Ευκάλυπτος
Ο επθάιππηνο είλαη θαιισπηζηηθό δέλδξν πνπ αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα Myrtaceae θαη θαηάγεηαη από ηελ Απζηξαιία. Δίλαη θπηό πνπ απαληάηαη θπξίσο ζηηο ππνηξνπηθέο πεξηνρέο, κε ηελ Πνξηνγαιία θαη ηελ Ιζπαλία λα θαιύπηνπλ ηε κηζή πεξίπνπ παγθόζκηα παξαγσγή επθάιππηνπ. Σεκαληηθέο επίζεο θαιιηεξγνύκελεο εθηάζεηο επξίζθνληαη ζηηο ΗΠΑ, θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ Καιηθόξληα, Αξηδόλα θαη Χαβάε. Τν μύιν πνπ παξάγεηαη από ηνλ επθάιππην ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή νηθνδνκηθώλ πιηθώλ θαη ραξηνπνιηνύ. Τα θύιια έρνπλ αληηβηνηηθέο ηδηόηεηεο θαη ην απόζηαγκά ηνπο ρξεζηκνπνηείηαη σο εληνκναπσζεηηθό θαη αληηπαξαζηηηθό. Τν αηζέξην έιαην πνπ παξάγεηαη από ηνλ επθάιππην ρξεζηκνπνηείηαη σο αληηβερηθό, αληηζεπηηθό θαη γηα ηελ παξαζθεπή θαιιπληηθώλ ζθεπαζκάησλ. Γεδνκέλεο ηεο πξνζαξκνζηηθόηεηαο ζηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηεο λόηηαο Δπξώπεο, ν επθάιππηνο κπνξεί λα απνηειέζεη κηα ζπκθέξνπζα θαιιηέξγεηα γηα ηελ παξαγσγή ζηεξεώλ βηνθαπζίκσλ.
Πξνζαξκνζηηθόηεηα Δίλαη θπηό επξείαο πξνζαξκνζηηθόηεηαο ζε πνηθίιεο εδαθνθιηκαηηθέο ζπλζήθεο θαη εθηείλεηαη από ηηο θξύεο πγξέο πεξηνρέο ησλ εύθξαησλ δσλώλ έσο θαη ηηο ππνηξνπηθέο μεξέο θαη πγξέο δαζηθέο δώλεο. Σπλήζσο απαληάηαη ζε πεξηνρέο κε εηήζηα βξνρόπησζε θαη ζεξκνθξαζία 800-1600 ρηι θαη 16-20 C αληίζηνηρα, ελώ ηδαληθέο γηα ηελ θαιιηέξγεηα είλαη νη ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνύλ ζηα ήπηα εύθξαηα θιίκαηα όπσο επίζεο θαη ζε νξεηλέο πεξηνρέο. Ο επθάιππηνο κπνξεί λα αλαπηπρζεί ζε ππνβαζκηζκέλα, άγνλα εδάθε, ρσξίο εθαξκνγή άξδεπζεο θαη θπηνπξνζηαζίαο. Δμαηηίαο ηεο κεγάιεο απνξξόθεζεο ηεο δηαζέζηκεο εδαθηθήο πγξαζίαο, ε θαιιηέξγεηα επθάιππηνπ ζε επηθιηλείο πεξηνρέο κπνξεί λα πξνθαιέζεη αθόκα θαη δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο. Πεξηγξαθή Βηνινγηθόο θύθινο Ο επθάιππηνο είλαη αεηζαιέο δέλδξν κε δηάξθεηα δσήο ηεο θαιιηέξγεηαο πεξί ηα 15 έηε. Τν ξηδηθό ζύζηεκα ηνπ θπηνύ είλαη βαζύ θαη εθηεηακέλν. Τν ύςνο ηνπ θζάλεη ηα 70 κ, ελώ ν θνξκόο έρεη δηάκεηξν 0.6-2 κ θαη είλαη επζπηελήο κε ζηελή, αθαζόξηζηε θνξπθή θαη κεγάιεο δηαθιαδώζεηο. Τα θύιια, είλαη έκκηζρα, ινγρνεηδή κε επδηάθξηηεο ιεπηέο λεπξώζεηο θαη εθθύνληαη θαη ελαιιαγή. Τα άλζε θέξνπλ ιεπθνύο ζηήκνλεο θαη εθθύνληαη ζε πιεπξηθνύο νθζαικνύο. Ο θαξπόο είλαη θάςα απιή, πιαηηά κε ζηξνγγπιεκέλε θνξπθή θαη εθθύεηαη ζηε βάζε ηνπ θύιινπ. Οη ζπόξνη είλαη αθαλόληζηνπ ειιεηπηηθνύ ζρήκαηνο, καύξνπ ρξώκαηνο.
Σπνξά Φύηεπζε Ο επθάιππηνο πνιιαπιαζηάδεηαη κε ζπόξνπο θαη κε κνζρεύκαηα ειηθίαο πεξίπνπ 6 κελώλ. Γεδνκέλνπ όηη νη ζπόξνη πνπ ζπιιέγνληαη από ην ίδην θπηό ζε δηάζηεκα ηξηάληα εκεξώλ παξνπζηάδνπλ κεγάιε δηαθύκαλζε βιαζηηθήο ηθαλόηεηαο (2-80%), ν έιεγρνο ηεο θαζίζηαηαη απαξαίηεηνο. Τα ζπνξόθπηα όπσο θαη ηα ώξηκα θπηά είλαη επαίζζεηα ζηελ μεξαζία θαη ζην ςύρνο. Τν ζρήκα θαη ε ππθλόηεηα θύηεπζεο είλαη αλάινγα κε απηά πνπ πεξηγξάθεθαλ γηα ηε ιεύθε. Λίπαλζε Άξδεπζε Η αληαπόθξηζε ηνπ θπηνύ ηόζν ζηελ άξδεπζε όζν θαη ζηελ ιίπαλζε αλαθνξηθά κε ηελ παξαγσγή μεξήο βηνκάδαο είλαη ζεηηθή αιιά δελ απνηειεί νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα πξαθηηθή. Σύκθσλα κε πεηξακαηηθά δεδνκέλα ε ιίπαλζε ζπκβάιιεη ζηελ ηαρύηεξε παξαγσγή βηνκάδαο, αθνύ παξαγσγή 30 ηόλσλ βηνκάδαο απαηηεί 4 θαη 9.5 έηε κε θαη ρσξίο εθαξκνγή ιίπαλζεο, αληίζηνηρα. Σπγθνκηδή Η επνρή ζπγθνκηδήο ηνπ επθάιππηνπ, όπσο θαη άιισλ δέλδξσλ, γηα ηε ρξήζε ηεο βηνκάδαο ηνπ θαζνξίδεηαη από ηηο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνύλ ζηελ πεξηνρή θαιιηέξγεηαο. Σε πεξηνρέο κε κεγάιν ύςνο βξνρνπηώζεσλ ε επνρή ζπγθνκηδήο δελ είλαη ηόζν θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο ελώ ζε παγεηόπιεθηεο πεξηνρέο ε ζπγθνκηδή πξαγκαηνπνηείηαη ζηα ηέιε ηνπ ρεηκώλα ή αξρέο ηεο άλνημεο γηα ηελ απνθπγή θαηαζηξνθήο ηνπ θνξκνύ. Αληίζεηα, ζπγθνκηδή θαηά ηελ μεξνζεξκηθή πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνύ θαζπζηεξεί ηελ έθπηπμε παξαθπάδσλ θαη ελέρεη ηνλ θίλδπλν θαηαζηξνθήο ή απνθινίσζεο ηνπ θνξκνύ.
Απνδόζεηο Δλεξγεηαθέο δπλαηόηεηεο Η θαηά κέζν όξν παξαγσγή βηνκάδαο επθάιππηνπ είλαη πεξί ηνπο 2.6 ηνλ/ζηξ πνπ ζπλνδεύεηαη από ζε απνδόζεηο ηεο ηάμεο ησλ 0.6-0.8 θαη 0.3-0.4 ηνλ/ζηξ ρισξνύ θπιιώκαηνο θαη μεξνύ βάξνπο, αληίζηνηρα θαη 4-4.5 ριγ/ζηξ ειαίνπ. Σε πεηξακαηηθέο αξδεπόκελεο θαιιηέξγεηεο ηεο ξπγρσηήο επθαιύπηνπ, πνπ δηεμήρζεζαλ ζηε ρώξα καο, κε δηεηή πεξίηξνπν ρξόλν θαηαγξάθεθαλ απνδόζεηο ηεο ηάμεο ησλ 6.4 θαη 2.8 ηoλ/ζηξ/έηνο ρισξήο θαη μεξήο κάδαο, αληίζηνηρα. Η αύμεζε ηεο παξαγσγήο ηεο μεξήο βηνκάδαο από ηνλ δεύηεξν ζηνλ ηξίην πεξίηξνπν ρξόλν ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 46%. Η θαύζε ηνπ μύινπ παξάγεη θάξβνπλν πςειήο πνηόηεηαο κε παξάιιειε παξαγσγή κηθξήο πνζόηεηαο ηέθξαο. Η ελεξγεηαθή αμία ηνπ μύινπ είλαη πεξίπνπ 4.800 kcal/ριγ. Σύκθσλα κε ηηο απνδόζεηο ησλ πεηξακαηηθώλ θαιιηεξγεηώλ πνπ πξναλαθέξζεθαλ ην εθηηκώκελν ελεξγεηαθό δπλακηθό ηνπ ηεο θπηείαο θπκαίλεηαη κεηαμύ 35 θαη 58 GJ/ζηξ/έηνο. Οη θπηείεο επθαιύπησλ ραξαθηεξίδνληαη από γξήγνξνπο ξπζκνύο αλάπηπμεο, κεηά ηελ ζπγθνκηδή. ηα δύν ζεκαληηθόηεξα είδε επθαιύπησλ γηα ηηο κεζνγεηαθέο ρώξεο είλαη νη Eucalyptus globulus Labill θαη Eucalyptus camaldulensis Dehnh. Σηε ρώξα καο, βάζεη ηεο έξεπλαο πξνζαξκνζηηθόηεηαο, πνπ έρεη πξνεγεζεί (Metro 1969, Παλέηζνο 1975, Μαληδίξεο 1980, Dalianis et al.,1996), θαίλεηαη όηη ην θαηαιιειόηεξν είδνο επθαιύπηνπ, πνπ πιεξεί ηηο πξνδηαγξαθέο ησλ ελεξγεηαθώλ θαιιηεξγεηώλ είλαη ν Δ. camaldulensis (Δπθάιππηνο ε ξπγρσηή), θαζόζνλ παξνπζηάδεη: κεγαιύηεξε ηθαλόηεηα πξνζαξκνγήο ζε δηάθνξα κηθξό πεξηβάιινληα ζε ζρέζε κε ηα άιια είδε επθαιύπηνπ ηαρπαπμεία εύθνιε πξεκλνβιάζηεζε κεηά από θνπή νπνηαδήπνηε επνρή ηνπ έηνπο, θαη κεγάιε παξαγσγηθόηεηα ζε βηνκάδα.
Καη ηα δύν είδε πάλησο ζε όμηλα εδάθε επέδεημαλ επξσζηία θαη πςειή παξαγσγηθόηεηα, ε δε αλάπηπμε ηνπο ζπλερίδνληαλ θαζ όιε ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο (Dalianis amd Djouras, 1997). Σε πεηξακαηηθέο εθαξκνγέο αξδεπόκελνπ Δ. camaldulensis, δηαρεηξηδόκελνπ κε δηεηή πεξίηξνπν ρξόλν, απέδσζε θαηά κέζν όξν ηξηώλ δηαδνρηθώλ πεξηηξόπσλ 64 ηόλνπο/ζηξέκκα/έηνο θαη 28 ηόλνπο/ζηξέκκα/ έηνο, ρισξήο βηνκάδαο θαη μεξήο νπζίαο, αληίζηνηρα. Παξαηεξήζεθε αύμεζε ησλ απνδόζεσλ μεξήο νπζίαο θαηά ηελ ζπγθνκηδή ηνπ ηξίηνπ πεξίηξνπνπ ρξόλνπ θαηά 46% ζε ζρέζε κε ην δεύηεξν πεξίηξνπν ρξόλν. Η ππθλόηεηα θύηεπζεο ήηαλ 1000 θαη 2000 θπηά αλά ζηξέκκα. Σην ηέινο ηνπ ηξίηνπ δηεηνύο πεξίηξνπνπ ρξόλνπ νη απνδόζεηο ζε μεξά νπζία θαηέγξαςαλ πςειέο ηηκέο 25 ηόλσλ/ζηξέκκα/έηνο. Όζνλ αθνξά ζηηο επεκβάζεηο ηνπ επθάιππηνπ ζε μεξή βηνκάδα θαη ηελ αληίζηνηρε ζεξκνγόλν δύλακε, ην εθηηκώκελν ελεξγεηαθό δπλακηθό αλέξρεηαη ζε 1,29 ΤΙΠ/ζηξέκκα/έηνο. Τα δέληξα είλαη ςειά θαη κπνξνύλ λα θηάζνπλ ζε ύςνο θαη ηα 90 κέηξα θαη ε πεξηθέξεηα ηνπ θνξκνύ ηα 8 κέηξα.
Σηελ Διιάδα βξίζθνπκε ην είδνο Δπθάιππηνο ν ζθαηξίδην (Eucalyptus globulus) πνπ θηάλεη ζε ύςνο ηα 80 κέηξα. Ο επθάιππηνο εηζήρζε ζηελ Διιάδα από ηνλ βνηαλνιόγν θαη ιόγην Θεόδσξν Οξθαλίδε ην 1862. Έρεη μεξό θινηό πνπ καδάεη βγάδνληαο καθξηέο ηαηλίεο αθήλνληαο ηνλ θνξκό ιείν θαη ην ρξώκα ηνπ ζηαρηίιεπθν. Καιιηεξγείηαη θπξίσο ζηε λόηηα Διιάδα θαη ζηε Χαιθηδηθή θαη βξίζθεηαη ζε δάζε θαη θήπνπο. Μεξηθνί ηνλ θπηεύνπλ ζηνλ θήπν ηνπ ζπηηηνύ ηνπο αθνύ εθηόο ηεο ζθηάο θαη ηεο δξνζηάο πνπ παξέρεη έρεη ηε δπλαηόηεηα λα απνκαθξύλεη θαη ηα θνπλνύπηα. Πηγές : ΚΑΠΕ, Γ.Π.Α., Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων