1 Η Μεταρρύθμιση της ΚΓΠ το 2003 Ενδιάμεση Αναθεώρηση (Midterm Review)
2 Από την Agenda 2000 στην «Ενδιάμεση Αναθεώρηση» Δημοσιονομικό πλαίσιο και προοπτικές Αποφάσεις Συμβουλίου Κορυφής Βρυξελλών (Οκτ. 2002) Σταθεροποίηση εισοδήματος και εξασφάλιση σαφών προοπτικών για τους αγρότες Γεωργικές διαπραγματεύσεις στον ΠΟΕ Επικείμενη διεύρυνση Κοινωνικές απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια των τροφίμων, την ενίσχυση της ποιότητας, την ευζωία των ζώων Ανάγκη απλούστευσης της γεωργικής πολιτικής
Στόχοι της Agenda 2000 - Μεταρρύθμιση 2003 3 Προσανατολισμός προς την αγορά και ενίσχυση επιχειρηματικότητας Σταθεροποίηση των Άμεσων Πληρωμών. Σεβασμός προτύπων (περιβάλλον, ασφάλεια τροφίμων, ευζωία ζώων) Καλύτερη ισορροπία στη στήριξη Ενίσχυση της ανάπτυξης υπαίθρου Απλοποίηση και αποκέντρωση Προσαρμογές στα καθεστώτα παρέμβασης Αποδέσμευση των Άμεσων Πληρωμών Πολλαπλή Συμμόρφωση (Cross-Compliance) Δυναμική Διαφοροποίηση Συμπλήρωση του Β πυλώνα
4 Τα νέα στοιχεία της νέας ΚΓΠ Ενιαία Αποδεσμευμένη Ενίσχυση (ΕΑΕ) Πρότυπα πολλαπλής συμμόρφωσης Διαφοροποίηση και δημοσιονομική πειθαρχία Εθνικό Σύστημα Παροχής συμβουλών Ειδικά καθεστώτα ενίσχυσης
5 Ενιαία Αποδεσμευμένη Ενίσχυση Καταβολή των ενισχύσεων μέσω της καθιέρωσης της ενιαίας αποδεσμευμένης ενίσχυσης μη συνδεδεμένης με το είδος και το ύψος της παραγωγής. Προϊόντα: τα σιτηρά, οι ελαιούχοι σπόροι, τα πρωτεϊνούχα φυτά, τα όσπρια, το ρύζι (το 58% της χορηγούμενης ενίσχυσης), το ελαιόλαδο, ο καπνός, το βαμβάκι (το 65% της χορηγούμενης ενίσχυσης), τα ζαχαρότευτλα, τα αιγοπρόβατα, το βόειο κρέας, και το αγελαδινό γάλα Εκτός αποδέσμευσης: οπωροκηπευτικά, οι μπανάνες, οι σταφίδες, οι μεταξοσκώληκες και τα μικρά νησιά του Αιγαίου Πελάγους
6 Ανάλυση του Μέτρου της ΕΑΕ D S Μείωση πλεονάσματος παραγωγού=-a Αύξηση πλεονάσματος καταναλωτή=a+c+b Κοινωνικό αποτέλεσμα =b+c P 1 P 0 P 2 a c d Q S0 Q S1 b Q D1 Q D0 Με Στήριξη της τιμής: Αύξηση του πλεονάσματος παραγωγού=+a Επιβάρυνση του προϋπολογισμού =-(a+c) Κοινωνικό αποτέλεσμα=-c EAE: οι παραγωγοί αποζημιώνονται μόνο κατά το εμβαδόν a που αντιστοιχεί σε εισόδημα που πραγματικά απώλεσαν και όχι κατά το εμβαδόν a+c.
7 Υπολογισμός της ΕΑΕ Υπεύθυνος φορέας: ΟΠΕΚΕΠΕ Περίοδος αναφοράς: 2000 2001 2002 Πλην Ελαιολάδου: 1999 2002 Έκταση αναφοράς: μέσος όρος των στρεμμάτων που εκμεταλλεύτηκε ο παραγωγός την περίοδο αναφοράς. Ποσό αναφοράς: ο μέσος όρος των επιδοτήσεων που εισέπραξε ο παραγωγός τα έτη αναφοράς (γενικός ορισμός) Αριθμός ατομικών δικαιωμάτων = Έκταση αναφοράς
8 Ενιαία Ενίσχυση - Παράδειγμα Ποσό Αναφοράς: 7.500 Επιλέξιμη έκταση: Έκταση αναφοράς: 36 ha 25 ha Αυτό αποδίδει 25 δικαιώματα αξίας εκάστου 300. 25 δικαιώματα ενεργοποιούνται πλήρως (= 7.500), εφόσον και μόνο ο παραγωγός έχει τουλάχιστον 25 ha επιλέξιμης έκτασης
9 Ενιαία Ενίσχυση - Παράδειγμα Πώληση έως 11 ha δεν έχει επίπτωση στην καταβολή της ενιαίας ενίσχυσης των 7.500
10 Ενιαία Ενίσχυση - Παράδειγμα Υπόθεση ότι τερματίζεται συμβόλαιο ενοικίασης για 5 ha.
11 Ενιαία Ενίσχυση - Παράδειγμα Λήξη συμβολαίου ενοικίασης για 5 ha, σημαίνει ότι 5 δικαιώματα μένουν απλήρωτα Ο παραγωγός έχει δύο επιλογές για τα αχρησιμοποίητα δικαιώματά του:
12 Ενιαία Ενίσχυση - Παράδειγμα Μπορεί να πωλήσει τα αχρησιμοποίητα δικαιώματα σε άλλους παραγωγούς
13 Ενιαία Ενίσχυση - Παράδειγμα Ή μπορεί να νοικιάσει ή να αγοράσει επιλέξιμη γη
14 Μοναδιαία αξία ατομικών δικαιωμάτων ΠΟΣΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΞΙΑ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ = ----------------------------------- ΕΚΤΑΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ η αλλιώς μπορούμε να πούμε ότι: ΠΟΣΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ = ΕΚΤΑΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ x ΑΞΙΑ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
15 Υπολογισμός ποσού αναφοράς Για ορισμένα προϊόντα το ποσό αναφοράς διαφέρει από τις πραγματικές εισπράξεις του παραγωγού κατά την περίοδο αναφοράς: Σκληρό σιτάρι μειώνεται στα 28,5 ανά στρέμμα Αιγοπρόβειο και βόειο αυξάνεται στις πληρωμές του 2002 Ρύζι διπλασιάζεται στα 76,3 ανά στρέμμα Αγελαδινό γάλα εισαγωγή νέας ενίσχυσης 24,49 ανά τόνο για τις ποσοστώσεις του 2006. Εφαρμογή από το 2007 Ζαχαρότευτλα εισαγωγή αντισταθμιστικής άμεσης ενίσχυσης
16 Ειδικά δικαιώματα Αναφέρονται στις περιπτώσεις κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων που δεν διαθέτουν γεωργική γη η έχουν στην διάθεση τους ελάχιστη γεωργική γη με αποτέλεσμα η αξία του δικαιώματος να υπερβαίνει τα 500 το στρέμμα Υποχρέωση διατήρησης του 50% του ζωικού πληθυσμού που είχε κατά την περίοδο αναφοράς Μετατρέπονται σε κανονικά με την απόκτηση ανάλογης επιλέξιμης γης Μεταβιβάζονται ως σύνολο
17 Ανωτέρα βία εξαιρετικές περιπτώσεις Εξαίρεση ενός ή περισσοτέρων ετών της περιόδου αναφοράς: Ο θάνατος του παραγωγού Η μακροχρόνια επαγγελματική ανικανότητα του παραγωγού που επηρέασε δυσμενώς πάνω από το 20% της παραγωγής της εκμετάλλευσης Φυσική καταστροφή που επηρέασε αρνητικά κατά τουλάχιστον 20% την παραγωγή της εκμετάλλευσης Σημαντική καταστροφή στις εγκαταστάσεις της εκμετάλλευσης Ζωικές ασθένειες
18 Ποσοστά αποδέσμευσης και ποιοτικό παρακράτημα Αροτραία: ολική αποδέσμευση και ποιοτικό παρακράτημα 10% ως πρόσθετη στρεμματική ενίσχυση στους παραγωγούς σκληρού σίτου και αραβοσίτου που χρησιμοποιούν πιστοποιημένο σπόρο. (Για το σκληρό σιτάρι ελάχιστη ποσότητα είναι τα 12 κιλά ανά στρέμμα) Καπνός: Ολική αποδέσμευση και ποιοτικό παρακράτημα 2%, το οποίο θα διατεθεί στις Ομάδες Παραγωγών που θα εφαρμόζουν προγράμματα ποιότητας καθώς και σε ομάδες που θα συνεργάζονται με επιχειρήσεις μεταποίησης για καλύτερη εμπορία του προϊόντος
19 Ποσοστά αποδέσμευσης και ποιοτικό παρακράτημα Βοοειδή: Ολική αποδέσμευση και παρακράτηση 10% ως πρόσθετη ενίσχυση ανά ζώο σε ετήσια βάση σε σφάγια κατηγορίας Α και τουλάχιστον στην ποιότητα R+3 της κοινοτικής κλίμακας κατάταξης SEUROP. Το μέγιστο ετήσιο ύψος ενίσχυσης ανά σφάγιο δεν μπορεί να ξεπερνάει τα 200 ανά έτος Αιγοπρόβατα: ολική αποδέσμευση και ποιοτικό παρακράτημα σε ποσοστό 5% ως πρόσθετη ενίσχυση σε κτηνοτρόφους που παράγουν τουλάχιστον 10 τόνους γάλα με συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Στις ορεινές και νησιωτικές περιοχές η ποσότητα μειώνεται στους 8 τόνους
20 Ποσοστά αποδέσμευσης και ποιοτικό παρακράτημα Ελαιόλαδο: Ολική αποδέσμευση και ποιοτικό παρακράτημα 4% για βελτίωση της ποιότητας των ελαιοκομικών προϊόντων και την προστασία του περιβάλλοντος (βιολογικές και καλλιέργειες ολοκληρωμένης διαχείρισης, ΠΟΠ, ΠΓΕ) Το μέγιστο πόσο πρόσθετης ενίσχυσης που μπορεί να χορηγηθεί για τις παραπάνω δράσεις ανέρχεται σε εθνικό επίπεδο σε 22,2 εκατ., ενώ η ανά στρέμμα ενίσχυση δεν μπορεί να ξεπεράσει τα 65. Βαμβάκι: 65% αποδέσμευση και στρεμματική ενίσχυση 54,65 /στρέμμα για 3.700.000 στρέμματα
21 Ποσοστά αποδέσμευσης και ποιοτικό παρακράτημα Ζαχαρότευτλα: Μείωση της τιμής των τεύτλων κατά 36 % σε διάστημα τεσσάρων ετών, αρχίζοντας από το 2006/07 Αντισταθμιστική ενίσχυση ύψους 64,2 % της απώλειας του εισοδήματος (περίπου 66 /στρ στο τελικό στάδιο) και ένταξη της στην αποδέσμευση Ποιοτικό παρακράτημα 10% Μείωση κατά 50 % της οικείας ποσόστωσης επιτρέπει πρόσθετη συνδεδεμένη ενίσχυση ύψους 30 % της απώλειας εισοδήματος για μέγιστο διάστημα τεσσάρων ετών και, ενδεχομένως, περιορισμένη εθνική ενίσχυση Διατήρηση της παρέμβασης στο 80% της νέας τιμής βάσης
22 Εθνικό απόθεμα Στόχος η χορήγηση ατομικών δικαιωμάτων σε νεοεισερχόμενους παραγωγούς και στην εν μέρει αποζημίωση των αγροτών εκείνων που την περίοδο 2000-2002 πραγματοποίησαν παραγωγικές επενδύσεις 2% επί των ποσών αναφοράς όπως αυτά υπολογίζονται για την περίοδο 2000-2002 Περιορισμοί: η αξία εκάστου δικαιώματος δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 750 πρέπει να ενεργοποιούνται κάθε χρόνο για μια πενταετία
23 Δικαιούχοι εθνικού αποθέματος Ξεκίνησαν γεωργική δραστηριότητα μετά την 31 η Δεκεμβρίου 2002 ή εντός του 2002 αλλά δεν εισέπραξαν άμεσες ενισχύσεις για το έτος αυτό Μέχρι την 15 η Μάιου του 2005 προέβησαν σε επενδύσεις αύξησης της δυναμικότητας της εκμετάλλευσης ή αγόρασαν δικαιώματα πριμοδότησης (εκτάσεων ή ζώων)
24 Διαχείριση ατομικών δικαιωμάτων Υπεύθυνος φορέας ΟΠΕΚΕΠΕ Ενεργοποίηση με την υποβολή αίτησης Πληρωμή μεταξύ Δεκεμβρίου τρέχοντος έτους και Ιουνίου του επομένου έτους Υποχρεώσεις παραγωγού: Να διαθέτει ανάλογη γεωργική γη (συμπεριλαμβάνονται και οι βοσκότοποι) Απαγορεύεται η καλλιέργεια φρούτων, λαχανικών Εφαρμογή των πρότυπων πολλαπλής συμμόρφωσης σε όλη την έκταση της εκμετάλλευσης του Ενεργοποίηση των δικαιωμάτων τουλάχιστον μια φορά την τριετία
25 Διαχείριση ατομικών δικαιωμάτων Τα δικαιώματα μεταβιβάζονται: Με πώληση ή με οποιαδήποτε άλλη οριστική μεταβίβαση, με ή χωρίς την αντίστοιχη γεωργική γη. Σε περίπτωση πώλησης, με ή χωρίς γη, παρακρατείται το 5% της χρηματικής αξίας των μεταβιβαζόμενων δικαιωμάτων υπέρ του εθνικού αποθέματος Με ενοικίαση μόνο μαζί με την αντίστοιχη γεωργική γη. Σε περίπτωση ενοικίασης δεν υπάρχει παρακράτηση υπέρ του εθνικού αποθέματος. Μέσω κληρονομιάς ή γονικής παροχής στον ή στους διαδόχους της εκμετάλλευσης. Σε αυτή την περίπτωση δεν υφίσταται παρακράτηση υπέρ του εθνικού αποθέματος
26 Δυναμική Διαφοροποίηση (Modulation) Οι Άμεσες Ενισχύσεις μειώνονται κατά ένα ποσοστό σταδιακά από 3% (2005) έως 5% (2007). Για τις εκμεταλλεύσεις που λαμβάνουν μέχρι 5,000, οι παρακρατήσεις επιστρέφονται Οι εξοικονομούμενοι πόροι διατίθενται για μέτρα ανάπτυξης της υπαίθρου (Β πυλώνας): Περίπου το 80% τουλάχιστον των εξοικονομούμενων πόρων επιστρέφει στο ΚΜ Ενώ το υπόλοιπο περίπου 20% ανακατανέμεται μεταξύ των ΚΜ βάσει κριτηρίων συνοχής (δείκτες γεωργικής έκτασης, ΑΕΠ και απασχόλησης) Ρήτρα επανεξέτασης των ποσοστών μειώσεων: Σε περίπτωση που απαιτηθούν μελλοντικά πρόσθετοι πόροι για την χρηματοδότηση των μεταρρυθμίσεων στις Κ.Ο.Α. (π.χ. γαλακτοκομικά, ζάχαρη). (Δημοσιονομική Πειθαρχία) Τα ποσά που αναλογούν στην Ελλάδα ανέρχονται για το 2006 σε 47,5 εκατ. για το 2007 σε 59 εκατ, τα έτη 2008 και 2009 σε περίπου 60 εκατ. και για κάθε έτος της περιόδου 2010-1012 σε περίπου 56,5 εκατ
27 Σύστημα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών Μέχρι 1/1/2007 τα ΚΜ έχουν την υποχρέωση να συστήσουν ένα σύστημα παροχής γεωργικών συμβουλών με σκοπό να βοηθήσει τους παραγωγούς: Διαχείριση της γης Τήρηση των προτύπων πολλαπλής συμμόρφωσης Σύμβουλοι μπορεί να είναι: Δημόσιες αρχές Πιστοποιημένοι ιδιωτικοί φορείς Προτεραιότητα δίνεται σε παραγωγούς που λαμβάνουν ετησίως πάνω από 15.000 σε άμεσες ενισχύσεις Ακόμα το μέτρο δεν έχει εφαρμοστεί. Έχουν καταρτιστεί οι πίνακες των Συμβούλων. Φορέας ΟΠΕΓΕΠ
28 Ειδικά καθεστώτα ενισχύσεων Πριμοδότηση ποιότητας σκληρού σίτου: 4 ανά στρέμμα για μέγιστη έκταση 6.170.000 στρέμματα. Εδική στρεμματική ενίσχυση για το ρύζι: 56,1 ανά στρέμμα για μέγιστη έκταση 203.000 στρέμματα Στρεμματική ενίσχυση για καρπούς με κέλυφος: 12 ανά στρέμμα για μέγιστη έκταση 411.000 στρέμματα. (αμύγδαλα, τα φουντουκιά, τα καρύδια, τα φιστίκια Αιγίνης και τα χαρούπια) Ενίσχυση για αποξηραμένες ζωοτροφές: 33 ανά τόνο Ενίσχυση για ενεργειακές καλλιέργειες 4,5 ανά στρέμμα
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ Αντιμετωπίζει παράγοντες της τότε συγκυρίας -εναρμόνιση με προτάσεις Π.Ο.Ε. (ένταξη ενισχύσεων στο πράσινο κουτί) -δημοσιονομική στενότητα Πιθανοί κίνδυνοι: -έξοδος οριακών εκμεταλλεύσεων; -ανατροπή ισορροπίας στην παραγωγή; -έλλειψη πρώτων υλών για την μεταποιητική βιομηχανία; Λύση: -μερική αποδέσμευση ενισχύσεων (π.χ. κατά 50%) -διαφύλαξη αναγκών παραγωγής στις μειονεκτικές περιοχές
30 Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα μερικής αποδέσμευσης Αποφυγή εγκατάλειψης γεωργικής γης/παραγωγής Εξασφάλιση σταθερής προσφοράς στον δευτερογενή τομέα (μεταποίηση βιομηχανία τροφίμων) ΑΛΛΑ: Μεγαλύτερη διοικητική επιβάρυνση περισσότεροι έλεγχοι (δύο παράλληλα συστήματα) Πρωτογενής τομέας λιγότερο προσανατολισμένος στις απαιτήσεις της αγοράς με αποτέλεσμα να περιορίζονται τα περιθώρια κέρδους του παραγωγού
31 Πλεονεκτήματα Αποδέσμευσης Ενδυνάμωση της διαπραγματευτικής θέσης των ενεργών γεωργών: Διατηρείται το σημερινό επίπεδο στήριξης & οι παραγωγοί αποκτούν ένα σημαντικό περιουσιακό στοιχείο (δικαιώματα πληρωμής) Απαλλαγή από την υποχρέωση παραγωγής συγκεκριμένου προϊόντος: Επιχειρηματική ελευθερία Διατήρηση της σύνδεσης μεταξύ ενισχύσεων και γης: Γεωργία περισσότερο φιλική στο περιβάλλον μέσω της πολλαπλής συμμόρφωσης ( cross-compliance ) Ενισχύει την διαπραγματευτική θέση της ΕE στο πλαίσιο του ΠΟΕ: Το μεγαλύτερο μέρος της στήριξης μεταφέρεται στο «πράσινο κουτί» & γίνεται συμβατό με τις διεθνείς υποχρεώσεις Ενσωμάτωση όλων των διαφορετικών τύπων Α.Π. στην ενιαία ενίσχυση: Σημαντική απλούστευση διαδικασιών χορήγησης των Α.Π.
32 Μειονεκτήματα Αποδέσμευσης Προβλήματα εφαρμογής, συντονισμού των ελέγχων και αύξηση διοικητικού κόστους κατά την μεταβατική περίοδο: Παγίωση των ανισοτήτων στο επίπεδο στήριξης μεταξύ προϊόντων και περιοχών Κίνδυνος μείωσης της παραγωγής σε ορισμένους κλάδους Κίνδυνος εγκατάλειψης της παραγωγής και αγροτικών γαιών, ιδιαίτερα στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές
33 Πιθανές επιπτώσεις της εφαρμογής της νέας ΚΑΠ στην Ελληνική Γεωργία Εγκατάλειψη της γεωργικής γης δεν αναμένεται βραχυχρόνια ή θα είναι πολύ περιορισμένη και σε οριακές περιοχές. Μεταφορά δικαιωμάτων από λιγότερο αποδοτικούς γεωργούς σε γεωργούς με μεγαλύτερη αποδοτικότητα. Αύξηση του μέσου μεγέθους της εκμετάλλευσης. Ο ρυθμός μείωσης του αγροτικού πληθυσμού αναμένεται να αυξηθεί. Ο ρυθμός μείωσης του αριθμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων αναμένεται να επιταχυνθεί. Εφαρμογή λιγότερο εντατικών μεθόδων παραγωγής (Περιβαλλοντικοί περιορισμοί, μείωση εργατικού δυναμικού, μικρότερες εγγυημένες τιμές). Μεταβολές στην αγορά γης λόγω της κεφαλαιοποίησης των ενισχύσεων σε αξία γης. Μεγαλύτερη ευελιξία στις αποφάσεις των γεωργών που τώρα θα είναι περισσότερο προσανατολισμένες στην αγορά. Δεν αναμένονται αλλαγές στο κόστος των εισροών.