Σύσταση 1. Συστήνεται στους γενικούς ιατρούς και στους άλλους ιατρούς στην ΠΦΥ να θέτουν διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ) όταν στο φλεβικό αίμα: η τιμή της γλυκόζης νηστείας είναι 126mg/dl (7.0 mmol/l), όταν επιβεβαιωθεί τουλάχιστον σε μια επόμενη μέρα η τιμή της γλυκόζης του πλάσματος 2 ώρες μετά τη δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης είναι 200 mg/dl (11,1 mmol/l) ή η τιμή μιας τυχαίας μέτρησης της γλυκόζης του πλάσματος είναι 200 mg/dl (11,1 mmol/l) σε άτομα με συμπτώματα υπεργλυκαιμίας ή υπεργλυκαιμικής κρίσης Σύσταση 20. Συστήνεται στους γενικούς ιατρούς και στους άλλους ιατρούς στην ΠΦΥ να εκτιμούν την παρουσία συνοσηρότητας (καρδιαγγειακή νόσος, ψυχικές διαταραχές κα.) και να αναλαμβάνουν εξατομικευμένες δράσεις για τον έλεγχό της. Σύσταση 21. Συστήνεται στους γενικούς ιατρούς και στους άλλους ιατρούς στην ΠΦΥ να συνεργάζονται με τους επαγγελματίες υγείας ΠΦΥ και τους ασθενείς και να συντάσσουν ένα γραπτό σχέδιο με συμβουλές και πρακτικές αυτοφροντίδας που θα συμβάλλει περαιτέρω στην ρύθμιση του ΣΔ και τον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου. Σύσταση 22. Συστήνεται στους γενικούς ιατρούς, στους άλλους ιατρούς και στους επαγγελματίες υγείας στην ΠΦΥ να ελέγχουν το επίπεδο των γνώσεων και των δεξιοτήτων των ασθενών που απαιτούνται για τη διαχείριση του ΣΔ τύπου 2 και της συμμόρφωσης τους στις δοθείσες κατευθύνσεις. 1
Σύσταση 23. Στους γενικούς ιατρούς και στους άλλους ιατρούς της ΠΦΥ συστήνεται να διενεργούν κατά διαστήματα (1-3 χρόνια εξατομικεύοντας κατά περίπτωση) ευκαιριακό προσυμπτωματικό έλεγχο (γλυκόζη νηστείας στο φλεβικό αίμα) στους ασθενείς που επισκέπτονται υπηρεσίες ΠΦΥ και πληρούν μια ή περισσότερες από τις παρακάτω προϋποθέσεις: Υπέρβαρο ή παχυσαρκία, ΔΜΣ 25 Kg/m 2 Ηλικία πάνω από 45 έτη Έλλειψη άσκησης Περιφέρεια μέσης 102 cm (άνδρες) και 88 cm (γυναίκες) Συγγένεια 1 ου βαθμού με άτομο με ΣΔ Γυναίκες που γέννησαν παιδί >4,5 κιλά ή διαγνώστηκαν με διαβήτη κύησης Υπέρταση (>140/85mm/Hg ή σε θεραπεία) ή καρδιοαγγειακή νόσου HDL χοληστερόλη <35mg/dL και/ή Τριγλυκερίδια >250mg/Dl Γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες Λήψη φαρμάκων που προδιαθέτουν σε αύξηση της γλυκόζης αίματος Σύσταση 24. Συστήνεται στους γενικούς ιατρούς και στους άλλους ιατρούς της ΠΦΥ σε συνεργασία με επαγγελματίες υγείας στην ΠΦΥ, να προτρέπουν όλα τα άτομα με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ τύπου 2 ή τα άτομα με διαταραχές του μεταβολισμού της γλυκόζης να ακολουθούν οργανωμένα προγράμματα αλλαγής συμπεριφοράς, τα οποία περιλαμβάνουν μέτρια απώλεια βάρους (5-10%) και σωματική άσκηση (150 λεπτά/εβδομάδα), καθώς μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. 2
Σύσταση 27. Συστήνεται στους γενικούς ιατρούς και στους άλλους ιατρούς της ΠΦΥ να χρησιμοποιούν ελεγμένα και κατάλληλα για την ΠΦΥ εργαλεία (κλινικές δοκιμασίες, ερωτηματολόγια, διαγνωστικά μέσα) για την έγκαιρη διάγνωση και την διαχείριση των επιπλοκών του ΣΔ. Σύσταση 28. Οι γενικοί ιατροί και οι άλλοι ιατροί στην ΠΦΥ είναι απαραίτητο να παραπέμπουν σε ΤΕΠ άτομα με ΣΔ τύπου 2 που παρουσιάζουν οξείες μεταβολικές επιπλοκές του διαβήτη που απειλούν τη ζωή του ασθενή (μεταβολική κετοξέωση, υπεργλυκαιμική υπερωσμωτική κατάσταση, υπογλυκαιμία με νευρογλυκοπενία). Σύσταση 29. Οι γενικοί ιατροί και οι άλλοι ιατροί στην ΠΦΥ είναι απαραίτητο να παραπέμπουν σε εξειδικευμένα κέντρα τα παρακάτω πρόσωπα: Παιδιά και εφήβους με νεοδιαγνωσμένο διαβήτη τύπου 1 Γυναίκες με διαβήτη εγκυμοσύνης Άτομα με χρόνια κακή μεταβολική ρύθμιση που απαιτεί στενή παρακολούθηση του ασθενούς, για να καθοριστεί η αιτιολογία του προβλήματος της ρύθμισης, με επακόλουθη τροποποίηση της θεραπείας. Άτομα με σοβαρές χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη που απαιτούν εντατική θεραπεία ή άλλες σοβαρές καταστάσεις που δε σχετίζονται με το διαβήτη και επηρεάζουν σημαντικά την ρύθμισή του ή περιπλέκονται από τον διαβήτη. Άτομα που απαιτούν έναρξη της θεραπείας με αντλία ινσουλίνης ή άλλα εντατικά σχήματα ινσουλίνης Σύσταση 32. Συνιστάται στους γενικούς ιατρούς και στους άλλους ιατρούς της ΠΦΥ, η τήρηση φακέλου του ασθενούς με ΣΔ τύπου 2, με σκοπό τον έλεγχο και την παρακολούθηση της φροντίδας του. 3
4
Δείκτες ελέγχου (audit) Αριθμός και ποσοστό ατόμων: με HbA1c <7.0% and HbA1c >9.0% (τουλάχιστον δύο φορές ετησίως) με επίπεδα LDL-χοληστερόλης <100 mg/dl (τουλάχιστον δύο φορές ετησίως) με αρτηριακή πίεση <130/80 mm Hg (τουλάχιστον δύο φορές σε κάθε κύκλο φροντίδας) Αριθμός και ποσοστό ατόμων που έγινε έλεγχος BMI (τουλάχιστον δύο φορές σε κάθε κύκλο φροντίδας) Αριθμός και ποσοστό ασθενών που υποβλήθηκαν σε βυθοσκόπηση (με μυδρίαση) και διερευνήθηκαν τους προηγούμενους 12 μήνες για υπερτροφία αριστερής κοιλίας, στηθάγχη, περιφερική αρτηριοπάθεια, νεφρική νόσο Αριθμός και ποσοστό ασθενών στους οποίους έγινε παρέμβαση για διακοπή καπνίσματος τους προηγούμενους 12 μήνες Αριθμός και ποσοστό ασθενών στους οποίους έγινε εκπαίδευση για τη διαχείριση της ασθένειας τους (αυτοφροντίδα), τη σωστή διατροφή και τη φυσική άσκηση, τους προηγούμενους 6 μήνες Αριθμός και ποσοστό ασθενών στους οποίους έγινε ο ετήσιος αντιγριπικός εμβολιασμός Αριθμός και ποσοστό ασθενών με μια τουλάχιστον επίσκεψη επανεξέτασης τους προηγούμενους 6 μήνες 5
Λειτουργία ενός δικτύου οικογενειακών ιατρών για την παροχή μιας δέσμης υπηρεσιών, με στόχο τη διαχείριση των επιπτώσεων των χρονίων νοσημάτων στη νοσηρότητα και την αναπηρία. Την υποχρέωση εκ μέρους των οικογενειακών ιατρών, υπό τη μορφή ενός «συμβολαίου», της παροχής μιας υποχρεωτικής δέσμης υπηρεσιών, ιδιαίτερα στους τομείς της πρόληψης (προσυμπτωματικός έλεγχος, εκτίμηση του κινδύνου) και της διαχείρισης επιλεγμένων συνήθων νοσημάτων της κοινότητας (π.χ. καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνος, σακχαρώδης διαβήτης, ΧΑΠ,), με τις ακόλουθες απαραίτητες προϋποθέσεις: εφαρμογή κλινικών πρωτοκόλλων συστηματική καταγραφή και παρακολούθηση των ασθενών εφαρμογή προγραμμάτων έγκαιρης διάγνωσης και πρόληψης ανά φύλο και ηλικία στο ιατρείο Ανάπτυξη ενός συστήματος παραπομπών σε ειδικούς ιατρούς/δευτεροβάθμια φροντίδα Πληθυσμός ευθύνης Κ.Υ./Τομέας ΠΦΥ Διαβητολογικό Κέντρο αναφοράς Νοσοκομείο αναφοράς 6
Η διαχείριση των χρόνιων νοσημάτων Η στρατηγική διαχείρισης του κινδύνου στοχεύει στα άτομα εκείνα που κρίνονται ότι έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν νόσημα και ως εκ τούτου και τα περισσότερα οφέλη από την παρέμβαση και εστιάζει: στην περιοδική εξέταση υγείας, με μεσοδιαστήματα, που είναι προσαρμοσμένα ανάλογα με την ομάδα ηλικίας και τον ατομικό ή οικογενειακό κίνδυνο, στο εστιασμένο προσυμπτωματικό ιστορικό και τη φυσική εξέταση που έχουν σχεδιαστεί για την ανίχνευση παραγόντων κινδύνου για τη νόσο, ενώ, η εργαστηριακή εξέταση καθοδηγείται από αρχές που έχουν σχεδιαστεί για την επιλογή των δοκιμασιών που είναι αξιόπιστες και έγκυρες και θεωρούνται ότι προσφέρουν μεγαλύτερο όφελος σε ομάδες ατόμων, με αποδεκτό κόστος.
Δοκιμασία Περιεχόμενο Χρόνος εφαρμογής Κόστος/σχόλια Εκτίμηση του 10ετούς κινδύνου για θανατηφόρο επεισόδιο από στεφανιαία νόσο Εκτίμηση της πιθανότητας με βάση την τιμή της χοληστερόλης, της συστολικής αρτηριακής πίεσης, του καπνίσματος και της ηλικίας Εφόσον είναι καταχωρημένες οι μεταβλητές που χρειάζεται η μέτρηση, περίπου 5 λεπτά μαζί με βασικές οδηγίες Εφ όσον έχει εκτιμηθεί η τιμή της χοληστερόλης δεν υπάρχει κόστος Εκτίμηση του βαθμού της παχυσαρκίας και της πιθανότητας για ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη Μέτρηση περιφέρειας της κοιλίας («δοκιμασία της μεζούρας») και μεταγευματικής τιμής σακχάρου σε άτομα με υψηλό κίνδυνο Λιγότερο από 5 λεπτά Το κόστος μιας εξέτασης σακχάρου στο τριχοειδικό αίμα Δοκιμασία κατά Παπανικολάου σε όλες τις γυναίκες πάνω από τα 20 έτη Για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας Εξειδικευμένη εξέταση από 5-10 λεπτά Παρέχεται δωρεάν από την κοινωνική ασφάλιση Επιλεγμένοι εμβολιασμοί σε ενήλικες: Κάποια εμβόλια σε επιλεγμένες ομάδες (αυξημένου κινδύνου) 5 λεπτά ο κάθε εμβολιασμός Τα εμβόλια συνταγογραφούνται Έλεγχος δερμοαντίδρασης Mantoux Επιλεγμένες ομάδες πληθυσμού 5 λεπτά Δεν έχει κόστος Μαστογραφία σε γυναίκες με υψηλό κίνδυνο Εκτίμηση του κινδύνου πάνω σε προτυπωμένο φύλο (κληρονομικό ιστορικό, βιολογικοί και κοινωνικοί προσδιοριστές) Απαιτείται παραπομπή σε εργαστήριο Πρέπει να εκτιμηθεί το κόστος του επιλεγμένου με βάση το ατομικό screening, ως κόστος αναμονής και κόστος εξετάσεων Έλεγχος της κατάθλιψης Έλεγχος της γνωστικής κατάστασης Εκτίμηση βαθμού κατάχρησης κατανάλωσης οινοπνεύματος Άτομα σε υψηλό κίνδυνο 2 ερωτήσεις αντίστοιχες με αυτές που προτείνει το NICE σε άτομα υψηλού κινδύνου (ιστορικό κατάθλιψης, αναπηρία από χρόνιο νόσημα, άνοια) Άτομα πάνω από 65 ετών Με χρήση του MMSE ή βραχείας διάρκειας ερωτηματολόγια Χρήση 2 ερωτηματολογίων (CAGE και AUDIT) 1 2 λεπτά Δεν συνοδεύεται από κόστος 5 λεπτά Δεν συνοδεύεται από κόστος (Μειονέκτημα: υψηλό ποσοστό ομάδων θετικών αποτελεσμάτων) Εκτίμηση βαθμού εξάρτησης και παροχή συμβουλευτικής
Η εκπαίδευση είναι απαραίτητη προϋπόθεση στους επαγγελματίες ΠΦΥ για την αποτελεσματική διαχείριση του διαβητικού ασθενή και προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα υψηλό επίπεδο στην ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών και στη συνέχεια της φροντίδας. ΦΕΚ 613Β/89: 3μηνη μετεκπαίδευση γενικών ιατρών του ΕΣΥ στο διαβήτη Στόχοι της εκπαίδευσης: τουλάχιστον ένας γενικός ιατρός και μια νοσηλεύτρια σε κάθε μονάδα ΠΦΥ θα πρέπει να έχει πιστοποιημένη εκπαίδευση στο διαβήτη και την φροντίδα του ασθενή διασφάλιση ενός επιπέδου συνεχιζόμενης εκπαίδευσης ως κριτήριο της επαγγελματικής εξέλιξης Εκτίμηση εκπαιδευτικών αναγκών: Ανίχνευση ατόμων με μη διαγνωσμένο διαβήτη και προ-διαβήτη Διαχείριση του προ-διαβήτη προκειμένου να αποτραπεί ή να καθυστερήσει η εμφάνιση του ΣΔ τύπου 2 και των επιπλοκών του Παροχή εκπαίδευσης (αυτοδιαχείριση) στα άτομα με διαβήτη Περιοδική αξιολόγηση για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας και για την ανίχνευση των επιπλοκών του διαβήτη Σχέση ιατρού-ασθενή στρατηγικές επικοινωνίας συμμόρφωση ασθενή 9
We have to learn from past experience and plan for future action