μϊγων η προφητεύα για το αςτϋρι οι τελετϋσ του και το απόςπαςμα από το βιβλύο του ηθ για την πτώςη του Αδϊμ (3-10). Σο αςτϋρι (11-13). Η πολυμορφύα του Χριςτού κι η αποκϊλυψη του Πατϋρα (14-15). Σο ταξύδι ςτη Βηθλεϋμ (16-25). Η επιςτροφό ςτην Shir (26-28). O Θωμϊσ ςτην Shir (29-32). 10
ΦΕΕΙ - ΕΞΑΡΣΗΕΙ υγγϋνεια με το ευαγγϋλιο του Arundel ςχετικϊ με τη γϋννηςη του Ιηςού. Πιθανόν η ΑποκΜϊγων εξαρτϊται από το ευαγγϋλιο Arundel (αρχαιότερα τα απόκρυφα που ςυμπληρώνουν την ευαγγελικό ιςτορύα νεότερα τα απόκρυφα που επικεντρώνονται ςε ϋνα ό περιςςότερα πρόςωπα). Η αφόγηςη του Μτ 2,1-12 (ςημαντικϋσ αποκλύςεισ από εκεύνη) ευαγγϋλιο του Ιωϊννη (ιωϊννεια ορολογύα). Το Σπήλαιο των Θηςαυρών (6 οσ /7 οσ αι.) ύςωσ γνώριζε την ΑποκΜϊγων. 11
ΗΜΑΙΑ ΣΟΤ ΚΕΙΜΕΝΟΤ Η εκτενϋςτερη αφόγηςη για τουσ Μϊγουσ. Shir Κύνα; Η ιδϋα του πολύμορφου Χριςτού (ο Ιηςούσ ϋνα ουρϊνιο αςτρικό ςώμα πριν ςαρκωθεύ). Ανοχό ςτην θρηςκευτικό ετερότητα (ο Ιηςούσ μύληςε ςτον κόςμο με τουσ προφότεσ αλλϊ και τα μαγικϊ βιβλύα των Μϊγων). 12
ΠΡΟΛΗΧΗ Αξιοπούηςη του υλικού τησ ΑποκΜϊγων ςτη ςυριακό τησ εκδοχό ςτα κεύμενα του Χριςτιανιςμού τησ Ανατολόσ. Αρμενικό ευαγγϋλιο τησ παιδικόσ ηλικύασ. Theodorus bar Konai (8 οσ αι.). ολομών επύςκοποσ Basra. Tα ονόματα των 12 μϊγων και των πατϋρων τουσ ςε διϊφορα ςυριακϊ κεύμενα. Αξιοπούηςη του υλικού ςε λατινικϊ κεύμενα όπωσ το ευαγγϋλιο Arundel. Jacob de Borgine, Legenda Aurea (12 οσ αι.). Johannes von Hildesheim, Historia Trium Regum. Ακινϊτησ, Αβελϊρδοσ. την εικονογραφύα (το αςτϋρι που περιϋχει ϋνα παιδύ). 13
TO EYAΓΓΕΛΙΟ ΣΗ ΓΤΝΑΙΚΑ ΣΟΤ ΙΗΟΤ
ΜΙΑ ΤΓΦΡΟΝΗ ΠΛΑΣΟΓΡΑΥΙΑ; Σο όνομα δόθηκε ςε ϋνα κοπτικό ςπϊραγμα όπου αναφϋρεται η φρϊςη «ο Ιηςούσ τουσ εύπε η γυναύκα μου...». Κοπτικό μετϊφραςη του 4 ου αι. ενόσ αρχαιότερου ελληνικού κειμϋνου (2 οσ αι.;). όμερα το μεγαλύτερο μϋροσ των ερευνητών θεωρεύ ότι εύναι πλαςτό κεύμενο. Ο ύδιοσ ο πϊπυροσ χρονολογεύται μεταξύ 6 ου -9 ου αι. Λϊθη ςτο κεύμενο ομοιότητεσ με ϋνα ϊλλο πλαςτό κεύμενο (αντύγραφο του κατϊ Ιωϊννην). Γραμμϋνο ςτη λυκοπολιτικό διϊλεκτο, η οπούα δεν χρηςιμοποιεύται μετϊ τον 6 ο αι. 15
ΣΟ ΜΤΣΙΚΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΟ ΣΟΤ ΜΑΡΚΟΤ
ΕΙΑΓΨΓΙΚΑ Δύο αποςπϊςματα τα οπούα υποςτηρύζεται ότι προϋρχονται από το Μκ και εύναι ενταγμϋνα ςε μύα επιςτολό του Κλόμεντα Αλεξανδρϋωσ ςχετικϊ με τουσ Καρποκρατιανούσ. Τποςτηρύζεται ότι προϋρχονται από την αλεξανδρινό εκδοχό του Μκ (3 εκδοχϋσ του ευαγγελύου: η ςύντομη τησ Ρώμησ, η πνευματικό εκτενόσ τησ Αλεξϊνδρειασ κι η παραφθορϊ τησ δεύτερησ από τον Καρποκρϊτη). Δύο προςθόκεσ ςτο γνωςτό ευαγγϋλιο: μεταξύ 10,34 και 35 και μετϊ το 10,46. 17
ΙΣΟΡΙΑ ΣΟΤ ΚΕΙΜΕΝΟΤ Δημοςιεύεται ςτα 1973 από τον καθηγητό τησ αρχαύασ ιςτορύασ ςτο Πανεπιςτόμιο Columbia, Morton Smith: το αντϋγραψε από ϋνα κεύμενο που βρόκε χειρόγραφο ςε μεταγενϋςτερο κεύμενο ςτο μοναςτόρι του Αγύου ϊββα. Σο πρωτότυπο ϋχει χαθεύ ςώζονται μόνο μεταγραφϋσ και φωτογραφύεσ του χειρογρϊφου. Σο κεύμενο εξακολουθεύ να διχϊζει την ακαδημαώκό κοινότητα. 18
ημείωμα Αναφοράς Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Νεότερεσ Ανακαλφψεισ». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs339/. 19
ημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 20
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Σζλος ενότητας Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Εαρινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ημειϊματα
Διατήρηση ημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 23