Ο ΟΓΙΚΟΣ ΦΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΣΑΚΦΑΡΩΓΗ ΓΙΑΒΗΤΗ ΣΤΗΝ ΔΛΛΑΓΑ 1 Ο Σακχαρώδησ Διαβότησ (ΣΔ) εύναι μια μεταβολικό διαταραχό και αποτελεύ ϋνα από τα ςυχνότερα χρόνια νοςόματα και μια από τισ ςημαντικότερεσ αιτύεσ πρόωρησ θνηςιμότητασ. Σύμφωνα με τη Διεθνό Ομοςπονδύα για το Διαβότη (International Diabetes Federation, IDF) ο επιπολαςμόσ του ΣΔ ςτην Ελλϊδα για το 2014 εκτιμϊται ςτο 7,04% (IDF, 2014). Στα επιμϋρουσ ςτοιχεύα για το διαβότη κύηςησ δεν υπϊρχουν επιδημιολογικϊ ςτοιχεύα, ενώ για το ΣΔτ1 γνωρύζουμε ότι η επύπτωςη τησ νόςου ςε παιδιϊ ϋωσ 14 ετών όταν 6,1/100.000 την περύοδο 1996-2001 ενώ ο IDF εκτιμϊ την επύπτωςη του ΣΔτ1 ςε 10,4/100.000 για το 2013 (IDF, 2013). Σε ότι αφορϊ το ΣΔτ2 ο επιπολαςμόσ κυμαύνεται από 6,9% ϋωσ 8,7% και εύναι πολύ υψηλότεροσ ςτα ϊτομα ϊνω των 65 ετών. Ακόμα, ςύμφωνα με τα ςτοιχεύα τησ μελϋτησ ATTICA η πενταετόσ επύπτωςη του ΣΔτ2 υπολογύζεται ςε 5,5% γεγονόσ που δεύχνει ότι το φορτύο τησ νόςου ςτην Ελλϊδα αυξϊνεται. Η ανϊπτυξη δρϊςεων για την πρόληψη, την ϋγκαιρη διϊγνωςη και τη διαχεύριςη του ΣΔ εύναι μεύζονοσ ςημαςύασ για τισ καλύτερεσ εκβϊςεισ υγεύασ των αςθενών αλλϊ και την εξοικονόμηςη πόρων για το ςύςτημα υγεύασ ειδικϊ ςτην παρούςα οικονομικό ςυγκυρύα. Το γεγονόσ αυτό ϋχει γύνει αντιληπτό ςε διεθνϋσ επύπεδο και ϋχει δοθεύ μεγϊλη βαρύτητα από πολιτικόσ πλευρϊσ ςτον διαβότη και ςε ϊλλα χρόνια νοςόματα με αποτϋλεςμα πρωτοβουλύεσ όπωσ το «Ψόφιςμα (Διακόρυξη) 61/225 των Ηνωμϋνων Εθνών», την Πολιτικό Διακόρυξη των Ηνωμϋνων Εθνών του 2011 για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των μη μεταδιδόμενων νοςημϊτων (NCDs)» καθώσ και πρωτοβουλύεσ ςχεδιαςμού πολιτικόσ και παρεμβϊςεων από τη Διεθνό Ομοςπονδύα για το Διαβότη (International Diabetes Federation, IDF) καθώσ και την Ευρωπαώκό Πρωτοβουλύα για το Διαβότη (European Diabetes Leadership Forum). Ο Οδικόσ Χϊρτησ για το Σακχαρώδη Διαβότη ςτην Ελλϊδα, περιλαμβϊνει ϋνα μύγμα προτεινόμενων δρϊςεων, το οπούο θα μπορεύ να αξιοποιηθεύ ςτο πλαύςιο του ςχεδιαςμού και υλοπούηςησ δρϊςεων για τη βελτύωςη τησ παρεχόμενησ φροντύδασ υγεύασ ςε αςθενεύσ με Σακχαρώδη Διαβότη ςτην Ελλϊδα, από όλα τα εμπλεκόμενα μϋρη. Ο Οδικόσ χϊρτησ του ΣΔ για την Ελλϊδα που παρουςιϊζεται ςτη ςυνϋχεια ϋχει 4 ϊξονεσ: Πρόληψη, Διϊγνωςη, Διαχεύριςη του ΣΔ και Αντιμετώπιςη των Συνεπειών τησ Οικονομικόσ Κρύςησ, ενώ οι προτεινόμενεσ δρϊςεισ αφορούν όλουσ τουσ τύπουσ διαβότη (Σακχαρώδη Διαβότη τύπου 1, Σακχαρώδη Διαβότη τύπου 2 και Διαβότη Κύηςησ). Τα αποτελϋςματα μελλοντικών ερευνητικών προςπαθειών όςον αφορϊ το ςακχαρώδη διαβότη θα δώςουν τη δυνατότητα περαιτϋρω αξιολόγηςησ των αποτελεςμϊτων των δρϊςεων αυτών ςτη βϊςη τεκμηρύων, ςυμβϊλλοντασ με αυτό τον τρόπο ςτη βελτύωςη τησ πρόληψησ, τησ διϊγνωςησ και τησ διαχεύριςησ του ΣΔ.
ΠΡΟΛΗΨΗ 2 Το αυξημϋνο ςωματικό βϊροσ και η παχυςαρκύα, η μη υγιεινό διατροφό ςε ςυνδυαςμό με την απουςύα ςωματικόσ ϊςκηςησ, το ϊγχοσ, η κατανϊλωςη οινοπνεύματοσ και το κϊπνιςμα εύναι παρϊγοντεσ κινδύνου για την εμφϊνιςη ΣΔ. Κατϊ ςυνϋπεια ο ςχεδιαςμόσ προγραμμϊτων αγωγόσ και προαγωγόσ τησ υγεύασ με ςκοπό την προώθηςη υγιεινών επιλογών διατροφόσ και ειδικϊ τησ μεςογειακόσ διατροφόσ μπορεύ να μειώςει τον κύνδυνο εμφϊνιςησ ΣΔ. Επύςησ, η αύξηςη τησ ςωματικόσ ϊςκηςησ μπορεύ να ςυμβϊλλει θετικϊ. Η μελϋτη DEPLAN ϋχει δεύξει ότι τϋτοιεσ δρϊςεισ εύναι εφικτϋσ και ϋχουν θετικϊ αποτελϋςματα. Στην προςπϊθεια αυτό, η ςυμμετοχό του τομϋα εκπαύδευςησ ςτο ςχεδιαςμό και την υλοπούηςη δρϊςεων κρύνεται ςημαντικό. Ειδικότερα, προτεύνονται: Προώθηςη υγιεινόσ διατροφόσ Σκοπόσ τησ ςυγκεκριμϋνησ δρϊςησ εύναι η προώθηςη μιασ ιςορροπημϋνησ διατροφόσ, ςτα πρότυπα τησ μεςογειακόσ δύαιτασ. Η δρϊςη αυτό απευθύνεται ςε όλο τον πληθυςμό, ενόλικεσ και παιδιϊ, με ιδιαύτερη ϋμφαςη ςτισ ομϊδεσ υψηλού κινδύνου που εύναι πιο επιρρεπεύσ ςτην εμφϊνιςη ΣΔ όπωσ εύναι τα ϊτομα με υψηλό δεύκτη μϊζασ ςώματοσ. Συγκεκριμϋνα προτεύνονται: 1. Ενημϋρωςη και εκπαύδευςη νηπιαγωγών, δαςκϊλων, καθηγητών φυςικόσ αγωγόσ για τα χαρακτηριςτικϊ τησ ςωςτόσ διατροφόσ και την προώθηςό τησ ςε παιδιϊ προςχολικόσ και ςχολικόσ ηλικύασ. 2. Προώθηςη τησ υγιεινόσ διατροφόσ ςτα ςχολεύα μϋςω εκπαιδευτικών δρϊςεων που απευθύνονται ςτουσ μαθητϋσ και τουσ γονεύσ για τη ςημαςύα τησ ιςορροπημϋνησ διατροφόσ. 3. Προώθηςη τησ υγιεινόσ διατροφόσ ςτα ςχολεύα μϋςω ελϋγχου των προώόντων που διατύθενται από τα ςχολικϊ κυλικεύα. 4. Εκπαύδευςη επαγγελματιών υγεύασ, και κυρύωσ των παιδιϊτρων ςχετικϊ με την προώθηςη τησ υγιεινόσ διατροφόσ και την πρόληψη τησ παιδικόσ παχυςαρκύασ αλλϊ και των γυναικολόγων για την πρόληψη του διαβότη κύηςησ. 5. Ενημϋρωςη και εκπαύδευςη των γονϋων και του ευρύτερου κοινού για τα χαρακτηριςτικϊ και την αξύα τησ υγιεινόσ διατροφόσ μϋςω των υπηρεςιών υγεύασ.
6. Καθιϋρωςη ενημερωτικών ετικετών ςτα τρόφιμα μϋςω νομοθετικών ρυθμύςεων. 3 7. Μεύωςη τησ φορολογύασ ςε τρόφιμα υψηλόσ διατροφικόσ αξύασ ώςτε να εύναι εύκολα προςβϊςιμα από το ςύνολο του πληθυςμού και αντύςτοιχα αύξηςη τησ φορολογύασ ςε τρόφιμα χαμηλόσ διατροφικόσ αξύασ 8. Ενημϋρωςη και εκπαύδευςη κοινού για τα χαρακτηριςτικϊ και την αξύα τησ υγιεινόσ διατροφόσ μϋςω των ΜΜΕ. 9. Ενημϋρωςη και εκπαύδευςη κοινού για τα χαρακτηριςτικϊ και την αξύα τησ υγιεινόσ διατροφόσ μϋςω ανϊπτυξησ δρϊςεων ςτουσ χώρουσ εργαςύασ. Προώθηςη ςωματικόσ ϊςκηςησ Η ςωματικό ϊςκηςη εύναι αναπόςπαςτο κομμϊτι ενόσ υγιεινού τρόπου ζωόσ και εύναι δυνατό να μειώςει ςημαντικϊ τον κύνδυνο εμφϊνιςησ ΣΔ αλλϊ και ϊλλων νοςημϊτων. Για την επύτευξη αυτού του ςτόχου προτεύνονται οι παρακϊτω δρϊςεισ: 1. Ενημϋρωςη και εκπαύδευςη νηπιαγωγών, δαςκϊλων και καθηγητών φυςικόσ αγωγόσ και ςχεδιαςμόσ δρϊςεων ςτα ςχολεύα. 2. Εκπαύδευςη επαγγελματιών υγεύασ (ιατρών και νοςηλευτών) για την προώθηςη τησ ςωματικόσ ϊςκηςησ. 3. Δημιουργύα κατϊλληλων χώρων για φυςικό δραςτηριότητα και ςωματικό ϊςκηςη ςε τοπικό επύπεδο, ελεύθερα προςβϊςιμων από τουσ κατούκουσ. 4. Ανϊπτυξη δρϊςεων ςτουσ χώρουσ εργαςύασ για την προώθηςη τησ ςωματικόσ ϊςκηςησ.
ΔΙΑΓΝΩΗ 4 Η ϋγκαιρη διϊγνωςη και παρϋμβαςη για τον ϋλεγχο τησ νόςου εύναι ιδιαύτερα ςημαντικό καθώσ βελτιώνει τισ εκβϊςεισ υγεύασ, μειώνει των κύνδυνο εμφϊνιςησ επιπλοκών και το οικονομικό φορτύο για το ςύςτημα υγεύασ. Στην Ελλϊδα δεν υπϊρχουν οργανωμϋνα προγρϊμματα προςυμπτωματικού ελϋγχου για την ϋγκαιρη διϊγνωςη του ΣΔ, ωςτόςο οι επαγγελματύεσ υγεύασ εύναι θετικού ςε μια τϋτοια εξϋλιξη. και υπϊρχουν ςταθμιςμϋνα εργαλεύα ςτα ελληνικϊ τα οπούα μπορούν να χρηςιμοποιηθούν για την ϋγκαιρη ανύχνευςη του ΣΔ. Επύςησ, ενδεικτικό τησ ανϊγκησ για την εφαρμογό τϋτοιων προγραμμϊτων εύναι το γεγονόσ ότι περύπου το 30% των αςθενών με διαβότη δεν γνωρύζουν ότι πϊςχουν από τη νόςο. Στο πλαύςιο αυτό προτεύνονται οι παρακϊτω δρϊςεισ: Σχεδιαςμόσ και εφαρμογό προγραμμϊτων προςυμπτωματικού ελϋγχου 1. Ανϊπτυξη και εφαρμογό οργανωμϋνων προγραμμϊτων προςυμπτωματικού ελϋγχου (screening), για την εξαςφϊλιςη τησ ϋγκαιρησ ανύχνευςησ του ΣΔ και τησ καρδιαγγειακόσ νόςου. Εκπαύδευςη επαγγελματιών υγεύασ 1. Εκπαύδευςη των επαγγελματιών υγεύασ που παρϋχουν υπηρεςύεσ Πρωτοβϊθμιασ Φροντύδασ Υγεύασ (ΠΦΥ) για την ϋγκαιρη ανύχνευςη του ΣΔ. 2. Ένταξη ερωτηματολογύων και ϊλλων εργαλεύων ανύχνευςησ κινδύνου εμφϊνιςησ του ΣΔ ςτην ΠΦΥ. Προγρϊμματα παρϋμβαςησ για τισ ομϊδεσ υψηλού κινδύνου και τα ϊτομα με προδιαβότη 1. Συμβουλευτικϊ προγρϊμματα υιοθϋτηςησ ενόσ υγιεινού τρόπου ζωόσ (διατροφό και ϊςκηςη) ςε ομϊδεσ υψηλού κινδύνου για την εμφϊνιςη ΣΔ, αλλϊ και ςε ϊτομα με προδιαβότη ώςτε να βρεθούν από νωρύσ ςε βϋλτιςτο ϋλεγχο. 2. Εκπαύδευςη των ατόμων υψηλού κινδύνου για τα ςυμπτώματα και τα προειδοποιητικϊ ςημϊδια του ΣΔ. 3. Ενημϋρωςη και ευαιςθητοπούηςη των ατόμων υψηλού κινδύνου ςχετικϊ με το ΣΔ και τισ επιπλοκϋσ του.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ Η καλό διαχεύριςη και ο ϋλεγχοσ του ΣΔ εύναι ςημαντικόσ παρϊγοντασ για τισ καλύτερεσ εκβϊςεισ υγεύασ, την καθυςτϋρηςη των επιπλοκών και τησ ςυνοςηρότητασ αλλϊ και τη μεύωςη των δαπανών υγεύασ. 5 Στην Ελλϊδα ςύμφωνα με τουσ ιατρούσ οι οπούοι παρακολουθούν αςθενεύσ με ΣΔ μόνο το 62% των διαγνωςμϋνων αςθενών λαμβϊνει κϊποιου εύδουσ θεραπεύα (εύτε οδηγύεσ για δύαιτα και ϊςκηςη εύτε φαρμακοθεραπεύα), ενώ λιγότεροι από τουσ μιςούσ πετυχαύνουν τουσ θεραπευτικούσ ςτόχουσ. Το γεγονόσ αυτό ϋχει ςημαντικό επύπτωςη όχι μόνο ςτην υγεύα των αςθενών αλλϊ και ςε οικονομικούσ όρουσ δεδομϋνου ότι η διαχεύριςη ενόσ μη ρυθμιςμϋνου αςθενό με διαβότη ςυνεπϊγεται εντατικότερη χρόςη υπηρεςιών υγεύασ και πόρων και κατϊ ςυνϋπεια υψηλότερο κόςτοσ. Μεταξύ των αςθενών με ςακχαρώδη διαβότη ςημειώνονται επύςησ προβλόματα ςυμμόρφωςησ με τισ οδηγύεσ του ιατρού ςε ότι αφορϊ τη φαρμακοθεραπεύα αλλϊ και τη διατροφό και την ϊςκηςη. Ωσ εκ τούτου, η επύτευξη τησ καλόσ διαχεύριςησ, παρακολούθηςησ και ρύθμιςησ του αςθενό με διαβότη απαιτεύ τη ςυνεργαςύα και τη ςυντονιςμϋνη προςπϊθεια πολλών φορϋων η οπούα θα ϋχει ςτο επύκεντρο τον αςθενό. Ειδικότερα προτεύνονται δρϊςεισ ςε τρύα (3) επύπεδα: Επαγγελματύεσ υγεύασ 1. Εκπαύδευςη επαγγελματιών υγεύασ (ιατρών και νοςηλευτών) ώςτε να ανταποκρύνονται ςτισ ανϊγκεσ υγεύασ των αςθενών με διαβότη 2. Εκπαύδευςη ιατρών και νοςηλευτών πρώτησ επαφόσ για την παρακολούθηςη αςθενών με ΣΔ κυρύωσ αυτών που διαμϋνουν ςε απομακρυςμϋνεσ αγροτικϋσ και νηςιωτικϋσ περιοχϋσ. 3. Εκπαύδευςη λοιπών επαγγελματιών υγεύασ (διαιτολόγων και ψυχολόγων) για την εξειδικευμϋνη παροχό υπηρεςιών υγεύασ ςε αςθενεύσ με διαβότη. 4. Ενημϋρωςη και εκπαύδευςη επαγγελματιών υγεύασ ςτισ κατευθυντόριεσ οδηγύεσ για την αντιμετώπιςη τησ νόςου
Αςθενεύσ 6 1. Εκπαύδευςη των αςθενών με διαβότη για την αυτοδιαχεύριςη τησ νόςου ςε ότι αφορϊ τη ςυμμόρφωςη με τισ οδηγύεσ του ιατρού για τη διατροφό, την ϊςκηςη και τη φαρμακευτικό αγωγό, την αναγνώριςη ςυμπτωμϊτων υπογλυκαιμύασ και διαχεύριςη αυτών, τη λόψη αποφϊςεων για τροποπούηςη τησ θεραπευτικόσ αγωγόσ με βϊςη τα αποτελϋςματα του αυτοελϋγχου, τη χρόςη ινςουλύνησ, τη φροντύδα των ποδιών. 2. Ενημϋρωςη και εκπαύδευςη τησ οικογϋνειασ του αςθενό για την αυτοδιαχεύριςη τησ νόςου και κυρύωσ των γονϋων ςτην περύπτωςη των παιδιών που πϊςχουν από διαβότη. Σύςτημα υγεύασ 1. Δημιουργύα εθνικού μητρώου για το διαβότη με ςκοπό τη ςυγκϋντρωςη ςτοιχεύων τα οπούα θα χρηςιμοποιηθούν ςτην λόψη αποφϊςεων και το ςχεδιαςμό πολιτικών για την βελτύωςη τησ υγεύασ των αςθενών και την πρόληψη τησ νόςου. 2. Διαςύνδεςη των μονϊδων πρωτοβϊθμιασ φροντύδασ υγεύασ με τα διαβητολογικϊ κϋντρα με ςκοπό τη βελτύωςη των υπηρεςιών υγεύασ που παρϋχονται ςε αςθενεύσ οι οπούοι διαμϋνουν ςε απομακρυςμϋνεσ περιοχϋσ. 3. Ενύςχυςη τησ ϋρευνασ ςχετικϊ με την επιδημιολογύα τησ νόςου, την οργϊνωςη και ποιότητα τησ παρεχόμενησ φροντύδασ και των οικονομικών επιπτώςεων 4. Ενύςχυςη και βελτύωςη των διαβητολογικών κϋντρων με ςκοπό την οργανωμϋνη και ςυςτηματικό παρακολούθηςη του αςθενό με διαβότη. 5. Αναθεώρηςη του πλαιςύου παροχών ςε εύδοσ που καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ με τη ςυμμετοχό των εμπλεκομϋνων φορϋων. 6. Συμμετοχό ειδικϊ εκπαιδευμϋνων νοςηλευτών ςτη διαχεύριςη αςθενών με διαβότη τ2 7. Συμμετοχό των ςυλλόγων αςθενών ςτισ διαδικαςύεσ λόψησ αποφϊςεων που αφορούν την πρόςβαςη ςε υπηρεςύεσ υγεύασ και φϊρμακα.
8. Θϋςπιςη ςτόχων για την πρόληψη και θεραπεύα του διαβότη και ανϊπτυξη δεικτών για τη μϋτρηςη των εκβϊςεων και των διαδικαςιών που αφορούν το ΣΔ 7 9. Σύνδεςη των κλινικών ςτόχων με κύνητρα και επιβρϊβευςη των επαγγελματιών υγεύασ ανϊλογα με την απόδοςη. ΑΝΣΙΜΕΣΩΠΙΗ ΣΩΝ ΕΠΙΠΣΩΕΩΝ ΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ Η οικονομικό κρύςη εύχε ςημαντικϋσ αρνητικϋσ επιπτώςεισ ςτην υγεύα των αςθενών με χρόνια νοςόματα και ειδικϊ των αςθενών με ΣΔ. Σύμφωνα με τα μϋχρι τώρα ευρόματα οι αςθενεύσ με ΣΔ αναγκϊςτηκαν εξαιτύασ τησ οικονομικόσ κρύςησ να μειώςουν τισ δαπϊνεσ υγεύασ για επιςκϋψεισ ςε ιατρούσ και εξετϊςεισ, να τροποποιόςουν ό να διακόψουν τη φαρμακευτικό τουσ αγωγό και να αλλϊξουν τισ διατροφικϋσ τουσ ςυνόθειεσ γεγονόσ το οπούο επηρϋαςε αρνητικϊ την υγεύα τουσ. Ωσ εκ τούτου, εύναι μεύζονοσ ςημαςύασ η λόψη μϋτρων αντιμετώπιςησ των φαινομϋνων αυτών ώςτε να διαςφαλιςτεύ η πρόςβαςη των αςθενών ςτισ υπηρεςύεσ υγεύασ και τη φαρμακευτικό τουσ αγωγό. Οι προτεινόμενεσ δρϊςεισ αφορούν την αντιμετώπιςη των αρνητικών επιπτώςεων τησ οικονομικόσ κρύςησ βραχυπρόθεςμα, ενώ η υιοθϋτηςη των μϋτρων που περιγρϊφηκαν ςτουσ προηγούμενουσ ϊξονεσ μπορεύ να ςυμβϊλλει ςτην πρόληψη, διϊγνωςη και διαχεύριςη τησ νόςου μακροπρόθεςμα. Στόχοσ αυτόσ τησ δϋςμησ μϋτρων εύναι η υποςτόριξη των αςθενών με ΣΔ που ϋχουν πληγεύ από την οικονομικό κρύςη και ϋχουν περιοριςμϋνη πρόςβαςη ςτισ απαραύτητεσ υπηρεςύεσ υγεύασ και την φαρμακευτικό τουσ αγωγό. Περαιτϋρω μϋριμνα θα πρϋπει να ληφθεύ για τουσ αναςφϊλιςτουσ και για τα ϊτομα τα οπούα βρύςκονται κϊτω από το όριο τησ φτώχειασ. 1. Μϋτρα κοινωνικόσ πολιτικόσ για τη μεύωςη τησ ανεργύασ και την προςταςύα του ειςοδόματοσ και την ϊρςη των ανιςοτότων. 2. Συνεργαςύα με κοινωνικϊ ιατρεύα, φαρμακεύα, παντοπωλεύα και μη κερδοςκοπικούσ οργανιςμούσ για την εξαςφϊλιςη τησ πρόςβαςησ ςε υπηρεςύεσ υγεύασ και φαρμακευτικό αγωγό. 3. Μεύωςη τησ φορολογύασ ςε τρόφιμα υψηλόσ διατροφικόσ αξύασ ώςτε να εύναι εύκολα προςβϊςιμα από το ςύνολο του πληθυςμού και αντύςτοιχα αύξηςη τησ φορολογύασ ςε τρόφιμα χαμηλόσ διατροφικόσ αξύασ
4. Προώθηςη του εθελοντιςμού και τησ ςυνεργαςύασ μεταξύ των κοινωνικών ομϊδων με ςκοπό την δημιουργύα ενόσ δικτύου το οπούο θα λειτουργεύ ωσ δύχτυ αςφαλεύασ για τισ πιο ευϊλωτεσ ομϊδεσ του πληθυςμού. 8 Η μεθοδολογία διαμόρφωσης του κειμζνου του Οδικοφ Χάρτη για το Σακχαρώδη Διαβήτη στην Ελλάδα Το παρόν κείμενο διαμορφώθηκε από την ερευνητική ομάδα του Τομζα Οικονομικών τησ Υγείασ, ζχοντασ ωσ αφετηρία τα αποτελζςματα τησ ημερίδασ που διεξήχθη ςτο πλαίςιο του «Ελληνικοφ Δικτφου για την αντιμετώπιςη του Διαβήτη» (Απρίλιοσ 2014). Για την ανάπτυξη και τελική διαμόρφωςη του κειμζνου πραγματοποιόθηκε μια βιβλιογραφικό αναςκόπηςη (Τςιϊντου και ςυν. 2014) προκειμϋνου να αναζητηθούν επιδημιολογικϊ και οικονομικϊ ςτοιχεύα για το ΣΔ ςτην Ελλϊδα, να διερευνηθούν οι επιπτώςεισ τησ οικονομικόσ κρύςησ ςτη διαχεύριςη και παρακολούθηςη των αςθενών με ΣΔ και να εντοπιςτούν οι τομεύσ ςτουσ οπούουσ θα πρϋπει να κατευθυνθούν οι δρϊςεισ και οι παρεμβϊςεισ ςε ότι αφορϊ την πρόληψη, τη διϊγνωςη και τη διαχεύριςη. Με βϊςη τα ςτοιχεύα που ςυλλϋχθηκαν και λαμβϊνοντασ υπόψη αντύςτοιχεσ διεθνεύσ πρωτοβουλύεσ και κεύμενα εργαςύασ καθώσ και ενϋργειεσ του Υπουργεύου Υγεύασ αλλϊ και τησ επιςτημονικόσ κοινότητασ και των ενδιαφερομϋνων μερών (stakeholders), διαμορφώθηκε το κεύμενο του Οδικού Χϊρτη για την Ελλϊδα. Οι δρϊςεισ αυτϋσ παρουςιϊςτηκαν ςε κλειςτό ςυνϊντηςη εργαςύασ ςε εκπροςώπουσ και μζλη τησ κοινότητασ του ΣΔ (ιατρών και αςθενών), και τα ςχόλιϊ τουσ ελόφθηςαν υπόψη ςτη διαμόρφωςη του τελικού κειμϋνου του Οδικού Χϊρτη. Εκφρϊζουμε θερμϋσ ευχαριςτύεσ για τη ςυνειςφορϊ τουσ μϋςω τησ ϋκφραςησ θϋςεων και επιςτημονικών γνώςεων προσ την Πανελλόνια Ομοςπονδύα Σωματεύων - Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβότη (Π.Ο.Σ.Σ.Α.Σ.ΔΙΑ.), την Ελληνικό Ομοςπονδύα για το Διαβότη (ΕΛΟΔΙ), τη Γνωμοδοτικό Επιτροπό για τον Σακχαρώδη Διαβότη, την Ελληνικό Ενδοκρινολογικό Εταιρεύα, την Ελληνικό Διαβητολογικό Εταιρεύα, τη Διαβητολογικό Εταιρεύα Βορεύου Ελλϊδοσ, την Ελληνικό Εταιρεύα Γενικόσ Ιατρικόσ (ΕΛΕΓΕΙΑ), και προσ όλουσ τουσ ςυμμετϋχοντεσ ςτην ημερύδα και τη ςυνϊντηςη εργαςύασ.